Από τις πρώτες ώρες της τραγωδίας τα κεντρικά πρόσωπα για το πολύνεκρο δυστύχημα έτρεξαν να πηδήξουν από το… τρένο των ευθυνών τους. Ο Καραμανλής παραιτήθηκε πρώτος. Αμέσως μετά θέλησαν να εξαφανιστούν από το προσκήνιο και ο Πατέρας του ΟΣΕ με τον Βίνη της ΕΡΓΟΣΕ.
- Από τον Βασίλη Γαλούπη
Η Τσιαπαρίκου της Ρυθμιστικής Αρχής Σιδηροδρόμων, η οποία απλά παρατηρούσε τα κακοφορμισμένα προβλήματα τόσα χρόνια, δίχως να παρεμβαίνει με έρευνες σαν κι αυτή που διέταξε την Τετάρτη, αποφάσισε να βγει από τον γραφειοκρατικό λήθαργό της. Μετά το κακό, βέβαια.
Ο Ιταλός Μπόσκο, της Hellenic Train, κρυβόταν μέχρι να βγάλει, ώρες μετά το δυστύχημα, μια ανακοίνωση μνημείο ανοργανωσιάς κι αδιαφορίας, ενώ μέχρι σήμερα δεν ξέρει καν πόσοι επιβάτες ήταν στο τρένο του.
Κι ένας περίεργος 60χρονος τύπος, ο οποίος ξαφνικά προσελήφθη με βύσμα από τον ΟΣΕ για να κολλήσει τα τελευταία ένσημά του ως… σταθμάρχης, επέδειξε τον θανάσιμο συνδυασμό: Βλακείας, αμέλειας και ασχετοσύνης.
Πάνω από αυτά τα 6 μοιραία πρόσωπα της τραγωδίας βρίσκεται ο άνθρωπος στην κορυφή. Ο Κυριάκος Μητσοτάκης. Αυτός που επί τέσσερα χρόνια επιλέγει πιστούς «αλεξιπτωτιστές» του για πόστα ζωής ή θανάτου, λειτουργώντας με βασικό του μέλημα να μην αναλαμβάνει ποτέ ο ίδιος την ευθύνη.
Οι δεκάδες νεκροί των Τεμπών δημιούργησαν έναν αναπάντεχο πονοκέφαλο στον πρωθυπουργό λίγο πριν από την προκήρυξη των εκλογών. Φαίνεται, όμως, να είναι τόσο αποφασισμένος να μην αφήσει τίποτα να μπει ανάμεσα σ’ αυτόν και στην αγαπημένη του καρέκλα, που ενώ η χώρα σαστίζει από τη φρίκη, ο ίδιος λογαριάζει πότε θα «ξεχαστεί» η κοινή γνώμη για να βρει εκ νέου την ιδανική ημερομηνία κάλπης.
Μετατρέποντας τους πάντες σε αναλώσιμους κασκαντέρ, όπως συνέβη και με τους κλαίοντες παραιτηθέντες μετά το δυστύχημα στα Τέμπη, ο ίδιος καταφέρνει κάθε φορά να ξεγλιστρά, αναίσχυντα, από το κάδρο. Αλλά εδώ που φτάσαμε, ποια ουσιαστική βοήθεια τελικά μάς προσφέρει η ανευθυνότητα Μητσοτάκη;
ΒΑΣΙΛΗΣ ΣΑΜΑΡΑΣ (σταθμάρχης ΟΣΕ): Ο λάθος άνθρωπος στο λάθος πόστο
Σταθμάρχης στη Λάρισα ήταν ο Βασίλης Σαμαράς, ο άνθρωπος που παραδέχτηκε το μοιραίο λάθος του και ήδη τού έχει ασκηθεί κακουργηματική ποινική δίωξη για διατάραξη της ασφάλειας των συγκοινωνιών, ανθρωποκτονίες και σωματικές βλάβες εξ αμελείας. Ο Σαμαράς είναι αυτός που χρεώνεται το «ανθρώπινο λάθος» στην τραγωδία των Τεμπών, αποδίδοντάς το στην «κακιά ώρα». Παραδέχτηκε ότι τροχοδρόμησε την επιβατική αμαξοστοιχία σε λάθος ράγες.
