Εκτάσεις δύο κατηγοριών δημιουργεί η γνωμοδότηση του Τεχνικού Συμβουλίου Δασών για τον ασπάλαθο και τη φρυγανική βλάστηση, την οποία αποδέχτηκε ο υφυπουργός Περιβάλλοντος και Ενέργειας, Γιώργος Αμυράς.
- Του Βασίλη Παπακωνσταντόπουλου
Σύμφωνα με τη σχετική απόφαση, που δημοσιεύτηκε στη Δι@ύγεια, οι ιδιωτικές εκτάσεις που καλύπτονται από ασπάλαθο και φρύγανα εξαιρούνται από τη δασική νομοθεσία, όχι όμως και οι δημόσιες ημιορεινές – ορεινές χορτολιβαδικές και βραχώδεις εκτάσεις, οι οποίες εξακολουθούν να υπάγονται στις διατάξεις της δασικής νομοθεσίας. Για τις εκτάσεις αυτές η λύση περνάει μέσα από το ιδιοκτησιακό, θα πρέπει δηλαδή να αποδείξει ο πολίτης ότι κατέχει νόμιμα δημόσια έκταση.
Την ίδια στιγμή παραμένει άλυτο εδώ και πολλά χρόνια το πρόβλημα των περιουσιακών διεκδικήσεων του Δημοσίου εναντίον εκατοντάδων χιλιάδων ιδιοκτητών εκτός σχεδίου ακινήτων, είτε ως περιουσίας του είτε ως δασικών. Όπως επισημαίνει η ΠΟΜΙΔΑ, η διατήρηση του τεκμηρίου κυριότητας κάθε ακινήτου στη χώρα υπέρ του Δημοσίου υποχρεώνει κάθε πολίτη, σε κάθε περίπτωση αμφισβήτησης της ιδιοκτησίας του από οποιαδήποτε δημόσια υπηρεσία, ιδιαίτερα δε τη δασική, η οποία χαρακτηρίζει περίπου όλη τη χώρα δάσος, να ανατρέξει σε ιδιοκτησιακούς τίτλους αναγόμενους στον προπερασμένο αιώνα και συγκεκριμένα μέχρι και το έτος… 1885!
Αυτό έχει προκαλέσει μεγάλα προβλήματα τόσο στη διαδικασία της κτηματογράφησης όσο και στη διαδικασία της ανάρτησης των δασικών χαρτών, με δεκάδες χιλιάδες αντιρρήσεις από πολίτες. Η ΠΟΜΙΔΑ ζητά να δοθεί λύση ανάλογη με αυτή που είχε θεσμοθετηθεί για τα εντός σχεδίου ακίνητα (το μακρινό 2003).
Προηγούνται οι φρυγανότοποι
Προς το παρόν οι παρεμβάσεις του ΥΠΕΝ για τη διόρθωση της πληθώρας των αστοχιών και των στρεβλώσεων στους αναρτημένους δασικούς χάρτες εκκινούν από τις εκτάσεις που καλύπτονται από φρύγανα και ασπαλάθους. Το Τεχνικό Συμβούλιο Δασών του ΥΠΕΝ γνωμοδότησε ομόφωνα ότι οι εν λόγω εκτάσεις δεν συγκεντρώνουν τα κριτήρια ώστε να χαρακτηρίζονται δάση ή δασικού χαρακτήρα. Με τη συγκεκριμένη απόφαση αναμένεται να επιλυθούν σημαντικά προβλήματα που αφορούν τον χαρακτηρισμό μεγάλων εκτάσεων, κυρίως στην Κρήτη, στα Δωδεκάνησα, στις Κυκλάδες, στη Μάνη, στο βόρειο Αιγαίο και σε αρκετές ακόμα περιοχές της χώρας.
