«Έκανα ένα εργαστήριο από τους κόπους μας. Μάζεψα λεφτά και σκέφτηκα να πάω στην Ικαρία, να μάθω τα παιδιά αργαλειό και να κάνω ό,τι μπορώ εκεί. Το έχτισα και το έκανα. Δεν ζήτησα από κανέναν χρήματα, που παίρνουν πολλοί επιδοτήσεις και τα ξοδεύουν για άλλες δουλειές. Μπορούσα να πάρω, αλλά δεν ήθελα. Ηθελα να κάνω μια θυσία για να μάθουν τα παιδιά την τέχνη που ξέρω και που είμαι τόσο καλή. Για να συνεχιστεί η δουλειά αυτή».
- Από τον Βασίλη Γαλούπη
Η Ιωάννα Πρωίου έφυγε προχθές από τη ζωή. Συμβολίζει την Ελλάδα που νιώθουμε ότι φεύγει και που δεν θέλουμε και δεν πρέπει να χάσουμε. Την Ελλάδα της λεβεντιάς, της ανιδιοτέλειας, της προσφοράς, των ριζών, των χεριών που δημιουργούν. Και, πάνω απ’ όλα, της θυσίας.
Πριν από δύο χρόνια, στα 110 της, έλεγε κουβέντες που σπάνια ακούγονται πια από τις νεότερες γενιές. «Μπορούσα να πάρω επιδοτήσεις, αλλά δεν ήθελα. Ηθελα να κάνω μια θυσία για να μάθουν τα παιδιά την τέχνη που ξέρω».
Με τον αργαλειό της και την περηφάνια της έζησε ταπεινά και τίμια, προσφέροντας ως σύζυγος, μάνα, γιαγιά και συνάνθρωπος απλόχερα επί δεκαετίες όσα έμαθε κι όσα αγαπούσε. Εχοντας περάσει πολέμους και κακουχίες, δεν έχασε ποτέ την πίστη της. Τα λόγια της ήταν γεμάτα σοφία και ανθρωπιά: «Ο άνθρωπος πρέπει να έχει ό,τι χρειάζεται απαραίτητο για να ζήσει. Να μη στερείται τίποτα. Αλλά να προσπαθεί, να μην περιμένει από τους άλλους. Να μη ζηλεύει τον άλλον, τα καλά των άλλων, αν έκαναν κάτι πιο ωραίο. Η ζήλια, παιδιά, είναι το χειρότερο πράγμα».
Στα 112 χρόνια που έζησε, άλλαξαν τα πάντα γύρω της. Πολλές φορές. Η ίδια είχε μια σταθερά μέσα σ’ αυτόν τον κυκεώνα αλλαγών: «Αν δεν ήξερα τη δουλειά αυτή, τον αργαλειό, θα είχαμε πεθάνει στον πόλεμο. Ούτε παιδιά θα είχα ούτε τίποτα. Εντυνα τα παιδιά μου, τον άντρα μου, το σπίτι μου. Και συνεχίζει να είναι η αγάπη μου η μεγάλη».
Στις Ράχες Ικαρίας, από τις οικονομίες της, ίδρυσε το Σπίτι του Αργαλειού, το οποίο λειτουργούσε και αφότου πέρασε τα 100 της χρόνια. Ακόμα κι όταν είχε ξεμείνει από οικονομικές δυνάμεις, μαχόταν να βρει λύσεις. Οταν αντιμετώπισε σοβαρές δυσκολίες είχε πει: «Αν και έχω δώσει τα πάντα για τον αργαλειό, πλέον χρειάζομαι βοήθεια. Εχω διαθέσει όλους μου τους πόρους για να εφοδιάσω τα αργαλειά, για να παίρνω τις πρώτες ύλες, να μαθαίνουν τα κορίτσια. Μίλησα και στον δήμαρχο Ικαρίας πως τόσα χρόνια είμαι εθελόντρια και πως ό,τι είχα τα ξόδεψα εκεί με ευχαρίστηση και ποτέ δεν σκέφτηκα να πάρω επιδότηση, αλλά πλέον χρειάζεται να βοηθήσουν και άλλοι για να πάμε περισσότερους αργαλειούς και να μπορούν να μαθαίνουν οι νεότεροι. Σκέφτηκα ένα εγκαταλελειμμένο δωμάτιο, που ήταν σκουπιδότοπος, με σαβούρα, κοντά στο Δημοτικό Σχολείο. Ο δήμαρχος βοήθησε, το καθαρίσαμε και το πήγαμε εκεί το Σπίτι του Αργαλειού».
