Το αίσθημα της έντονης μοναξιάς είναι από τις μεγαλύτερες συνέπειες της φονικής πανδημίας που πλήττει τον πλανήτη τα τελευταία δύο χρόνια. Ανθρωποι ανήμποροι και ηλικιωμένοι βιώνουν με αβάσταχτο πόνο το γεγονός ότι δεν μπορούν να αγκαλιάσουν, να φιλήσουν, ακόμη και να ανταμώσουν ένα οικείο τους πρόσωπο.
Πάντοτε υπήρχαν περιπτώσεις ηλικιωμένων σε ιδρύματα ή δομές φροντίδας που δεν τους επισκεπτόταν ποτέ κανείς. Ωστόσο, από τον Μάρτιο του 2020, τα γηροκομεία στο σύνολό τους έχουν αυξημένα υγειονομικά μέτρα. Και, δυστυχώς, αυτές τις άγιες μέρες, το παράπονο, η συγκίνηση και το δάκρυ είναι ζωγραφισμένα στα πρόσωπα των ανθρώπων που μένουν σε αυτά.
Το Γηροκομείο Ζωσιμάδων Ιωαννίνων, καθώς και το παράρτημά του υπό την επωνυμία «Ζωγράφειος Οίκος Ευγηρίας», είναι Νομικό Πρόσωπο Ιδιωτικού Δικαίου μη κερδοσκοπικού χαρακτήρα και φιλοξενεί συνολικά 150 ηλικιωμένους από τον νομό Ιωαννίνων και την ευρύτερη περιοχή της Ηπείρου. Το Γηροκομείο Ζωσιμάδων λειτουργεί αδιάκοπα πάνω από δύο αιώνες στην πόλη των Ιωαννίνων, προσφέροντας φροντίδα και θαλπωρή σε μοναχικούς και αναξιοπαθούντες ηλικιωμένους.
«Η πανδημία που βιώνουμε τους τελευταίους μήνες δεν ήταν δυνατόν να μην επηρεάσει τις δομές φιλοξενίας ηλικιωμένων και φυσικά τους ηλικιωμένους» αναφέρει ο γενικός διευθυντής του γηροκομείου Πέτρος Τσόδουλος και προσθέτει: «Ισως ψυχολογικά να επηρεάστηκαν περισσότερο από καθέναν μας, καθώς, σύμφωνα πάντα με τους ειδικούς, η πανδημία πλήττει περισσότερο τους ηλικιωμένους και τις ευάλωτες ομάδες. Συνεπώς, στο διάστημα αυτό ανατράπηκαν πολλά πράγματα και, φυσικά, άλλαξε η καθημερινότητά τους. Το γεγονός και μόνο ότι το επισκεπτήριο στη δομή είναι εκ των πραγμάτων πολύ περιορισμένο νομίζω ότι τα λέει όλα. Φυσικά, όλη η κατάσταση που βιώνουν οι αυτοεξυπηρετούμενοι είναι ακόμη πιο δύσκολη, αφού δεν μπορούν να εξέλθουν από τη δομή προκειμένου να κάνουν μια βόλτα στην πόλη, να χαιρετήσουν διά χειραψίας έναν φίλο και να αγκαλιάσουν έναν συγγενή».
Παράλληλα, ο κ. Τσόδουλος σημειώνει: «Ολοι εμείς οι εργαζόμενοι, παρά το τεράστιο επιπλέον φορτίο που κληθήκαμε να σηκώσουμε και χωρίς καμιά απολύτως στήριξη από την Πολιτεία, προσπαθούμε καθημερινά να μεταλαμπαδεύσουμε την ελπίδα για το αύριο και την αισιοδοξία ότι σύντομα θα τελειώσουμε με τον αόρατο εχθρό Covid-19 και ότι όλα θα είναι όπως πριν. Δυστυχώς, όμως, το κενό για ορισμένους ηλικιωμένους μας δεν δύναται να καλυφθεί, καθώς έχουν πλήρη ενημέρωση και αντίληψη της κατάστασης».
