Ποιος θα το πίστευε ότι μια επίσκεψη της «δημοκρατίας» στα βασιλικά κτήματα του Τατοΐου θα κινητοποιούσε ολόκληρο το υπουργείο Πολιτισμού! Κι όμως, αυτό συνέβη, όταν ο φωτογραφικός φακός κατέγραψε την άθλια κατάσταση στην οποία βρίσκεται το κτήμα των 47.000 στρεμμάτων!
- Ρεπορτάζ Έλενα Σολωμού – Σταύρος Βρανάς
Μπήκαμε ανενόχλητοι στο βασιλικό κτήμα και φτάσαμε μέχρι τις κτιριακές εγκαταστάσεις, καθώς δεν υπήρχε κανένας για να μας ελέγξει και να μάθει τον λόγο της επίσκεψής μας! Αυτά που αντικρίσαμε επιβεβαίωσαν όλους όσοι αγαπούν πραγματικά τον χώρο και μιλούσαν για πλήρη εγκατάλειψη!
Όπως μπήκε στο κτήμα η «δημοκρατία» για να καταγράψει την πλήρη εγκατάλειψη του βασιλικού κτήματος, έτσι μπορεί να μπει ο καθένας. Δεν έχει σημασία εάν αυτός που μπει στον χώρο πηγαίνει για να δει τις εγκαταστάσεις ή να… αρπάξει κάτι που θα βρει στο διάβα του, μια και η εποπτεία στον χώρο είναι ανύπαρκτη! Η σκληρή πραγματικότητα είναι ότι ελλοχεύουν κίνδυνοι για τη σωματική ακεραιότητα των επισκεπτών, ανάμεσα στους οποίους είναι και μικρά παιδιά, αλλά φύλαξη δεν υπάρχει πουθενά!
Στο Τατόι κυριαρχούν το χάος και οι κίνδυνοι για τη σωματική ακεραιότητα! Οι στέγες είναι γκρεμισμένες, κάποιες με δοκάρια φαγωμένα από τον χρόνο που κανείς δεν ξέρει ποιον θα πλακώσουν και θα τον θάψουν κάτω από τα υπόλοιπα χαλάσματα! Η απίστευτη βλάστηση και τα αιωνόβια δέντρα που κατέρρευσαν τον δύσκολο χειμώνα που περάσαμε, δημιούργησαν παγίδες, που, αν δεν γίνουν αντιληπτές, μπορεί να αποβούν μοιραίες!
Κομμένα καλώδια της ΔΕΗ σέρνονται στο έδαφος. Άλλα καλυμμένα από την πλούσια βλάστηση και άλλα μαζί με μισογκρεμισμένους στύλους που στηρίζονται σε δέντρα προτού πέσουν στο έδαφος! Όλα αυτά και άλλα ακόμα περισσότερα γίνονται αντιληπτά με το φως της ημέρας. Το βράδυ, το σκηνικό αλλάζει και θυμίζει άγριο χολιγουντιανό θρίλερ, που τρομάζει και τον πιο έμπειρο περιπατητή, καθώς οι παγίδες πολλαπλασιάζονται σε κάθε βήμα.
Καταγγελίες για την εγκατάλειψη
Πριν από περίπου επτά χρόνια το υπουργείο Πολιτισμού είχε φράξει τα περισσότερα περάσματα, τόσο στον περιβάλλοντα χώρο όσο και στα ανοίγματα των κτιρίων. Όλα αυτά έχουν πάει πλέον… περίπατο, εν αναμονή της περιβόητης έναρξης των έργων. Κατά καιρούς το Σωματείο των Φίλων του Κτήματος Τατοΐου προχωρά σε καταγγελίες για την εγκατάλειψη και τους κινδύνους που υπάρχουν για τυχόν επισκέπτες…
Όμως, χωρίς αστυνόμευση ο χώρος παραμένει στο έλεος της φθοράς από τον χρόνο, αλλά και του κάθε επιτηδείου. Ώσπου να αρχίσουν τα έργα για την αναγέννηση του βασιλικού κτήματος, ο καθένας αναλαμβάνει τις ευθύνες του για την ίδια του τη ζωή. Μετά οι ευθύνες που αναλογούν θα είναι απλώς για να γεμίσουν τις στήλες των εφημερίδων!
