Ο Στέλιος ανήκει στο Έθνος

Ο πατέρας μου άκουγε Καζαντζίδη, ακούω κι εγώ, ξέρω παιδιόθεν σχεδόν όλα τα τραγούδια του απέξω. Τα ακούσματα των γονιών μου στο ραδιόφωνο, στο αυτοκίνητο, όταν αποκτήσαμε, ήταν τα δικά μου πρώτα ακούσματα. Δεν ακούγαμε Κόπλαντ και Ντβόρζακ στο σπίτι, το ομολογώ. Ο παππούς ο Χρήστος, λιμενεργάτης στο κάρβουνο, με μυτιληναίικο και αρβανίτικο hardware και πειραιώτικο, Αμφιαλιώτικο, software, είχε κάνει μεγάλες «ζημιές» με τους λαϊκούς μουσικούς και τραγουδιστές της εποχής. Επεισε τη γιαγιά να πουλήσει το πατρικό της στο Σκουτάρο και να του δώσει τα λεφτά.

Εκλεισε την ταβέρνα του Μπούκη, έφερε μια κομπανία και με την παρέα του γλεντούσαν τρία μερόνυχτα. Δεν έμεινε φράγκο. Κι όταν είπα στη γιαγιά μου «καλά, κι εσύ τρελή ήσουν και του τα έδωσες;», με άφησε κόκαλο με την όλο νοσταλγία και καμάρι απάντησή της: «Χαλάλι του, ήταν λεβέντης»!

Ο Χρήστος, Χρυσόστομος το βαφτιστικό, «Κρανιδιώτης», που το παρατσούκλι του ήταν σγουρνιό, αυτό που οι παλαιοελλαδίτες λένε γκεσέμι, το πρώτο κριάρι, λόγω της σωματικής ρώμης του, πολεμιστής της Στρατιάς της Μικράς Ασίας, που δεν σήκωνε μύγα στο σπαθί του ή μάλλον στην κάμα στο ζωνάρι του, πάντα υπέρ τιμής και υπέρ των αδυνάτων, δεν πρόλαβε τον Καζαντζίδη -πέθανε το 1942-, αφού πρόλαβε και μπουρλότιασε ένα βουλγαρικό πλοίο με εφόδια για το Africa Corps. Είχε όμως όχι απλά προλάβει, είχε κιόλας γκρεμίσει μαγαζιά στα πόδια της πρώτης και σπουδαίας φουρνιάς με Πατριάρχη τον Μάρκο.

Ο Στέλιος είχε την ωραιότερη φωνή, με έκταση, φοβερό μέταλλο, μοναδικό «εργαλείο» για κάθε συνθέτη, για το λαϊκό αλλά και το έντεχνο. Και η ταινία ήταν ωραία, συγκινητική για μένα που ανήκω σε μια γενιά η οποία όταν μεγάλωνε ο Στέλιος ήταν κάτι σαν υπέρτατος θεσμός στο λαϊκό τραγούδι – Καζαντζίδης και Μπιθικώτσης, δυαρχία.

Ο Μπιθικώτσης έλεγε «εγώ είμαι ο Αρχηγός της Αστυνομίας Πόλεων και ο Καζαντζίδης ο Αρχηγός της Χωροφυλακής». Σημειώστε και το όνομα της Ασημένιας Βουλιώτη, που παίζει τη Μαρινέλλα – έχει άστρο. Πηγαίνετε να δείτε την ταινία, αξίζει, αποτυπώνει ένα κομμάτι του λαϊκού πολιτισμού μας. Αξιέπαινος ο Γιώργος Τσεμπερόπουλος. Αστεία η μανταμσουσουδίστικη κριτική όσων απεχθάνονται αυτού του είδους τη μουσική ή θέλουν ο τραγουδιστής να είναι κομμένος και ραμμένος στα ηθικά μέτρα τους, αρσακειάς, να μην πίνει, να μην καπνίζει, να μην τζογάρει, φιλάνθρωπος και του κολεγίου.

Αλάνια ήταν πολλοί από αυτούς, κομμάτι μιας κλίκας, που πατάγανε τον ναργιλέ, βροντάγανε τα «κόκαλα» κι από κάτω, ενίοτε, ήταν ζόρικοι τύποι. «σιδερωμένοι», από κάμα μέχρι πιστόλι. Σημασία έχει τι αφήσανε πίσω τους η φωνή, τα τραγούδια, κομμάτι της κληρονομιάς της ράτσας μας. Κι ο Στέλιος είπε μέτρια, ινδικά, τουρκικά, αλλά και τραγουδάρες που γκρέμισαν μαγαζιά και καρδιές. Ακόμα πιο αστεία η στάση της αριστερίλας, με αφορμή την ταινία. Για όσους ξέρουν, οι μηδενιστές προδότες έτρεφαν βαθιά απέχθεια για τη λαϊκή μουσική, το μπουζούκι, τον μπαγλαμά, το ρεμπέτικο.

