Προχειρότητα που θυμίζει «αρπαχτή» κρύβεται πίσω από το σχέδιο της κυβέρνησης και της αμφιβόλου αξιοπιστίας ολλανδικής εταιρίας η οποία κλήθηκε να βοηθήσει στην αποκατάσταση της Θεσσαλίας μετά το καταστροφικό πέρασμα της κακοκαιρίας «Daniel», τον Σεπτέμβριο του 2023, που κόστισε τη ζωή σε τουλάχιστον 17 ανθρώπους στη χώρα.
Οι πέντε μεγαλύτερες περιβαλλοντικές οργανώσεις που δρουν στην Ελλάδα καταγγέλλουν πως η έκθεση της ολλανδικής εταιρίας HVA International, που τέθηκε σε δημόσια διαβούλευση στα… αγγλικά, «είναι μια επικίνδυνη για όλη τη χώρα οπισθοδρόμηση σε καταστροφικά έργα εντυπωσιασμού και ιδιωτικοποίηση των υδάτινων πόρων και οικοσυστημάτων».
Την ανακοίνωση υπογράφουν οι:
- Ελληνική Εταιρία Περιβάλλοντος και Πολιτισμού
- Ελληνική Ορνιθολογική Εταιρία
- Ελληνική Εταιρία Προστασίας της Φύσης
- Greenpeace Greece
- WWF Hellas
«Διαβούλευση… ξεπέτα»
Οι χειρισμοί της εταιρίας, προφανώς με τη συγκατάβαση της κεντρικής κυβέρνησης, προκάλεσαν την οργή του περιφερειάρχη Θεσσαλίας Δημήτρη Κουρέτα, που τονίζει πως «η διαβούλευση είναι ύψιστη διαδικασία, όχι ξεπέτα». Προσθέτει ότι «η επιλογή να γίνει από κείμενο που ήταν στα αγγλικά υποβαθμίζει έως και προσβάλλει όλο το παραγωγικό σύστημα της Θεσσαλίας. Οταν πραγματικά αναζητάς διαβούλευση, δίνεις χρόνο. Οχι 15 ημέρες, που έγιναν 25 χθες. Η Περιφέρεια Θεσσαλίας, λοιπόν, θεωρώντας ότι η ανασυγκρότηση της περιοχής μας είναι υψίστης σημασίας και δεν είναι μια διεκπεραίωση, αρχίζει ουσιαστική διαβούλευση με μια διημερίδα το επόμενο Σαββατοκύριακο στη Λάρισα, όπου θα μιλήσουν πάνω από 30 επιστήμονες και φορείς. Αυτή συζήτηση θα μεταφερθεί σε κάθε δήμο και θα κρατήσει όλο το 2024 για να μπορέσει ο κάθε φορέας να εκφραστεί».
Οι παρατηρήσεις
Οι σημαντικότερες παρατηρήσεις που κατέθεσαν οι περιβαλλοντικές οργανώσεις στη διαβούλευση:
- Απευθύνεται στους Θεσσαλούς αγρότες, αλλά στα αγγλικά:
Οταν διεξάγεται δημόσια διαβούλευση, η χρήση της ελληνικής γλώσσας είναι αναγκαία και θα πρέπει να θεωρείται δεδομένη, καθώς είναι στοιχειώδης υποχρέωση κάθε κυβέρνησης να εξασφαλίζει την πρόσβαση του κοινού στην περιβαλλοντική πληροφορία και να διευκολύνει την αποτελεσματική συμμετοχή του.
Αυτή η έκθεση έξι τόμων, την οποία σχεδίασε με αδιαφανείς διαδικασίες μια εμπορική εταιρία, καθορίζει το μέλλον μιας ολόκληρης περιφέρειας και τις ζωές των Θεσσαλών αγροτών. Παρ’ όλα αυτά, τους ανακοινώνεται στα αγγλικά.
- Απορίες σχετικά με την επιλογή της εταιρίας:
Από πουθενά δεν προκύπτει αιτιολόγηση της επιλογής της συγκεκριμένης εταιρίας στην οποία ανατέθηκε το τιτάνιο έργο του σχεδιασμού της κλιματικής θωράκισης της αγροτικής πρωτεύουσας της Ελλάδας. Σημειώνεται πως η εμπορική εταιρία Handelsvereniging Amsterdam-HVA (Εμπορική Εταιρία του Αμστερνταμ) ιστορικά εξειδικεύεται στην εκμετάλλευση μεγάλων γεωργικών εκτάσεων σε πρώην ολλανδικές αποικίες και στο εμπόριο των προϊόντων τους.