Όπως όφειλε, η «δημοκρατία» επικοινώνησε άμεσα με το υπουργείο Πολιτισμού, προκειμένου να θέσει ερωτήματα για τις εικόνες που κατέγραψε το φωτορεπορτάζ. Εκείνες τις ημέρες βρισκόταν σε εξέλιξη η καταστροφική πυρκαγιά στην Κόρινθο και ο κίνδυνος να συμβεί κάτι ανάλογο και στο Τατόι ήταν μεγάλος, και εξακολουθεί να παραμένει.
Δεν ξέρουμε κατά πόσο ήταν τυχαίο, αλλά την αμέσως επόμενη ημέρα, και προτού πάρουμε στα χέρια μας τις απαντήσεις της υπουργού, επισκέφθηκε τον χώρο του Τατοΐου κλιμάκιο της κυβέρνησης, υπό τη σκέπη της Πολιτικής Προστασίας, για να διαπιστώσει σε τι κατάσταση βρίσκονται οι εργασίες αποψίλωσης!
Βεβαίως, οι εικόνες που βγήκαν στη δημοσιότητα είχαν φόντο τα κεντρικά κτίρια του κτήματος και όχι τα σημεία όπου έφτασε η εφημερίδα και διαπίστωσε τα σκηνικά που… χάνει η μάνα το παιδί και το παιδί τη μάνα! Μακάρι, η κυρία Μενδώνη να μπορούσε να φτάσει με τον κύριο Χαρδαλιά χωρίς την παρουσία τηλεοπτικών συνεργείων στους χώρους που ελέγξαμε εμείς!
Όπως ήταν φυσικό, οι απαντήσεις του υπουργείου που είχαμε ζητήσει πέντε ημέρες πριν θα ήταν…. συσκευασμένες με την υπουργική κινητοποίηση της Τρίτης. Πάλι καλά που οι ερωτήσεις μας άνοιξαν τον δρόμο -και τα μάτια- των αρμοδίων, προκειμένου να ανακοινώσουν μέτρα, έστω και μπροστά στις κάμερες. Βέβαια, το αν θα υλοποιηθούν είναι μια άλλη ιστορία. Αυτό, όμως, δεν σημαίνει ότι εμείς δεν θα επισκεφτούμε ξανά το Τατόι… Σύντομα!
Τι δείχνουν οι φωτογραφίες και τι απίθανο απαντά το υπουργείο Πολιτισμού
Μετά την καταγραφή όσων αντίκρισε στο Τατόι, η «δημοκρατία» επικοινώνησε με το υπουργείο Πολιτισμού… Έξι ημέρες από τότε που του θέσαμε τα ερωτήματά μας, ο υπεύθυνος του γραφείου Τύπου της υπουργού Λίνας Μενδώνη, Παναγιώτης Παναγόπουλος, αποφάσισε να απαντήσει, αφού βέβαια είχε προηγηθεί η «αυτοψία» των κυρίων Μενδώνη, Χαρδαλιά, Αμυρά!
Το φωτογραφικό ρεπορτάζ που έκανε η εφημερίδα μας αποκαλύπτει ότι δεν υπάρχει αστυνόμευση στα κτήματα Τατοΐου!
Φυσικά και υπάρχει 24ωρη αστυνόμευση στο κτήμα Τατοΐου. Λειτουργεί ο αστυνομικός σταθμός Τατοΐου, του οποίου την ευθύνη έχουν η Ελληνική Αστυνομία και το υπουργείο Προστασίας του Πολίτη. Επιπλέον, υπάρχει πρόσθετη ιδιωτική εταιρία φύλαξης, η οποία περιπολεί σε 24ωρη βάση στον ιστορικό πυρήνα.
Πολίτες κάθε ηλικίας μπορούν να μπουν ανενόχλητοι στον χώρο και να κάνουν οτιδήποτε!
Όλοι οι πολίτες έχουν ελεύθερη πρόσβαση στο κτήμα. Χιλιάδες άτομα, μεμονωμένα ή οικογένειες, το επισκέπτονται καθημερινά, και ιδίως τα Σαββατοκύριακα. Δεν μπορεί να απαγορευτεί η πρόσβαση των πολιτών σε αυτό. Αντιθέτως, αποτελεί έναν δημοφιλή προορισμό αναψυχής για τους κατοίκους της Αττικής.
Οι εγκαταστάσεις των κτιριακών συγκροτημάτων που βρίσκονται σε αποσύνθεση εγκυμονούν αμέτρητους κινδύνους και ανά πάσα ώρα και στιγμή μπορεί να προκαλέσουν βαρύτατο τραυματισμό!
