Εργασιακός Αρμαγεδδώνας στα σκαριά από την κυβέρνηση που φέρνει στα μέσα Μαΐου ένα νομοσχέδιο βγαλμένο από τα πιο τρελά όνειρα των τεχνοκρατών του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου.
Σε μία αγορά εργασίας διαλυμένη από τη δεκαετία των Μνημονίων και την πανδημία, ο υπουργός Εργασίας επιχειρεί να πείσει ότι η κατάργηση του οκταώρου, η εργασία τις Κυριακές και οι ευκολότερες και φτηνότερες απολύσεις είναι κάτι που… το ζητούν οι ίδιοι οι εργαζόμενοι. Μετά το ξεπούλημα της Ολυμπιακής και της ΔΕΗ, ο Κωστής Χατζηδάκης υποστηρίζει ότι όλα όσα περιλαμβάνονται στο νομοσχέδιο δεν είναι παρά ρυθμίσεις εναρμόνισης με τα ευρωπαϊκά πρότυπα.
Όλα αυτά, βέβαια, προϋποθέτουν ότι θα εφαρμοστούν από μία κυβέρνηση που θέλει να προστατέψει τους εργαζομένους από φαινόμενα αυθαιρεσίας και παραβατικότητας, όμως η θητεία της μέχρι στιγμής έχει δείξει το αντίθετο. Εξάλλου, ένα από τα πρώτα
της νομοθετήματα ήταν η μείωση των προστίμων για παραβάσεις της εργατικής νομοθεσίας, σε συνδυασμό με την υποβάθμιση του Σώματος Επιθεώρησης Εργασίας, μόλις έναν μήνα μετά τις εκλογές του 2019.
Η επίμαχη διάταξη
Περίπου 140 χρόνια πίσω γυρνά τα δικαιώματα των εργαζομένων η κυβέρνηση με τις ρυθμίσεις που αφορούν τη διευθέτηση του χρόνου εργασίας και καταργούν και τυπικά το οκτάωρο. Η πλέον επίμαχη διάταξη του νομοσχεδίου προβλέπει ότι ένας εργαζόμενος θα μπορεί να δουλέψει για ένα διάστημα του έτους μέχρι 10 ώρες την ημέρα και για αντίστοιχο διάστημα του ίδιου έτους να δουλέψει μέχρι 6 ώρες την ημέρα ή να παίρνει ρεπό ή άδεια, μέσω ατομικής σύμβασης που θα συνάπτει με τον εργοδότη.
Αυτή η δυνατότητα υπάρχει και σήμερα με σημαντικές δικλίδες ασφαλείας που καταργούνται. Συγκεκριμένα, με το άρθρο 2 του ν.3896/2011 πράγματι θεσπίστηκε η δυνατότητα διευθέτησης ωραρίου των εργαζομένων και προβλέφθηκε η ημερήσια
εργασία επιπλέον των οκτώ ωρών, με την προϋπόθεση ότι οι επιπλέον ώρες αφαιρούνται από τις ώρες εργασίας άλλης χρονικής περιόδου, πλην όμως προϋπόθεση της εφαρμογής του αυξημένου ωραρίου ήταν η ύπαρξη συμφωνίας μεταξύ του εργοδότη και των εκπροσώπων των εργαζομένων μέσα από συλλογική διαπραγμάτευση (όχι ατομική σύμβαση), δηλαδή είτε από σωματείο εργαζομένων είτε από ένωση προσώπων σε μία επιχείρηση.
Καμιά δυνατότητα άρνησης
Με την απάλειψη αυτής της δικλίδας οι εργαζόμενοι γίνονται έρμαια στις ορέξεις των εργοδοτών, καθώς σε μία περίοδο που οι άνεργοι έχουν ξεπεράσει το 1.000.000 και το πραγματικό ποσοστό είναι πολύ πάνω από το 20%, δεν υπάρχει καμία ουσιαστική
δυνατότητα άρνησης σε ατομικό επίπεδο. Πολύ απλά, οτιδήποτε νόμιμο πια ζητά ο εργοδότης ο εργαζόμενος θα είναι υποχρεωμένος να το δεχτεί.
