«Η γενοκτονία που έλαβε χώρα στην Αρμενία (η σφαγή περίπου 300.000 αμάχων Χριστιανών μεταξύ 1894–1897)… προέκυψε διότι (οι Τούρκοι) θεώρησαν (ανυπόστατα) πως η φυλετική και θρησκευτική τους υπεροχή κινδύνευε να ανατραπεί. Οι φρικωδίες που (οι Οθωμανοί) διέπραξαν (εις βάρος των Αρμενίων), δεν είχαν καταστεί γνωστές στην Ευρώπη από την περίοδο του Genghis Khan και του Timur … Αυτοί οι άνθρωποι, αυτοί οι Τούρκοι (είναι συγγενείς των Μογγόλων) και υπάγονται σε μια θρησκεία (της οποία το δόγμα)… μπορεί να διαστρεβλωθεί και να διαφθαρεί (από το ιερατείο) περισσότερο από οιασδήποτε άλλης Πίστεως επί της υφηλίου. (Επομένως), ως Μουσουλμάνοι και ως Τούρκοι, με τον φανατισμό τους συστηματικά διεγερμένο, διαπράττουν (διαχρονικά) αποτρόπαιες πράξεις, οι οποίες προκαλούν την αποστροφή της (Ευρωπαϊκής) Χριστιανοσύνης …»
–Robert Gascoyne-Cecil, 3rd Marquess of Salisbury, Πρωθυπουργός του Ηνωμένου Βασιλείου, απόσπασμα ομιλίας προς το Non conformist Unionist Association, Λονδίνο, 31 Ιανουαρίου, 1896.
- Από τον Αλέξανδρο Λ. Παπαγεωργίου
‘… Ουδείς μπορεί να αμφισβητήσει την βαρύτητα της οδυνηρής τραγωδίας πολλών (επονείδιστων) περιστατικών που παρετέθησαν ενώπιόν μας από τον Lord Archbishop of Canterbury (Baron Davidson of Lambeth). Ανακεφαλαίωσε πολλά από τα πλέον φρικτά γεγονότα που καταχωρήθησαν εντός του Blue Book (άλλως πως, ‘Η μεταχείρισις των Αρμενίων στην Οθωμανική Αυτοκρατορία, 1915-1916’ – Η επίσημη αναφορά του Βρετανικού Κοινοβουλίου για τα προκαταρτικά στάδια της Γενοκτονίας 1.500.000 Αρμενίων από τους Τούρκους μεταξύ 1915-1917) αναφορικώς με την μακροχρόνια πορεία αιματοχυσίας, κτηνωδίας και εγκληματικότητος που έχει παραμορφώσει την Τουρκική Αυτοκρατορία η οποία, θέλω να ελπίζω πως, διανύει τις τελευταίες της ημέρες σε αυτά τα μέρη της Ασίας (όπου πληθυσμοί, όπως ο Αρμενικός, υποφέρουν από τον Οθωμανικό ζυγό)…’
– George Curzon, 1st Marquess Curzon of Kedleston, Υπουργός Εξωτερικών του Ηνωμένου Βασιλείου, απόσπασμα ομιλίας, House of Lords, Λονδίνο, 17 Δεκεμβρίου, 1919.
… (To 1988),όταν οι Αζέροι εισέβαλαν στο Nagorno-Karabakh, οι Μακιαβελικές εταιρείες πετρελαίου, μέσω του τεραστίου πλούτου τους, σιώπησαν το Συμβούλιο Ασφαλείας των Ηνωμένων Εθνών και ξεκίνησαν μια γιγαντιαία εκστρατεία δημοσίων σχέσεων εναντίον των (γηγενών) Αρμενίων του Karabakh που αμύνονταν στα πάτρια εδάφη τους προς αποφυγήν μια καινούργιας (Τουρκικής) γενοκτονίας. Αυτές οι (Δυτικές) εταιρείες, συνεχίζουν να υποστηρίζουν τους Αζέρους, αποβλέποντας στην απόκτηση συμβάσεων (από τις εκάστοτε κυβερνήσεις του Baku)…’
– Richard Bentinck Boyle, 9th Earl of Shannon, House of Lords, Λονδίνο, 1 Ιουλίου 1997.