Ειδικότερα, το συμβούλιο έκρινε πως οι εκτάσεις που στο παρελθόν ήταν αγροτικού χαρακτήρα και στις οποίες λόγω της εγκατάλειψης αναπτύχθηκε ασπάλαθος και φρυγανώδης βλάστηση δεν χαρακτηρίζονται δασικές. Επιπλέον, οι εκτάσεις που χρησιμοποιήθηκαν για βοσκή και καλύπτονται διαχρονικά μόνο από φρυγανική βλάστηση και ασπάλαθο δεν χαρακτηρίζονται πλέον δασικές, αλλά χορτολιβαδικές.
Τι αναφέρει η υπουργική απόφαση
Η γνωμοδότηση έγινε δεκτή από το ΥΠΕΝ, με τον Γιώργο Αμυρά να υπογράφει τη σχετική απόφαση. Ειδικότερα, η υπουργική απόφαση αναφέρει τα ακόλουθα: «Αποδεχόμαστε τη με ημεροχρονολογία 8/4/2021 Γνωμοδότηση του Τεχνικού Συμβουλίου Δασών όπως διαλαμβάνεται επί των πρακτικών της 3ης Συνεδρίασης με αντικείμενο θέματος (…) περί του εξορθολογισμού και της δυνατότητας διαβάθμισης προστασίας των δασωμένων ή μη αγρών, στους οποίους φύεται το είδος Calycotome villosa (ασπάλαθος), σύμφωνα με την οποία το εν λόγω Συμβούλιο: γνωμοδοτεί ομόφωνα ότι οι εκτάσεις (…) που καλύπτονται μόνο από φρυγανική βλάστηση και ασπάλαθο, χωρίς την παρουσία άλλων ειδών δασικής βλάστησης (αραιάς ή μη, υψηλής ή θαμνώδους, ενδεικτικά σε ποσοστό – βαθμό συγκόμωσης 15% τουλάχιστον επί του συνόλου της εδαφικής επιφάνειας, συμπεριλαμβανομένων στα είδη δασικής βλάστησης, των υπολοίπων κατονομαζομένων στον πίνακα “Μικρών θάμνων που χαρακτηρίζονται ως ξυλώδης βλάστηση”), δεν συγκεντρώνουν τα κριτήρια που θα πρέπει να λαμβάνονται σωρευτικά υπόψη για τον προσδιορισμό της οργανικής ενότητας (άρθρο 2 του ως άνω ΠΔ 32/2016), ώστε να συγκροτούν στην αναγκαία επιφάνεια του εδάφους δασοβιοκοινότητα και δασογενές περιβάλλον, και κατ’ επέκταση του προσδιορισμού της διάκρισης του δάσους από τη δασική έκταση.
Επομένως θα πρέπει να χαρακτηρίζονται αντίστοιχα ως χορτολιβαδικές της παρ. 5α του άρθρου 3 του Ν.998/1979, βραχώδεις της παρ. 5β του άρθρου 3 του Ν. 998/1 979, ανήκουσες στην παρ. 6β του άρθρου 3 του Ν. 998/1979, έχουσες στη λήψη Α/Φ έτους 1945 ή, εφόσον αυτές δεν είναι ευκρινείς, του 1960, αγροτική μορφή και επομένως διατηρούν και σήμερα τον αγροτικό τους χαρακτήρα».
Ποιες εκτάσεις δεν αποχαρακτηρίζονται
Μετά τη γνωμοδότηση του Τεχνικού Συμβουλίου Δασών και την απόφαση του υφυπουργού Περιβάλλοντος, οι εκτάσεις που καλύπτονται μόνο από φρυγανική βλάστηση και ασπάλαθο θα θεωρούνται ως επί το πλείστον χορτολιβαδικές και όχι δασικές. Και λέμε ως επί το πλείστον, γιατί η εξαίρεση ισχύει μόνο για τις ιδιωτικές ημιορεινές – ορεινές χορτολιβαδικές και βραχώδεις εκτάσεις. Αντίθετα, δημόσιες ημιορεινές – ορεινές χορτολιβαδικές και βραχώδεις εκτάσεις εξακολουθούν να υπάγονται στις διατάξεις της δασικής.
