Ακόμα μία ευκαιρία για να διορθώσουν τυχόν λάθη στους δασικούς χάρτες σε περίπτωση που αντιλήφθηκαν, έστω και καθυστερημένα, ότι τα αγροτεμάχιά τους εμφανίζονται λανθασμένα σαν δασικές εκτάσεις στους κυρωμένους δασικούς χάρτες έχουν οι ιδιοκτήτες τους.
- Από το Βασίλη Παπακωνσταντόπουλο
Πώς; Με την υποβολή αίτησης πρόδηλου σφάλματος για ανακρίβειες και ασάφειες στους χάρτες, κίνηση που δεν συνεπάγεται κόστος για τους πολίτες. Αντίθετα, έχει κλείσει η διαδικασία υποβολής αντιρρήσεων και η μοναδική οδός για όσους δουν τις αντιρρήσεις τους ή τις αιτήσεις προδήλου σφάλματος να απορρίπτονται είναι η δικαστική.
Η διαδικασία της αναμόρφωσης των δασικών χαρτών της χώρας ολοκληρώθηκε και ήδη δημοσιεύτηκαν στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως οι περισσότεροι κυρωμένοι χάρτες. Οι περιοχές όπου υπάρχει ολική ή μερική κύρωση δασικών χαρτών είναι οι εξής: Αργολίδα, Αρκαδία, Αρτα, Αχαΐα, Βοιωτία, Γρεβενά, Δράμα, Εβρος, Εύβοια, Ζάκυνθος, Ηλεία, Ημαθία, Ηράκλειο, Θεσσαλονίκη, Θεσπρωτία, Ιωάννινα, Καβάλα, Καρδίτσα, Καστοριά, Κέρκυρα, Κεφαλλονιά, Κιλκίς, Κοζάνη, Κυκλάδες, Λακωνία, Λάρισα, Λέσβος, Λευκάδα, Μαγνησία, Μεσσηνία, Ξάνθη, Πειραιάς, Πέλλα, Πιερία, Ρέθυμνο, Ροδόπη, Σάμος, Σέρρες, Φθιώτιδα, Φλώρινα, Φωκίδα, Χαλκιδική, Χανιά και Χίος.
Αποκατάσταση αδικιών
Ο δρόμος για την αναμόρφωση -μερικώς ή ολικώς- κυρωμένων δασικών χαρτών, προκειμένου να ενσωματωθούν σε αυτούς διορθώσεις προδήλων σφαλμάτων και να μπορούν να αποκαθίστανται αδικίες προς τους πολίτες άνοιξε με τον νόμο 4964/2022 (ΦΕΚ Α’ 150), που ψηφίστηκε το καλοκαίρι στη Βουλή.
Η δυνατότητα εκπρόθεσμης κατάθεσης αίτησης προδήλου σφάλματος ή επίκλησης νόμιμης διοικητικής πράξης υπήρχε και πριν, μόνο που, αν ένας χάρτης κυρωθεί οριστικά, δεν δινόταν η δυνατότητα αλλαγής του αποδιδόμενου χαρακτήρα και ο πολίτης μπορούσε να ασκήσει τα δικαιώματά του μόνο ενώπιον των διοικητικών δικαστηρίων, ως ύστατη λύση. Πλέον αυτό έχει αλλάξει και καθίσταται εφικτή η αναμόρφωση του χάρτη ακόμα και μετά την οριστική κύρωσή του, με τη διαδικασία του πρόδηλου σφάλματος.
«Κατ’ εξαίρεση, επιτρέπεται η αναμόρφωση του κυρωμένου δασικού χάρτη με α) την προσθήκη ή διαγραφή των εκτάσεων που υπάγονται ή παύουν να υπάγονται σε αυτόν σύμφωνα με τη δασική νομοθεσία ή με δικαστικές αποφάσεις που κρίνουν επί των πράξεων αυτών, με δικαστικές αποφάσεις επί του ιδιοκτησιακού ζητήματος των εκτάσεων των περ. α και β της παρ. 5 του άρθρου 3 του ν. 998/1979 (Α’ 289) ή με διοικητικές πράξεις της περ. ζ των παρ. 6 και 7 του ως άνω άρθρου 3 που έπρεπε να συμπεριληφθούν στον δασικό χάρτη ή εσφαλμένα αποτυπώθηκαν κατά την κατάρτισή του και δεν απεικονίζονται σε αυτόν, καθώς και β) με τη διόρθωση προδήλων σφαλμάτων. Για τις εκτάσεις του δασικού χάρτη που προστίθενται σύμφωνα με τα ανωτέρω και δεν υπάγονταν στον δασικό νόμο κατά τον χρόνο κύρωσης αυτού, δεν διεκδικούνται δικαιώματα από το Ελληνικό Δημόσιο κατά τις διατάξεις της δασικής νομοθεσίας», αναφέρεται χαρακτηριστικά στο άρθρο 22 του νόμου.