Σύμφωνα με όσα έχουν δει ως τώρα το φως της δημοσιότητας, ο συγκεκριμένος σταθμάρχης προσελήφθη πριν από λίγους μήνες και ήταν άπειρος για ένα τέτοιο πόστο ευθύνης, ενώ η εκπαίδευσή του κρίνεται από γνώστες του αντικειμένου ως πλημμελής. Παραμένει άγνωστο πώς, με βάση τα κριτήρια ηλικίας για τη συγκεκριμένη θέση, που είναι ως 42 ετών, προσελήφθη ο συγκεκριμένος 60χρονος, κάτι που θα πρέπει να εξηγήσει ο ΟΣΕ. Παλαιότερα, μάλιστα, εργαζόταν στον ΟΣΕ ως αχθοφόρος, ενώ ήταν και μετακλητός από το Υπουργείο Παιδείας.
ΚΩΣΤΑΣ ΑΧ. ΚΑΡΑΜΑΝΛΗΣ (παραιτηθείς υπουργός Μεταφορών): «Δραπέτευσε», αλλά δεν μπορεί να ξεφύγει από τις τεράστιες ευθύνες του
Ο Κώστας Αχ. Καραμανλής επέλεξε μια ανέξοδη παραίτηση από τη θέση του υπουργού Μεταφορών, λίγες εβδομάδες πριν από τις εκλογές, όμως οι ευθύνες του για την τραγωδία είναι συγκεκριμένες, δεδομένες κι όχι μόνο πολιτικές.
Λόγω θέσης ο Καραμανλής ήταν υποχρεωμένος εκ των καθηκόντων του να γνωρίζει τα προβλήματα του σιδηροδρόμου. Το γεγονός ότι στα πάνω από 3,5 χρόνια της θητείας του τα σύγχρονα ηλεκτρονικά συστήματα ασφαλείας δεν τέθηκαν σε εφαρμογή είναι στον αποκλειστικό τομέα ευθύνης του. Δεν μπορεί να αποτελεί άλλοθι ότι οι προηγούμενες κυβερνήσεις δεν είχαν προχωρήσει με την εφαρμογή του ETCS.
Υπάρχουν τουλάχιστον τρία στοιχεία που αρκούν για να αποδείξουν ότι ο Καραμανλής δεν έκανε τίποτα για να αποτρέψει μια τραγωδία για την οποία είχε ειδοποιηθεί εγκαίρως.
- Ως υπουργός είχε ενημερωθεί αρμοδίως, μέσω δικαστικού επιμελητή, με εξώδικο που απέστειλε και σ’ αυτόν στις 31 Οκτωβρίου 2022 η Πανελλήνια Ενωση Προσωπικού Ελξης. Η ΠΕΠΕ προειδοποιούσε για «τη μη λειτουργία φωτοσημάτων και τηλεδιοίκησης και τη μη λειτουργία του συστήματος ETCS του οποίου η θέση σε λειτουργία προστατεύει έναντι στο ανθρώπινο λάθος». Ολοι οι ειδικοί συμφωνούν πως η τραγωδία θα είχε αποφευχθεί παρά την ανικανότητα του σταθμάρχη αν, όπως συμβαίνει σε όλη την Ευρώπη, τα συστήματα ασφαλείας λειτουργούσαν. Ο Καραμανλής δεν έκανε τίποτα.
- Ο παραιτηθείς υπουργός ήταν ενήμερος για την κίνηση της Κομισιόν στις 15 Φεβρουαρίου να παραπέμψει την Ελλάδα, δηλαδή το υπουργείο του, για τη «μη τήρηση των κανόνων στις σιδηροδρομικές μεταφορές».
- Και, τέλος, ο υπουργός δεν μπορεί να επικαλεστεί έλλειψη πόρων. Το υπουργείο του έχει κατηγορηθεί από τις 27 Οκτωβρίου 2022 για «εξόφθαλμα φωτογραφικούς όρους στις δημοπρατήσεις έργων και κατάχρηση της διαδικασίας του κατεπείγοντος στην ανάθεσή τους, με αποτέλεσμα τη σχεδόν αποκλειστική εφαρμογή απευθείας αναθέσεων», από τον Πανελλήνιο Σύνδεσμο Τεχνικών Εταιριών (ΣΑΤΕ). Πόροι υπήρχαν για να δοθεί η δέουσα βαρύτητα στα ηλεκτρονικά συστήματα ασφαλείας.
ΙΩΑΝΝΑ ΤΣΙΑΠΑΡΙΚΟΥ (πρόεδρος Ρυθμιστικής Αρχής Σιδηροδρόμων): Η τροχονόμος των παραλείψεων ασφαλείας
Το πώς πρέπει να λειτουργούν, βάσει νομοθετικού πλαισίου, οι Ανεξάρτητες Αρχές στη χώρα μας το δίδαξε πρόσφατα ο Χρήστος Ράμμος της ΑΔΑΕ με το σκάνδαλο των υποκλοπών. Η Ρυθμιστική Αρχή Σιδηροδρόμων δεν μπορεί να ισχυριστεί το ίδιο.