Ψέματα εξ… Ισπανίας
Πέρα από όσα φαιδρά είπε ο κ. Χατζηδάκης για εργαζομένους που θέλουν να έχουν αυτή τη δυνατότητα ώστε να… μπορούν να μαζέψουν τις ελιές τους, προχώρησε ένα βήμα παραπέρα, κάνοντας μία σοβαρή λαθροχειρία: επιχείρησε να βαφτίσει αυτό το μοντέλο εργασίας τετραήμερη εργασία στα πρότυπα της Ισπανίας.
Όμως αυτό απέχει από την πραγματικότητα, καθώς τόσο η τετραήμερη εργασία, που ήδη εφαρμόζεται σε μεγάλες εταιρίες, ακόμη και στις Ηνωμένες Πολιτείες, όσο και η συζήτηση που μόλις άνοιξε στην Ισπανία δεν έχουν να κάνουν με τη μεταφορά της υποχρέωσης του εργαζομένου για τη συμπλήρωση συγκεκριμένου αριθμού ωρών εργασίας. Αντιθέτως, προβλέπουν την πραγματική μείωση των ωρών και των ημερών εργασίας χωρίς μειώσεις στους μισθούς και επιπλέον υποχρεώσεις εκ μέρους των εργαζομένων. Αλλωστε, ο λόγος που η τετραήμερη εργασία συζητείται στην Ισπανία είναι το γεγονός ότι η χώρα της Ιβηρικής έχει το ίδιο πρόβλημα με την Ελλάδα: αφενός μεν οι εργαζόμενοι δουλεύουν πολύ περισσότερο από τον ευρωπαϊκό μέσο όρο, αφετέρου δε η ανεργία είναι πολύ υψηλή.
Υπερωρίες έως 150 ώρες!
Συμπληρωματικά λειτουργεί διάταξη που έχει επεξεργαστεί το Υπουργείο Εργασίας για την πέραν του ωραρίου εργασία, η οποία θα προβλέπει αύξηση του ετήσιου πλαφόν των υπερωριών στις 150 ώρες, όταν σήμερα το ανώτατο όριο είναι 48 ώρες ανά εξάμηνο για εργαζομένους σε βιομηχανικές, βιοτεχνικές επιχειρήσεις, εκμεταλλεύσεις και εργασίες και 120 ώρες στους υπόλοιπους κλάδους το έτος.
Ενδεικτικό, άλλωστε, του πόσο… δημοφιλείς είναι στους εργαζομένους αυτές οι αλλαγές είναι το αποτέλεσμα πρόσφατης έρευνας για λογαριασμό της ΓΣΕΕ που κατέδειξε ότι το 52% των εργαζομένων αναφέρει ότι εργάζεται παραπάνω από το κανονικό ωράριό του σε εβδομαδιαία βάση και, παράλληλα, το 40% των εργαζομένων που απασχολείται υπερωριακά δηλώνει ότι δεν αμείβεται για τις υπερωρίες του. Το πλέον χαρακτηριστικό εύρημα: σχεδόν καθολική, με 73%, είναι η απαίτηση των εργαζομένων να πληρώνονται τις υπερωρίες τους αντί να λαμβάνουν άδεια ή ρεπό.
Ευκολότερες απολύσεις με… ευέλικτες αποζημιώσεις
Αποζημιώσεις απόλυσης ανάλογα με την οικονομική κατάσταση της επιχείρησης φέρνει ο Κωστής Χατζηδάκης. Η ρύθμιση αυτή έρχεται να προστεθεί στις ραγδαίες αλλαγές που επήλθαν τα χρόνια των Μνημονίων οπότε, θυμίζουμε, θεσμοθετήθηκε η μεγάλη μείωση των αποζημιώσεων μέσω και του χρόνου προειδοποίησης του εργαζομένου.
Υπενθυμίζεται ότι με τον νόμο 4093/2012 ορίστηκε ότι π.χ. εάν ένας υπάλληλος εργάζεται σε μία επιχείρηση από ένα έως δύο έτη, σε περίπτωση απροειδοποίητης απόλυσης δικαιούται ως αποζημίωση δύο μηνιαίους μισθούς, όμως εάν ο εργοδότης τον ενημερώσει έναν μήνα πριν από την απόλυση, τότε η αποζημίωση μειώνεται στο μισό και δικαιούται αποζημίωση ίση με έναν μηνιαίο μισθό. Στο πλαίσιο αυτό προωθείται τώρα και η ουσιαστική ακύρωση ενδεχόμενης δικαστικής δικαίωσης εργαζομένου σε περίπτωση που μία απόλυση κριθεί άκυρη. Συγκεκριμένα, ο εργοδότης θα έχει τη δυνατότητα, αντί της υποχρεωτικής επαναπρόσληψης του εργαζομένου, να παρακάμπτει τη δικαστική απόφαση πληρώνοντας επιπλέον μία αποζημίωση που θα κυμαίνεται από 3 έως 24 μισθούς. Ομως το ύψος της αποζημίωσης θα συναρτάται με την οικονομική κατάσταση της επιχείρησης!