Και φυσικά ο πατριάρχης, ο Μάρκος, ήταν κόκκαλο βασιλόφρων. «Καλώς μας ήρθες, Βασιλιά» έλεγε το τραγούδι του, που έγραψε για την παλιννόστηση του Γεωργίου Β’. Και από τους επιγόνους, πιο δεξιά από τον Ζαμπέτα και τον Ακη Πάνου, που δήλωνε εθνικιστής, ήταν μόνο ο τοίχος.

Η μποέμικη ζωή, η ελευθεριότητά τους σε κάποια ζητήματα, όπως η χασισοποσία, φρίκαρε τους σταλινικούς φασίστες, που χαλαρά έσφαξαν γυναικόπαιδα, πουλούσαν την Πατρίδα, τη μαχαίρωσαν πισώπλατα, αλλά τους ενοχλούσαν τα περιθωριακά στοιχεία της ρεμπέτικης ζωής. Ο Χατζηδάκης και ο Θεοδωράκης απενοχοποίησαν τη λαϊκή μουσική, το μπουζούκι, και αναγνωρίστηκε μετά η προσφορά των πρωτοπόρων, με πρώτη την Ξακουστή Τετράδα του Πειραιώς – Μάρκος, Μπάτης, Δελιάς, Παγιουμτζής. Μερικοί σε λίγο θα μας πουν πως ο Καζαντζίδης ήταν και Τσε Γκεβάρα με μπουζούκι, λόγω των πεποιθήσεων του πατέρα του και της προσωπικής του ταλαιπωρίας εξαιτίας αυτών, μετά τη συντριβή της χωριστικής κομμουνιστικής ανταρσίας. Ναι, ο πατέρας του ήταν αριστερός. Ε, και; Τότε και το μισό Μαξίμου είναι κομμουνιστές, λόγω πεποιθήσεων πατρός ή αριστερίλας στα νιάτα τους. Ο Καζαντζίδης έκανε ποτέ κάποια δήλωση;

Μετά το 1974, όταν δεν είχαν τίποτε να φοβηθούν, ήταν και μόδα η αριστερίλα, και όλοι, ακόμη κι αυτοί που ξεκινήσανε την καριέρα τους με σημείωμα του Λαδά στη δισκογραφική, παίρνανε σβάρνα τα Φεστιβάλ της ΚΝΕ και του «Ρήγα» για να τραγουδήσουν, ως ανανήψαντες. Πήγε ποτέ ο Στέλιος; Αν κάνω λάθος, πάω πάσο και εδώ είμαστε να επανορθώσω. Φαντασιώσεις ανθρώπων που ιδεολογικοποιούν τα πάντα, μισούν το Εθνος και στην πραγματικότητα και τον πολιτισμό του, και κόβουν και ράβουν την αλήθεια στα μέτρα της ιδεοληψίας τους.

Ο Καζαντζίδης, έζησε τη ζωή που ήθελε, έβγαλε πολύ χρήμα, κάποια τα έπαιξε, άλλα τα έχασε σε απόπειρα καλλιτεχνικής αυτονόμησης, πάντως δεν ήταν φτωχός – πήγαινε για ψάρεμα αλλά με τη Μερσεντές του, όταν όλοι ξηγιόντουσαν ποδαράτο ή Φλορέτα. Και του άξιζε όχι Μερσεντές, αλλά Ρολς Ρόις, που, ειρήσθω εν παρόδω, ο θρύλος λέει πως είχε ο Κόκκοτας, δώρο του Ωνάση. Δεν γνωρίζω αν αληθεύει, ίσως με παρασύρει ένα εξώφυλλο του Σταμάτη μπροστά σε μια ωραία Silver Shadow – είχε πάντως Lamborgini Miura και Jaguar E Type. Δείτε λοιπόν την ταινία και γράψτε στους δίδυμους αδένες σας και τις μαντάμ Σουσούδες και τα κομμούνια. Στα τελευταία, δώρο αυτό το τραγούδι του Στέλιου, που μου θύμισε ο φίλος μου Αλέξανδρος Μιχαηλίδης, το «Η Κύπρος είναι ελληνική», σε μουσική του σπουδαίου Μπάμπη Μπακάλη και στίχους του ακόμα πιο σπουδαίου Κώστα Βίρβου. Καλή χρονιά, παίδες.

*Δικηγόρος, Πρόεδρος της Νέας Δεξιάς