Όπως εξηγεί η έμπειρη τοπογράφος – πολεοδόμος μηχανικός, Γραμμάτη Μπακλατσή, σε ανάρτησή της στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, οι εκτάσεις που δεν ξε-πρασινίζουν, αλλά θα κριθούν πρώτα ως προς το ιδιοκτησιακό τους καθεστώς είναι οι εξής:
- χορτολιβαδικές της παρ. 5α του άρθρου 3 του Ν.998/1979, «Οι χορτολιβαδικές εκτάσεις που βρίσκονται επί ημιορεινών, ορεινών και ανώμαλων εδαφών και συγκροτούν φυσικά οικοσυστήματα αποτελούμενα από φρυγανική, ποώδη ή άλλη αυτοφυή βλάστηση ή από δασική μεν βλάστηση που δεν συνιστά δασοβιοκοινότητα»
- βραχώδεις της παρ. 5β του άρθρου 3 του Ν. 998/1979, «Οι βραχώδεις ή πετρώδεις εκτάσεις των ημιορεινών, ορεινών και ανώμαλων εδαφών». Οι εκτάσεις των περιπτώσεων 5α και 5β δεν κηρύσσονται αναδασωτέες, δύνανται όμως να κηρυχθούν δασωτέες.
Η αναγνώριση της κυριότητας ή άλλων εμπράγματων δικαιωμάτων επί των εκτάσεων αυτών υπάγεται στην αρμοδιότητα των Συμβουλίων Δασών και των Πολιτικών Δικαστηρίων. Το βάρος της απόδειξης ή μη, επί των δασών, των δασικών εκτάσεων είναι στον ιδιώτη (φυσικό ή νομικό πρόσωπο). Κατ’ εξαίρεση η διάταξη αυτή δεν ισχύει στις περιφέρειες των Πρωτοδικείων των Ιονίων Νήσων, της Κρήτης, των νομών Λέσβου, Σάμου, Χίου και Κυκλάδων, των νήσων Κυθήρων, Αντικυθήρων, καθώς και της περιοχής της Μάνης.
Οι εκτάσεις των περιπτώσεων 5α και 5β χαρτογραφούνται και μπορούν να υπαχθούν στις κατηγορίες για επιτρεπτές επεμβάσεις σε δασικές εκτάσεις ή χρησιμοποιούνται ως βοσκότοποι ή για τη δημιουργία νέων δασών.
Πιθανή η προσφυγή δασολόγων
Δεν αποκλείεται, πάντως, η υπουργική απόφαση Αμυρά να έχει και δικαστικές περιπέτειες, καθώς οι επιστημονικοί και επαγγελματικοί φορείς των δασολόγων θεωρούν την απόφαση αντιεπιστημονική και πιθανότατα αντισυνταγματική. Υποστηρίζουν ότι η απόφαση ελήφθη με διοικητικά (πολιτικά) και όχι επιστημονικά κριτήρια και είναι ευθέως αντίθετη σε απόφαση του Συμβουλίου της Επικρατείας του 2013.
Η Πανελλήνια Ενωση Δασολόγων Δημοσίων Υπαλλήλων (ΠΕΔΔΥ) ζήτησε με επιστολή της από το Τεχνικό Συμβούλιο Δασών να συμβουλευτεί επιστημονικούς φορείς για το ζήτημα των ασπαλάθων, επισημαίνοντας ότι τέμνει τη συνταγματική προστασία των δασικών εκτάσεων. Σε κοινό τους άρθρο, οι δρες Νικήτας Φραγκισκάκης, πρόεδρος της ΠΕΔΔΥ, και Νικόλαος Μπόκαρης, αντιπρόεδρος ΠΕΔΔΥ και μέλος Δ.Σ. ΓΕΩΤΕΕ, υποστηρίζουν ότι η απόφαση δεν μπορεί από μόνη της να παράγει εφαρμοστέο δίκαιο και να τροποποιήσει το σχετικό με αριθμό 32/2016 Προεδρικό Διάταγμα και αυτό πρέπει να αποτελέσει άμεσα αντικείμενο της διοίκησης και της εκτελεστικής εξουσίας που θα πρέπει να επανεξετάσει στη βάση της επιστήμης της δασικής οικολογίας και την κανονικότητας του Συμβουλίου της Επικρατείας το θέμα.
