Την δική του πλατφόρμα διαλόγου δημιούργησε ο Σύνδεσμος Φαρμακευτικών Επιχειρήσεων Ελλάδας (ΣΦΕΕ), με σκοπό να συμβάλλει στη διαμόρφωση προτάσεων και πολιτικών για την υγεία και το φάρμακο
«Τα δυο τελευταία χρόνια (2022-2023) έχουμε φτάσει, δυστυχώς, στο πρωτοφανές σημείο οι υποχρεωτικές επιστροφές των φαρμακευτικών εταιρειών να είναι μεγαλύτερες από τη δημόσια χρηματοδότηση», τονίζει ο πρόεδρος του Συνδέσμου Φαρμακευτικών Επιχειρήσεων Ελλάδας (ΣΦΕΕ), Ολύμπιος Παπαδημητρίου.
Όπως εξηγεί, τελευταία εντάσσονται στον σχεδιασμό του υπουργείου Υγείας μέτρα εξοικονόμησης και αποδοτικότερης κατανομής πόρων, επισημαίνοντας, ωστόσο, ότι «μόνο εφόσον εφαρμοστούν ουσιαστικά μέτρα ελέγχου και περιορισμού της ζήτησης σε συνδυασμό με σταδιακή ενίσχυση της χρηματοδότησης θα γίνει εφικτό να έχουμε ένα προβλέψιμο και πιο βιώσιμο περιβάλλον με συγκράτηση ή και μείωση των υποχρεωτικών επιστροφών».
Ακολουθεί μία εφ’όλης της ύλης συνέντευξη στο ΑΠΕ, με τον πρόεδρο του Συνδέσμου Φαρμακευτικών Επιχειρήσεων Ελλάδας (ΣΦΕΕ), Ολύμπιο Παπαδημητρίου:
Ποια είναι τα κρίσιμα ζητήματα της φαρμακοβιομηχανίας;
«Με την εφαρμογή των μνημονίων λόγω της οικονομικής κρίσης ξεκίνησε μία πολιτική συρρίκνωσης της δημόσιας δαπάνης για το φάρμακο και δημιουργήθηκε ένα τεράστιο χρηματοδοτικό κενό. Η αγορά τα τελευταία 11 χρόνια μεγάλωσε 65%, ενώ η δημόσια χρηματοδότηση μειώθηκε κατά 22%. Η εποχή των μνημονίων, όμως, έχει παρέλθει από το 2018 και πλέον αυτή η υστέρηση χρηματοδότησης δεν δικαιολογείται. Σήμερα τα κρίσιμα ζητήματα είναι δύο: α) Η σταδιακή ενίσχυση της χρηματοδότησης για το φάρμακο και β) ο έλεγχος της ζήτησης και η ορθότερη δυνατή χρήση των διατιθέμενων πόρων».
Ποια είναι τα στοιχεία για τη φαρμακευτική δαπάνη για το α’ εξάμηνο του 2024;
«Η αύξηση της φαρμακευτικής δαπάνης στην Ελλάδα κάθε χρόνο είναι ανάλογη με αυτή άλλων ευρωπαϊκών χωρών. Πριν λίγες ημέρες ξεκίνησαν να αποστέλλονται τα εκκαθαριστικά σημειώματα για τον ΕΟΠΥΥ και μόνο για τα φάρμακα κοινότητας (retail) για το α’ εξάμηνο του 2023. Ακόμα δεν έχουμε τελικά στοιχεία για τα ΦΥΚ και τα νοσοκομεία για όλο το 2023. Αυτό, όμως, σημαίνει έλλειψη προβλεψιμότητας και αδυναμία προγραμματισμού για τις εταιρίες του κλάδου μας.
Πρόσφατα, παρούσης όλης της φαρμακοβιομηχανίας, παρουσιάστηκαν συνολικά τα αποτελέσματα της δαπάνης του α’ πενταμήνου και οι προβλέψεις για την εξέλιξη του 2024. Σύμφωνα με τα στοιχεία του υπουργείου Υγείας (27/6/2024), συγκρίνοντας το α’ πεντάμηνο του 2023 με το α’ πεντάμηνο του 2024, παρατηρείται σημαντική αύξηση της φαρμακευτικής δαπάνης που αγγίζει το 10%.
