Κάτι περισσότερο από δύο μήνες έχουν στη διάθεσή τους οι ιδιοκτήτες αυθαίρετων κτισμάτων σε δάση και δασικές εκτάσεις για να τα τακτοποιήσουν προσωρινά και να βάλουν στον «πάγο» κάθε μορφής κύρωση.
Η προθεσμία υποβολής των αιτήσεων εκπνέει στο τέλος Μαρτίου, μετά την τρίμηνη παράταση που χορήγησε το υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας. Ουσιαστικά με την υποβολή της αίτησης τα δασικά αυθαίρετα παίρνουν «παράταση ζωής» και σε μεταγενέστερο χρόνο οι ιδιοκτήτες θα μπορούν να τα διατηρήσουν για 30 χρόνια, πληρώνοντας κάποιο πρόστιμο. Η διαδικασία υπαγωγής των δασικών αυθαιρέτων στις ευνοϊκές διατάξεις για τις οικιστικές πυκνώσεις διεκπεραιώνεται ηλεκτρονικά μέσω ειδικής εφαρμογής στην ιστοσελίδα του Κτηματολογίου και προϋποθέτει την καταβολή παράβολου ύψους 250 ευρώ. Εκτιμάται ότι η ρύθμιση αφορά περίπου 1.000.000 ακίνητα σε όλη την Ελλάδα, χωρίς όμως αυτό να σημαίνει ότι θα υπαχθούν όλα. Αρκετοί ιδιοκτήτες επιλέγουν να μην υποβάλουν δήλωση (κάτι που συνέβη και στους υπόλοιπους νόμους τακτοποίησης πολεοδομικών παραβάσεων), ενώ υπάρχουν και δέκα κατηγορίες αυθαιρέτων οι οποίες αποκλείονται από τον νόμο.
Οι πολίτες θα πρέπει να είναι ιδιαίτερα προσεκτικοί κατά την υποβολή της αίτησης. Να συγκεντρώσουν όλα τα απαραίτητα δικαιολογητικά και κυρίως να εξακριβώσουν αν το ακίνητό τους πληροί τα κριτήρια για να υπαχθεί στη ρύθμιση και να τεθεί σε ένα ειδικό καθεστώς προστασίας μέχρι να κρίνει η Πολιτεία εάν συγκεντρώνει τις προϋποθέσεις για να περάσουν στο επόμενο βήμα, δηλαδή την τακτοποίηση για 30 χρόνια. Αν δεν πληροί τα κριτήρια, η αίτηση θα απορριφθεί και το ακίνητο θα κριθεί κατεδαφιστέο, οπότε είναι πολύ σημαντικό να μην υποβληθεί αίτηση για αυθαίρετο που δεν μπορεί βάσει νόμου να τακτοποιηθεί. Εκτιμάται ότι χιλιάδες κτίσματα, ειδικά όσα βρίσκονται στον πυρήνα του δάσους, μέσα σε ρέμα ή εκτός των οικιστικών πυκνώσεων θα «κοπούν μετά τον έλεγχο των δηλώσεων και θα κριθούν κατεδαφιστέα».
«Κλειδί» για την υποβολή είναι οι ενδιαφερόμενοι να απευθυνθούν σε μηχανικό, προκειμένου να εξετάσει όλα τα στοιχεία του αυθαιρέτου, όπως την ημερομηνία κατασκευής, τη θέση, τον χαρακτήρα της έκτασης κ.λπ. Αλλωστε, η βεβαίωση του μηχανικού αποτελεί ένα από τα απαραίτητα έγγραφα που συνοδεύουν την αίτηση υπαγωγής. Σύμφωνα με τις διατάξεις του νόμου 4685/2020, τη δυνατότητα να υπαχθούν στις ρυθμίσεις των οικιστικών πυκνώσεων και να τακτοποιήσουν τις δομημένες επιφάνειες ιδιοκτησίας τους για 30 χρόνια έχουν οι κάτοχοι κτιρίων οικιστικής χρήσης σε εκτάσεις δασικού χαρακτήρα που εμφανίζουν λειτουργική ενότητα. Δήλωση, δηλαδή, μπορεί να υποβληθεί για κατοικίες και κατασκευές που τις συνοδεύουν, οι οποίες βρίσκονται σε οικιστικές πυκνώσεις εντός περιοχών που περιλαμβάνονται σε αναρτημένους ή κυρωμένους δασικούς χάρτες κι όχι σε διάσπαρτα αυθαίρετα μέσα στο δάσος. Ως οικιστικές πυκνώσεις ορίζονται οι συγκεντρώσεις κατοικιών οι οποίες παρουσιάζουν εν τοις πράγμασι λειτουργική ενότητα, λόγω της εγγύτητας μεταξύ τους και της εξυπηρέτησής τους από κοινά δίκτυα (όδευση, ενέργεια, ύδρευση κ.λπ.). Δικαίωμα έχουν και όσοι ενδιαφερόμενοι έχουν υποβάλει αίτηση διόρθωσης προδήλου σφάλματος του δασικού χάρτη, αντιρρήσεις, αίτηση ακυρώσεως ή οποιοδήποτε άλλο διοικητικό ή ένδικο βοήθημα, με το οποίο αμφισβητούν ότι η ιδιοκτησία τους έχει δασικό χαρακτήρα.