Στη συνολική έκταση των 44.000 στρεμμάτων, ο ιστορικός πυρήνας καταλαμβάνει περίπου 1.800 στρέμματα και περιλαμβάνει 27 κτίρια, που έχουν κηρυχθεί πολιτιστικά μνημεία από το 2003. Για το ανάκτορο έχουν γίνει τα σωστικά μέτρα και αυτή την εβδομάδα παραδίδεται και η μελέτη του, ώστε να δημοπρατηθούν οι προβλεπόμενες εργασίες. Στα κτίρια που ανήκουν στον μνημειακό πυρήνα του κτήματος έχουν παρθεί όλα τα σωστικά μέτρα από τις υπηρεσίες του υπουργείου Πολιτισμού και Αθλητισμού, ώστε να είναι ασφαλή τόσο για τους εργαζομένους όσο και τους επισκέπτες. Παρακαλούμε να μας αναφέρετε τα συγκεκριμένα κτίρια τα οποία κατά τη γνώμη σας εγκυμονούν κινδύνους.
Η πυκνή βλάστηση σκεπάζει αμέτρητες παγίδες. Πεσμένα δέντρα, αφύλακτα πηγάδια, κομμένα ηλεκτροφόρα καλώδια, μισογκρεμισμένες στέγες, που έχουν καταστρέψει οχήματα της βασιλικής οικογένειας και πολλά άλλα, αποκαλύπτονται στο φωτορεπορτάζ της εφημερίδας.
Πράγματι, το γεγονός ότι από το 1969 ο περιβάλλον χώρος δεν είχε καμία φροντίδα προκάλεσε τεράστια προβλήματα. Σε συνεργασία με το δασαρχείο, από τον Ιούλιο 2019 γίνεται εκτεταμένος καθαρισμός από πεσμένα δέντρα, δέντρα σε αποσύνθεση, κλαδιά σπασμένα, κλεισμένα μονοπάτια. Ένας πρώτος καθαρισμός είχε προηγηθεί της «Μήδειας», η οποία, όμως, προκάλεσε και νέες μεγάλες καταστροφές. Η αντιμετώπισή τους προχωρά με νέους καθαρισμούς, που βρίσκονται σε εξέλιξη. Πιστεύουμε ότι έως το τέλος Ιουνίου θα έχουν τελειώσει. Το περιβάλλον δάσος είναι πολύτιμο για ολόκληρη την Αττική. Σημειώνεται ότι η μελέτη για την αποκατάσταση και των ανακτορικών κήπων προχωρά με γοργούς ρυθμούς. Παράλληλα, τρέχει η εκτέλεση της σύνδεσης του κτήματος με τα δίκτυα υποδομών, πράγμα που δεν είχε γίνει ποτέ. Σε ό,τι αφορά τα αυτοκίνητα της τέως βασιλικής οικογένειας, όσα έχουν χαρακτηριστεί μνημεία έχουν συντηρηθεί. Έχουν μεταφερθεί εντός νέου, ειδικού οικίσκου, με όλες τις προδιαγραφές ασφαλείας. Ηλεκτροφόρα πεσμένα καλώδια δεν υπάρχουν, δεδομένου ότι έγινε η υπογειοποίηση όλου του εναέριου δικτύου από τον ΔΕΔΔΗΕ. Επίσης, αφύλακτα πηγάδια δεν υπάρχουν.
Ρωτάμε το υπουργείο εάν είναι σε θέση να μας δώσει μια συγκεκριμένη απάντηση. Σε περίπτωση τραυματισμού, ποιος θα θεωρηθεί υπεύθυνος;
Το υπουργείο Πολιτισμού και Αθλητισμού έχει την ευθύνη για τα κτίρια του ιστορικού πυρήνα. Τα κτίρια αυτά είναι κλειστά, περιφραγμένα και απολύτως ασφαλή. Η πρόσβαση επισκεπτών δεν επιτρέπεται σε κανένα κτίριο.
Η περίφραξη του κτήματος έχει σχεδόν καταστραφεί. Έχει σκεφτεί το υπουργείο να βελτιώσει την κατάσταση μέχρι την έναρξη των έργων ανάπλασης και, αν ναι, μέχρι πότε θα ισχύει η δεδομένη κατάσταση;
Η δασική έκταση δεν μπορεί να περιφραχθεί. Σε ό,τι αφορά τα κτίρια του ιστορικού πυρήνα, προβλέπεται η αποκατάσταση της περίφραξης, παράλληλα με τις εργασίες αποκατάστασης των κτιρίων.
