Την Κυριακή 9 Μαρτίου ένα ελικόπτερο της Κεντρικής Διοίκησης των ΗΠΑ (CENTCOM), τύπου Σινούκ, μετέφερε από τη Χασάκα της ΒΑ Συρίας στην αεροπορική βάση της Χάμα τον ανώτατο διοικητή των Δημοκρατικών Δυνάμεων της Συρίας, στρατηγό Μαζλούμ Αμπντι.
Εκεί, ο Κούρδος στρατηγός συναντήθηκε με τον μεταβατικό πρόεδρο της Συρίας Αχμέτ αλ Σαράα και υπό το βλέμμα των δημοσιογράφων υπέγραψαν μια συμφωνία (μνημόνιο συνεννόησης) οκτώ άρθρων, τα οποία περιγράφουν αδρομερώς τις κινήσεις που πρέπει να γίνουν για να ενσωματωθούν οι Δημοκρατικές Δυνάμεις της Συρίας στον συριακό στρατό και να καθοριστούν οι ενέργειες που πρέπει να γίνουν για τη διασύνδεση των κρατικών δομών της ΒΑ Συρίας με αυτές του συριακού κράτους.
Τα οκτώ άρθρα του μνημονίου συνεννόησης έχουν ως εξής:
1. Το δικαίωμα όλων των Σύρων να εκπροσωπούνται στην πολιτική διαδικασία και να συμμετέχουν σε κρατικούς θεσμούς θα είναι εγγυημένο με βάση την αξία τους, ανεξάρτητα από τη θρησκευτική και εθνοτική καταγωγή τους.
2. Η κουρδική κοινότητα θα γίνει αποδεκτή ως ουσιαστικό στοιχείο του συριακού κράτους και θα κατοχυρωθούν η ιθαγένεια και τα συνταγματικά τους δικαιώματα.
3. Θα καθιερωθεί κατάπαυση του πυρός σε όλο το συριακό έδαφος.
4. Ολοι οι πολιτικοί και στρατιωτικοί θεσμοί που λειτουργούν στη βορειοανατολική Συρία (Rojava) θα ενσωματωθούν στο πλαίσιο της συριακής κρατικής διοίκησης. Οι συνοριακές πύλες, τα αεροδρόμια και τα κοιτάσματα πετρελαίου και φυσικού αερίου θα τεθούν υπό κρατικό έλεγχο.
5. Η επιστροφή όλων των Σύρων προσφύγων στις πόλεις και στα χωριά τους θα είναι εγγυημένη και η προστασία τους θα παρέχεται από το συριακό κράτος.
6. Το συριακό κράτος θα υποστηριχθεί στον αγώνα κατά των υπολειμμάτων του καθεστώτος Ασαντ και των στοιχείων που απειλούν την ασφάλεια και την ενότητα της χώρας.
7. Οι εκκλήσεις για διάσπαση, η ρητορική μίσους και προσπάθειες τροφοδοσίας διχασμού στην κοινωνία θα απορριφθούν.
8. Οι επιτροπές εφαρμογής της παρούσης θα εργαστούν για να διασφαλίσουν ότι η συμφωνία θα εφαρμοστεί πλήρως μέχρι το τέλος του έτους.
Να σημειωθεί ότι λίγα εικοσιτετράωρα νωρίτερα ο διοικητής της CENTCOM, στρατηγός Μάικ Κουρίλα, είχε επισκεφθεί τη ΒΑ Συρία και συναντήθηκε με τον στρατηγό Μαζλούμ Αμπντι στην πόλη Χασάκα.
Ακολούθησαν δηλώσεις του υπουργού Εξωτερικών των ΗΠΑ Μάρκο Ρούμπιο και των ΥΠΕΞ Γαλλίας, Βρετανίας και Γερμανίας, που είναι οι εγγυήτριες δυνάμεις της συμφωνίας για την κουρδική πλευρά, ενώ για τη συριακή είναι η Σαουδική Αραβία, τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα και το Κατάρ.
Σημειώνεται ότι η συμφωνία πλαισιώνεται από ένα κείμενο αρκετών σελίδων, που δεν έχει δοθεί στη δημοσιότητα, στο οποίο γίνεται περιγραφή αυτών που αναγράφονται σε κάθε άρθρο.
Οι δύο πλευρές συμφώνησαν να συγκροτηθεί επιτροπή, η οποία θα συγκεκριμενοποιήσει τις κινήσεις που πρέπει να γίνουν από κάθε πλευρά, τις υποχρεώσεις της μιας και της άλλης πλευράς, για να υπογραφεί τελική συμφωνία έως το τέλος του 2025.