Εγγράφως και αυτοπροσώπως η υποβολή της αίτησης
Η ηλεκτρονική πλατφόρμα που λειτουργούσε τα προηγούμενα χρόνια για την υποβολή αντιρρήσεων και πρόδηλων σφαλμάτων έχει κλείσει, κάτι που σημαίνει ότι οι ενδιαφερόμενοι θα πρέπει να υποβάλουν την αίτηση εγγράφως και αυτοπροσώπως στις τοπικές Διευθύνσεις Δασών, προκειμένου η υπηρεσία να τις ελέγξει και να προβεί στη διόρθωσή τους. Μαζί με την αίτηση θα πρέπει να καταθέσουν συμβόλαιο της ιδιοκτησίας τους, το Ε9, φωτοτυπία αστυνομικής ταυτότητας, συντεταγμένες της έκτασης σε ΕΓΣΑ 87 και έγγραφα της διοίκησης (π.χ. παραχωρητήριο, πράξη χαρακτηρισμού κ.λπ.).
Οσοι, πάλι, έχουν υποβάλει αιτήματα αντιρρήσεων και προδήλων σφαλμάτων επί των αναρτημένων δασικών χαρτών και δεν έχουν καταθέσει/αποστείλει ως σήμερα τον απαιτούμενο φάκελο εγγράφων θα πρέπει να το πράξουν άμεσα, καθώς μόνο μετά την κατάθεση του σχετικού φυσικού φακέλου θεωρείται το αίτημά τους πλήρες. Καλό είναι να μην το αμελήσουν, καθώς μετά την κύρωση του δασικού χάρτη κάθε μεταβίβαση, σύσταση, αλλοίωση και γενικά κάθε μεταβολή των εμπράγματων δικαιωμάτων στις δασικές εκτάσεις που περιλαμβάνονται σε αυτόν είναι άκυρες και ανίσχυρες, αν δεν συνοδεύονται από σχετικό πιστοποιητικό της Διεύθυνσης Δασών με το οποίο να βεβαιώνεται ο χαρακτήρας της έκτασης.
Για τις περιοχές που περιλαμβάνονται στον κυρωμένο δασικό χάρτη και δεν αποτελούν δασικές εν γένει εκτάσεις, το προαναφερόμενο πιστοποιητικό αντικαθίσταται από υπεύθυνη δήλωση επί του τοπογραφικού διαγράμματος που συνοδεύει τη σχετική πράξη του συμβολαιογράφου. Στην περίπτωση που δεν υφίσταται αυτή η υποχρέωση, τότε πρέπει να προσκομιστεί τυπωμένο απόσπασμα από τον χάρτη όπου απεικονίζεται το ακίνητο το οποίο αφορά η συμβολαιογραφική πράξη και όπου εμφανίζονται οι συντεταγμένες των κορυφών του ακινήτου, με τον οποίο δηλώνεται υπευθύνως από τον συντάκτη του πως το συγκεκριμένο ακίνητο δεν εμπίπτει στις προστατευτικές διατάξεις της δασικής νομοθεσίας.
Ποια εννέα λάθη μπορούν να αλλάξουν
Ως πρόδηλα σφάλματα χαρακτηρίζονται τα λάθη της διοίκησης, όπως η εσφαλμένη τεχνική απόδοση των οριογραμμών επί των φωτογραμμετρικών υποβάθρων, η λανθασμένη απεικόνιση αγροτικής έκτασης ως δασικής, η παράλειψη εκ παραδρομής της αποτύπωσης σαφώς δασικής έκτασης εντός ευρύτερης άλλης μορφής (αγροτικής, κ.λπ.) και το αντίστροφο.
Οπως εξηγεί η έμπειρη τοπογράφος – πολεοδόμος μηχανικός Γραμματή Μπακλατσή, τα σφάλματα χωρίζονται σε εννέα κατηγορίες:
- Σφάλματα που οφείλονται στα χαρτογραφικά υπόβαθρα. Ελέγχεται γενικά η ακρίβεια του χάρτη, που δημιουργήθηκε από τη σύνθεση δύο διαφορετικών εικόνων, του 1945 και του 2007, γιατί σε αυτό το χρονικό διάστημα έγιναν μεγάλες αλλαγές στο τοπίο.
- Σφάλματα που οφείλονται σε λανθασμένη τοποθέτηση των θεματικών οριογραμμών. Να μην αποτυπώθηκε, δηλαδή, σωστά η γραμμή που χωρίζει μια δασική έκταση από ένα κτήμα. Αυτό συμβαίνει κυρίως στις άκρες των χωραφιών που συνορεύουν με δασική έκταση, όπου το φούντωμα της φυλλωσιάς βρίσκεται εντός ιδιωτικής αγροτικής έκτασης.