Η φωτιά που κατακαίει την Κόρινθο σας προβληματίζει ότι μπορεί να συμβεί κάτι ανάλογο στο αφύλακτο κτήμα, και μάλιστα τώρα που βρισκόμαστε στην έναρξη του καλοκαιριού;
Γι’ αυτό ακριβώς γίνονται οι καθαρισμοί. Και γι’ αυτόν τον λόγο έγινε η υπογειοποίηση του δικτύου από τον ΔΕΔΔΗΕ. Το κτήμα δεν είναι αφύλακτο. Όπως προαναφέρθηκε, το κτήμα φυλάσσεται. Επίσης, υπάρχουν πυροσβεστικά οχήματα, σε μόνιμες θέσεις και δεξαμενές νερού, διαθέσιμες για εναέρια μέσα, σε περίπτωση που χρειαστεί. Σε σύσκεψη που έγινε την περασμένη Τρίτη στο Τατόι με τον υφυπουργό Πολιτικής Προστασίας Νίκο Χαρδαλιά και τον υφυπουργό Περιβάλλοντος και Ενέργειας Γιώργο Αμυρά αποφασίστηκε ότι, εκτός από το έργο των δασοκομικών εργασιών καθαρισμών και αντιπυρικής προστασίας, θα γίνει και καθαρισμός στην περιοχή του ιστορικού πυρήνα.
Έχετε ζητήσει βοήθεια από την Πυροσβεστική Υπηρεσία ή την Αστυνομία; Εάν ναι, γιατί δεν είδαμε τίποτα στο ρεπορτάζ που κάναμε; Σας αγνοούν; Δεν επαρκούν οι δυνάμεις;
Είμαστε σε πλήρη συνεργασία με όλους τους φορείς.
Προφανώς το υπουργείο Πολιτισμού στην αυτοψία που έκανε με άλλους κυβερνητικούς παράγοντες δεν εντόπισε τίποτα παράξενο. Ούτε γκρεμισμένες στέγες ούτε θαμμένα αυτοκίνητα. Πόσο μάλιστα για στύλους με κομμένα καλώδια και αφύλακτες στέρνες. Εκτός κι αν η αυτοψία έγινε μόνο για τα μάτια των φωτορεπόρτερ, καθώς στην… ενδοχώρα του κτήματος υπάρχει το ρεπορτάζ της «δημοκρατίας».
Το όργιο λεηλασίας συνεχίζεται ακόμη και σήμερα
Πριν από λίγους μήνες η κυβέρνηση Μητσοτάκη αποφάσισε να προχωρήσει στην αναγέννηση των βασιλικών ανακτόρων του Τατοΐου. Από τότε μέχρι σήμερα υπήρξε κινητικότητα, καθώς βρέθηκαν και σώθηκαν αρκετά σημαντικά αντικείμενα, μεγάλης αξίας. Από έπιπλα και χρηστικά αντικείμενα μέχρι βασιλικές άμαξες και αυτοκίνητα μεγάλης (συλλεκτικής) αξίας. Όμως μέχρι να αρχίσουν οι εργασίες του υπουργείου Πολιτισμού, που έχει αναλάβει το έργο, το Τατόι αναστενάζει!
Οι λεηλασίες συνεχίζονται, σε μια έκταση 47.000 στρεμμάτων! Εκεί όπου τα 16.000 στρέμματα έχουν χαρακτηριστεί ιστορικός τόπος. Περίπου 1.000 στρέμματα είναι ο βασικός πυρήνας του κτήματος, ο οποίος περιλαμβάνει την πρώην βασιλική κατοικία και τα συνοδευτικά κτίρια. Κλοπές, εγκατάλειψη και αδιαφορία.
Η ιστορία του κτήματος και της κατασκευής των ανακτόρων αρχίζει το 1884 από τον αρχιτέκτονα Σάββα Μπούκη, σε σχέδια αντίγραφα της έπαυλης Farm του συγκροτήματος ανακτόρων του Πέτερχοφ της Αγίας Πετρούπολης, κατά πώς υπέδειξε η βασίλισσα Όλγα. Το τέλος της μεγάλης ακμής έρχεται το 1916, όταν μια καταστροφική φωτιά σαρώνει το κτήμα, καίγοντας το δάσος και πολλά κτίσματα. Το κτήμα ανασυγκροτείται κατά την Α’ Αβασίλευτη Δημοκρατία από την εκάστοτε κυβέρνηση και υπό τον νέο διευθυντή του κτήματος Βασίλειο Δρούβα, ο οποίος θα παίξει καθοριστικό ρόλο στη διάσωσή του κατά τη διάρκεια της Κατοχής.