‘… Η Τουρκία και το Αζερμπαϊτζάν προετοιμάζοντο να διαπράξουν γενοκτονία … Οι Αζέροι στοχεύον οικισμούς αμάχων… με βαρέα όπλα, βόμβες διασποράς και μη επανδρωμένα αεροσκάφη. Όπως αναφέρει ο οργανισμός Genocide Watch, σύμφωνα με τα 10 στάδια της διαδικασίας επίτευξης γενοκτονίας, το Αζερμπαϊτζάν βρίσκετε στο 9ο στάδιο – μαζική εξόντωσις – και στο 10ο στάδιο –άρνησις (αποδοχής εγκλημάτων κατά της ανθρωπότητος)…’
–Caroline Cox, Baroness Cox, House of Lords, Λονδίνο, 2 Νοεμβρίου 2020.
Νότιο-Ανατολική Αρμενία, απόγευμα Δευτέρας, 12ης Σεπτεμβρίου 2022 –à l’improviste, τα προκεχωρημένα φυλάκια του Αρμενικού Στρατού στην συνοριογραμμή δέχονται επίθεση από τους Αζέρους εισβολείς. Πυροβολικό μακράς εμβέλειας, ‘loitering munition drones’, μαχητικά αεροσκάφη και επιθετικά ελικόπτερα σφυροκοπούν τις θέσεις των Αρμενίων, προλειαίνοντας το έδαφος για την προώθηση του Ισλαμικού πεζικού. Ταυτοχρόνως, ακολουθώντας μια διαχρονική τακτική τρομοκρατήσεως, το Γενικό Επιτελείο του Baku επιτρέπει την ρίψη βλημάτων σε αστικά κέντρα, στοχεύοντας δημόσια κτήρια, πολυκατοικίες, νοσοκομεία, οίκους ευγηρίας ακόμα και νηπιαγωγεία. Εν σχέση με προηγούμενες συγκρούσεις, διεξαγόμενες εντός του Αρμενικού Nagorno-Karabakh, αυτή η νέα Μουσουλμανική εισβολή λαμβάνει χώραν εντός των ‘μητροπολιτικών εδαφών’ της Αρμενίας. Το σχέδιο των επιτιθεμένων αποβλέπει σε πολλαπλά οφέλη. Οι Αζέροι επιδιώκουν την κατάληψη στρατηγικών υψωμάτων, οδικών αρτηριών και κωμοπόλεων στις ανατολικές επαρχίες Gegharkunik (η οποία περικλείει την Λίμνη Sevan), Vayots Dzor και Syunik (η οποία περιλαμβάνει τον διάδρομο του Lachin που ενώνει, μέσω οδικού δικτύου, την Δυτική Αρμενία με την Ανατολική εντός του Karabakh).En effet, εκδιώκοντας τα Αρμενικά στρατεύματα από την μεθόριο, οι Αζέροι αποβλέπουν να παρατάξουν τις δυνάμεις τους σε νέες θέσεις, οι οποίες θα αποτελούν ιδανικές τοποθεσίες για την οργάνωση και εξαπόλυση επιθετικών δυνάμεων στην καρδία της Αρμενίας και την ίδια την πρωτεύουσα Yerevan στο προσεχές μέλλον. Πως καταλήξαμε σε αυτό το σημείο;
Μεταξύ 27ης Σεπτεμβρίου και 10ης Νοεμβρίου 2020, οι Αζέροι κατόρθωσαν να νικήσουν τον Δεύτερο Πόλεμο του Nagorno-Karabakh (άλλως πως ‘Ο Πόλεμος των 44ων Ημερών’). Η επιτυχία τους στο πεδίο της μάχης οφείλετο πρωτίστως στην κολοσσιαία στρατιωτική αρωγή που το Baku δέχθηκε την τελευταία δεκαετία από την Άγκυρα και το Tel Aviv. Περιληπτικώς, η Τουρκία παρείχε στους συγγενείς Αζέρους εκατοντάδες drones διαφορετικών τύπων (με έμφαση στο μοντέλο Bayraktar TB2 της Baykar Makina), περίπου 5.000 σαλαφιστές μισθοφόρους/τρομοκράτες από την Βόρειο Συρία και το Βόρειο Ιράκ καθώς και κλιμάκιο του Τουρκικού Επιτελείου, το οποίο περιελάμβανε τρείς Στρατηγούς, δεκάδες Αξιωματικούς και περίπου εκατό Υπαξιωματικούς, οι οποίοι ανέλαβαν τον έλεγχο των στρατευμάτων εισβολής στα πλέον κρίσιμα σημεία του μετώπου.
