Η κυβέρνηση, στην προσπάθεια της να εξυπηρετήσει συγκεκριμένα fund, φέρνει έναν νόμο γραμμένο στο πόδι, για την δημιουργία μη κρατικών πανεπιστημίων. Αν άμεσα, δεν υπάρξει πρόνοια χρηματοδότησης και προστασίας, των περιφερειακών Πανεπιστημίων θα οδηγηθούν σε κλείσιμο. Πέρα από ακαδημαϊκοί, υπάρχουν σοβαροί εθνικοί λόγοι ύπαρξης και ανάπτυξης περιφερειακών Πανεπιστημίων όπως το Δημοκρίτειο Πανεπιστήμιο Θράκης, γιατί αν υπάρξει κενό, εύκολα μπορεί να δημιουργηθεί το “south Istanbul university“.
- Γράφει ο Αριστείδης Τσαμπίρας
Σύμφωνα με τον νόμο Πιερρακάκη, για την εισαγωγή στα ιδιωτικά ΑΕΙ απαραίτητη προϋπόθεση είναι η συμμετοχή στις Πανελλαδικές Εξετάσεις και η επίτευξη της ελάχιστης δυνατής ΕΒΕ του Πεδίου που ανήκει η σχολή. Στον πίνακα βλέπουμε την ελάχιστη ΕΒΕ στα τρία χρόνια που εφαρμόστηκε το σύστημα.. Είναι σαφές ότι σε κάθε περίπτωση για την πρόσβαση στα ιδιωτικά ΑΕΙ χρειάζεται βαθμός μικρότερος του 10.
Στις Πανελλαδικές Εξετάσεις του 2023 οι υποψήφιοι από το Γενικό Λύκειο ήταν 73.220. Από αυτούς οι 20.493 δεν μπόρεσαν να πιάσουν την ελάχιστη ΕΒΕ και δεν υπέβαλαν καθόλου Μηχανογραφικό. Πρόκειται για το 27% των υποψηφίων. Αυτοί οι υποψήφιοι δεν θα μπορούν να εγγραφούν ούτε στα ιδιωτικά ΑΕΙ. Γι’ αυτή την κατηγορία υποψηφίων οι λύσεις παραμένουν οι υπάρχουσες και τώρα: ΙΕΚ ή κολέγια με πτυχίο ξένου Πανεπιστημίου, με επαγγελματικά δικαιώματα χωρίς ακαδημαϊκά. Άρα καταρρέει το επιχείρημα της κυβέρνησης, ότι θα σταματήσει η διαρροή φοιτητών στο εξωτερικό. Άλλωστε η μεγάλη πλειοψηφία των Ελλήνων φοιτητών στο εξωτερικό, δεν είναι στις προπτυχιακές σπουδές αλλά στις μεταπτυχιακές.
Από τους υπόλοιπους 52.727υποψηφίους που υπέβαλαν Μηχανογραφικό οι 50.837 πέτυχαν σε μία σχολή και οι υπόλοιποι 1890 δεν πέτυχαν σε καμία σχολή. Αυτοί οι 52.727 στην πλειοψηφία τους φοιτητές θα είναι η δυνητική πελατεία των ιδιωτικών ΑΕΙ. Θα πρόκειται για τους φοιτητές που πέτυχαν σε κάποια σχολή, όχι όμως στην πρώτη τους επιλογή και έχουν οι γονείς τους τα χρήματα για να σπουδάσουν αυτό που θέλουν.
Τελικά όλοι οι φοιτητές των ιδιωτικών ΑΕΙ θα προέρχονται από τα δημόσια ΑΕΙ τα οποία θα εγκαταλείψουν διότι δεν θα μπορούν τα δημόσια ΑΕΙ να καλύψουν τα όνειρα και τις φιλοδοξίες τους. Αυτό σημαίνει ότι τα δημόσια ΑΕΙ θα χάσουν και άλλους φοιτητές, πέραν από τις 10.745 που έμειναν κενές το 2023 εξαιτίας της ΕΒΕ. Αναμένεται, δηλαδή, επιπλέον συρρίκνωση των δημόσιων ΑΕΙ, αφού κάθε φοιτητής των ιδιωτικών ΑΕΙ θα έχει φύγει από το δημόσιο ΑΕΙ στο οποίο πέτυχε. Το μέλλον για τα περιφερειακά ΑΕΙ αναμένεται ζοφερό. Θα οδηγηθούμε αναγκαστικά σε κλείσιμο δεκάδων Τμημάτων.