Δεν… ξαναγύρισε
Συγκινημένος περιγράφει διάφορες προσωπικές ιστορίες ανθρώπων που μένουν στο γηροκομείο και βιώνουν τη δική τους μοναξιά. Θυμάται την ιστορία της γιαγιάς Σταυρούλας, «που ήρθε στο ίδρυμα διότι είχε χάσει όλη την οικογένειά της, αλλά και τον παππού Θωμά, ο οποίος, φεύγοντας με το ασθενοφόρο για να νοσηλευτεί σε νοσοκομείο των Αθηνών μάς χαιρετούσε με δάκρυα στα μάτια. Δεν ξαναγύρισε, διότι απεβίωσε…». Επίσης, οι θύμησες του φέρνουν στο μυαλό τον παππού Δημήτρη, μια πραγματικά συγκινητική ιστορία που προκαλεί θλίψη σε πολλούς. Ο παππούς Δημήτρης είχε δύο παιδιά που ζούσαν στα Ιωάννινα, δυστυχώς όμως ουδέποτε τον επισκέφτηκαν να του πιάσουν το χέρι, να του πουν έναν λόγο αγάπης και παρηγοριάς.
Πρωτοπαλίκαρα
Ο κ. Τσόδουλος αναφέρεται και στη γιαγιά Πανάγιω, που έλεγε, κρύβοντας προφανώς ένα παράπονο, ότι «μια μάνα μπορεί να φυλάξει πέντε παιδιά, αλλά πέντε παιδιά δεν μπορούν να φυλάξουν μια μάνα». Ο διευθυντής μοιράζεται μαζί μας και την ιστορία της υπεραιωνόβιας γιαγιάς Σταματίας, που έλεγε ότι θυμόταν τους Τούρκους που την κυνηγούσαν κοντά στη Λίμνη, αλλά και τους παππούδες Χρήστο και Βασίλη, πρωτοπαλίκαρα του Ζέρβα και του Βελουχιώτη, αντίστοιχα, που ήταν παρόντες στη συνάντηση των δυο τους στο Γεφύρι της Πλάκας, στα Τζουμέρκα, και συναντήθηκαν ξανά στο γηροκομείο ύστερα από 60 χρόνια. Ηταν μια δυνατή ιστορία αλληλοεκτίμησης και αλληλοσεβασμού.
Ο «πάλιουρας»
Ακόμα μία συγκινητική ιστορία, που αποδεικνύει το μεγαλείο της ψυχής αυτών των ανθρώπων που βιώνουν τη μοναξιά και αισθάνονται τις δομές ως το δικό τους σπίτι, περιγράφει ο κ. Τσόδουλος. Ο λόγος για τον παππού Κώστα, που αγόραζε τακτικά Εθνικό Λαχείο για να προσθέσει ακόμη μια πτέρυγα, όπως έλεγε χαρακτηριστικά. Παρόλο που μπορεί να μην τους λείπει τίποτα, θέλουν να κάνουν κάτι επιπλέον. Μόνη τους μέριμνα είναι να προσφέρουν όπως και όσο μπορούν, για να βελτιωθεί η ζωή των ίδιων αλλά και όσων θα ακολουθήσουν. Θυμάται, ακόμα, την εξόδιο ακολουθία της γιαγιάς Βασιλικής, όπου παρέστησαν μόνο δύο από το γηροκομείο, ο παππάς και ο ιεροψάλτης, αλλά και τη γιαγιά Θεοδοσία, που συνάντησε τον αδελφό της Αλέκο στο γηροκομείο ως τρόφιμο ύστερα από 40 χρόνια, καθώς έλειπε στην Αμερική, τον παππού Θωμά, που συχνά έλεγε «εγώ έχω τύχη πάλιουρα» (πρόκειται για αγκαθωτό θάμνο), τον παππού καπετάν Τσουκνίδα, που του έκανε δώρο μια φωτογραφία-κορνίζα όπου ήταν μαζί με τον Βελουχιώτη.
Ο γάμος που δεν έγινε
Μια άλλη ιστορία, που συγκλόνισε όλους τους συνεργάτες του γηροκομείου, ήταν της γιαγιάς Αγγελικής και του παππού Δημήτρη. Γνωρίστηκαν και ένιωσαν ότι θέλουν να ενωθούν με τα ιερά δεσμά του γάμου. Υπήρξε ανάμεσά τους μια έντονη αγάπη. Αισθάνθηκαν ότι είναι οικογένεια. Ετσι, λοιπόν, έβγαλαν άδεια γάμου, αλλά δυστυχώς, δύο μέρες πριν από την τέλεση του μυστηρίου, ο παππούς απεβίωσε. «Ισως τελικά οι ηλικιωμένοι να μας προσφέρουν περισσότερα και σημαντικότερα απ’ ό,τι εμείς» υπογραμμίζει ο κ. Τσόδουλος.
