Στις ακρώρειες της Πίνδου, με θέα την πεδιάδα της Κόνιτσας, ακριβώς εκεί όπου ο ποταμός Αώος συναντάται με τον ποταμό Βοϊδομάτη και τον Σαραντάπορο, βαδίσαμε στα χνάρια δύο σημαντικών μορφών της Ορθοδοξίας, του Αγίου Κοσμά του Αιτωλού και του Αγίου Παϊσίου.
Ο Γέροντας Παΐσιος, κατά κόσμον Αρσένιος Εζνεπίδης, γεννήθηκε στα Φάρασα της Καππαδοκίας, στη Μικρά Ασία, τον Ιούλιο του 1924. Οταν ήταν σαράντα ημερών, η οικογένειά του αναγκάστηκε να έρθει στην Ελλάδα λόγω της διαταγής ανταλλαγής των πληθυσμών. Αρχικά έμειναν στον Πειραιά, στη συνέχεια στην Κέρκυρα και, τέλος, στην Ηγουμενίτσα, ενώ όταν ο Αρσένιος έγινε δύο ετών, η οικογένειά του εγκαταστάθηκε πλέον μόνιμα στην ακριτική Κόνιτσα.
Πρώτη μας στάση, στο πατρικό σπίτι του Αγίου, γραφικό και παραδοσιακό. Η εικόνα και η μυρωδιά από τα λουλούδια στην αυλή, η αρχιτεκτονική και η διακόσμηση του εσωτερικού, οι φωτογραφίες και τα προσωπικά αντικείμενα του γέροντα σε μεταφέρουν σε άλλη εποχή. Και εκεί αρχίζει το αντάμωμα με την Ιστορία, την Ιστορία του τόπου, της Μικρασίας, της Ορθοδοξίας.
Σε αυτό το σημείο ο μικρός Αρσένιος έκανε τα πρώτα του βήματα, έπαιξε τα πρώτα του παιχνίδια και απέκτησε τους πρώτους του φίλους. Εκεί ήταν που έμαθε τα πρώτα του γράμματα και την τέχνη του ξυλουργού, αλλά και εκεί όπου προσευχήθηκε και έλαβε την απόφαση να γίνει μοναχός.
Ο ανιψιός του Αγίου, Χρήστος Εζνεπίδης, μας υποδέχθηκε και μας ξενάγησε στο πανέμορφο πατρικό σπίτι του γέροντα. Η αυλή, γεμάτη ανθισμένα λουλούδια και γλάστρες με βασιλικό που ευωδίαζε, ενώ σε μια γωνιά ένα μικρό τραπέζι και δύο καρέκλες υπάρχουν για να ξαποσταίνουν οι περαστικοί. Ανεβαίνοντας τα πετρόχτιστα σκαλιά, έρχεσαι αντιμέτωπος με μια δίφυλλη επιβλητική ξύλινη πόρτα, ακριβώς δίπλα στην οποία υπάρχει η εικόνα του Αγίου, που μοιάζει να κοιτά όλο το χωριό και να ευλογεί τον τόπο του, τον τόπο που αγάπησε και ποτέ δεν λησμόνησε, ενώ στη γωνιά του μπαλκονιού ανεμίζει το σύμβολο του έθνους, η ελληνική σημαία. Στην είσοδο του σπιτιού βρίσκεται ακόμη μία εικόνα του. Υπάρχουν, επίσης, άλλα δύο δωμάτια, στα οποία, όπως μας εξήγησε ο ανιψιός του Αγίου, τα περισσότερα έπιπλα προστέθηκαν αργότερα.
Στο σπίτι του
Το μόνο που υπάρχει από την εποχή που ζούσε εκεί ο γέροντας ως παιδί είναι ένα ξύλινο εικονοστάσι, το οποίο μάλιστα είχε φιλοτεχνήσει και δημιουργήσει ο ίδιος όταν μάθαινε την τέχνη του ξυλουργού, καθώς επίσης και ένα ξύλινο σκαμνάκι. Εξάλλου, σε κάθε γωνιά του σπιτιού υπάρχουν φωτισμένες προθήκες όπου φυλάσσονται προσωπικά αντικείμενα και φωτογραφίες τόσο του γέροντα όσο και της οικογένειάς του. Το γιλέκο από τη φορεσιά του πατέρα του Αγίου, το ρολόι του, καθώς και το δαχτυλίδι γάμου του πατέρα του αλλά και μια φανέλα και κάλτσες του ίδιου του Αγίου φυλάσσονται ευλαβικά. Επιπλέον, διάφορα βιβλία που έγραψε ο ίδιος, αλλά και πολλές εικόνες.