Στο κάδρο των ευθυνών η Ιωάννα Τσιαπαρίκου, όπως και τα μέλη της Ρυθμιστικής Αρχής, μπαίνουν από τον ίδιο τον νόμο: «Η Ρυθμιστική Αρχή Σιδηροδρόμων είναι μια Ανεξάρτητη Διοικητική Αρχή που απολαμβάνει λειτουργικής ανεξαρτησίας, διοικητικής και οικονομικής αυτοτέλειας και δεν υπόκειται σε έλεγχο από κυβερνητικά όργανα ή άλλη διοικητική Αρχή».
Ο νόμος προβλέπει τέσσερα πεδία δράσης για τη ΡΑΣ. Το ένα εξ αυτών αναφέρει ρητώς: «Είναι η Εθνική Αρχή Ασφάλειας για τις σιδηροδρομικές μεταφορές». Το τι θεωρεί η ΡΑΣ πεδίο δράσης της είναι αδιάφορο.
Η απόδειξη ότι η Ρυθμιστική Αρχή ολιγώρησε στις εκ του νόμου αρμοδιότητές της, αν και ήταν ενήμερη έγκαιρα για όλα, προκύπτει από το γεγονός ότι μόλις την Τετάρτη, μια ημέρα μετά την τραγωδία στα Τέμπη, ανακοίνωσε «τη διαδικασία αυτεπάγγελτης έρευνας». Τώρα έχει δικαίωμα έρευνας. Πριν δεν είχε;
Βάσει νόμου η ΡΑΣ είναι η Αρχή που εποπτεύει την εφαρμογή των Συστημάτων Διαχείρισης Ασφαλείας, τα οποία είναι υποχρεωμένοι να συντάσσουν και να τηρούν ο Διαχειριστής Υποδομής (ΟΣΕ) και οι σιδηροδρομικές επιχειρήσεις, στην προκειμένη η Hellenic Train. Τα τηρούσαν;
Μόνο τώρα, και μετά το κακό, η Ρυθμιστική Αρχή θα εξετάσει, λέει, την ορθή εφαρμογή των Συστημάτων Διαχείρισης Ασφάλειας από τον ΟΣΕ και τη Ηellenic Train, ζητώντας τα τεκμήρια και τα στοιχεία που θα βοηθήσουν στην έρευνα που διεξάγει.
Κι όμως, το ίδιο εξώδικο που έστειλε τον Οκτώβριο στον Καραμανλή με δικαστικό επιμελητή η Πανελλήνια Ενωση Μηχανοδηγών είχε παραλήπτη και τη ΡΑΣ. Η Ρυθμιστική Αρχή ήταν ενήμερη. Θα πρέπει να αποδείξει τώρα τις ενέργειές της μετά το εξώδικο των μηχανοδηγών και μέχρι την τραγωδία των Τεμπών. Γιατί κάνει σήμερα την αυτεπάγγελτη διερεύνηση κι όχι από τον Οκτώβριο;
Η Τσιαπαρίκου έγινε ξαφνικά λαλίστατη μετά την τραγωδία. Με ύφος «τα λέγαμε εμείς» και «δεν ελέγχουμε εμείς την κατάσταση του δικτύου» αποδεικνύει ότι δεν είναι Ράμμος. Αν ήταν Ράμμος θα είχε λύσει τα προβλήματα, δεν θα μίλαγε εκ των υστέρων.
ΣΠΥΡΟΣ ΠΑΤΕΡΑΣ (παραιτηθείς πρόεδρος και διευθύνων σύμβουλος ΟΣΕ): Έβρισκε ένα πρόβλημα για κάθε… λύση
Η παραίτηση του Σπύρου Πατέρα δεν επιφέρει και άφεση. Την ημέρα της τραγωδίας των Τεμπών αυτός ήταν πρόεδρος και διευθύνων σύμβουλος στον Οργανισμό Σιδηροδρόμων Ελλάδας.
Ο ΟΣΕ είναι ο διαχειριστής της εθνικής σιδηροδρομικής υποδομής και αρμόδιος για την εκτέλεση των αναπτυξιακών έργων υποδομής. Η διοίκησή του καλείται πλέον να απαντήσει σε μια σειρά ερωτημάτων που σχετίζονται άμεσα με το πολύνεκρο δυστύχημα.