Ας προσπαθήσουμε να δούμε ποιοι φοιτητές θα αποτελέσουν το κοινό των περιφερειακών δημόσιων Πανεπιστημίων. Οι κάτοικοι Αθήνας και Θεσσαλονίκης θα προσπαθήσουν να δουν την οικονομική διαφορά. Θα σκεφτούν οι γονείς: Να στείλω το παιδί μου στη Νομική στην Κομοτηνή, όπου πέρασε γιατί έγραψε πολύ καλά ή να το στείλω σε ιδιωτικό στον τόπο μου; Άλλωστε τελικά το κόστος θα είναι μικρότερο στο ιδιωτικό στον τόπο μου, καθώς δεν υπάρχουν φοιτητικές εστίες για την οικονομική διαμονή των φοιτητών. Επίσης στο ιδιωτικό όλοι τελειώνουν σε τέσσερα χρόνια, στο δημόσιο που είναι αυστηρότερο μπορεί να καθυστερήσει να πάρει πτυχίο, Πτυχίο να ναι και ας μη βρίσκει δουλειά μετά Οι φοιτητές που θα μείνουν στη Νομική Κομοτηνής θα είναι αυτοί που δεν μπορούν να σπουδάσουν Νομική στην πόλη τους και, φυσικά, οι κάτοικοι της Κομοτηνής. Το Τμήμα Νομικής Κομοτηνής θα απευθύνεται πια σε μικρό μέρος των κατοίκων της Ελλάδας, αυτούς που δεν μένουν σε Αθήνα και Θεσσαλονίκη και δεν έγραψαν τόσο καλά ώστε να εισαχθούν στη Νομική της Αθήνας ή της Θεσσαλονίκης και ενδεχομένως θέλουν ένα σοβαρό πτυχίο. Το κοινό των δημόσιων Πανεπιστημίων θα περιοριστεί αρκετά και η εισαγωγή σ’ αυτά θα γίνει πολύ πιο εύκολη σε περιζήτητες σχολές, όπως η Νομική.
Οι σχολές χαμηλότερης ζήτησης θα κινδυνεύσουν με οριστικό λουκέτο. Ποιος φοιτητής θα πάει να σπουδάσει Ψυχολογία στο Διδυμότειχο, το νέο Τμήμα που θα λειτουργήσει φέτος; Το Τμήμα Ψυχολογίας στη Φλώρινα μόνο ένας από τους 136 επιτυχόντες το είχε ως πρώτη του επιλογή το 2023. Πολύ φοβάμαι, ότι Τμήματα που είναι σε μακρινές πόλεις δεν θα καταφέρουν να επιβιώσουν· θα χάσουν τους φοιτητές τους και έτσι θα χάσουν το λόγο ύπαρξής τους. Ο ανταγωνισμός με τα ιδιωτικά ΑΕΙ είναι άνισος, διότι βρίσκονται στην άκρη της Ελλάδας και δεν έχουν επαρκή χρηματοδότηση. Μοιραία θα κλείσουν.
Πολλά και ενδιαφέροντα στοιχεία για την Ανώτατη Εκπαίδευση στη χώρα μας περιλαμβάνει η έκθεση της Εθνικής Αρχής Ανώτατης Εκπαίδευσης (ΕΘΑΑΕ) για το έτος 2022 και η σύγκρισή που κάνουμε με την κατάταξη των Πανεπιστημίων σύμφωνα με την κατάταξη webometrics.
