Ο όρος εκφοβισμός περιγράφει την σωματική, ψυχοσυναισθηματική ή και λεκτική κακοποίηση ενός ατόμου ή μιας ομάδας ατόμων σε κάποιο κοινωνικό πλαίσιο. Δεν απαντάται μόνο στο σχολικό περιβάλλον αλλά βρίσκεται σε όλα τα κοινωνικά πλαίσια ανεξαρτήτου ηλικίας.
Ο σχολικός εκφοβισμός μπορεί να εκδηλωθεί λεκτικά με υποτιμητικά σχόλια, χλευασμούς, βρισιές κ.ά., ψυχοσυναισθηματικά όπως για παράδειγμα με την περιθωριοποίηση ενός ατόμου ή ομάδας ατόμων, την απομόνωση την απόρριψη, και τέλος, σωματικά με σπρωξίματα, χειροδικίες, κλοπές κ.ά.
Μεγάλες διαστάσεις τα τελευταία χρόνια παίρνει η μορφή του διαδικτυακού εκφοβισμού, μιας και το διαδίκτυο είναι ένας χώρος όπου οι περισσότεροι και πρωτίστως οι έφηβοι περνάνε ένα μεγάλο κομμάτι της καθημερινότητάς τους. Συγκεκριμένα, λόγω συνθηκών τα τελευταία δύο χρόνια, οι έφηβοι χρησιμοποιούν το διαδίκτυο, είτε μέσω υπολογιστή είτε μέσω των κινητών τους τηλεφώνων και για εκπαιδευτικούς σκοπούς αλλά κυρίως για λόγους επικοινωνίας, κοινωνικοποίησης και διασύνδεσης με τους συνομιλήκους. Η αυξημένη χρήση, φέρεται να αυξάνει και τα περιστατικά εκφοβισμού μέσω του διαδικτύου, ακόμη και στο σχολικό χώρο, μεταξύ συμμαθητών.
Διαδικτυακός εκφοβισμός – Συμβουλές για Παρέμβαση και Αντιμετώπιση
Τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης αποτελούν για τους περισσότερους από εμάς μία εικονική πραγματικότητα αρκετά ελκυστική που προσφέρει ποικιλία δυνατοτήτων και ευκαιριών για εξερεύνηση, ψυχαγωγία, επικοινωνία, διάδραση, δημιουργία κ.α. Μέσα σε αυτόν τον κόσμο άνθρωποι όλων των ηλικιών από όλα τα μήκη και πλάτη της γης ενώνονται σε ένα δίκτυο του οποίου η αρχή και το τέλος είναι δύσκολο έως και ακατόρθωτο να προσδιοριστούν.
Η σωστή και ασφαλής χρήση του διαδικτύου με διακριτά όρια και επίβλεψη δίνει τη δυνατότητα στα παιδιά και κυρίως στους εφήβους να κοινωνικοποιούνται, να ενημερώνονται, να διασκεδάζουν και να εκφορτίζονται. Ωστόσο, όταν εκλείπουν οι παραπάνω παράγοντες, είναι πολύ πιθανό η χρήση του διαδικτύου να αποβεί επικίνδυνη, βλαβερή και τραυματιστική τόσο για το παιδί όσο και για το οικογενειακό του σύστημα.
Ως διαδικτυακός / ηλεκτρονικός εκφοβισμός (cyber bullying) θεωρείται οποιαδήποτε μορφή παρενόχλησης συμβαίνει σε ένα άτομο ή σε μία ομάδα ατόμων μέσω του διαδικτύου ή με τη χρήση της τεχνολογίας. To άτομο που παρενοχλεί μπορεί να είναι είτε γνωστό είτε άγνωστο στον αποδέκτη των ενεργειών παρενόχλησης. Η παρενόχληση μπορεί να γίνεται σε τακτικά ή άτακτα χρονικά διαστήματα μέσω οποιασδήποτε πράξης εκφοβισμού και περιλαμβάνει μία ποικιλία πράξεων όπως π.χ. αποστολή ανήθικων μηνυμάτων, υβριστικά σχόλια, hacking λογαριασμού ή άλλων προσωπικών δεδομένων ή δημοσίευση φωτογραφιών χωρίς συγκατάθεση κ.ά.
Ακολουθούν χρήσιμες συμβουλές που απευθύνονται σε γονείς, εκπαιδευτικούς και παιδιά για πρόληψη αλλά και αντιμετώπιση τέτοιων καταστάσεων
Ενήλικες
• Καθοριστικής σημασίας είναι το παράδειγμα που δίνουν οι γονείς με τη δική τους διαδικτυακή συμπεριφορά. Θα πρέπει οι ίδιοι οι γονείς να ακολουθούν πιστά τους κανόνες ασφαλούς πλοήγησης στο διαδίκτυο και να μιλούν γι’ αυτούς συχνά και στα παιδιά. Εξίσου απαραίτητη θεωρείται και η διαρκής επιτήρηση του παιδιού όταν βρίσκεται στο διαδίκτυο. Τα προγράμματα γονικού ελέγχου μπορούν να συμβάλουν καθοριστικά στη δημιουργία ενός ασφαλούς διαδικτυακού περιβάλλοντος. Ακόμη, προτείνεται η συζήτηση και η διαρκής ενημέρωση για τη διαδικτυακή ζωή του παιδιού όπως επίσης και για τα διαδικτυακά του ενδιαφέροντα.