Ο δήμαρχος της πόλης Νικόλαος Εξάρχου και ο αρχιμανδρίτης Σπυρίδων Κατραµάδος, γραμματέας του Συνοδικού Γραφείου επί των Προσκυνηματικών Περιηγήσεων της Εκκλησίας της Ελλάδος και εκπρόσωπος της Ιερά Συνόδου σε αυτή τη δημοσιογραφική αποστολή μάς παρότρυναν να συνεχίσουμε πατώντας στα βήματα του Αγίου και να επισκεφθούμε το «μπαλκόνι» της Κόνιτσας, το υπέροχο εκκλησάκι της Αγίας Βαρβάρας. Η διαδρομή, μοναδική! Διασχίζεις τις δενδροστοιχίες που διέσχισε ο Αγιος, πατάς τα χώματα που πάτησε εκείνος και ύστερα από περίπου 15 λεπτά φτάνεις στο σημείο όπου σου κόβεται η ανάσα.
Οχι από την κούραση, άλλωστε το στενό αυτό μονοπάτι είναι βατό και όμορφο, αλλά από την εικόνα που αντικρίζεις. Ενα εκκλησάκι χτισμένο πάνω στο βουνό και η θέα πανοραμική, καθώς βλέπεις όλη την πόλη της Κόνιτσας, τη χαράδρα του Αώου ποταμού, την κορυφή της Γκαμήλας με 2.497 μ., την Τύμφη και μπροστά τμήμα της Τύμφης, τον Λάζαρο, καθώς και την κοίτη του Αώου ποταμού ως το βάθος της Νεμέτσικας που φτάνει στο Πωγώνι.
Από άλλη εποχή
Επιπλέον, επισκεφθήκαμε τα μοναδικής αξίας περιβαλλοντολογικά πάρκα, γνωρίσαμε κτηνοτροφικές και φυτικές – οινολογικές µονάδες που ασχολούνται µε νέας µορφής βιοκαλλιέργειες, ξεναγηθήκαμε στα τοπικά ιαµατικά θερµά λουτρά της περιοχής του Αµάραντου και στα ειδικά σπορ που αναπτύσσονται κατά µήκος των καθαρότερων ποταµών της Ευρώπης, του Βοϊδοµάτη και του Αώου, ενώ διασκεδάσαμε σε τοπικά πανηγύρια της περιοχής.
Ενα μέρος με τόσο πολλές επιλογές, που δύσκολα συναντάς αλλού. Βγαλμένο από άλλη εποχή. Σέβεται την παράδοση, τον πολιτισμό, τον αθλητισμό, το περιβάλλον και κυρίως τους επισκέπτες του, γι’ αυτό και αξίζει να το επισκεφθείς
Το ξωκλήσι όπου έλαβε τη Θεία Χάρη
Σε αυτό το μικρό ξωκλήσι πήγαινε ο μικρός Αρσένιος πολύ συχνά για να προσευχηθεί και εκεί παρουσιάστηκε η Παναγία για δεύτερη φορά και του έδωσε τη Θεία Χάρη της Προνόησης. Συγκεκριμένα, όταν κάποτε κλονίστηκε από τη θεωρία του Δαρβίνου, πήγε εκεί και προσευχήθηκε για ώρες. «Ο Θεός περίμενε την αντιμετώπισή μου» θα διηγηθεί ο ίδιος αργότερα. «Υστερα, παρουσιάστηκε ο ίδιος ο Χριστός μέσα σε άφθονο φως. Φαινόταν από τη μέση και πάνω. Με κοίταξε με πολλή αγάπη και μου είπε: “Εγώ ειμι η ανάστασις καί η ζωή. Ο πιστεύων εις εμέ, καν αποθάνη, ζήσεται”». Ετσι ακριβώς στερεώθηκε μέσα του η πίστη προς τον Κύριο Ιησού Χριστό.