Το Ισραήλ παρεχώρησε πανσπερμία από UAV’s καθώς και surface-to-air missiles Barak-8, EXTRA Guided Rockets, ATMOS Self-Propelled Artillery Systems και EL/M-2238 3D-STAR Radar Systems. Πηγές του γράφοντος αναφέρουν πως Αξιωματικοί του Ισραηλινού Στρατού, καθώς και τεχνικοί/ειδήμονες στον ηλεκτρονικό πόλεμο, μετεφέρθησαν στο Baku, αναλαμβάνοντας τον χειρισμό τμήματος του πολεμικού υλικού για λογαριασμό των Αζέρων. Ως αυτή η υποστήριξις να μην ήταν αρκετή, οι Ειδικές Δυνάμεις του Αζερμπαϊτζάν είχαν δεχθεί εκπαίδευση από Private Military Contractors των Ηνωμένων Πολιτειών και ο εξοπλισμός των επίλεκτων σωμάτων τους είχε υποστεί ριζική αναβάθμιση στα πρότυπα του NATO.
Από τις αρχές έως τα μέσα της δεκαετίας του 2010, οι Αζέροι είχαν επιτύχει θεαματικά άλματα στην αναβάθμιση του ιστορικά ανίκανου και διεφθαρμένου στρατού τους. Ωθούμενο από τους σκιερούς συμμάχους του, το Bakuαπεφάσισε να προβεί σε ‘dress rehearsal’ του νέου δόγματος καθώς και έλεγχο των νέων οπλικών συστημάτων σε ‘real space’. Από την 1η έως την 5η Απριλίου 2016, οι Αζέροι εξαπέλυσαν μαζική επίθεση στο Βόρειο και Κεντρικό τμήμα των συνόρων του Αρμενικού Nagorno-Karabakhμε το Αζερμπαϊτζάν. Για πρώτη φορά από το 1994 το μέτωπο δέχθηκε ελαφρά μετατόπιση, αλλά οι Χριστιανικές δυνάμεις, με αξιομνημόνευτο esprit de corps, διεξήγαγαν ελαστική άμυνα, επιτυγχάνοντας να προκαλέσουν βαρύτατες απώλειες στο νεοαποκτηθέν πολεμικό υλικό των εισβολέων.
Σε συνομιλίες του με τέως Στρατιωτικό Ακόλουθο της Αρμενίας, ο γράφων είχε σημειώσει πως Αζέροι αιχμάλωτοι επιβεβαίωναν αναφορές της Μυστικής Υπηρεσίας Πληροφοριών της Αρμενίας αναφορικώς με την γιγαντιαία προπαρασκευή που εξυφαίνετο στα μετόπισθεν.
‘Ο Πόλεμος του Απριλίου 2016’ (άλλως πως ‘Ο Πόλεμος των 4ων Ημερών’) απέδειξε στην Άγκυρα και στο Baku πως, παρ’ όλην την τεχνολογική ανωτερότητα των Μουσουλμανικών δυνάμεων, οι Χριστιανικές Δυνάμεις Ασφαλείας του Nagorno-Karabakh παρέμεναν ψύχραιμες και συνεκτικές, συνεργαζόμενες αρμονικώς με τον Αρμενικό Στρατό, ο οποίος αβίαστα τροφοδοτούσε και ενίσχυε το Artsakh σε όλα τα νευραλγικά σημεία του μετώπου. Το πόρισμα που προέκυψε ήταν, πως προκειμένου να επιτύχουν αποφασιστική νίκη, οι εχθροί των απογόνων των Αρταξιαδών έπρεπε να υπονομεύσουν το ‘εσωτερικό μέτωπο’ της Αρμενίας. Τελείως συμπωματικώς, μεταξύ 31ηςΜαρτίου-8ηςΜαΐου 2018, το Yerevan βίωσε το λεγόμενο ‘Velvet Revolution’ που πέτυχε την παραίτηση του Προέδρου της Αρμενίας,Serzh Sargsyan, του Πρωθυπουργού Karen Karapetyan, την καταρράκωση του συντηρητικού ‘Republican Party of Armenia’ και την ανάρρηση του Nikol Pashinyan ως νέου Πρωθυπουργού και ηγέτη του ‘φιλελεύθερου’ (αλλά στην ουσία κρυπτό-σοσιαλιστικού εάν όχι κρυπτό-μαρξιστικού) κυβερνώντος κόμματος ‘Civil Contract’.
