Σοκαριστικές είναι οι μαρτυρίες δύο οδηγών φορτηγών για την φωτιά στο επιβατηγό-οχηματαγωγό πλοίο «Norman Atlantic» στις 28 Δεκεμβρίου 2014 που στοίχισε τη ζωή σε 12 ανθρώπους, ενώ σχεδόν έξι χρόνια μετά αγνοούνται ακόμα 18 επιβαίνοντες στο μοιραίο καράβι.
Ρεπορτάζ: Βασίλης Τζήμτσος
Κατηγορούμενοι στο Β Τριμελές Πλημμελειοδικείο Πειραιά είναι συνολικά 11 κατηγορούμενοι μεταξύ των οποίων ο διευθύνων σύμβουλος και ο πρόεδρος της ακτοπλοϊκής εταιρείας ΑΝΕΚ, ο υποπλοίαρχος, ο αρχιφροντιστής, ο μαθητευόμενος ηλεκτρολόγος του πλοίου, ένας ναύκληρος και ναύτες οι οποίοι συμμετείχαν στην «έχμαση» (στερέωση, ασφάλιση) του φορτίου και ναυτόπαιδες.
Κατά τη σημερινή ακροαματική διαδικασία κατέθεσαν διασωθέντες επιβάτες στο μοιραίο ταξίδι από την Ηγουμενίτσα με προορισμό την Ιταλία.
Αποκαλυπτικοί ήταν δύο οδηγοί φορτηγών οι οποίοι κατήγγειλαν ότι το πλοίο δεν διέθετε πρίζες για να τους παρέχουν ηλεκτρικό ρεύμα σε νταλίκες-ψυγεία με ευπαθή εμπορεύματα, με αποτέλεσμα να αναγκαστούν να θέσουν σε λειτουργία μηχανές ντίζελ των οχημάτων τους για να λειτουργήσουν τα ψυγεία και να μην χαλάσουν τα προϊόντα.
Συγκλονιστικός ήταν ο Λεωνίδας Κωνσταντινίδης ο οποίος ήταν συνοδηγός φορτηγού με ακτινίδια, ο οποίος είχε εγκλωβιστεί στο γκαράζ του πλοίου κατά τη διάρκεια της φωτιάς και σώθηκε όταν έπεσε στη θάλασσα με τη βοήθεια ενός κάβου.
Δεν λειτουργούσαν οι πρίζες στο γκαράζ
Ο μάρτυρας περιέγραψε: «Ήμασταν από τα πρώτα αυτοκίνητα που ανέβηκαν από Ηγουμενίτσα στο 4ο κατάστρωμα. Περιμέναμε 2 ώρες τον ηλεκτρολόγο να μας δώσει ρεύμα. Μας έδειξε τις πρίζες αλλά μας είπε ότι δεν δουλεύουν, δεν είναι λειτουργικές. (…) Διαμαρτυρήθηκα στον αξιωματικό και μου είπε να απευθυνθώ στον ηλεκτρολόγο του πλοίου. Δεν δουλεύουν οι πρίζες μου είπε. Το αποτέλεσμα ήταν να θέσουν σε λειτουργία μηχάνημα με πετρέλαιο ντίζελ προκειμένου να παραχθεί ηλεκτρικό ρεύμα και να λειτουργήσει το ψυγείο του φορτηγού. Ο Έλληνας ύπαρχος και ο Ιταλός ηλεκτρολόγος μας είπαν να βάλουμε». (…) Γνώριζε ο ύπαρχος ότι δεν υπήρχε ρεύμα και θα λειτουργούσε με πετρέλαιο» τόνισε.
Σε άλλο σημείο της κατάθεσης του συμπλήρωσε: «Και σήμερα ακόμα που υπάρχουν πιο μεγάλα καράβια, μας αφήνουν να βάζουμε πετρέλαιο και οι ναύτες κατεβαίνουν και τα παρακολουθούν. Όση ώρα ήμουν κάτω, ναύτες δεν φάνηκαν. Την ευθύνη φόρτωσης φορτηγών στο 3ο κατάστρωμα είχε ο Ιταλός ύπαρχος και στο 4ο ο Έλληνας. Μάλωσαν μεταξύ τους εδώ κάνω κουμάντο εγώ εσύ κάτω στην φόρτωση είπαν».