H δενδροκκλησιά με τα τάματα των πιστών
Επόμενος προορισμός η δενδροκκλησιά. Είκοσι δύο χιλιόμετρα βόρεια της Κόνιτσας, στο χωριό Αγία Βαρβάρα, δίπλα στον επαρχιακό δρόμο προς τον Αμάραντο, βρίσκεται ένα εκκλησάκι, αφιερωμένο στον Αγιο, μέσα σε ένα δέντρο. Σημείο κατάνυξης, απόλυτης ηρεμίας και γαλήνης. Σύμφωνα με την τοπική παράδοση, ο Αγιος στα νεανικά του χρόνια περνούσε από την περιοχή πηγαίνοντας στο χωριό Αμάραντος για να εκτελέσει ξυλουργικές εργασίες και επισκευές σε διάφορα σπίτια της ευρύτερης περιοχής. Ισως εκεί να είχε σταματήσει για να ξαποστάσει, να αναλογιστεί, να βρει τα πατήματά του και να αφουγκραστεί την πνευματική κλήση.
Στο πέρασμα των χρόνων το δέντρο είχε υποστεί καταστροφές και πυρκαγιές και ήταν έτοιμο να καταρρεύσει. Ομως κανείς δεν θα το επέτρεπε αυτό. Οι κάτοικοι με προσωπικό κόπο και προσπάθεια αποφάσισαν να συντηρήσουν το εν λόγω δέντρο, γι’ αυτό και εσωτερικά το θωράκισαν με πέτρα μετατρέποντάς το σε δενδροκκλησιά. Εξωτερικά, υπάρχει μια μικρή καμπάνα και στο εσωτερικό του ένα καντήλι, εικόνες του Χριστού, της Παναγίας και του Αγίου, καθώς και μία εσοχή όπου ο επισκέπτης μπορεί να ανάψει κερί και να εναποθέσει στον Αγιο τα προβλήματα και τους λογισμούς του. Τρανή απόδειξη ότι η εικόνα του είναι γεμάτη από τάματα των προσκυνητών.
Ο ναός του πατέρα του γένους των Ελλήνων
Παράλληλα, στο κέντρο της πόλης της Κόνιτσας στέκει επιβλητικός ο ναός του Αγίου Κοσμά του Αιτωλού. Σύμφωνα με μαρτυρίες, ο Αγιος επισκέφθηκε την περιοχή για να διδάξει και να μάθει γράμματα στα μικρά παιδιά. Ο ναός χτίστηκε το 1975 και διαθέτει δύο παρεκκλήσια.
Το ένα είναι αφιερωμένο στον Αγιο Γεώργιο τον Τροπαιοφόρο και το άλλο στον Νεομάρτυρα Ιωάννη τον εκ Κονίτσης. Το ξυλόγλυπτο τέμπλο είναι έργο του Κων. Σκαλιστή από τον Γοργοπόταμο, που είναι απόγονος μιας ολόκληρης σειράς διαδοχικών γενεών εξειδίκευσης στην τέχνη αυτή.
Ακόμη, επισκεφθήκαμε την Ι. Μονή Παναγίας Μολυβδοσκεπάστου µε τη θαυµατουργική εικόνα της Παναγίας της Πωγωνιανίτισσας, το οµώνυµο χωριό µε τη σπουδαία βυζαντινή εκκλησία των Αγ. Αποστόλων και το στρατιωτικό παρατηρητήριο. Εκεί μας υποδέχθηκε και μας ξενάγησε στους χώρους ο π. Σπυρίδων Κατραμάδος, αφού πρόκειται για τη γενέτειρά του.
Στο σημείο υπάρχουν πηγές όπου, σύμφωνα με τη λαϊκή παράδοση, όποιος πιει νερό από εκεί επισκέπτεται ξανά τον τόπο. Συνεπώς, δεν ήταν δυνατόν να μην «ξεδιψάσουμε». Επίσης, απολαύσαμε τοπικές γεύσεις που είχαν ετοιµάσει για τον λόγο αυτόν οι λιγοστοί ακρίτες κάτοικοι.