- Με ποια κριτήρια προσελήφθη για σταθμάρχης ένας 60χρονος άνευ καμίας εμπειρίας, με όριο τα 42 έτη; Τι εκπαίδευση έλαβε, για πόσο διάστημα και ποιος φορέας του κράτους ελέγχει αν σωστά δίνεται μια πιστοποίηση;
- Γιατί υπάρχουν διαγωνισμοί που γίνονται εκτός ΑΣΕΠ ενώ σε προκηρύξεις, όπως αυτή για τους 90 μόνιμους υπαλλήλους, απαιτείται μόνο απολυτήριο λυκείου; Ο ΟΣΕ επικαλείται το ταχύτερο της διαδικασίας όταν γίνεται εκτός ΑΣΕΠ, όμως υπάρχει έτσι κι αλλιώς μεγάλη καθυστέρηση στην πλήρωση κενών θέσεων από τον ίδιο τον Οργανισμό.
- Γιατί επί διοίκησης Πατέρα ο ΟΣΕ έμεινε με 700 – 800 υπαλλήλους, όταν μέχρι πριν από λίγα χρόνια είχε τριπλάσιους;
- Τι ενέργειες έκανε για να λειτουργήσει το σύστημα τηλεδιοίκησης που θα απέτρεπε το δυστύχημα των Τεμπών, ποια είναι η σχετική αλληλογραφία με το υπουργείο και πώς διόρθωσε τα κακώς κείμενα μετά το εξώδικο που απέστειλε και προς τον ΟΣΕ η Ενωση Μηχανοδηγών;
- Για το δυστύχημα ειδοποίησε ένας επιβάτης, με συνέπεια να χαθεί πολύτιμος χρόνος σε όσους πάλευαν για την επιβίωσή τους. Γιατί ο ΟΣΕ δεν είχε καμία δικλίδα ασφαλείας για τέτοιο ενδεχόμενο;
- Τι έπραξε για να μειωθούν τα πολλά ατυχήματα επί θητείας του και για τη διαπιστωμένη από τους μηχανοδηγούς ελλιπή συντήρηση του δικτύου ηλεκτροκίνησης;
Ο Σπύρος Πατέρας τοποθετήθηκε από την κυβέρνηση της Ν.Δ. στις 14 Ιανουαρίου 2021. Καταγγέλλεται από τους εργαζομένους ότι επί διετίας του ο ΟΣΕ αποδυναμώθηκε σε έμψυχο δυναμικό κι έργα συντήρησης. Ανάμεσα στα θύματα των Τεμπών είναι και τουλάχιστον 8 εργαζόμενοι του ΟΣΕ.
ΝΤΑΡΙΟ ΛΟ ΜΠΟΣΚΟ (πρόεδρος Δ.Σ. Hellenic Train – πρώην ΤΡΑΙΝΟΣΕ): Εξοργιστική αδιαφορία κι ερασιτεχνισμός
Υποτίθεται ότι η εξαγορά αντί ευτελούς τιμήματος από τον κρατικό ιταλικό όμιλο FS Italiane θα αναβάθμιζε την ποιότητα όσων ήθελαν να ταξιδέψουν με τρένο στη χώρα μας. Στο χειρότερο σιδηροδρομικό δυστύχημα της Ελλάδας, η ιταλική πια Hellenic Train αποδείχτηκε εξοργιστικά ανοργάνωτη.
Η καθυστερημένη ανακοίνωση του Ντάριο Μπόσκο ήταν απαράδεκτη, γεμάτη ανούσιες τυπικούρες κι ολότελα ασεβής προς τις οικογένειες των θυμάτων, αφού δεν έδινε καμία απάντηση για ό,τι συνέβη μετά το δυστύχημα. Στα πρώτα λεωφορεία με επιζώντες που κατέφθασαν στη Θεσσαλονίκη δεν υπήρχε ούτε ένας υπάλληλος της εταιρίας για να καταγράψει έστω τα ονόματα των διασωθέντων, πολύ περισσότερο να τους βοηθήσει. Τα τηλεοπτικά πλάνα είναι η μεγαλύτερη απόδειξη.