Οσον αφορά τη χρονική στιγμή υπογραφής της συμφωνίας, αυτή έγινε ενώ ήταν σε εξέλιξη η επιχείρηση εθνοκάθαρσης των Αλαουιτών στις επαρχίες Λατάκιας, Ταρτούς και Χομς και ενώ ο Αχμέτ αλ Σαράα ήταν αντιμέτωπος με τη διεθνή κατακραυγή για τα… ανδραγαθήματα των συντρόφων του τζιχαντιστών τρομοκρατών. Υπό μια έννοια η υπογραφή της συμφωνίας και η φωτογράφισή του δίπλα στον Μαζλούμ Κομπάνι λειτούργησε και σαν σωσίβιο για τον ίδιο και το καθεστώς του. Πάντως, διεθνείς παρατηρητές τονίζουν ότι η συμφωνία αυτή ήταν έτοιμη εδώ και καιρό, αλλά ο ίδιος αρνιόταν να την υπογράψει και υποχρεώθηκε να το κάνει τώρα, ακριβώς επειδή είχε ανάγκη τη στήριξη του διεθνούς παράγοντα.
Οσον αφορά την ουσία της συμφωνίας, η κουρδική πλευρά δηλώνει μέσω των επίσημων εκπροσώπων ότι με βάση τη συμφωνία:
– Θα κατοχυρωθούν συνταγματικά τα δικαιώματα των Κούρδων και θα αναγνωριστούν ως ισότιμο μέρος του συριακού κράτους.
– Θα διατηρηθούν στο ακέραιο τα στρατεύματά τους, με τη δική τους διοίκηση και ιεραρχία και θα είναι μεγέθους μιας στρατιάς με τρία σώματα στρατού και μια μεραρχία. Αυτή η στρατιά θα ενταχθεί στον στρατό ξηράς της Δαμασκού, χωρίς να αλλάξει τίποτα και χωρίς να έχει λόγο το Γενικό Επιτελείο της Δαμασκού στα εσωτερικά της στρατιάς. Επίσης, κουρδικές πηγές αναφέρουν ότι θα έχουν τις δικές τους δυνάμεις πολεμικής αεροπορίας, ενώ θα έχουν το δικαίωμα να εκδίδουν πιστοποιητικό τελικού χρήστη (End User Certificate) και να προμηθεύονται οι ίδιοι τα οπλικά συστήματα που θα ικανοποιούν τις ανάγκες τους.
– Θα διατηρηθούν ως έχουν οι 56 χιλιάδες άνδρες και γυναίκες της εσωτερικής ασφάλειας, οποίες θα αποτελέσουν τις δυνάμεις επιβολής τάξεως και προστασίας του πολίτη στη ΒΑ Συρία.
– Η διαχείριση των κοιτασμάτων πετρελαίου και φυσικού αερίου θα συνεχίσει ως έχει σήμερα, τα εξορυσσόμενα προϊόντα θα μοιράζονται ακριβοδίκαια σε όλες τις περιοχές, ενώ η διοίκηση της ΒΑ Συρίας διατηρεί το δικαίωμα των εξαγωγών πετρελαίου.
Η υπογραφή της συμφωνίας έτυχε θερμής υποδοχής από τους Κούρδους και στα τέσσερα τμήματα του γεωγραφικού Κουρδιστάν (Συρία, Τουρκία, Ιράκ, Ιράν), η πλειονότητα των οποίων θεωρούν ότι η συμφωνία αποτελεί τη βάση για τη συνταγματικά κατοχυρωμένη ίδρυση ενός δεύτερου αυτόνομου κουρδικού κράτους, μετά το πρώτο, που λειτουργεί από το 2005 στο Β. Ιράκ.
Πάντως πρέπει να σημειωθεί ότι υπάρχει μέρος των Κούρδων που θεωρούν ότι το κείμενο της συμφωνίας δεν είναι σαφές, ότι δεν διασφαλίζει την αναγνώριση αυτονομίας και ότι το καθεστώς των τζιχαντιστών της Δαμασκού, μόλις ισχυροποιηθεί, υπάρχει κίνδυνος να αρνηθεί να αναγνωρίσει αυτονομία στους Κούρδους.
Οσον αφορά την Τουρκία, ο Ερντογάν αλλά και οι υπ’ αυτόν, αν και είναι καχύποπτοι λόγω της εμπλοκής των ΗΠΑ, στηρίζουν τη συμφωνία υπό τον όρο ότι θα εφαρμοστεί κατά το δοκούν της Αγκυρας, που σημαίνει αφομοίωση και όχι ενσωμάτωση των Δημοκρατικών Δυνάμεων της Συρίας και των λοιπών κρατικών αρχών, για να μη μείνει ίχνος αυτονομίας στην περιοχή και στους Κούρδους.
Πάντως, όλοι συμφωνούν ότι η Συρία έχει να διανύσει έναν εξαιρετικά δύσκολο δρόμο την επόμενη δεκαετία και ότι ούτως ή άλλως η ανίσχυρη κυβέρνηση της Δαμασκού θα είναι δέσμια σοβαρών προβλημάτων όλα αυτά τα χρόνια, κάτι που ευνοεί τα σχέδια των Κούρδων, που έχουν μια ελεγχόμενη από τους ίδιους κρατική δομή, ισχυρότερο στρατό και δυνάμεις ασφαλείας και, το βασικότερο, την υποστήριξη των ΗΠΑ και του Ισραήλ.
Συμπέρασμα, με τη συμφωνία περιγράφεται ένα γενικό πλαίσιο συνεννόησης Δαμασκού – Κούρδων, ενώ οι λεπτομέρειες και η ουσία θα κριθούν το επόμενο διάστημα.