Ποιες είναι οι δέκα περιπτώσεις που «κόβονται» από τον νόμο
Με δεδομένο ότι η προσωρινή εξαίρεση από την κατεδάφιση παρέχεται μόνο για οικίες και κατασκευές που τις συνοδεύουν, όλα τα υπόλοιπα κτίρια εξαιρούνται και δεν μπορούν να υπαχθούν στον νόμο. Ειδικότερα:
1) κτίρια που δεν έχουν τον χαρακτήρα κατοικίας ή κατασκευής συνοδεύουσας την κατοικία
2) κτίρια και λοιπές κατασκευές που έχουν ανεγερθεί μετά τις 28/7/2011 (η κόκκινη γραμμή σε όλους τους νόμους διατήρησης αυθαιρέτων, κτίρια σε προστατευόμενες περιοχές και αναδασωτέες εκτάσεις)
3) κτίρια και λοιπές κατασκευές που βρίσκονται σε περιοχές του δικτύου Natura 2000, σε υγροτόπους που προστατεύονται σύμφωνα με τη συνθήκη Ramsar και σε άλλες περιοχές για τις οποίες ισχύουν ειδικές προστατευτικές διατάξεις της φύσης ή του τοπίου
4) κτίρια και λοιπές κατασκευές που βρίσκονται σε αιγιαλό, ζώνη παραλίας, ρέμα, κρίσιμη παράκτια ζώνη ή προστατευόμενη περιοχή
5) κτίρια και λοιπές κατασκευές εντός περιοχών που είναι υποχρεωτικώς αναδασωτέες, σύμφωνα με τη διάταξη του άρθρου 38 του ν. 998/1979, τα οποία έχουν ανεγερθεί μετά την κήρυξη της αναδάσωσης
6) κτίρια ή συνοδεύουσες κατασκευές που η διατήρησή τους παρακωλύει τη διαφυγή των πολιτών ή την πρόσβαση πυροσβεστικών οχημάτων σε περίπτωση πυρκαγιάς ή άλλου κινδύνου από φυσικά φαινόμενα
7) κτίρια που βρίσκονται σε αρχαιολογικό χώρο, ιστορικό τόπο, ιστορικό διατηρητέο οικισμό και περιοχή ιδιαίτερου φυσικού κάλλους
8) κτίριο που έχει κριθεί διατηρητέο κτίριο ή είναι μνημείο
9) κτίρια που βρίσκονται μέσα σε δημόσιο κτήμα
10) κτίσματα που υπερβαίνουν το ύψος της κορυφογραμμής
Ποια δικαιολογητικά θα πρέπει να υποβάλουν οι δικαιούχοι
Για την υποβολή της αίτησης απαιτείται έκδοση και πληρωμή, μέσω της ιστοσελίδας της ΓΓΠΣ, ηλεκτρονικού παραβόλου ύψους 250 ευρώ. Μετά την υποβολή της αίτησης αποδίδεται αριθμός πρωτοκόλλου. Τυχόν μη πληρωμή του παραβόλου καθιστά την αίτηση απαράδεκτη. Στην αίτηση περιλαμβάνονται υποχρεωτικώς σε ηλεκτρονική μορφή έκαστο σε μορφή αρχείου pdf τα εξής δικαιολογητικά, τα οποία συνυποβάλλονται από τον αιτούντα στη διαδικτυακή πλατφόρμα:
1) τα έγγραφα για την απόδειξη του εννόμου συμφέροντος
2) υπεύθυνη δήλωση του ν. 1599/1986 (Α’ 75) υπογεγραμμένη, με την οποία ο ενδιαφερόμενος δηλώνει ότι τα υποβαλλόμενα στοιχεία είναι αληθή
3) δήλωση μηχανικού υπογεγραμμένη, με την οποία βεβαιώνεται η περιγραφή της κατοικίας και των συνοδευουσών κατασκευών, εφόσον υπάρχουν, καθώς και τα απαιτούμενα στοιχεία, ήτοι κάλυψη, δομημένη επιφάνεια και ύψος τους, καθώς και ότι δεν συντρέχουν οι προϋποθέσεις αποκλεισμού υπαγωγής στη διάταξη που περιγράφονται στην παρ. 3 του άρθρου 51 ν. 4685/2020
4) κατά περίπτωση, την αίτηση διόρθωσης προδήλου σφάλματος του δασικού χάρτη, αντίρρησης, αιτήσεως ακύρωσης ή οποιουδήποτε άλλου διοικητικού ή ένδικου βοηθήματος, με το οποίο ο αιτών αμφισβητεί ότι η ιδιοκτησία του έχει δασικό ή χορτολιβαδικό χαρακτήρα, εφόσον υφίσταται