Το 1944 οι λεηλασίες δεν έχουν τελειωμό και έναν χρόνο αργότερα το Τατόι παραδίδεται και πάλι στις φλόγες, αυτή τη φορά από εμπρησμό. Το 1948 η βασιλική οικογένεια επανέρχεται στο Τατόι και δεν φεύγει παρά το 1967, με το αντικίνημα κατά της χούντας. Μια τρίτη και τελευταία μεγάλη πυρκαγιά εκδηλώθηκε και το 1974.
Το Τατόι υπήρξε ο τόπος μεγάλων ιστορικών γεγονότων και αποφάσεων, όπως η έξωση του Κωνσταντίνου Α’ το 1917, η αγωνία και ο θάνατος του βασιλιά Αλέξανδρου, η απώλεια του βασιλιά Παύλου. Άπειρες ήταν οι επίσημες και ανεπίσημες συναντήσεις που πραγματοποιήθηκαν εκεί και επηρέασαν την πορεία των εθνικών πραγμάτων της χώρας μας. Τρεις κυβερνήσεις ορκίστηκαν στο Τατόι: του Ελευθερίου Βενιζέλου τον Αύγουστο του 1915, του Δημητρίου Ράλλη τον Νοέμβριο του 1920 και του Γεωργίου Παπανδρέου τον Φεβρουάριο του 1964.
Στο βασιλικό κοιμητήριο, στον λοφίσκο Παλαιόκαστρο, έχουν ενταφιαστεί από τον βασιλιά Γεώργιο Α’ των Ελλήνων και τη βασίλισσα Όλγα ως τον βασιλιά Παύλο και τη βασίλισσα Φρειδερίκη.
Εξαγγελίες και οράματα από πολλές κυβερνήσεις
Δεν είναι η πρώτη φορά που μια κυβέρνηση επιχειρεί να δώσει λύση για τη σωτηρία και την εκμετάλλευση του κτήματος. Στο πρόσφατο παρελθόν είχαν εξαγγελθεί μεγαλεπήβολα σχέδια για τη μετατροπή των εγκαταστάσεων σε συνεδριακά κέντρα, ξενοδοχεία, μουσεία και γενικώς σε χώρους που θα προσέλκυαν πλήθος τουριστών και όχι μόνο.
Οι κυβερνήσεις του ΠΑΣΟΚ δεν πήραν στα σοβαρά το θέμα, μέχρι που εμφανίστηκε η κυβέρνηση Καραμανλή, με υπουργό τον Γιώργο Σουφλιά. Ο τελευταίος υπέγραψε σχέδιο Προεδρικού Διατάγματος, με το οποίο καθορίζονταν ζώνες προστασίας στον ορεινό όγκο της Πάρνηθας και λαμβάνονταν τα αναγκαία μέτρα για την εξασφάλιση και την ανάπτυξη της βιοποικιλότητας της περιοχής και την ορθολογική διαχείρισή της.
Με το ίδιο σχέδιο προβλεπόταν η προστασία της έκτασης και παράλληλα γινόταν λόγος για την αξιοποίηση του κτήματος και των κτιρίων. Το σχέδιο περιελάμβανε καταφύγια, αναψυκτήρια, μουσεία, ξενοδοχεία για VIPs, συνεδριακά κέντρα, εστιατόρια και ό,τι μπορεί να φανταστεί ο καθένας. Τι έγιναν όλα αυτά; Τίποτα!
Ακολούθησε η κυβέρνηση Σαμαρά – Βενιζέλου. Γουάου, που θα έλεγε και ο Βαρουφάκης! Γραμματέας του υπουργείου Πολιτισμού, τότε, η κυρία Μενδώνη… Δηλώσεις τύπου ότι το ανάκτορο θα αδειάσει από κούτες και άλλα αντικείμενα μπόλικες. Ουσία, τίποτα. Όταν ήρθε η κυβέρνηση Τσίπρα, χάθηκε το τόπι! Εκεί να δείτε αδιαφορία. Η εγκατάλειψη στο αποκορύφωμά της. Πάλι καλά που το κτήμα παρέμεινε στη θέση του…