Επίσης, δόθηκαν δεσμεύσεις ότι η ενημέρωση από εδώ και πέρα θα είναι επικαιροποιημένη. Μένει να το δούμε αλλά και αυτό μόνο δεν αρκεί. Η δομή της φαρμακευτικής δαπάνης έχει γίνει, πλέον, πολύ σύνθετη με πολλούς επιμέρους προϋπολογισμούς, ειδικές διατάξεις και εξαιρέσεις και θα πρέπει πέρα από την ενημέρωση για την πορεία της δαπάνης να γίνεται με σχετική ταχύτητα και η εκκαθάριση της δαπάνης».
Πώς κρίνετε τις παρεμβάσεις του υπουργείου Υγείας για τον εξορθολογισμό της φαρμακευτικής δαπάνης; Πότε αναμένεται να αποδώσουν και τι άλλο πρέπει να γίνει;
«Τα δύο τελευταία χρόνια (2022-2023) έχουμε φτάσει, δυστυχώς, στο πρωτοφανές σημείο οι υποχρεωτικές επιστροφές των φαρμακευτικών εταιρειών να είναι μεγαλύτερες από τη δημόσια χρηματοδότηση. Η ανάγκη για διαχείριση της κατάστασης προς μία βιώσιμη κατεύθυνση είναι επείγουσα, αλλά δεν υπάρχουν εύκολες λύσεις. Η δημόσια δαπάνη για το φάρμακο πρέπει να αυξηθεί σταδιακά αλλά με γενναίες κινήσεις, αφού πρέπει όχι μόνο να καλυφθεί μερικώς η διαχρονική υστέρηση χρηματοδότησης αλλά και η καθιερωμένη ετήσια αύξηση της φαρμακευτικής δαπάνης που βλέπουμε να συμβαίνει σε όλες τις πολιτισμένες χώρες, ώστε αφενός να καλύπτονται οι πραγματικές ανάγκες των ασθενών αφετέρου η συνεισφορά της βιομηχανίας μέσω επιστροφών να μην ξεπερνάει ένα συμφωνημένο ανώτατο όριο που σίγουρα πρέπει να είναι χαμηλότερο από τα επίπεδα του 2023.
Η κυβέρνηση έχει αναγνωρίσει, πλέον, αυτήν την ανάγκη και μέσω ρήτρας που είχε μπει στο πλάνο του Ταμείου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας (RRF) για την απόκλιση στόχων συγκριτικά με το 2020, υπάρχει ήδη μία ενίσχυση για τα έτη 2022-2025 που αναμένεται να κορυφωθεί με 400 εκατ. ευρώ την επόμενη χρονιά. Είναι, όμως, σημαντικό από το 2026 και μετά να υπάρξει ένα σταθερό και προβλέψιμο πλαίσιο αναπροσαρμογής του προϋπολογισμού που θα υπερκαλύψει και την ενίσχυση μέσω RRF, ώστε να συμβαδίζει με τις αυξανόμενες θεραπευτικές και επιδημιολογικές ανάγκες.
Παράλληλα, είναι αναγκαίο να προχωρήσει γρήγορα και αποφασιστικά η υλοποίηση μέτρων εξοικονόμησης και αποδοτικότερης κατανομής πόρων που συζητάμε εδώ και πολλά χρόνια, αλλά δεν μετατρέπεται σε πράξεις. Τώρα τελευταία βλέπουμε να εντάσσονται πιο εντατικά στον σχεδιασμό του υπουργείου τα θεραπευτικά πρωτόκολλα, ο ψηφιακός φάκελος ασθενούς, η ένταξη των εργαστηριακών εξετάσεων στην ηλεκτρονική συνταγογράφηση και η επέκτασή της στα νοσοκομεία. Επίσης, υπάρχει κινητικότητα σχετικά με τα μητρώα ασθενών, πολιτικές αύξησης της διείσδυσης των γενοσήμων, ώστε να δημιουργηθεί χώρος για την εισαγωγή νέων πιο ακριβών θεραπειών, αλλά και ταχύτερες διαδικασίες έγκρισης και υιοθέτησης νέων μοντέλων αξιολόγησης και αποζημίωσης των νέων θεραπειών.