Υπογραμμίζουν ότι το ΥΠΕΝ, προκειμένου να μειώσει τις κοινωνικές πιέσεις που ασκούνται από ομάδες θιγόμενων πολιτών σε διάφορες περιοχές της χώρας μετά την ανάρτηση των Δασικών Χαρτών, επέλεξε να προχωρήσει σε μια «εννοιολογική διολίσθηση», δηλαδή σε περιορισμό – έκπτωση των ειδών που συγκαταλέγονται στην άγρια ξυλώδη βλάστηση (που προστατεύονται από το Σύνταγμα) και εξαιρεί αυθαίρετα τον ασπάλαθο από τη συνεισφορά του ως είδος στη δημιουργία οργανικής ενότητας που με την αλληλεπίδρασή του με την υπόλοιπη χλωρίδα και πανίδα δημιουργούν δασοβιοκοινότητα και δασογενές περιβάλλον (δηλαδή τον δασικό χαρακτήρα των εκτάσεων).
Ζητείται νομοθετική ρύθμιση για τα εκτός σχεδίου
Την ίδια στιγμή, οι ιδιοκτήτες ακινήτων προτάσσουν ως κύριο ζήτημα την αναγκαιότητα επίλυσης του ιδιοκτησιακού προβλήματος, ζητώντας νομοθετική ρύθμιση για τα εκτός σχεδίου ακίνητα στο μοντέλο του άρθρου 4 του ν. 3127/2003, που αφορούσε το ιδιοκτησιακό ζήτημα των ακινήτων που ήταν εντός σχεδίου.
Με αφορμή την έναρξη της ψηφιακής πρόσβασης μηχανικών, επαγγελματιών και ιδιοκτητών ακινήτων στο Κτηματολόγιο, η ΠΟΜΙΔΑ επανέφερε στο προσκήνιο το ζήτημα. Σε επιστολή της προς την ηγεσία του υπουργείου Ψηφιακής Διακυβέρνησης και τη διοίκηση του Ελληνικού Κτηματολογίου επισημαίνει ότι, ενώ προχωράει η διαδικασία κατάρτισης του Εθνικού Κτηματολογίου και των δασικών χαρτών, παραμένει άλυτο το πρόβλημα των περιουσιακών διεκδικήσεων του Δημοσίου εναντίον εκατοντάδων χιλιάδων ιδιοκτητών εκτός σχεδίου ακινήτων «είτε ως περιουσίας του είτε ως δήθεν δασικών».
Υπογραμμίζει ότι η συνεχιζόμενη αναγνώριση «τεκμηρίου κυριότητας» κάθε ακινήτου στη χώρα υπέρ του Δημοσίου αντιβαίνει σε θεμελιώδεις αρχές της ευρωπαϊκής και της διεθνούς έννομης τάξης (Σύμβαση της Ρώμης για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα, Διακήρυξη του ΟΗΕ, σωρεία αποφάσεων του Δικαστηρίου του Στρασβούργου), οι οποίες επιβάλλουν τον σεβασμό των ιδιοκτησιακών δικαιωμάτων του απλού πολίτη και δεν αναγνωρίζουν προνομιακά δικαιώματα στα κράτη σε βάρος των ίδιων των πολιτών τους.