Οταν ήταν μικρή πήγε για πρώτη φορά στον αργαλειό κρυφά από τη μητέρα της. Ετρεμε μήπως τη μαλώσει. Μόλις την είδε της λέει «Ιωαννάκι, τα ποδαράκια σου είναι ακόμη κοντά. Να μεγαλώσεις λίγο και θα σε βάλω στον αργαλειό». Λίγα χρόνια αργότερα, από τα 15 της, ήταν πλέον επαγγελματίας υφάντρα. Για μια ολάκερη ζωή μέσα από την τέχνη της «ύφαινε» τις αγωνίες της και τις έγνοιες της. Να μη χαθούν η παράδοση, ο τόπος της, η οικογένειά της.
Το μυστικό της μακροζωίας
Το 2020, η Deutsche Welle είχε μιλήσει μαζί της στο αφιέρωμα για τη μακροζωία των Ικαριωτών. Ελεγε η Ιωάννα Πρωίου: «Θα σου πω το μυστικό. Η παρηγοριά μου για τα βάσανα ήταν ο αργαλειός. Δύναμη παίρνεις όταν θέλεις κάτι να το φτιάξεις, και το πετύχεις και λες “πόσο χάρηκα, πόσο ωραία”. Αυτά είναι τα μυστικά της μακροζωίας. Η δημιουργία, η αγάπη για τον κόσμο, να μη ζηλεύεις τίποτα, να προσπαθείς μόνος σου να κάνεις κάτι».
Περιέγραφε ένα τυπικό πρωινό της: «Πότε πίνω τσάι, πότε γάλα. Τρώω και μια κουταλιά μέλι. Μετά, απλό φαγητό. Δεν μου αρέσει να τρώω κρέατα πολλά. Αποφεύγω τα τηγανητά. Απ’ όλα μπορώ να φάω, αλλά όχι πολύ».
Υπάρχουν μόνο τέσσερις περιοχές σε όλο τον κόσμο όπου οι άνθρωποι ζουν αποδεδειγμένα πάνω από τα 100 χρόνια τους. Η Οκινάουα στην Ιαπωνία, η Λόμα Λίντα στην Καλιφόρνια της Αμερικής, η Σαρδηνία και η Ικαρία. Οταν τη ρώτησαν από την DW πώς τα πηγαίνει με τους γιατρούς σε αυτή την ηλικία, απάντησε σχεδόν αφοπλιστικά: «Δεν μου χρειάζεται γιατρός. Επειδή για να ’χεις γιατρό πρέπει να έχεις διάφορες αρρώστιες. Και να τον καλείς για να σε ξέρει».
Ηταν η δασκάλα του αργαλειού. Ομως, ήταν και μια δασκάλα που μας έδειχνε μια Ελλάδα η οποία πάντα τα κατάφερνε. Που ήξερε να παίρνει δύναμη από την ανθρωπιά της και το πείσμα της για να αντιμετωπίζει όλες τις δυσκολίες.
Είναι ένας φάρος για όλους εμάς, τους επόμενους, η Ιωάννα Πρωίου. Ο Θεός ας αναπαύσει την ψυχούλα της.
Βιογραφικό
Γεννήθηκε στις Ράχες Ικαρίας το 1911 και έφυγε προχθές από τη ζωή σε ηλικία 112 ετών μια από τις μακροβιότερες γυναίκες στον κόσμο. Ηταν το 12ο από τα 13 παιδιά της οικογένειάς της. Η μητέρα της, Ευθυμία, γεννημένη το 1870, ήταν από τις καλύτερες υφάντρες του νησιού. Η Ιωάννα Πρωίου έμαθε από τη μητέρα της στα 15 της την τέχνη του αργαλειού. Εδώ και δεκαετίες δίδασκε τον αργαλειό τις νεότερες γενιές. Λειτουργούσε εργαστήριο αργαλειού στο χωριό του Χριστού Ραχών Ικαρίας και, παράλληλα, είχε μουσειακά εκθέματα της υφαντουργικής τέχνης. Τα τελευταία χρόνια μοίραζε τον χρόνο της ανάμεσα στη Νέα Ιωνία και την Ικαρία. Ηταν μητέρα τριών παιδιών και γιαγιά με πέντε εγγόνια και ένα δισέγγονο.
- Δείτε επίσης: Έφυγε στα 112 η «κυρά του αργαλειού» της Ικαρίας