Επιπρόσθετα, θα δίνεται το δικαίωμα στον εργοδότη, σε περίπτωση απόλυσης εργαζομένου με προειδοποίηση, να του «απαγορεύει» να εργαστεί μέχρι την καταγγελία της σύμβασής τους, πληρώνοντας όμως κανονικά τον συμφωνημένο μισθό. Ως αντιστάθμισμα, η κυβέρνηση προχωρά στην εξίσωση των αποζημιώσεων απόλυσης των εργατοτεχνιτών με αυτές που ισχύουν για τους υπαλλήλους, με χαρακτηριστική την αποστροφή του Κυριάκου Μητσοτάκη στο υπουργικό συμβούλιο που υποστήριξε ότι έτσι ικανοποιείται ένα πάγιο αίτημα του ΚΚΕ.
Η άμεση απάντηση του Περισσού ήταν ότι «οι αποζημιώσεις στις οποίες αναφέρεται έχουν ήδη εξισωθεί προς τα κάτω, ενώ με τους νόμους για την απελευθέρωση των απολύσεων έχουν δοθεί όλα τα εργαλεία στην εργοδοσία για να πληρώνει ακόμα μικρότερες αποζημιώσεις».
Διευρύνεται η κυριακάτικη εργασία
Την επέκταση της νόμιμης εργασίας τις Κυριακές σε επιπλέον κλάδους περιλαμβάνει το πακέτο των αλλαγών. Στις ήδη θεσμοθετημένες εξαιρέσεις, με πλέον χαρακτηριστική την
εστίαση, προστίθενται κλάδοι όπως αποθήκες, logistics, κέντρα δεδομένων, αλλά και εξωσχολικές δράσεις, μηχανογράφηση, εξετάσεις έκδοσης διπλωμάτων.
Οπως υποστηρίζει η κυβέρνηση, η εργασία την Κυριακή θα αμείβεται για αυτούς τους εργαζομένους με προσαύξηση 75%, ενώ θα παρέχεται δικαίωμα να δοθεί αναπληρωματική ημέρα ανάπαυσης την αμέσως επόμενη εβδομάδα.
Ψηφιακή κάρτα
Για την κυβέρνηση απαραίτητη προϋπόθεση για να λειτουργήσουν αυτές οι αλλαγές είναι η θέσπιση της Ψηφιακής Κάρτας Εργασίας. Οπως εξηγεί ο κ. Χατζηδάκης, αυτό θα γίνει
μέσω της μετεξέλιξης του πληροφοριακού συστήματος «ΕΡΓΑΝΗ» του υπουργείου Εργασίας, με χρήματα που θα αντληθούν από το Ταμείο Ανάκαμψης, ώστε να μπορεί ο ίδιος ο εργαζόμενος μέσω του κινητού του, σε πραγματικό χρόνο, να δηλώνει επακριβώς τις ώρες που εργάζεται και επομένως και τις υπερωρίες ή την υπερεργασία. Σκόπιμα αποκρύπτει, βέβαια, το γεγονός ότι σε συνθήκες ασφυκτικής πίεσης για τους εργαζομένους ακόμη και αυτή η υποτιθέμενη δυνατότητα είναι κενό γράμμα.
Χρυσώνουν το χάπι με τις γονικές άδειες για πατέρες
Η εξίσωση των δικαιωμάτων πατέρων και μητέρων, στα ευρωπαϊκά πρότυπα, έρχεται να χρυσώσει το χάπι των σαρωτικών αλλαγών. Σύμφωνα με το υπουργείο Εργασίας, θα ενσωματωθεί κοινοτική οδηγία προβλέποντας άδεια πατρότητας διάρκειας 14 εργάσιμων ημερών λόγω γέννησης παιδιού και θα παρέχεται δίμηνη επιδοτούμενη από τον ΟΑΕΔ γονική άδεια στον πατέρα και όχι μόνο στη μητέρα.