Ως εκ τούτου, η ίδια η επιλογή της εταιρίας προκαλεί ερωτήματα σχετικά με την επιστημονική επάρκεια και την απαραίτητη εξειδίκευση στα κρίσιμα ζητήματα της θωράκισης από πλημμύρες και από τις κλιματικές καταστροφές, που πλέον συμβαίνουν ολοένα συχνότερα και τείνουν, δυστυχώς, να γίνουν νέα κανονικότητα.
- Μπετά και καταστροφές βλάστησης:
Η έκθεση γυρνάει τη χώρα στο παρελθόν, προβάλλοντας τεράστιες κατασκευαστικές επεμβάσεις, οι οποίες έχουν αποδειχθεί όχι απλά πανάκριβες, αλλά και καταστροφικές. Προτείνει τουλάχιστον 23 μεσαία και μεγάλα φράγματα, εκβάθυνση ποταμών, αποψίλωση παρόχθιας βλάστησης, κατασκευή τουλάχιστον 130 χιλιομέτρων νέων αναχωμάτων, ενώ με επιμονή πιέζει για την εκτροπή του Αχελώου!
Αλήθεια, ας σκεφτούμε λογικά: Αν η εκτροπή του Αχελώου είχε ολοκληρωθεί και ο Πηνειός ήταν γεμάτος νερό το καλοκαίρι, η πλημμύρα που προκλήθηκε από τον «Daniel» πού θα είχε φτάσει;
Η έκθεση των Ολλανδών διέπεται από θράσος και ερασιτεχνισμό
Η έκθεση της εταιρίας διέπεται από θράσος και ερασιτεχνισμό, καθώς απροκάλυπτα αγνοεί τόσο την ελληνική όσο και την κοινοτική νομοθεσία, όπως καταδεικνύουν οι οργανώσεις. Ειδικότερα σημειώνουν ότι «η έκθεση αγνοεί πλήρως την ευρωπαϊκή νομοθεσία για τα ύδατα (οδηγία 2000/60/ΕΚ) και για τις πλημμύρες (2007/60/ΕΕ), των οποίων η καλή εφαρμογή πρέπει να βρίσκεται στο επίκεντρο του αγώνα για αποτελεσματική κλιματική θωράκιση της Θεσσαλίας και ολόκληρης της χώρας.
Τις δύο αυτές οδηγίες, δυστυχώς, η Ελλάδα παραβιάζει κατάφωρα, με αποτέλεσμα την πολύ πρόσφατη παραπομπή της στο Δικαστήριο της Ε.Ε. Επίσης, δεδομένου ότι περιγράφει μεγάλα έργα, η έκθεση θα έπρεπε να έχει πρώτα υποβληθεί σε στρατηγική εκτίμηση περιβαλλοντικών επιπτώσεων, αλλιώς σαφέστατα θα παραβιάζει την οδηγία 2001/42/ΕΚ.
- Αγνόηση νομοθεσίας για τις αναθέσεις μελετών
Η έκθεση υπολείπεται σοβαρά σε σχέση με τις προδιαγραφές μελετών που ανατίθενται από το Δημόσιο, στο πλαίσιο εφαρμογής του σχετικού Ενωσιακού Δικαίου. Παρά το γεγονός ότι στην Ελλάδα γενικότερα το επίπεδο των μελετών περιβαλλοντικού αντικειμένου είναι, με λίγες εξαιρέσεις, προβληματικά ελλιπές (ιδίως σε σχέση με τα έγκυρα και τα επίκαιρα δεδομένα που απαιτούνται), η υπό “διαβούλευση” έκθεση υπολείπεται σοβαρά σε σχέση με τις βασικές αρχές επιστημονικής τεκμηρίωσης και εγκυρότητας που πρέπει να πληρούνται από σοβαρής σημασίας εργασίες.
- Αγνόηση της κλιματικής κρίσης και προφανών λύσεων
Η προφανής λύση (που δεν προτείνεται από την έκθεση) είναι η ανασυγκρότηση και η θωράκιση της αγροτικής παραγωγής με βάση τα νέα κλιματικά δεδομένα και επίκεντρο τις δύο επείγουσες και απολύτως επίκαιρες προτεραιότητες: (α) Ενίσχυση της ανθεκτικότητας των αγροσυστημάτων και (β) Προστασία της βιοποικιλότητας, που αποτελεί κλειδί για τις υπηρεσίες τις οποίες μπορεί να προσφέρει ένα οικοσύστημα.
- Ιδιωτικοποίηση των υδάτινων οικοσυστημάτων
Με επιμονή και δίχως καμία σοβαρή τεκμηρίωση, η ολλανδική εμπορική εταιρία προβάλλει ως λύση την ίδρυση ενός Water Management Organisation, ο οποίος ρητά θα λειτουργεί με βάση τους κανόνες της ιδιωτικής οικονομίας και ο οποίος θα αναλάβει δημόσιες εξουσίες, όπως η διοίκηση των υδάτινων πόρων της Θεσσαλίας και η επιβολή προστίμων.»
