Η κληρονομιά του Κολοκοτρώνη

Σαν σήμερα το 1843 πέθανε ο άνθρωπος που τον διάλεξε ο Θεός να βοηθήσει το ελληνικό έθνος να αποδράσει από τον οθωμανικό τάφο, στον οποίον είχε κλειστεί επί αιώνες: ο Θεόδωρος Κολοκοτρώνης. Μήνες πριν πεθάνει, μάλλον επειδή είχε προαίσθημα του επερχόμενου τέλους, περιόδευσε στον Μοριά για να ξαναδεί φίλους του και να συγχωρέσει τους εχθρούς του. Φίλιωσε ακόμα και με τον Κωνσταντίνο Σχινά, που ήταν υπουργός Δικαιοσύνης όταν ο αρχιστράτηγος του Αγώνα δικάστηκε και καταδικάστηκε επί εσχάτη προδοσία και υποκίνηση συνωμοσίας εναντίον του βασιλιά Οθωνα…

Ο Σχινάς είχε καταβάλει μεγάλες προσπάθειες για να καταδικαστεί ο Κολοκοτρώνης σε θάνατο.

Από τα πολλά σοφά που είπε και άφησε ως παρακαταθήκη για τις επόμενες γενιές αξίζει να υπενθυμιστεί τι αφηγήθηκε στον Γεώργιο Τερτσέτη* για τη συνάντησή του με τον Αγγλο πλοίαρχο Χάμιλτον, όταν ο δεύτερος του πρότεινε να συνθηκολογήσουν οι Ελληνες με τους Τούρκους:

«H επανάστασις η εδική μας δεν ομοιάζει με καμμιάν απ᾿ όσες γίνονται την σήμερον εις την Ευρώπην. Της Ευρώπης αι επαναστάσεις εναντίον των διοικήσεών των είναι εμφύλιος πόλεμος. Ο εδικός μας πόλεμος ήτον ο πλέον δίκαιος, ήτον έθνος με άλλο έθνος, ήτον με ένα λαόν, οπού ποτέ δεν ηθέλησε να αναγνωρισθεί ως τοιούτος, ούτε να ορκισθεί, παρά μόνο ό,τι έκαμνε η βία. Ούτε ο Σουλτάνος ηθέλησε ποτέ να θεωρήσει τον Ελληνικόν λαόν ως λαόν, αλλ᾿ ως σκλάβους. Μίαν φοράν, όταν επήραμεν το Ναύπλιον, ήλθε ο Αμιλτον να με ιδεί· μου είπε ότι “πρέπει οι Ελληνες να ζητήσουν συμβιβασμόν, και η Αγγλία να μεσιτεύσει”. Εγώ του αποκρίθηκα ότι “αυτό δεν γίνεται ποτέ, ελευθερία ή θάνατος. Εμείς, Καπετάν Αμιλτον, ποτέ συμβιβασμόν δεν εκάμαμεν με τους Τούρκους. Αλλους έκοψε, άλλους εσκλάβωσε με το σπαθί και άλλοι, καθώς ημείς, εζούσαμεν ελεύθεροι από γενεά εις γενεά. Ο βασιλεύς μας εσκοτώθη, καμμία συνθήκη δεν έκαμε· η φρουρά του είχε παντοτινόν πόλεμον με τους Τούρκους και δύο φρούρια ήτον πάντοτε ανυπότακτα”. Με είπε: “Ποία είναι η βασιλική φρουρά του, ποία είναι τα φρούρια;” – “Η φρουρά του Βασιλέως μας είναι οι λεγόμενοι Κλέφται, τα φρούρια, η Μάνη και το Σούλι και τα βουνά”. Ετζι δεν με ομίλησε πλέον».

*Τερτσέτη Απαντα, «Κολοκοτρώνη Απομνημονεύματα», εκδόσεις Χρ. Γιοβάνης, τόμος Γ’, σελ. 179.