Μεγάλες διαφορές υπάρχουν στον αριθμό των μελών ΔΕΠ μεταξύ των Πανεπιστημίων Αθήνας, Θεσσαλονίκης, Πάτρας, Θεσσαλίας και Ιωαννίνων, που έχουν πάνω από 18 μέλη ΔΕΠ κατά μέσο όρο σε κάθε Τμήμα και στο Διεθνές Πανεπιστήμιο Ελλάδας, το Πανεπιστήμιο Δυτικής Μακεδονίας, που έχουν από 10 μέλη, το Πανεπιστήμιο Πελοποννήσου με 13 και το Ελληνικό Μεσογειακό Πανεπιστήμιο με 15. Στον αντίποδα το ΕΜΠ είναι πρώτο με 45 μέλη ΔΕΠ ανά τμήμα, το ΕΚΠΑ δεύτερο με 40 και το ΑΠΘ τρίτο με 39 μέλη ΔΕΠ. Τα δύο τελευταία έχουν Τμήματα Ιατρικής, που έχουν πολύ μεγάλο αριθμό μελών ΔΕΠ, με αποτέλεσμα να ανεβαίνει πολύ ο μέσος όρος. Είναι τυχαίο ότι αυτά τα Πανεπιστήμια καταλαμβάνουν τις πρώτες τρεις θέσεις στην κατάταξη webometrics της χώρας μας; Προφανώς και όχι, διότι είναι ευνοημένα, από πλευράς αριθμού μελών ΔΕΠ. Πώς να τα καταφέρει στον ανταγωνισμό το Πανεπιστήμιο Δυτικής Μακεδονίας με 10 μέλη ΔΕΠ ανά Τμήμα; Αναμενόμενο είναι, λοιπόν, να βρίσκεται μονίμως στις τελευταίες θέσεις των κατατάξεων, όπως και τα υπόλοιπα Πανεπιστήμιά μας με μικρό αριθμό μελών ΔΕΠ ανά Τμήμα.
Η κατάσταση εξισορροπείται κάπως όταν συγκρίνουμε τους ενεργούς προπτυχιακούς φοιτητές ανά Τμήμα. Βλέπουμε ότι τα μεγαλύτερα σε αριθμό φοιτητών Τμήματα έχουν τα Πανεπιστήμια της Αθήνας και της Θεσσαλονίκης με αριθμό φοιτητών ανά Τμήμα από 1202 στο ΟΠΑ έως 949 στο ΑΠΘ. Αυτό συμφωνεί με την εικόνα που έχουμε για πολυπληθή Πανεπιστήμια σε Αθήνα και Θεσσαλονίκη και μικρότερα στην περιφέρεια.
Όταν, όμως, συνυπολογίσουμε τον αριθμό των Ενεργών προπτυχιακών φοιτητών ανά μέλος ΔΕΠ τότε τα πράγματα αλλάζουν. Τα Πανεπιστήμια με λίγα μέλη ΔΕΠ, μπορεί να έχουν λιγότερα μέλη ΔΕΠ και λιγότερους φοιτητές, αλλά και πάλι η αναλογία των ενεργών προπτυχιακών φοιτητών ανά μέλος ΔΕΠ είναι εις βάρος των περιφερειακών ΑΕΙ. 81 φοιτητές αντιστοιχούν σε κάθε μέλος ΔΕΠ στο Πανεπιστήμιο Δυτικής Μακεδονίας, 67 στο Διεθνές Πανεπιστήμιο, 58 στο Ελληνικό Μεσογειακό Πανεπιστήμιο, ακολουθούν το Παν. Πειραιά, το Οικονομικό Παν. με 55, 54 και 52 αντίστοιχα. Στον αντίποδα το ΕΚΠΑ με 24, το ΑΠΘ με 25 και το ΕΜΠ με 27. Πρέπει, βέβαια, να σκεφθούμε ότι το Παν. Πειραιά, το ΟΠΑ και το Πάντειο δεν έχουν εργαστήρια, λόγω της φύσης των επιστημονικών τους αντικειμένων. Αυτό, όμως, δεν αρκεί για να δικαιολογήσει τη μεγάλη διαφορά, που είναι αδικαιολόγητη για τα τρία περιφερειακά Πανεπιστήμια.