5) το αποδεικτικό έκδοσης και πληρωμής του ηλεκτρονικού παραβόλου
6)φωτοαντίγραφο αστυνομικής ταυτότητας/διαβατηρίου
Σε περίπτωση που τα συνυποβαλλόμενα είναι ελλιπή, κατόπιν ελέγχου των αρμόδιων Αρχών, ο ενδιαφερόμενος ενημερώνεται τηλεφωνικώς ή μέσω ηλεκτρονικού ταχυδρομείου. Σε περίπτωση δήλωσης πληρεξούσιου/νόμιμου αντιπροσώπου/εκπροσώπου ή αντικλήτου, υποβάλλεται και το αντίστοιχο νόμιμο έγγραφο
Άμεση αναστολή κυρώσεων: Πώς θα διατηρηθούν για 30 χρόνια
Σύμφωνα με τον νόμο 4685/2020, η υποβολή του αιτήματος έχει ως συνέπεια την άμεση αναστολή των τυχόν επιβληθεισών διοικητικών κυρώσεων και τη μη επιβολή νέων, σε σχέση με την κατοικία και τις συνοδεύουσες αυτήν κατασκευές, συμπεριλαμβανομένης της προσωρινής εξαίρεσης από την κατεδάφιση αυτής, μέχρι την ολοκλήρωση της διαδικασίας του άρθρου 55. Η παραπάνω αναστολή και προσωρινή εξαίρεση από την κατεδάφιση δεν ισχύει σε περίπτωση που, με αιτιολογημένη κρίση της αρμόδιας Αρχής, κρίνεται επιβεβλημένη η άμεση κατεδάφιση της κατοικίας για λόγους αποτροπής άμεσου κινδύνου στη ζωή ή την περιουσία ή το περιβάλλον. Το υπουργείο Περιβάλλοντος θα αναθέσει οικονομοτεχνικές μελέτες για κάθε περιφέρεια (τρεις για την Αττική, χωριστές για Θεσσαλονίκη και Χαλκιδική, από μία για τις υπόλοιπες), με την κάθε μελέτη να χρησιμοποιεί τα στοιχεία των αιτήσεων για να αποτυπώσει συνολικά την εικόνα των αυθαιρέτων σε δάση και δασικές περιοχές και να υποδείξει την ύπαρξη «οικιστικών πυκνώσεων» (νοούμενες αυτή τη φορά ως λειτουργικές ενότητες, δηλαδή πυκνές ομάδες κτιρίων που εξυπηρετούνται από κοινά δίκτυα).
Πώς υποβάλλεται η αίτηση και τι περιλαμβάνει
Η διαδικασία υπαγωγής στις διατάξεις του νόμου εκκινεί με αίτηση που υποβάλει ο κύριος, νομέας ή κάτοχος της κατοικίας στη διαδικτυακή πλατφόρμα του Κτηματολογίου. Η ίδια πλατφόρμα χρησιμοποιείται και για την ολοκλήρωση της υπαγωγής. Η είσοδος στην εφαρμογή πραγματοποιείται με τη χρήση κωδικών TAXISnet. Προς τον σκοπό του γεωχωρικού εντοπισμού του γεωτεμαχίου, τα στοιχεία των γεωγραφικών συντεταγμένων των κορυφών δύνανται να υποβάλλονται και υπό μορφή αρχείων ASCII, gml ή DXF (κλειστή πολυγωνική δομή). Στην περίπτωση που ο αναρτημένος δασικός χάρτης αφορά περιοχή στην οποία έχει περαιωθεί η κτηματογράφηση και λειτουργεί Κτηματολόγιο, θα υπάρχει δυνατότητα με καταχώριση του Κωδικού Αριθμού Εθνικού Κτηματολογίου (ΚΑΕΚ) του γεωτεμαχίου, έκδοσης «ειδικού αποσπάσματος», που θα περιλαμβάνει το γεωτεμάχιο, σύμφωνα με τα στοιχεία του κτηματολογικού διαγράμματος, τα στοιχεία του οποίου θα χρησιμοποιούνται για τον εντοπισμό του γεωτεμαχίου και τον προσδιορισμό των συντεταγμένων των ορίων του. Σε διαφορετική περίπτωση, ο ενδιαφερόμενος δύναται να προσδιορίσει γεωχωρικά το πολύγωνο του γεωτεμαχίου με τα εργαλεία της διαδικτυακής πλατφόρμας.