- Σφάλματα που οφείλονται σε παράλειψη ή λανθασμένη απεικόνιση θεματικών εκτάσεων (αφορούν μορφή ή χαρακτήρα). Για παράδειγμα, να εμφανίζεται σαν δασική έκταση μια δενδροκαλλιέργεια ή ένας παλιός ελαιώνας που λόγω της έντονης κλίσης του εδάφους κατά τη φωτοερμηνεία των αεροφωτογραφιών ερμηνεύτηκε σαν δάσος.
- Σφάλματα που οφείλονται σε παράλειψη ή λάθος εγγραφών στοιχείων (αντιστοίχισης), π.χ. σε περίπτωση που δεν γράφει μέσα στο Πολύγωνο τι χαρακτήρα έχει η έκταση (ΔΔ, ΑΔ, ΔΑ, ΑΝ ΔΧ κ.λπ.).
- Σφάλματα που οφείλονται σε τροποποιημένα στοιχεία κατόπιν επεξεργασίας εικόνας λόγω διαβαθμισμένων περιοχών. Ως διαβαθμισμένες περιοχές εννοούμε τις εκτάσεις που για λόγους εθνικής ασφάλειας παρουσιάζονται επεξεργασμένες στον χάρτη και αυτό μπορεί να επηρέασε και τη γύρω περιοχή.
- Σφάλματα λόγω συμπερίληψης πεδινών χορτολιβαδικών, βραχωδών ή πετρωδών εκτάσεων. Ως πεδινές θεωρούνται οι εκτάσεις που βρίσκονται σε υψόμετρο μικρότερο των 100 μέτρων, και με μέση κλίση μικρότερη του 8% και μέγιστη κλίση μικρότερη του 12%, οι οποίες φέρουν χορτολιβαδική βλάστηση ή είναι βραχώδεις και θα πρέπει να φαίνονται ως «άλλης μορφής/κάλυψης» (ΑΑ) στον δασικό χάρτη.
- Σφάλματα λόγω συμπερίληψης χορτολιβαδικών, βραχωδών ή πετρωδών εκτάσεων αναγνωρισμένων ως ιδιωτικών. Σε αυτή την κατηγορία υπάγονται τα κληροτεμάχια που δόθηκαν με παραχωρητήρια σε ιδιώτες.
- Σφάλματα λόγω συμπερίληψης τεχνητών δασικών φυτειών ως δασικών εκτάσεων. Πρόκειται για φυτείες (π.χ. λευκώνες, χριστουγεννιάτικα δέντρα, δασικές φυτείες) που δημιουργούνται επί ιδιωτικών γεωργικών εκτάσεων με σκοπό την υλοτομία, τη διακίνηση και την εμπορία δασικών προϊόντων.
- Ειδικά σφάλματα που οφείλονται σε παράλειψη απεικόνισης πράξεων της διοίκησης πριν από την κύρωση του δασικού χάρτη. Αυτή η κατηγορία καλύπτει και την περίπτωση κατά την οποία δεν περάστηκε σωστά η πράξη χαρακτηρισμού του Δασαρχείου ή το όριο του σχεδίου πόλης, τα όρια του αναδασμού κ.λπ.
Οι αιτήσεις διόρθωσης προδήλου σφάλματος εξετάζονται από την οικεία Διεύθυνση Δασών και δεν πηγαίνουν στις Επιτροπές Εξέτασης Αντιρρήσεων (ΕΠΕΑ). Εφόσον το πρόδηλο του σφάλματος γίνει αποδεκτό, η Διεύθυνση Δασών προβαίνει στη σχετική διόρθωση, ακόμα και σε χάρτη που είναι μερικά ή ολικά κυρωμένος. Σε περίπτωση απόρριψης της αίτησης πρόδηλου σφάλματος, η αίτηση αυτή μετατρέπεται αυτόματα σε αντίρρηση και εξετάζεται από την αρμόδια ΕΠΕΑ. Εάν τελικά κριθεί ότι πρόκειται περί πρόδηλου σφάλματος, το καταβληθέν τέλος επιστρέφεται.
Με ρυθμούς… χελώνας η εξέταση των αντιρρήσεων από τις επιτροπές
Την ίδια στιγμή, πάντως, οι Επιτροπές Εξέτασης Αντιρρήσεων κινούνται με πολύ αργούς ρυθμούς, κάτι που δεν αφήνει και πολλά περιθώρια αισιοδοξίας για τον χρόνο ολοκλήρωσης της διαδικασίας. Ειδικά αν αναλογιστεί κάποιος ότι επί των αναρτημένων δασικών χαρτών κατατέθηκαν 331.874 αντιρρήσεις, που αντιστοιχούν σε 2.552.218 στρέμματα.