Πήγε στο γκαράζ γιατί δεν έβρισκε καρέκλα να καθίσει…
Στη συνέχεια εξιστόρησε το πως κατέληξε στο γκαράζ όπου κινδύνευσε να χάσει τη ζωή του όπως άλλοι οδηγοί φορτηγών αλλά και παράνομοι μετανάστες που είχαν επιβιβαστεί λάθρα, περιέγραψε:
«Κατέβηκα στο αυτοκίνητο γιατί δεν μου έδωσαν καμπίνα. Πήγαμε να πάρουμε το κρεβάτι που δικαιούμαστε. Δεν βρήκα πουθενά να κάτσω ούτε καρεκλά.Ήταν λάθος επιλογή να πάω στο αυτοκίνητο. Ήταν ανοικτή η πόρτα όταν κατέβαινα. Την ώρα που κατέβαινα, είδα τον Έλληνα ύπαρχο και Ιταλούς ναύτες. Με είδαν και με άφησαν να περάσω. Δεν με εμπόδισαν (Σ.Σ. απαγορεύεται από τη νομοθεσία να υπάρχουν επιβάτες στο γκαράζ του πλοίου κατά τη διάρκεια του ταξιδιού). Επίσημα δεν ήξεραν ότι πάω στο γκαράζ, αφού δεν υπήρχαν ούτε καρέκλες για να καθίσω. Το πλοίο είχε ξεκινήσει όταν κατέβηκα εγώ. Είχε ξεκινήσει από το λιμάνι της Ηγουμενίτσας. Με το που ανεβαίνουν οι τελευταίοι ναύτες κλείνουν την πόρτα. Τη σφραγίζουν. Πάντα υπάρχει ναύτης και όταν ανέβουν οι τελευταίοι σφραγίζουν την πόρτα».
«Έκλαιγα. Πίστευα θα καώ»
Ο κ. Κωνσταντινίδης ήταν μέσα στη νταλίκα στο γκαράζ του πλοίου όταν ξέσπασε η φωτιά.
«Το μόνο που σκέφτηκα ήταν πως μπορώ να φύγω να σωθώ. Άνοιξα την πόρτα του συνοδηγού αλλά φράκαρε σε άλλο όχημα. Στον πανικό μου επάνω έκλαιγα. Πίστευα ότι θα καώ» περιέγραψε ο μάρτυρας εμφανώς συγκινημένος, όταν ήρθαν στη μνήμη του οι δραματικές ώρες που έζησε από την φωτιά μέχρι τη διάσωση του. «Όταν άνοιξα την πόρτα του συνοδηγού ήρθε η φωτιά πάνω μου στα χέρια και το πόδι μου. Πέντε μέρες ήμουν στο νοσοκομείο» ανέφερε.
Και συνέχισε την περιγραφή: «Ήμουν τυχερός γιατί από την άλλη πλευρά, από την πόρτα του οδηγού, ήταν η κίτρινη γραμμή που περνάνε οι πεζοί. Άνοιξα την πόρτα. Δίπλα μου αν πήγαινα από την αριστερή πλευρά ήταν η πόρτα αλλά ήταν η φωτιά. Πήγα τέρμα πίσω. Ήμουν από τα πρώτα άτομα που πήγαν εκεί. Είδα δυο λαθρομετανάστες (Σ.Σ. εννοεί αλλοδαπούς επιβάτες που είχαν επιβιβαστεί παράνομα στο πλοίο). Ούτε καν είχαν δει την φωτιά. Τους τράβηξα εγώ και πήγαμε τέρμα πίσω».
Τον έσωσε ένας κάβος και ένα βαρελάκι
«Ο ένας ο κάβος που δένουν το πλοίο στο λιμάνι ήταν ριγμένος στη θάλασσα. Εκεί είδα από τη δεξιά μεριά σε μια σειρά τα φορτηγά που καιγόντουσαν σε δύο διαφορετικά σημεία. Από το κάτω γκαράζ άκουγα λάστιχα να σκάνε. Υπήρχε αεραγωγός που παίρνει τον αέρα από κάτω. Ήταν καυτός ο αέρας. Άρχισαν να μαζεύονται και άλλα άτομα, πάνω από δέκα συνάδελφοι. Μόνο έναν κατάφερα να ταυτοποιήσω. Δεν τους έβλεπα από τον πανικό μου.
Όταν ήταν έντονο το σκάσιμο από τα λάστιχα, δεν ξέρω πως το έκανα, αγκάλιασα τον κάβο που ήταν ριγμένος στη θάλασσα. Έκανα τσουλήθρα και έπεσα στη θάλασσα. Είχαν ρίξει “βαρελάκια” (Σ.Σ. πνευστές σχεδίες διάσωσης). Ένα πέρασε ανάμεσα στο πλοίο και τον κάβο. Με σήκωσε. Άφησα τον κάβο και μπήκα στο σκέπαστρο. Βρεθηκα μέσα στο βαρελάκι με δύο λαθρομετανάστες και έναν Ιρακινό. Οι πολλοί δεν ήταν μέσα στη βάρκα αλλά από κάτω. Άκουγα γυναικεία φωνή. Η γυναικά πάγωσε και η φωνή χάθηκε…».