Η επιφάνεια του γεωτεμαχίου υπολογίζεται αυτόματα σε τετραγωνικά μέτρα από τη διαδικτυακή πλατφόρμα. Το περίγραμμα της κατοικίας και των τυχόν συνοδευουσών κατασκευών εντός του γεωτεμαχίου προσδιορίζονται στον χώρο από τον αιτούντα με τη χρήση των εργαλείων της διαδικτυακής πλατφόρμας. Παρέχεται η δυνατότητα περιγραφής της κατοικίας, την οποία αφορά η αίτηση, και των κατασκευών που τη συνοδεύουν. Αρμόδιες Αρχές για την παραλαβή και τον έλεγχο των υποβαλλόμενων αιτήσεων είναι το Τμήμα Προστασίας του οικείου δασαρχείου ή της οικείας Διεύθυνσης Δασών άνευ δασαρχείων. Το Ελληνικό Κτηματολόγιο παρέχει διαδικτυακή πρόσβαση στις αρμόδιες Αρχές για τον έλεγχο των υποβαλλόμενων αιτήσεων και των συνυποβαλλόμενων δικαιολογητικών και στοιχείων. Μέσω της πλατφόρμας θα υπάρχουν η δυνατότητα θέασης του αναρτηθέντος δασικού χάρτη επί των ενιαίων χαρτογραφικών υποβάθρων του Κτηματολογίου, με χρήση εργαλείων πλοήγησης, και η αποθήκευση σε αρχείο μορφής pdf και εκτύπωση της υποβληθείσας αίτησης, καθώς και του αποδεικτικού υποβολής αυτής.
Η αίτηση θα πρέπει να περιλαμβάνει τουλάχιστον τα παρακάτω στοιχεία:
α) τα στοιχεία του υποβάλλοντος την αίτηση και συγκεκριμένα ονοματεπώνυμο, πατρώνυμο, ΑΦΜ, ΑΔΤ, διεύθυνση κατοικίας, τηλέφωνο επικοινωνίας, διεύθυνση ηλεκτρονικού ταχυδρομείου και στοιχεία τυχόν πληρεξούσιου/νόμιμου αντιπροσώπου/εκπροσώπου/αντικλήτου
β) τη διεύθυνση μόνιμης κατοικίας ή διαμονής στην αλλοδαπή
γ) το είδος του επικαλούμενου δικαιώματος
δ) τον αριθμό πρωτοκόλλου της αίτησης διόρθωσης προδήλου σφάλματος του δασικού χάρτη, των αντιρρήσεων, της αιτήσεως ακύρωσης ή οποιουδήποτε άλλου διοικητικού ή ένδικου βοηθήματος, με το οποίο ο αιτών αμφισβητεί ότι η ιδιοκτησία του έχει δασικό χαρακτήρα ή εμπίπτει σε χορτολιβαδική έκταση, εφόσον υφίσταται
ε) περιγραφή της κατοικίας, στην οποία αφορά η αίτηση και των κατασκευών που τη συνοδεύουν, ως προς την κάλυψη, τη δομημένη επιφάνεια και το ύψος
στ) τις γεωγραφικές συντεταγμένες (σε ΕΓΣΑ 87) των κορυφών των ορίων του γεωτεμαχίου
ζ) τις γεωγραφικές συντεταγμένες (σε ΕΓΣΑ 87) των κορυφών του περιγράμματος της κατοικίας και των δευτερευουσών κατασκευών που τη συνοδεύουν
Τα στοιχεία αυτά συμπληρώνονται και καταχωρίζονται ηλεκτρονικώς στη διαδικτυακή πλατφόρμα από τον ενδιαφερόμενο