Την 8η Μαΐου 2018, άρθρο του γράφοντος στην εφημερίδα ‘ΕΣΤΙΑ’ με τίτλο ‘Αρμενία – Τριγμοί ’προέβλεψε: ‘…η έως προσφάτως στιβαρή ηγεσία που καθοδηγούσε την Αρμενία θα αντικατασταθεί από φερέφωνα που ενστερνιζόμενα τις επιθυμίες κέντρων εδραζομένων και πέραν του Ατλαντικού, δεν θα χρονοτριβήσουν ώστε να ακυρωθούν όλα όσα επετεύχθησαν με την υπογραφή του Πρωτοκόλλου του Μπίσχκεκ…’(Το ‘Bishkek Protocol, υπογεγραμμένο την 5η Μαΐου 1994, ουσιαστικά επεκύρωσε στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων την νίκη των Αρμενίων στο πεδίο της μάχης και την πλήρη απελευθέρωση των Χριστιανικών εδαφών του Nagorno-Karabakh από τους Αζέρους εισβολείς. Ως γνωστόν, μεταξύ 1991-1994, ο πατέρας του γράφοντος, Συνταγματάρχης ε.τ. Λεωνίδας Δ. Παπαγεωργίου (1951-2022), μεσολάβησε αποφασιστικά τόσο στην νίκη των Αρμενίων στον ‘Πρώτο Πόλεμο του Nagorno-Karabakh’ αλλά και στον μετέπειτα εξαναγκασμό των Αζέρων να παραδώσουν περίπου 9% των εδαφών ανατολικά του Artsakh που ιστορικά ανήκαν στους αυτόχθονες Καυκάσιους Χριστιανούς).
Ο Nikol Pashinyan αναρριχήθηκε στην εξουσία ως Αρμένιος Κλέων διακηρύττοντας πως η ηγεσία του ‘Republican Party’ αποτελείτο από ‘ολιγάρχες’ και‘απατεώνες’ που, επί περίπου είκοσι έτη, είχαν ‘λαφυραγωγήσει’ τα ταμία του κράτους και είχαν δεχθεί ‘προμήθειες’ για κακόπιστες συμβάσεις που ουσιαστικά έπλητταν τα συμφέροντα της κοινωνίας. Όσον αφορά τον Robert Kocharyan, προκάτοχο του Serzh Sargsyan στην θέση του Προέδρου, η νέα ηγεσία τον κατηγόρησε για ‘απόπειρα ανατροπής της συνταγματικής τάξεως’ και τον ‘έκατσε στο σκαμνί’ ενώ ο Sargsyan διώχθηκε για ‘υπεξαίρεση χρημάτων’. Αυτές οι ενέργειες ενθουσίασαν την αριστερή βάση του Pashinyan,αλλά οι κατηγορίες ύποπτα, ουδέποτε μετετράπησαν σε καταδίκες και ποινές φυλάκισης. Αντιθέτως, τα κύρια στελέχη του Ancien Régime αφέθηκαν ελευθέρα με τις κατηγορίες να παραμένουν ενεργές ως Δαμόκλειος Σπάθη που θα εξασφάλιζε την μελλοντική σιωπή των κατηγορουμένων και, εν ανάγκη, την εξαναγκαστική τους συνεργασία σε αποφάσεις του Pashinyan που θα οδηγούσαν σε εθνική καταστροφή.