• Υπενθυμίζουμε διαρκώς στο παιδί ότι είμαστε πάντοτε διαθέσιμοι για οτιδήποτε το απασχολεί τόσο εντός όσο και εκτός διαδικτύου. Αν παρατηρήσουμε αιφνίδια αλλαγή στην συμπεριφορά του παιδιού, διερευνούμε αμέσως τι μπορεί να είναι αυτό που το έχει προβληματίσει.
• Ελέγχουμε μαζί με το παιδί τις ρυθμίσεις ασφαλείας των λογαριασμών στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης και βεβαιωνόμαστε ότι οι κωδικοί είναι αρκετά ασφαλείς. Επίσης, υπενθυμίζουμε ότι φίλοι στα κοινωνικά δίκτυα πρέπει να είναι μόνο οι φίλοι που έχουν και στην πραγματική ζωή.
• Συζητάμε και υπενθυμίζουμε διαρκώς στα παιδιά τους κινδύνους της έκθεσης προσωπικών δεδομένων και φωτογραφιών, χωρίς να καταστροφολογούμε και να τα εκθέτουμε σε ατυχή γεγονότα που έχουν συμβεί με λεπτομέρειες που μπορεί να προκαλέσουν δυσφορία.
• Αν το παιδί μας μεταφέρει ότι είναι αποδέκτης τέτοιων συμπεριφορών, φροντίζουμε να παραμείνουμε ψύχραιμοι, δεν το διακόπτουμε, το ακούμε με προσοχή και διαφυλάσσουμε τα αποδεικτικά στοιχεία (screenshots, φωτογραφίες κ.ά.). Έπειτα του ενισχύουμε το γεγονός ότι κατόρθωσε να μιλήσει γι’ αυτό, το απενοχοποιούμε και το διαβεβαιώνουμε ότι θα κάνουμε όλες τις απαραίτητες κινήσεις προκειμένου να αισθανθεί και πάλι ασφαλές. Απευθυνόμαστε αμέσως στις αρχές και ζητάμε βοήθεια από ειδικούς.
Παιδιά
• Τήρησε στο διαδίκτυο τους κανόνες που τηρείς και στην πραγματική ζωή. Μοιράσου με τους γονείς σου τα ενδιαφέροντα σου και επίτρεψέ τους να έχουν πρόσβαση σε αυτά.
• Μην μοιράζεσαι με άλλους τους κωδικούς σου, καθώς και φωτογραφίες και βίντεο. Μπορείς πάντοτε να δείξεις από κοντά στους φίλους και τους συγγενείς σου τις φωτογραφίες και τα βίντεο που θέλεις, χωρίς να γίνεται κοινοποίηση τους σε συνομιλίες ή λογαριασμούς κοινωνικής δικτύωσης.
• Βεβαιώσου ότι οι λογαριασμοί σου καθώς και ό,τι κοινοποιείς σε αυτούς είναι ιδιωτικά και ότι αποδέχεσαι μόνο άτομα που γνωρίζεις προσωπικά.
• Απόφυγε την χρήση κάμερας.
• Μην απαντάς σε άτομα που δεν γνωρίζεις ακόμη και αν εκείνα φαίνεται να γνωρίζουν πολλά για εσένα. Αν κάποιος σου ζητήσει να στείλεις προσωπικά σου στοιχεία ή φωτογραφίες στις οποίες να φαίνεται το πρόσωπο ή το σώμα σου μην το κάνεις και ενημέρωσε απευθείας κάποιον ενήλικο.
• Αν σου συμβεί κάτι το οποίο με οποιονδήποτε τρόπο σε φέρνει σε δύσκολη θέση ή σου ασκεί πίεση, μίλα γι’ αυτό μην το αφήσεις να διαιωνιστεί.
Που μπορώ να απευθυνθώ;
Αν επιθυμείτε να λάβετε περαιτέρω συμβουλές, να μιλήσετε για κάτι που σας απασχολεί σχετικά με το διαδίκτυο ή να καταγγείλετε κάποιο περιστατικό, μην διστάσετε να απευθυνθείτε:
• Στο safeline: α)για γενικές πληροφορίες 2811 391615 ή contact@safeline.gr και β) για καταγγελίες report@safeline.gr
• Στη Διεύθυνση Δίωξης Ηλεκτρονικού Εγκλήματος: 11188 ή ccu@cybercrimeunit.gov.gr
• Στη γραμμή 11525 της Ένωσης Μαζί για το Παιδί