Εξηγεί ότι η διατήρηση του τεκμηρίου αυτού υποχρεώνει κάθε πολίτη, σε κάθε περίπτωση αμφισβήτησης της ιδιοκτησίας του από οποιαδήποτε δημόσια υπηρεσία, ιδιαίτερα δε τη δασική η οποία χαρακτηρίζει περίπου όλη τη χώρα ως δάσος, να ανατρέξει σε ιδιοκτησιακούς τίτλους αναγόμενους στον προπερασμένο αιώνα και συγκεκριμένα μέχρι και το έτος 1885, δηλαδή σε ιστορική εποχή κατά την οποία οι περισσότερες συναλλαγές ήταν προφορικές, το δε μεγαλύτερο μέρος της χώρας μας δεν ανήκε καν στο τότε ελληνικό κράτος.
Αυτό σημαίνει αναγκαστική αναδρομή κυρίως σε τίτλους του τουρκικού δικαίου (χοτζέτια, ταπιά, κ.λπ.), διατυπωμένους χειρόγραφα στην αρχαία τουρκική νομική διάλεκτο, η οποία σήμερα είναι πρακτικά εντελώς αδύνατο να διαβαστεί ακόμη και από γνώστες της τουρκικής γλώσσας!
Εξοντωτικές διαμάχες
Όλα αυτά έχουν ως αποτέλεσμα «αγανακτισμένοι πολίτες από όλη τη χώρα να είναι αναγκασμένοι να υποβάλλουν εκατοντάδες χιλιάδες ενστάσεις τόσο στη διαδικασία της κτηματογράφησης όσο και στη διαδικασία της ανάρτησης των δασικών χαρτών, και εν συνεχεία αγωγές στα αρμόδια δικαστήρια, σε αντιδικίες που διαρκούν πάνω από μία γενιά, γιατί το Δημόσιο, αν και χάνει σε όλα τα κατώτερα δικαστήρια, προσφεύγει πάντοτε ακόμη και στον Άρειο Πάγο, πράγμα που οδηγεί σε ηλικιακή εξόντωση και οικονομική εξουθένωση τους πολίτες, καταστρέφοντας κυριολεκτικά τις ζωές τους».
Πώς θα λυθεί το ζήτημα; Με ρύθμιση ανάλογη με αυτή του 2003, σύμφωνα με την οποία το Δημόσιο παύει να προβάλλει ιδιοκτησιακά δικαιώματα σε εντός σχεδίου ακίνητα επιφανείας έως 2.000 τ.μ., με συγκεκριμένες προϋποθέσεις. Τότε στο ΥΠΕΧΩΔΕ είχε συσταθεί Ειδική Επιστημονική Επιτροπή στην οποία είχε αναθέσει να καταρτίσει προσχέδιο ρύθμισης, το οποίο θα έδινε επαναστατική και θαρραλέα λύση στο ιδιοκτησιακό πρόβλημα, με βάση την ύπαρξη επί δεκαετία νόμιμων και μεταγεγραμμένων τίτλων στο όνομα του πολίτη, ή την πάροδο τριακονταετίας χωρίς τίτλους, αλλά την αδιάλειπτη καλόπιστη νομή και στις δύο περιπτώσεις, αποκλείοντας έτσι κάθε καταπατητή δημόσιας έκτασης.
Η ΠΟΜΙΔΑ, με αλλεπάλληλες επιστολές της προς τους εκάστοτε υπουργούς ΠΕΧΩΔΕ και τα πολιτικά κόμματα έχει ζητήσει τη μείωση του χρόνου αυτού στην 30ετία ή την 40ετία, και εν πάση περιπτώσει να καταργηθεί η υποχρέωση αναγωγής στο 1885. Προσθέτει πως δεν είναι δυνατόν να περιμένουμε επενδύσεις στη χώρα μας, όταν οι τίτλοι ιδιοκτησίας όλων των εκτός σχεδίου ακινήτων της χώρας μας κινδυνεύουν να τιναχτούν στον αέρα από την παράλογη αυτή προϋπόθεση.
