Η μάστιγα του… υπερτουρισμού

Μια κρίσιμη παράμετρος στην απόφαση του Βερολίνου να «κοντύνει» την Ελλάδα μέσω των Μνημονίων που επέφεραν την οικονομική μας καταστροφή ήταν και η επιθυμία να καταστεί ελκυστικός τουριστικός προορισμός για τους χαμηλότερης εισοδηματικής στάθμης Βορειοευρωπαίους επισκέπτες και φυσικά για τους ίδιους τους Γερμανούς τουρίστες. Να φτηνύνουν, δηλαδή, σε βαθμό εξευτελιστικό οι υπηρεσίες του κλάδου για να καταστεί η χώρα πιο… ανταγωνιστική, όπως θα έλεγε και ο μακαρίτης ο Σόιμπλε.

Τα αποτελέσματα αυτής της εγκληματικής πολιτικής τα βλέπουμε όλο και πιο δραματικά κάθε καλοκαίρι που περνάει. Τα… ρεκόρ αφίξεων καταρρίπτονται το ένα μετά το άλλο και ορδές τουριστών κατακλύζουν τους δημοφιλείς παραθεριστικούς προορισμούς, δημιουργώντας το αδιαχώρητο και επιβαρύνοντας κατά τραγικό τρόπο τις υποδομές με κορυφαία παραδείγματα την υδροδότηση, την αποχέτευση, την αποκομιδή απορριμμάτων και φυσικά το πολύπαθο ΕΣΥ.

Την ίδια ώρα η αύξηση των εσόδων (που δεν καταλήγει απαραίτητα σε ελληνικά χέρια) είναι αντιστρόφως ανάλογη με αυτή των αφίξεων και σηματοδοτεί τη μεγάλη αποτυχία μιας κυβερνητικής πολιτικής, η οποία έχει αναγάγει τον τουρισμό σε μονοκαλλιέργεια, αυτό που βλακωδώς και αβασάνιστα ονομάζεται «βαριά βιομηχανία» της χώρας, λες και η Ελλάδα είναι ο Αγιος Μαυρίκιος.

Η μονοσήμαντη «επένδυση» στον τουριστικό τομέα, που άκριτα ενθαρρύνεται από τη σημερινή κυβέρνηση από κοινού με ένα ξενόφερτο ενεργειακό μοντέλο ΑΠΕ και ηλεκτροκίνησης, εντελώς ακατάλληλο για τις παραγωγικές δομές της οικονομίας μας, έχει περιορίσει ασφυκτικά τα περιθώρια μιας πραγματικά ανταγωνιστικής ανάπτυξης, αρχίζει όμως να επιδρά βλαπτικά στις συνθήκες διαβίωσης των Ελλήνων.

Η εξάρτηση επιπλέον της ελληνικής οικονομίας από έναν κλάδο εξαιρετικά ευμετάβλητο που επηρεάζεται άμεσα από εξωγενείς παράγοντες καθιστά την προοπτική της εξαιρετικά επισφαλή. Θυμίζει δηλαδή τον απελπισμένο τζογαδόρο που ποντάρει τα ρέστα του σε ένα άλογο, χωρίς να αναζητεί κάλυψη. Και το άλογο του ελληνικού τουρισμού έχει φτάσει κατά γενική ομολογία στα όριά του.

Οι ευθύνες είναι τεράστιες και βαραίνουν τις κυβερνήσεις (ιδίως τη σημερινή) όσο και τους εκάστοτε υπουργούς Τουρισμού. Αποκλείεται να μη βλέπουν τους αριθμούς και αποκλείεται επίσης να μην αντιλαμβάνονται τις διεθνείς τάσεις υπερκορεσμού που δημιουργούν παρενέργειες και έντονες αντιδράσεις των τοπικών πληθυσμών. Ο υπερτουρισμός βλάπτει σοβαρά την ελληνική οικονομία και θα σας δώσω ένα αδιάψευστο παράδειγμα: Η Πορτογαλία, ένα κράτος με ανάλογο πληθυσμό και περίπου τα 3/4 της δικής μας έκτασης, έχει σχεδόν τις μισές αφίξεις, πολύ καλύτερα μοιρασμένες στη διάρκεια του έτους, και… υπερδιπλάσια κατά κεφαλήν δαπάνη ανά τουρίστα! Σύμφωνα με στοιχεία της έγκυρης ηλεκτρονικής πλατφόρμας «Trading Economics» το 2023, η Πορτογαλία δέχτηκε 18.293.000 επισκέπτες και αποκόμισε έσοδα 25 δισ. ευρώ, με μέση κατά κεφαλήν δαπάνη 1.373 ευρώ ανά τουρίστα. Η Ελλάδα αντιστοίχως έσπασε ρεκόρ αφίξεων με 32.728.000 επισκέπτες, που όμως ξόδεψαν κατά μέσο όρο μόλις 629 ευρώ ο καθένας! Ετσι, είχε σχεδόν πέντε δισ. ευρώ λιγότερα έσοδα από την Πορτογαλία.