Το μεγαλύτερο ανεξιχνίαστο μυστήριο του νεότερου Αρμενικού Κράτους αιωρείται γύρω από την δολοφονία του αναδόχου του γράφοντος και ήρωα της Αρμενίας, Πρωθυπουργού Vazgen Sargsyan (1959-1999), εντός του Κοινοβουλίου του Yerevan, την 27η Οκτωβρίου 1999. Σε μια από τις τελευταίες επισκέψεις του στο σπίτι μας στο Παλαιό Ψυχικό, ο Vazgen, αστειευόμενος, είχε διαβλέψει πως η αδιαλλαξία του να διαπραγματευτή το ζήτημα του Nagorno-Karabakh θα ήταν ένας από τους κύριους λόγους που, εν τέλη, θα του στερούσαν την ζωή – σημειωτέων, μεταξύ αστείου και σοβαρού λέγονται οι μεγαλύτερες αλήθειες. Ο Αφγανός πολέμαρχος Abdul Haq της Δυναστείας των Arsala, αδιαμφησβήτητα ο μεγαλύτερος ηγέτης της φυλής των Pashtun κατά την δεκαετία του 80’ και των αρχών του 90’, είχε επισκεφθεί το Yerevan με τον Συνταγματάρχη Λεωνίδα Δ. Παπαγεωργίου στις αρχές του 1995, με σκοπό την σύζευξη των σχέσεων μεταξύ Ελλήνων-Αρμενίων και ‘Πάρθων’ Αφγανών κατά της διαχρονικής Τουρκικής απειλής προς τα εδάφη που εκτείνονται από την Ανατολική Μεσόγειο μέχρι τον Καύκασο και τα Hindu Kush στην Κεντρική Ασία. Ο Abdul Haq και ο Vazgen ανέπτυξαν φιλία και ομονοούσαν σε πληθώρα ζητημάτων γεωστρατηγικής φύσεως και κυρίως σε θέματα που αφορούσαν τον προαιώνιο εχθρό. Αποχωρώντας από την Αρμενία, ο Abdul Haq, ως αυθεντία σε ‘tribal dynamics’, εδήλωσε στον Έλληνα αδελφό του πως ‘εάν ο Vazgen εκλείψει, οι υπόλοιποι θα διαμελίσουν την χώρα’. Είκοσι χρόνια αργότερα και μετά θάνατον, ο Pashtun άρχων, επιβεβαιώθηκε απολύτως.
Το καθεστώς Pashinyan οδήγησε την Αρμενία στην καταστροφική ήττα του Σεπτεμβρίου-Νοεμβρίου 2020. Οποιαδήποτε απόπειρα συγκαλύψεως αυτής της πραγματικότητος έγκειται είτε σε εγκληματική αφέλεια είτε σε ενσυνείδητη απόπειρα αποπροσανατολισμού. Παραδείγματος χάριν: Δεν υπάρχει λογική εξήγησις για το γεγονός ότι το Artsakh Defence Army (ADA) αρχικώς δέχθηκε ανυποστήρικτο τον κύριο όγκο των επιθετικών στρατευμάτων. Επίσης, δεν υπάρχει λογική εξήγησις για το γεγονός ότι, ενώ οι Υπηρεσίες Πληροφοριών είχαν γνώση της προετοιμασίας των Αζέρων ημέρες (εάν όχι εβδομάδες) πριν εκφρασθείη εισβολή, ο Pashinyan ηρνήθη να διατάξει γενική επιστράτευση και μαζική προώθηση των τακτικών εφεδρειών εντός του Nagorno-Karabakh. Επίσης, ουδείς από τους ‘αχυρανθρώπους’ της νέας ηγεσίας δεν είναι σε θέση να εξηγήσει για ποιόν λόγω μεγάλα αστικά κέντρα δεν μετετράπησαν σε οχυρωμένες πόλεις και αντ’ αυτού αφέθησαν στους εισβολείς. Ποιος διέταξε άτακτη υποχώρηση μονάδων ενώ οι διοικητές επί του πεδίου επέμεναν πως η επιθετική ορμή των Αζέρων θα ασθενούσε – ζητώντας μόνον πυρομαχικά και ενισχύσεις για διατήρηση του μετώπου. Η απώλεια εδάφους έναντι εχθρού με συντριπτική ισχύ πυρός είναι fait accompli, αλλά ο Αρμενικός Στρατός είχε την δυνατότητα να διεξάγει Φαβιανή στρατηγική σε guerre de mouvement. Ακόμα και οι πλέον πεσιμιστές διέκριναν πως εάν ο πόλεμος διαρκούσε πάνω από έξι μήνες, το Baku θα χρεοκοπούσε καθώς η διατήρησις του ‘new model army’ που αποκτήθηκε από την Τουρκία και το Ισραήλ είχε αστρονομικό κόστος συντηρήσεως εν καιρώ εκστρατείας και, παρά τις Αρμενικές απώλειες, οι υπέρτεροι Αζέροι πλήρωναν καθημερινώς βαρύ τίμημα αίματος και υλικού κατά την προέλασή τους.