Επίσης, θα επεκταθεί και στους πατέρες η προστασία από την απόλυση, που ισχύει σήμερα για τις μητέρες. Επιπροσθέτως, θεσπίζονται γονική άδεια διάρκειας τεσσάρων μηνών και για τους δύο γονείς, με επιδότηση από τον ΟΑΕΔ για τους δύο μήνες (έως τώρα η εν λόγω άδεια ήταν άνευ αποδοχών), άδεια φροντιστή για εργαζομένους με συγγενείς που έχουν ανάγκη σημαντικής φροντίδας, δικαίωμα απουσίας λόγω ανωτέρας βίας, δικαίωμα ευέλικτων ρυθμίσεων εργασίας για γονείς παιδιών έως 12 ετών (τηλεργασία, ευέλικτο ωράριο εργασίας ή μερική απασχόληση).
Στον απόηχο των αποκαλύψεων για τα φαινόμενα παρενόχλησης στους εργασιακούς χώρους η κυβέρνηση θα συμπεριλάβει στο νομοσχέδιο την κύρωση της Σύμβασης της Διεθνούς Οργάνωσης Εργασίας για την εξάλειψη της βίας και της παρενόχλησης στην
εργασία. Μεταξύ άλλων ορίζει τη δυνατότητα αποχώρησης του θύματος από την εργασία για εύλογο χρόνο, εάν αντιμετωπίζει κίνδυνο ζωής ή υγείας, απαγόρευση οποιασδήποτε δυσμενούς μεταχείρισης, λύσης της σχέση εργασίας κ.λπ. του καταγγέλλοντος ή μάρτυρα και αντιστροφή του βάρους της απόδειξης: ο καταγγελλόμενος καλείται να αποδείξει ότι δεν
συνέτρεξαν οι σχετικές περιστάσεις.
Προς κατάργηση της απεργίας
Κλείνοντας το μάτι στην πλειοψηφία της ΓΣΕΕ, η κυβέρνηση προτάσσει στις αλλαγές που φέρνει στον συνδικαλιστικό νόμο την ψηφιοποίηση των διαδικασιών, θέλοντας να κρύψει ότι γενική στόχευση είναι να δυσχεράνει τις απεργίες. Ετσι, θα προβλέπεται η υποχρέωση των συνδικάτων να παρέχουν στα μέλη της γενικής συνέλευσης πραγματική πρακτική δυνατότητα συμμετοχής και ψήφου εξ αποστάσεως, ηλεκτρονικών, ιδίως για τη λήψη
απόφασης απεργίας.
Επίσης, δικαίωμα συλλογικής διαπραγμάτευσης και συνεπώς υπογραφής συλλογικών συμβάσεων εργασίας θα αναγνωρίζεται πλέον μόνο στις συνδικαλιστικές οργανώσεις που έχουν εγγραφεί στα νομοθετημένα ψηφιακά μητρώα. Παράλληλα, όμως, θα απαγορεύονται οι καταλήψεις χώρων και εισόδων και η άσκηση ψυχολογικής ή σωματικής βίας, ενώ, αν λάβουν χώρα, η απεργία καθίσταται παράνομη.
Απώτερος σκοπός είναι η de facto κατάργηση της απεργίας ως μοχλού πίεσης των εργαζομένων και επομένως η κατάργηση κάθε μορφής αντίδρασης στις αυθαιρεσίες, εργοδοτικές ή ακόμη και κρατικές. Ετσι, διάταξη θα ορίζει ότι σε ενδεχόμενο απεργιακών
κινητοποιήσεων σε κρίσιμους κλάδους (π.χ. μέσα μαζικής μεταφοράς, ενέργεια, ύδρευση κ.ά.), θα πρέπει να παρέχεται μέσω προσωπικού ασφαλείας που θα επιλέγεται από τους εργαζομένους ένα μίνιμουμ επίπεδο υπηρεσιών. Π.χ. στο μετρό, κατά τις ημέρες της απεργίας, θα πρέπει να κυκλοφορεί το ένα τρίτο των συρμών, ανεξαρτήτως του αριθμού προσωπικού που πρέπει να απασχολείται για να επιτευχθεί αυτό το αποτέλεσμα.