Αντιρρήσεις για περισσότερα από 100.000 στρέμματα κατατέθηκαν στην Αττική, στους τέσσερις νομούς της Κρήτης, στις Κυκλάδες, στη Λακωνία και την Αιτωλοακαρνανία. Στην πρώτη θέση πανελλαδικά σε αμφισβητούμενες εκτάσεις αναλογικά με τη συνολική έκταση του νομού βρίσκονται τα Χανιά. Στη Διεύθυνση Δασών Χανίων υποβλήθηκαν 22.574 ενστάσεις, από τις οποίες 17.132 με τη μορφή αντιρρήσεων και 5.442 με τη μορφή πρόδηλων σφαλμάτων. Οι ενστάσεις αφορούν περίπου 289.000 στρέμματα και αντιστοιχούν στο 12,1% της συνολικής έκτασης του νομού.
«Οι ενστάσεις μπορεί να κάνουν και 10 χρόνια να εξεταστούν, με τρεις επιτροπές που συνεδριάζουν δύο φορές τον μήνα. Εμείς προτείνουμε να υπάρξουν νομοτεχνικές βελτιώσεις που θα επιτρέψουν σε κάποιες περιπτώσεις να μην περάσουν από επιτροπή» είχε δηλώσει πριν από λίγο καιρό ο πρόεδρος του Τεχνικού Επιμελητηρίου Ελλάδος Γιώργος Στασινός, περιγράφοντας την κατάσταση που επικρατεί σε πολλές περιοχές της χώρας.
Σχεδόν ίδια είναι η κατάσταση και στο Ρέθυμνο, όπου οι αντιρρήσεις αφορούν το 12% της έκτασης της περιφερειακής ενότητας, ενώ ακολουθούν η Λευκάδα με 8,1%, η Ζάκυνθος με 7,8% και η Κεφαλλονιά με 6,5%. Σε απόλυτους αριθμούς οι περισσότερες αντιρρήσεις υποβλήθηκαν στην Αττική, αντιπροσωπεύοντας το 8,6% του συνόλου των αντιρρήσεων σε όλη τη χώρα. Πάντως, ένα μέρος των αντιρρήσεων θα μειωθεί αυτόματα όταν ολοκληρωθεί η διαδικασία εξέτασης των πρόδηλων σφαλμάτων, καθώς αρκετοί είναι εκείνοι που υπέβαλαν ταυτόχρονα αίτηση για διόρθωση προδήλου σφάλματος και αντίρρηση.
Έρχεται ρύθμιση για εκχερσωμένες εκτάσεις
Στο μεταξύ, τις τελευταίες πινελιές στη νομοθετική ρύθμιση για τις εκχερσωμένες εκτάσεις βάζουν στο Υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας. Η σχετική διάταξη αναμένεται να πάρει τον δρόμο προς τη Βουλή μέχρι το τέλος του έτους, προβλέποντας παραχώρηση της χρήσης των εν λόγω εκτάσεων για καλλιέργεια για 99 χρόνια, στο πλαίσιο των αποφάσεων του Συμβουλίου της Επικρατείας.
Πρόκειται για εκτάσεις που στην αεροφωτογραφία του έτους 1945 φαίνονται δασικές και χρησιμοποιούνται σήμερα για αγροτική χρήση, χωρίς όμως να έχουν εκδοθεί νόμιμες διοικητικές πράξεις, επομένως θεωρούνται δημόσιες. Σε μεγάλο βαθμό αυτές οι εκτάσεις άλλαξαν χρήση από τους αγρότες, ιδίως στις δεκαετίες του 1950 και του 1960.
Οι περισσότερες είναι επιδοτούμενες από τον Οργανισμό Πληρωμών και Ελέγχου Κοινοτικών Ενισχύσεων Προσανατολισμού και Εγγυήσεων (ΟΠΕΚΕΠΕ), με αποτέλεσμα πάνω από 2.000.000 εκχερσωμένες εκτάσεις να καλλιεργούνται και να λαμβάνουν επιδοτήσεις. Η ρύθμιση που προωθεί το ΥΠΕΝ δεν πρόκειται να αλλάξει τον χαρακτήρα των συγκεκριμένων εκτάσεων, αλλά θα ευνοεί τους αγρότες που θα συνεχίσουν να καλλιεργούν εκείνες τις εκτάσεις για τις οποίες ελάμβαναν κοινοτικές ενισχύσεις.
Ετσι, στον Δασικό Χάρτη θα συνεχίσουν να εμφανίζονται ως ΔΑ (εκχερσωμένη δασική έκταση), ωστόσο οι αγρότες που τις χρησιμοποιούν θα μπορούν να τις «τακτοποιήσουν» για όσο διάστημα λαμβάνουν ευρωπαϊκές επιδοτήσεις.