Στις 9 Νοεμβρίου 2020, καθώς χιλιάδες διαδηλωτές κατέλυσαν το Yerevan, κραυγάζοντας ‘Nikol προδότη’, απαιτώντας την παραίτηση του Πρωθυπουργού και επιβεβαίωση από την πολιτική ηγεσία ότι ο πόλεμος θα συνεχισθεί μέχρι της τελικής νίκης, ο πανικόβλητος Pashinyan, έχοντας ήδη καταφύγει σε ‘undisclosed location’, πιθανόν υπό την γη (αντικρουόμενες πηγές αναφέρουν πως ‘φιλοξενείτο’ σε προστατευμένο δωμάτιο πρεσβείας ‘αγνώστου’ χώρας), και έχοντας μάλλον αποστείλει τα παιδιά του στον Καναδά, υπέγραψε ένα κατάπτυστο ‘σύμφωνο καταπαύσεως πυρός’ που στην πραγματικότητα αποτελούσε συνθηκολόγηση άνευ όρων. Κατ’ αυτόν τον τρόπο, ο λαμπαδηφόρος του Αρμενικού ‘liberalism’, ο άνθρωπος που νεαρός ηρνήθη να πολεμήσει στον Πρώτο Πόλεμο του Nagorno-Karabakh και αντ’ αυτού είχε εμπλακεί σε ‘σοσιαλιστικό ακτιβισμό’, επεκύρωσε τον ρόλο του ως ‘Εφιάλτης’, εγκαταλείποντας εκατοντάδες χιλιάδες Αρμενίους στα χέρια αιμοσταγών Αζέρων (Εκείνες τις ημέρες, ο Pashinyan έψαχνε απεγνωσμένα συμμάχους, που έχαιραν εκτιμήσεως από την Αρμενική κοινωνία, διατεθειμένους να υποστηρίξουν το φιάσκο που εκτυλίσσετο. Μέσω υψηλόβαθμων στρατιωτικών συνδέσμων στην Ελλάδα, έκανε το λάθος να προσεγγίσει τον πατέρα του γράφοντος ο οποίος, χαμογελώντας, εδήλωσε: ‘αυτά τα ανθρωπάκια έχουν τρομερό θράσος’).
Μεταξύ 2020-2022, η Αρμενία μεταλλάχθηκε σε αστυνομικό κράτος που πράττει τα πάντα προκειμένου να εξαναγκάσει τον δυστυχή πληθυσμό να αποδεχθεί το επονείδιστο status quo. Νεαρά παιδία και βετεράνοι με ακρωτηριασμένα άκρα που επιστρέφουν από το μέτωπο ξυλοκοπούνται από τους απόλεμους παρακρατικούς του Pashinyan επειδή διαδηλώνουν κατά της μειοδοτικής του γραμμής. Βουλευτές που αντιτάσσονται στην εξωτερική του πολιτική εκδιώκονται από το Κοινοβούλιο ή εξαναγκάζονται σε παραίτηση. Στις εκλογές της 20ης Ιουνίου 2021, το ‘Civil Contract’ απέσπασε άνω του 50% των ψήφων και ο Pashinyan έγινε ο μοναδικός πολιτικός της νεότερης εποχής που έχασε πόλεμο, οδήγησε την χώρα σε εθνική τραγωδία, αλλά παρά ταύτα κατόρθωσε να επανεκλεγεί. Ο τρόπος που επέτυχε αυτό το tour de force; Η αντιπολίτευσις απαρτίζετο από τρία σκέλη. Τους κεντρώους υποστηρικτάς του Πρώτου Προέδρου της Αρμενίας, Levon Ter-Petrosyan. Τους κεντροδεξιούς ακολούθους του Δευτέρου Προέδρου της Αρμενίας, Robert Kocharyan και τους σκληροπυρηνικούς συντηρητικούς οπαδούς του Τρίτου Προέδρου της Αρμενίας, Serzh Sargsyan. Ενωμένοι, οι τρείς πρώην Πρόεδροι μπορούσαν να συνθλίψουν τον Pashinyan στις κάλπες. Ενώ είχαν συμφωνήσει προς κοινή πλεύση, την τελευταία στιγμή, ο Robert Kocharyan ανέκρουσε πρύμναν και εδήλωσε πως θα σχημάτιζε ξεχωριστή συμμαχία. Το αποτέλεσμα: Η αντιπολίτευσις χωρίστηκε