«Είναι πολύ δύσκολο τέτοιες μέρες να μη σε επισκέπτεται και να μη σου τηλεφωνεί κανείς»
Οι ημέρες των γιορτών για τους ηλικιωμένους είναι πάντα στενόχωρες, αφού βιώνουν έντονα την απουσία των προσφιλών τους προσώπων και αναπολούν τα παλιά χρόνια στο σπίτι τους, στο χωριό τους. Πόσο μάλλον τώρα που, από τη μια, τα επισκεπτήρια είναι πολύ περιορισμένα και, από την άλλη, υπάρχουν μεγάλη επιφύλαξη και φόβος για συναντήσεις. «Συνήθως, προ Covid, τις ημέρες των Χριστουγέννων ο εορταστικός προγραμματισμός περιελάμβανε τον στολισμό του ιδρύματος με χριστουγεννιάτικο διάκοσμο, τον εκκλησιασμό των ηλικιωμένων στο εκκλησάκι των Αγίων Κωνσταντίνου και Ελένης, που βρίσκεται στον αύλειο χώρο του γηροκομείου, αλλά και επίσκεψη πνευματικού για την εξομολόγηση όσων το επιθυμούν. Επίσης, επίσκεψη πολλών σχολείων προκειμένου να ψάλουν τα κάλαντα και να τραγουδήσουν, συνήθως συνοδεία μουσικών οργάνων, αλλά και επίσκεψη πολιτιστικών συλλόγων, της μουσικής μπάντας του Δήμου Ιωαννιτών, της μουσικής μπάντας της 8ης Μεραρχίας, καθώς και διοργάνωση μουσικής εκδήλωσης με παραδοσιακά δημοτικά τραγούδια», λέει ο γενικός διευθυντής του γηροκομείου Ζωσιμάδων, Πέτρος Τσόδουλος
Από την πλευρά του, ο πρόεδρος της Χριστιανικής Ενώσεως Αγρινίου (ΧΕΑ) Σπυρίδων Παπαθανασίου τονίζει για τον τρόπο που γιορτάζουν τα Χριστούγεννα στο γηροκομείο που διατηρεί η ΧΕΑ στο Αγρίνιο: «Ο εορτασμός υπό κανονικές συνθήκες, πριν από την πανδημία του κορονοϊού, διαρκούσε πολλές μέρες στο ίδρυμα. Ξεκινούσε σχεδόν από την αρχή του Δεκεμβρίου και έφθανε ως τις εορτές των Θεοφανίων και του Τιμίου Προδρόμου. Οι Αγρινιώτες έχουν αγκαλιάσει το γηροκομείο μας και οι πόρτες του ήταν πάντα ανοιχτές σε όλους, είτε για να επισκεφθούν τους δικούς τους ανθρώπους που φιλοξενούνται σε αυτό είτε για να προσέλθουν στους χώρους του να δουν τους ηλικιωμένους, να τους κρατήσουν συντροφιά και να έχουν μια επικοινωνία μαζί τους».
«Ειδικά τις άγιες μέρες των Χριστουγέννων, από τις αρχές Δεκεμβρίου, το γηροκομείο επισκέπτονταν πολιτιστικοί σύλλογοι και σχολεία του Αγρινίου. Εψελναν τα κάλαντα, τραγουδούσαν και χόρευαν παραδοσιακά τραγούδια, παρουσίαζαν διάφορα δρώμενα, προσέφεραν δώρα και γλυκά στους τροφίμους και στο προσωπικό. Απήγγελλαν ποιήματα και παρουσίαζαν ολόκληρες εκδηλώσεις που είχαν ετοιμάσει γι’ αυτόν τον σκοπό. Ηταν πολύ ζεστές εκδηλώσεις, που ετοίμαζαν αυθόρμητα με πολύ μεράκι και ενδιαφέρον κάθε χρόνο τα παιδιά και οι ενήλικοι που αγαπούν τον εθελοντισμό και την προσφορά αγάπης στους ανθρώπους που την έχουν ανάγκη. Μάλιστα, σε συνεργασία με την ψυχολόγο του ιδρύματος και το προσωπικό, κατασκεύαζαν με τους ηλικιωμένους κάρτες και άλλες κατασκευές, ενώ κρατούσαν συντροφιά στους τροφίμους και τους διάβαζαν βιβλία. Παράλληλα, το Μουσικό Γυμνάσιο – Λύκειο Αγρινίου κάθε χρόνο ερχόταν στο γηροκομείο και παρουσίαζε μια χριστουγεννιάτικη συναυλία με τη χορωδία και την ορχήστρα των παιδιών. Συγκινητική ήταν η συνεισφορά των Αγρινιωτών, οι οποίοι συμμετείχαν με δωρεές για τον στολισμό και τα εορταστικά γεύματα που ετοιμάζονταν αυτές τις ημέρες» περιγράφει ο πρόεδρος της Χριστιανικής Ενώσεως Αγρινίου και συνεχίζει:
«Η Πρωτοχρονιά αποτελεί ιδιαίτερη γιορτή για το γηροκομείο. Εορτάζει το καλαίσθητο παρεκκλήσιο του Αγίου Βασιλείου, το οποίο βρίσκεται μέσα στον χώρο του ιδρύματος. Την παραμονή το απόγευμα τελείται Μέγας Πανηγυρικός Εσπερινός με αρτοκλασία και θείο κήρυγμα, στον οποίο ενίοτε χοροστατεί ο μητροπολίτης. Ανήμερα στην εορτή τελείται η θεία λειτουργία του Μεγάλου Βασιλείου, με την παρουσία πλήθους κόσμου, ο οποίος προσέρχεται για να συνεορτάσει με τους παππούδες και τις γιαγιάδες που φιλοξενούνται στο γηροκομείο. Στη συνέχεια γίνεται η κοπή της βασιλόπιτας του ιδρύματος, σε μια σεμνή αλλά πανηγυρική εκδήλωση. Εδώ και πολλά χρόνια τώρα έχει καθιερωθεί, μετά την επίσημη δοξολογία στον Ιερό Μητροπολιτικό Ναό Ζωοδόχου Πηγής Αγρινίου, οι τα πρώτα φέροντες της πόλεως (δήμαρχος, νομάρχης παλαιότερα, αντιπεριφερειάρχες τώρα, βουλευτές, πολιτευτές, κ.λπ.), με επικεφαλής τον σεβασμιότατο, επισκέπτονται το δημαρχείο της πόλης για την κοπή της βασιλόπιτας και αμέσως μετά το Γηροκομείο Αγρινίου. Ο μητροπολίτης ευλογεί τη βασιλόπιτα, οι επίσημοι κόβουν κομμάτια και ένας ένας δίνουν τις ευχές τους για τη νέα χρονιά. Ενδιάμεσα, χορωδίες από μέλη του προσωπικού και των κατηχητικών σχολείων της ΧΕΑ λένε κάλαντα και τραγούδια, δίνοντας πανηγυρικό τόνο στην εκδήλωση. Αμέσως μετά προσφέρεται πανηγυρική εορταστική τράπεζα».
Λίγες οι εκδηλώσεις
Ο κ. Παπαθανασίου αναφέρει με θλίψη ότι «τώρα με τον κορονοϊό, δυστυχώς, οι περισσότερες από τις προαναφερθείσες εκδηλώσεις δεν πραγματοποιούνται λόγω των έκτακτων μέτρων για την προστασία των ηλικιωμένων και του ιδρύματος από τη διάδοση του ιού. Οσες μπορούν να πραγματοποιηθούν με την πιστή τήρηση των μέτρων γίνονται με πολλή προσοχή».
Συγκινημένος ο διευθυντής προσθέτει με πόνο ότι «αυτές οι μέρες για κάποιους είναι πολύ δύσκολες. Υπάρχουν τρόφιμοι που δεν έχουν κανέναν ή, ακόμα χειρότερα, που δεν τους επισκέπτεται κανένας. Αντιλαμβάνεστε ότι το προσωπικό του ιδρύματος καλείται να αναπληρώσει αυτό το κενό. Είναι συγκινητικό να ακούς τους ηλικιωμένους να αποκαλούν “παιδιά τους” τούς νοσηλευτές και τις νοσηλεύτριες, οι οποίοι στέκονται κοντά τους με στοργή και αγάπη. Είναι πολύ δύσκολο τέτοιες μέρες να μη σε επισκέπτεται και να μη σου τηλεφωνεί κανείς».
Με δάκρυα στα μάτια
Συνεργάτες του γηροκομείου μαρτυρούν ότι οι ηλικιωμένοι κρύβουν με δυσκολία τα δάκρυά τους και περιγράφουν ότι αισθάνονται έντονα τη μοναξιά. Παρόλο που πλέον θεωρούν τους τροφίμους οικογένειά τους, τις άγιες αυτές ημέρες θα ήθελαν να αγκαλιάσουν τους δικούς τους ανθρώπους, τους οικείους τους, τα παιδιά τους. Ο πόνος είναι αβάσταχτος και η οικογενειακή θαλπωρή απουσιάζει. Θυμούνται τα προηγούμενα χρόνια, τις εποχές που όλοι μαζί -γονείς, παιδιά, συγγενείς- βρίσκονταν γύρω από το γιορτινό τραπέζι και αντήλλασσαν ευχές, δώρα και μηνύματα αγάπης.