Από καμπίνα έπεσαν πυρωμένα κομμάτια
Προσπαθώντας να δώσει τη δική του εξήγηση για το πως ξέσπασε η πυρκαγιά, απέρριψε το συμπέρασμα ότι προκλήθηκε από νταλίκες που είχαν βάλει τις μηχανές ντίζελ για να λειτουργήσουν τα ψυγεία.
«Καμία δεκαριά φορτηγά δεν πήραν ρεύμα. Έβαλαν τα μηχανήματα να δουλεύουν. Δεν νομίζω ότι το πετρέλαιο έβαλε φωτιά στο καράβι. Από καμπίνα έπεσαν πυρωμένα κομμάτια.Η πυρόσβεση αντί για νερό έριχνε καπνό. Έριχνε πυρωμένα κομμάτια στην καμπίνα του φορτηγού. Σίγουρα δεν πήρε φωτιά από εκεί. Δεν πήρε φωτιά το μπροστινό μου όχημα. Ο καθένας ρίχνει το μπαλάκι στον άλλο. Δεν μπορούσε να είναι από άλλο αυτοκίνητο. Ήταν μπροστά μου. Είδα να πέφτουν κομμάτια πυρακτωμένου υλικού και άρχισαν να παίρνουν φωτιά τα υλικά της καμπίνας. Ήταν από πάνω».
Το πρόβλημα με τις πρίζες στο γκαράζ του “Norman Atlantic” επεσήμανε και δεύτερος οδηγός νταλίκας, ο Κωνσταντίνος Φιλιόπουλος ο οποίος είχε τοποθετήσει το φορτηγό στο 3ο κατάστρωμα του πλοίου: «Ζητήσαμε ρεύμα από τον Ιταλό ηλεκτρολόγο και είπε θα σας φέρω. Μετά μου λέει “δεν έχω ρεύμα. Δεν μπορώ να σας δώσω”. Του λέω τι θα γίνει. “Βάλτο στο πετρέλαιο μου λέει δεν υπάρχει πρόβλημα”. Το έβαλα στο αυτόματο».
Στο σημείο αυτό ρωτήθηκε αν επιτρέπεται να είναι ανοικτή κατά τη διάρκεια του πλου η μηχανή για την ψύξη που δουλεύει αυτόνομα για το ψυγείο. «Κανονικά απαγορεύεται. Συνήθως δεν αφήνουν» ανέφερε ο μάρτυρας. Ο ίδιος ήταν από τους τυχερούς οδηγούς νταλίκας που βρήκε καμπίνα στο πλοίο.
Δεν χτύπησε ο συναγερμός – Αλαλούμ στο πλοίο
Όπως είπαν και άλλοι μάρτυρες επιβάτες, «κανείς ναυτικός δεν ήρθε να με ειδοποιήσει, ούτε χτύπησε συναγερμός. Στην αρχή δεν θεώρησα ότι είναι κάτι σοβαρό. Μύριζε καμένο πλαστικό. Με ξύπνησε ο συγκάτοικος στην καμπίνα».
Ο επιβάτης του πλοίου, γιατρός στο επάγγελμα, Σπύρος Ζαχαράτος, ο οποίος ταξίδευε με τη σύζυγο και τα παιδιά του, περιέγραψε:
«Υπήρχαν συνθήκες αλαλούμ. Του λέω ενός Ιταλού ναυτικού, έχω δύο παιδιά, μου κάνει νόημα να του δώσω τα παιδιά και μετά μπήκα εγώ. Από πίσω στριμωξίδι. Η γυναίκα μου μου είπε βλέπω μια βάρκα. Κινήθηκαν όσοι προλάβανε προς τα εκεί. Γινόταν το αδιαχώρητο. Ποδοπάτησαν τη γυναίκα μου. “Μη σπρώχνετε θα πέσουμε στη θάλασσα” φώναξε η γυναίκα μου. Κάποιοι πέσανε…Η γυναίκα μου, μου λέει “για να μην πέσω μου λέει πέφτω κάτω και ας με ποδοπατήσουν παρά να βρεθώ στο κενό κάτω”».
Σε άλλο σημείο της κατάθεσης του επεσήμανε: «Αυτό που έζησα ήταν ότι υπήρχε πλήρης ασυνεννοησία και φοβάμαι ότι ήταν η άγνοια του ρόλου του καθενός του τι πρέπει να κάνει στην κρίσιμη ώρα στη καθοδήγηση των επιβατών».