σε δύο σκέλη. Το ‘Armenia Alliance’ υπό τον Kocharyan αποκόμισε 21% των ψήφων ενώ το ‘I Have Honor Alliance’ υπό τον Sargsyan, μόλις το 5%. Εκατοντάδες χιλιάδες απεγνωσμένοι ψηφοφόροι που αντιτάσσονταν τους Kocharyan και Sargsyan αλλά απεχθάνονταν τον Pashinyan ηρνήθησαν να ψηφίσουν εφόσον η παλαιά φρουρά δεν μπορούσε να ομονοήσει και να προτάξει ενιαίο μέτωπο (Σημειωτέων, το Armenian National Congress του Levon Ter-Petrosyan πήρε μόνον 1.5% των ψήφων). Ένας σχετικά έμπειρος political strategist μπορεί να κατανοήσει τι συνέβη με σχετική ευκολία. Ο Kocharyan είναι ‘controlled opposition’ εργαλείο του Pashinyan. Όσο οι κατηγορίες εις βάρος του παραμένουν σε νάρκη, ο Kocharyan είναι ελεύθερος, αλλά υπό την προϋπόθεση ότι θα είναι χειραγωγήσιμος.
Από τον Ιούλιο του 2021 έως τον Σεπτέμβριο του 2022 ο Pashinyan έδωσε γήν και ύδωρ στους Τούρκους ελπίζοντας πως τα οικονομικά ανταλλάγματα θα επαρκούσαν για να παραμείνει στην εξουσία. Καθώς οι κόλακες που προήγαγε σε θέσεις εξουσίας διατυμπάνιζαν την ‘ιστορική εξομάλυνση των σχέσεων’ με την Τουρκία, το Baku, δεχόμενο τις ευλογίες της Άγκυρας και του Tel Aviv, δήλωνε πως ακόμα και προάστια του Yerevan ‘ιστορικά ανήκουν στους Αζέρους’. Καθώς ο Pashinyan απέλυε βετεράνους στρατιωτικούς και τους αντικαθιστούσε με πειθήνιους γραφειοκράτες, το Αζερμπαϊτζάν, έχοντας πλέον πλήρη έλεγχο του Artsakh, ενορχήστρωνε σχέδιο διεισδύσεως στην καρδιά της Αρμενίας. Οι Τούρκοι δεν πρόκειται να σταματήσουν. Ο Pashinyan, ως εντολοδόχος τρίτων, έχει ευνουχίσει το στράτευμα και υπόσχεται στον λαό πως η Αμερικανική διπλωματική αρωγή θα αποτρέψει την Τουρκική πλημμυρίδα (άραγε δεν γνωρίζει πως ήδη από την δεκαετία του 90’, η Washington επεδίωξε δυναμικά να στέψει τους Αζέρους νικητές;). Ταυτοχρόνως, ο Ilham Aliyev αποζητά την ολοκληρωτική συντριβή του Αρμενικού γένους, επαφιόμενος στον Erdogan ως επικυρίαρχό του και στον Yair Lapid ως στενότερο συνεργάτη του στο σκέλος των εξοπλιστικών (σημειωτέων, εν έτη 2022, το Ισραήλ είναι αποδέκτης περίπου του 40% της συνολικής Αζερικής εξαγωγής πετρελαίου). Η Αρμενία περικλείεται από εχθρούς με διαχρονική εμμονή να διαπράττουν γενοκτονίες. Εάν η κατάστασις εντός της χώρας δεν αλλάξει σύντομα, είναι βέβαιον πως στο απώτερο μέλλον, η ήττα του Νοεμβρίου 2020 θα θεωρείται από τους ιστορικούς των επερχομένων εποχών, ως το κατακλυσμικό προοίμιο της τελικής συντριβής. Με τα παραπάνω υπ’ όψιν, είναι ωφέλιμο να ανακαλέσουμε στην μνήμη πως ο Carlvon Clausewitz προτρέπει τους πεσιμιστές να αντιληφθούν ότι: ‘Υπάρχει μόνον μια αποφασιστική νίκη, η τελευταία’.
*Ιστορικός, Ancient and Medieval History, University of Wales Trinity Saint David