Μόνο εφόσον εφαρμοστούν ουσιαστικά μέτρα ελέγχου και περιορισμού της ζήτησης σε συνδυασμό με σταδιακή ενίσχυση της χρηματοδότησης θα γίνει εφικτό να έχουμε ένα προβλέψιμο και πιο βιώσιμο περιβάλλον με συγκράτηση ή και μείωση των υποχρεωτικών επιστροφών».
Στόχος των συστημάτων υγείας είναι η άμεση και ισότιμη πρόσβαση σε καινοτόμα αποτελεσματικά φάρμακα και η αποδοτικότητα και βιωσιμότητα των συστημάτων. Οι πόροι, όμως, είναι συγκεκριμένοι και η καινοτομία κοστίζει. Τι προτείνει η φαρμακοβιομηχανία για να λυθεί ο γρίφος;
«Η διαθεσιμότητα καινοτόμων φαρμάκων και εμβολίων είναι καίριας σημασίας για όλους τους ασθενείς στην Ευρώπη. Στο επίκεντρο βρίσκονται ή θα πρέπει να βρίσκονται πολιτικές που μπορούν να ενισχύσουν την πρόσβαση στην καινοτομία και οι κυβερνήσεις όλων των χωρών θα πρέπει να ανασυγκροτήσουν και να ενισχύσουν τα συστήματα υγείας μέσω νέων αποζημιωτικών πρακτικών και εξειδικευμένων χρηματοδοτικών εργαλείων. Ο ΣΦΕΕ έχει προτείνει τη δημιουργία Σχήματος Μεταβατικής Αποζημίωσης στην Ελλάδα για συγκεκριμένη κατηγορία καινοτόμων σκευασμάτων. Το Σχήμα θα καλύπτει το χρονικό διάστημα από την έγκριση ΕΜΑ μέχρι την ένταξη κάθε σκευάσματος στον Κατάλογο Αποζημιούμενων Φαρμάκων, με ανώτατο όριο τους 24 μήνες, στη διάρκεια των οποίων θα υπάρχει συστηματική καταγραφή δεδομένων για την αποτελεσματικότητα ή και την ασφάλεια του σκευάσματος. Η χρηματοδότηση του Σχήματος θα προέλθει από επιπρόσθετους πόρους.
Μία άλλη λύση για πρώιμη πρόσβαση των Ελλήνων ασθενών σε νέες θεραπείες είναι η προσέλκυση κλινικών μελετών. Ο ΣΦΕΕ διαχρονικά προσπαθεί να φέρει περισσότερες επενδύσεις μέσω κλινικών μελετών στην Ελλάδα. Για τον σκοπό αυτό, όμως, θα πρέπει να εισαχθεί ένα νέο πρόγραμμα συμψηφισμού επενδύσεων με clawback (επιστροφές), αντίστοιχο εκείνου που λειτουργεί σήμερα στο πλαίσιο του RRF αλλά με αποκλειστική εστίαση στις επενδύσεις για κλινικές μελέτες. Τα κίνητρα θα πρέπει να προσαρμοστούν με τις τρέχουσες συνθήκες, όπως ξεχωριστό κονδύλι, αναγνώριση χρεώσεων από μητρικές εταιρείες σε επενδύσεις στην Ελλάδα και υψηλότερο ποσοστό της επένδυσης προς συμψηφισμό με clawback που θα ανέρχεται στο 50% (από 25% που είναι σήμερα). Ο στόχος μας τώρα πρέπει να είναι πώς η χώρα μας θα προσελκύσει περισσότερες επενδύσεις σε κλινικές μελέτες αφού σήμερα κινείται σημαντικά χαμηλότερα από το ποσοστό που της αναλογεί στο σύνολο της Ευρώπης. Τα οφέλη των κλινικών μελετών είναι πολλαπλά, πρώτιστα για τους ασθενείς που συμμετέχουν σε αυτές, αλλά και για την οικονομία της χώρας και αυτό αποδεικνύεται από τον έντονο ανταγωνισμό μεταξύ των χωρών για προσέλκυση κλινικών μελετών».