«Πύργος της Βαβέλ» η συνεννόηση των ναυτικών – Το κρίσιμο μισάωρο που θα είχαν σωθεί ζωές
«Σε ποια γλώσσα συνεννοούνται. Πυργος της Βαβέλ άλλος ιταλικά άλλος ελληνικά τι συνεννόηση γινόταν; Σαν γιατρός ξέρουμε από επείγουσες καταστάσεις. Υπάρχει ένα κρίσιμο μισάωρο που μπορεί να σώσει μια ανθρώπινη ζωή αν κάνεις τους σωστούς χειρισμούς. Από την ώρα που στο κατάστρωμα και τη βάρκα αυτό χάθηκε, σε αυτό το μισάωρο χάθηκαν πολλές ζωές, όταν δεν υπάρχει συντονισμός και κατεβαίνει μόνη της μια βάρκα. Ευτυχώς δεν καήκαμε…».
Περιγράφοντας την καθέλκυση σωστικής λέμβου, επεσήμανε την ασυνεννοησία των ναυτικών, όταν σταμάτησε η βάρκα να κατεβαίνει από το πλοίο: «Σταματησε η βάρκα. Δεν ξέραμε να χειριστούμε τη βάρκα. Κατέβηκε ο ναύτης με ένα σκοινί να την ξεμπλοκάρει. Τους μιλούσε στα ελληνικά και απαντούσαν στα ιταλικά. Εγώ δεν άκουσα κανένα να μιλάει αγγλικά ούτε Έλληνα ούτε Ιταλό. Η βάρκα έπεσε απότομα στη θάλασσα από το πέμπτο κατάστρωμα από ύψος 40-50 μέτρων. Ευτυχώς δεν είχαμε θύματα. Μπήκαμε όπως μπήκαμε και μάλιστα θυμάμαι ότι όταν μας ανέβασαν ήταν μέσα στους διασωθέντες ένας Γερμανός. Αν ήμουν στην Γερμανία δεν θα ήμουν εδώ (Σ.Σ. εννοεί μέσα στη βάρκα). Θα έμπαιναν γυναίκες και παιδιά. Ευτυχώς που δεν ήμουν στη Γερμανία. Ένα πλήρωμα που ξέρει τι θα κάνει και είναι καλά εκπαιδευμένο και συντονισμένο είναι βέβαιο ότι θα δημιουργήσει συνθήκες να μην χαθούν ζωές ή να χαθούν οι ελάχιστες» συμπλήρωσε.
«Ο σώζων εαυτόν σωθήτω»
Ο επιβάτης Χ. Α. που ταξίδευε στο μοιραίο ταξίδι με τη γυναίκα και τα δύο του παιδιά περιέργαψε: «Ο σώζων εαυτόν σωθήτω ήταν. Ποιο πλήρωμα; Τίποτα δεν υπήρξε. Κάποια άτομα πηδούσαν να πάνε σε μια βάρκα. Είδα ανθρώπους να γλιστράνε και να πέφτουν. Ένας κρεμόταν. Όταν βγήκαμε έξω βρεθήκαμε σε ένα σημείο που υπήρχε φωτια, και υπήρχε μια πόρτα να βγούμε από τη δύσκολη θέση. Ήταν κλειδωμένη η πόρτα. Φωτιά αριστερά, φωτιά δεξιά, η πόρτα δεν άνοιγε. Πήδαγαν από 30 μέτρα ύψος… Δεν καταλάβαινα ποιο είναι το πλήρωμα. Γινόταν πανικός ένας όχλος. Άτομα είχαν αναλάβει να συντονίσουν αυτό το πράγμα χωρίς καμία αρμοδιότητα. Δεν ήταν εκπαιδευμένα μέλη πληρώματος».
Ο επιβάτης ανέφερε πως μετά την περιπέτεια τους ο μεγάλος του γιος βγήκε με διαβήτη ενώ δεν υπάρχει θέμα κληρονομικότητας. «Τον πήγαμε σε γιατρούς και είπαν ότι μπορεί να έχει προέλθει από σοκ. Εγώ τι να πω τώρα; Να μη το βάλω στο μυαλό μου; Μετά από αυτά που τράβηξε και του έχει καταστρέψει τη ζωή και είναι σε σωλήνες κάθε μέρα; Πήγαμε και σε ψυχολογους και σε κέντρα».
Η δίκη θα συνεχιστεί στις 30 Οκτωβρίου με καταθέσεις μαρτύρων.