Ακόμα και σήμερα ουδείς γνωρίζει όλα τα ονόματα των επιβατών. Υπάρχουν αμφιβολίες και για τον αριθμό τους. Οι δικαιολογίες ότι κάποιοι μπορεί να έβγαλαν εισιτήριο στη διάρκεια της διαδρομής είναι γραφικές. Πώς είναι δυνατόν να μην υπάρχει ηλεκτρονική ονομαστική καταγραφή ακόμα κι εν κινήσει, όταν η τεχνολογία το επιτρέπει; Μπορεί να λειτουργεί έτσι και στην Ιταλία ο Λο Μπόσκο;
Το εξώδικο των μηχανοδηγών είχε παραλήπτη και τη Hellenic Train, που προφανώς κι αυτή με τη σειρά της δεν έπραξε όσα της αναλογούσαν, ειδικά στο θέμα των καθυστερήσεων. Στη συγκεκριμένη εταιρία είχε επιβληθεί πρόστιμο 300.000 ευρώ από τη ΡΑΣ για τη μεγάλη ταλαιπωρία που υπέστησαν 820 επιβάτες, εκτεθειμένοι σε ακραίες καιρικές συνθήκες, στις 24 Ιανουαρίου 2022. Καθυστέρηση είχε και το μοιραίο τρένο στα Τέμπη.
Το όποιο κύρος είχε η Hellenic Train στην Ελλάδα επλήγη, ενδεχομένως ανεπανόρθωτα. Εδωσε το δικαίωμα σε κάθε μελλοντικό επιβάτη να μη νιώθει ασφαλής με τέτοιους ερασιτεχνικούς χειρισμούς αδιαφορίας που διογκώνουν μέχρι και σήμερα την αγωνία των συγγενών.
ΧΡΗΣΤΟΣ ΒΙΝΗΣ (παραιτηθείς πρόεδρος και διευθύνων σύμβουλος ΕΡΓΟΣΕ): Σκάει στα χέρια του η επιστολή «βόμβα» Κατσιούλη
Η ΕΡΓΟΣΕ είναι άλλο ένα παραμάγαζο μπίζνας που δημιουργήθηκε μέσα στον πολυδιασπασμένο ΟΣΕ. Στόχος της είναι, βάσει καταστατικού, να αναλαμβάνει τη διαχείριση των έργων του Επενδυτικού Προγράμματος του Οργανισμού και ιδιαίτερα εκείνων που συγχρηματοδοτούνται από την Ε.Ε.
Οπως αναφέρει η εταιρία, έχει σημαντική τεχνογνωσία και στα έργα «εγκατάστασης σύγχρονων συστημάτων σηματοδότησης, τηλεδιοίκησης, τηλεπικοινωνιών». Εχει;
Ο Χρήστος Βίνης είναι πολιτικός μηχανικός και διορίστηκε διευθύνων σύμβουλος τον Οκτώβριο 2019 από την κυβέρνηση Μητσοτάκη. Λίγες ώρες μετά τα Τέμπη παραιτήθηκε. Ομως, τον Βίνη και όλο το Δ.Σ. της ΕΡΓΟΣΕ ακολουθεί μια «βαριά» επιστολή παραίτησης που σχετίζεται απόλυτα με την τραγωδία.
Τον Απρίλιο 2022 ο Βίνης έλαβε επίσημη επιστολή παραίτησης από τον Χρήστο Κατσιούλη, πρόεδρο της επιτροπής ETCS και υπεύθυνο για τα έργα σηματοδότησης και ασφάλειας στο σιδηροδρομικό δίκτυο.
Ο Κατσιούλης κατήγγειλε, μεταξύ άλλων, τη δυνατότητα κίνησης αμαξοστοιχιών με ταχύτητα 200 χλμ. στο τμήμα Οινόη – Τιθορέα, «χωρίς σε αυτό να υπάρχει καμία ένδειξη της κατάστασης της γραμμής, ακόμα και θραύση αυτής, με ό,τι αυτό συνεπάγεται στην ασφάλεια κυκλοφορίας των τρένων». Ενημέρωσε ακόμα για κακοδιαχείριση και τεράστιες καθυστερήσεις με το σύστημα ETCS στο τμήμα Δομοκός – Λάρισα, για αναίτιες αποξηλώσεις συστημάτων αλληλεξάρτησης, για δρομολόγια χωρίς σηματοδότηση.
Αν όσα διαπίστωνε ο καθ’ ύλην αρμόδιος για το ηλεκτρονικό σύστημα ασφαλείας Κατσιούλης υλοποιούνταν από τη διοίκηση της ΕΡΓΟΣΕ, όπως είχε χρέος να κάνει, τότε πιθανότατα να μην είχαμε φτάσει σήμερα στο πολύνεκρο δυστύχημα.