Εδώ, λοιπόν, ισχύει σίγουρα το «τι δεν κατάλαβες;». Και είναι βέβαιον ότι οι πολιτικοί μας -μέχρι εκεί τουλάχιστον- καταλαβαίνουν, αλλά εξακολουθούν να υπηρετούν πολιτικές εις βάρος των συμφερόντων της χώρας.

Η μονοκαλλιέργεια του μαζικού τουρισμού που απορροφά και τεράστιες κρατικές επιδοτήσεις είναι σκέτη καταστροφή, γιατί παρά της περί του αντιθέτου μυθολογίας δεν συνδέεται με την εγχώρια παραγωγική υποδομή. Η συνεχής άνοδος σε «κεφάλια επισκεπτών» καταλήγει στην αύξηση του εμπορικού μας ελλείμματος λόγω της κάλυψης των αναγκών του με εισαγόμενα προϊόντα. Και, βεβαίως, επειδή οι αφίξεις είναι πολύ υψηλές και επικεντρώνονται στους καλοκαιρινούς μήνες οδηγούν σε κατάρρευση τις υποδομές της χώρας. Σε τέτοιες συνθήκες δεν αντέχει ούτε το προσωπικό των τουριστικών επιχειρήσεων που εργάζεται σε συνθήκες γαλέρας 15ωρα, χωρίς ρεπό, γι΄ αυτό σταδιακά υποκαθίσταται από εισαγόμενους «πρόθυμους» εποχιακούς υπαλλήλους.

Θα σας έλεγα ότι οι μόνοι ευτυχείς από αυτήν την κατάσταση είναι οι Γερμανοί που βρίσκονται στην πρώτη θέση των τουριστικών εισπράξεων από χώρες της Ε.Ε., αλλά εντυπωσιακά χαμηλά στη μέση κατά κεφαλήν δαπάνη. Η Ελλάδα δηλαδή πληρώνει τα γερμανικά αυτοκίνητα με τα γλισχρά φιλοδωρήματα των Γερμανών τουριστών, όμως και πάλι το ισοζύγιο είναι ετεροβαρές. Γιατί στο βάθος χαμογελά η TUI, μέσω της οποίας γίνονται οι κρατήσεις και η διακίνηση της συντριπτικής πλειονότητας των Γερμανών τουριστών και, φυσικά, η Fraport των αεροδρομίων, που βλέπει τα κέρδη της να εκτοξεύονται.

Η ξαφνική έκρηξη (υπερδιπλασιασμός) των αφίξεων Γερμανών τουριστών μετά τα Μνημόνια δεν βοήθησε αναλογικά την ελληνική οικονομία, βοήθησε όμως εξαιρετικά τη Γερμανία να εξασφαλίσει ανταγωνιστικά τουριστικά πακέτα για μερικά εκατομμύρια εισοδηματικά ασθενέστερους πολίτες της, που πριν από μερικά χρόνια μόνο στα όνειρά τους θα έβλεπαν τα καταγάλανα νερά του Αιγαίου. Η Ελλάδα δηλαδή καθιερώνεται -ανέξοδα για τη Γερμανία- ως ιδανικός προορισμός διοχέτευσης φτηνού τουρισμού των εργατικών μαζών και των χαμηλοσυνταξιούχων της βόρειας Ευρώπης.

Σήμερα το ποσοστό των εργαζομένων στον (επισφαλή) τουριστικό κλάδο είναι τριπλάσιο από τον μέσο όρο της Ε.Ε. και υπερδιπλάσιο από άλλες τουριστικές χώρες, όπως η Ιταλία, η Ισπανία, η Πορτογαλία και η Κροατία. Η Ελλάδα επιπλέον είχε το 2023 τη δεύτερη χαμηλότερη παραγωγικότητα εργασίας στην Ευρώπη των «27», οριακά πιο πάνω από τη Βουλγαρία, που πιθανότατα πλέον μας έχει ξεπεράσει. Σε απλά ελληνικά, αυτό σημαίνει ότι πρέπει να αλλάξει άμεσα ο προσανατολισμός τους παραγωγικού μας μοντέλου. Ο τουρισμός οφείλει να συνδεθεί με την εγχώρια παραγωγή, να αναβαθμιστεί ποιοτικά ως προς την οικονομική στάθμη των επισκεπτών που προσελκύει και, βεβαίως, να μην εξελίσσεται εις βάρος των υπόλοιπων κλάδων της οικονομίας, των ήδη αποσαθρωμένων υποδομών και του φυσικού περιβάλλοντος που ήδη υποβαθμίζεται από την… επιδημία των ΑΠΕ.
Ο μόνος άμεσος τρόπος, για να ισοσταθμιστεί η ζημιά, είναι να επιβληθούν τέλη εισόδου των ξένων επισκεπτών υπέρ άμυνας, υποδομών, συντήρησης φυσικού περιβάλλοντος, νοσοκομειακής κάλυψης σε περίπτωση ατυχήματος κ.λπ. Και όσοι έχουν τη δυνατότητα καλοδεχούμενοι. Αλλά ξέχασα… Αυτό απαγορεύεται στους ραγιάδες από την Ευρωπαϊκή Ενωση…