Το Πανεπιστήμιο Πατρών έχει Ιατρική, έχει και πλήρεις πολυτεχνικές σχολές, έχει τμήματα Βιολογίας, Χημείας, Γεωλογίας και Φυσικής που απαιτούν εργαστήρια και, παρόλα αυτά, έχει 43 ενεργούς φοιτητές ανά μέλος ΔΕΠ και συνολικά 715 μέλη ΔΕΠ σε 35 τμήματα με το ΕΚΠΑ και το ΑΠΘ να έχουν 1659 και 1615 μέλη ΔΕΠ σε 41 Τμήματα. Πρόκειται, νομίζω, για μεγάλη αδικία. Καταφέρνει, όμως και κατατάσσεται στην 4η θέση στην κατάταξη webometrics, αμέσως μετά τα 3 προνομιούχα Πανεπιστήμια.
Να τονίσουμε, εδώ ότι όλοι οι αριθμοί αναφέρονται σε ενεργούς προπτυχιακούς φοιτητές. Δεν συνυπολογίζονται, δηλαδή, οι λιμνάζοντες φοιτητές, οι λεγόμενοι αιώνιοι, που ο συνυπολογισμός τους αλλοιώνει την εικόνα.
Όπως και αν δούμε τους αριθμούς η εικόνα που διαμορφώνεται είναι τα Πανεπιστήμια πολλαπλών ταχυτήτων. Από τη μία υπάρχουν τα 3 κορυφαία ΕΚΠΑ, ΑΠΘ και ΕΜΠ. Έχουν πολλά μέλη ΔΕΠ (σχεδόν το 40% του συνόλου των μελών ΔΕΠ), που μπορούν να παράγουν πλούσιο ερευνητικό έργο και διακρίνονται σε όλες τις διεθνείς κατατάξεις.
Από την άλλη υπάρχουν τα τρία Πανεπιστήμια με τα λιγότερα μέλη ΔΕΠ· το Διεθνές, το Δυτικής Μακεδονίας και το Μεσογειακό. Το Διεθνές δημιουργήθηκε από το ΤΕΙ Θεσσαλονίκης και το ΤΕΙ Αν. Μακεδονίας και Θράκης. Το Δυτικής Μακεδονίας απορρόφησε το συνώνυμό του ΤΕΙ και το Μεσογειακό αποτελεί τη συνέχεια του ΤΕΙ Κρήτης, αλλά όπως βλέπουμε αφέθηκαν στην τύχη τους. Δε νοιάστηκε το Υπουργείο να τα κάνει κανονικά Πανεπιστήμια. Σ’ αυτά φοιτούν 54.078 ενεργοί φοιτητές, που προφανώς δεν λαμβάνουν την ίδια εκπαίδευση με τους υπόλοιπους φοιτητές των ΑΕΙ. Ανάμεσα στα δύο αυτά άκρα υπάρχουν τα υπόλοιπα Πανεπιστήμιά μας, που παλεύουν να σταθούν στις διεθνείς κατατάξεις.
Ένα ερώτημα που προκύπτει είναι σχετικό με τη χρηματοδότηση. Αν αυτή γίνεται με βάση την κατάταξή τους (όπως ήδη γίνεται στο 20% της χρηματοδότησης), τότε η ψαλίδα ανάμεσα στα πρώτα και τα τελευταία θα μεγαλώνει συνεχώς. Δε νομίζω ότι αυτός πρέπει να είναι ο σκοπός του Υπουργείου Παιδείας. Ακριβώς το αντίθετο πρέπει να στοχεύει το Υπουργείο Παιδείας. Να κάνει τα μειονεκτούντα Πανεπιστήμια να λειτουργήσουν σωστά. Επέλεξε, όμως, τη λύση να τα αφήσει να κλείσουν με την έλευση των ιδιωτικών και αυτό είναι πολιτική επιλογή εξυπηρέτησης συμφερόντων.
