Η μόνιμη απορία που έχει σήμερα ο μέσος πολίτης που βλέπει να υπάρχει μια υπερδιείσδυση των ΑΠΕ (Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας) στην χώρα του, αλλά αυτός εξακολουθεί να βάζει βαθιά το χέρι στην τσέπη του για να πληρώσει το ρεύμα του.
Μερικά ρητορικά ερωτήματα που αναμένουν απάντηση:
- Ποιος θα απαντήσει γιατί ενώ την τελευταία πενταετία αυξήθηκαν οι εγκατεστημένες πράσινες μονάδες κατά 108% ( 6,2 GW το 2019 σε 12,9 GW το 2023), ωστόσο η μέση τιμή της KWh στα τιμολόγια ρεύματος αυξήθηκε από τα 9,5 λεπτά περίπου στα 15,5 λεπτά, δηλαδή κατά 63%;
- Ποιος θα απαντήσει γιατί ενώ το μέσο κόστος παραγωγής ρεύματος από ΑΠΕ έχει πέσει κατά 40% την τελευταία πενταετία, από τα 120 ευρώ περίπου η μεγαβατώρα στα 75 ευρώ, η τιμή του ρεύματος έχει αυξηθεί κατά 63%, ενώ ταυτόχρονα έχει απομειωθεί η συμμετοχή του ακριβού λιγνίτη κατά 68% και τον τελευταίο χρόνο που έχει αποκλιμακωθεί και η τιμή του φυσικού αερίου από τα 75 ευρώ η θερμική μεγαβατώρα στα 40 ευρώ;
- Ποιος θα απαντήσει γιατί ενώ η Ελλάδα είναι η τρίτη χώρα σε ποσοστό εγκατεστημένης ισχύος σε ΑΠΕ μεταξύ των κρατών της Ε.Ε, ωστόσο πάντα βρίσκεται στην πρώτη ακριβότερη πεντάδα αναφορικά με την χονδρική αγορά του ρεύματος;
- Ποιος θα απαντήσει γιατί ενώ η Ελλάδα έχει από τα υψηλότερα ηλιακά και αιολικά δυναμικά στην Ευρώπη, αλλά παρόλα αυτά ο μέσος καταναλωτής πληρώνει το 8,7% του μισθού του μόνο για ρεύμα, όταν αντίστοιχα στην Βόρεια Ευρώπη ο μέσος καταναλωτής πληρώνει το 3,5% με 4% του μισθού του, ενώ έχει μικρότερο ηλιακό και αιολικό δυναμικό από την Ελλάδα; Τα ποσοστά αυτά έχουν εξαχθεί από την στάθμιση των μέσων τιμών της λιανικής του ρεύματος με τους μέσους μηνιαίους μισθούς της αντίστοιχης χώρας.
- Ποιος θα απαντήσει βλέποντας τον σημερινό χάρτη τιμών και διείσδυσης των ΑΠΕ στο μείγμα ηλεκτροπαραγωγής των κρατών της ΕΕ (πηγή ΡΑΑΕΥ); Η Ελλάδα με ποσοστό διείσδυσης περίπου στο 29% σε ΑΠΕ η τιμή του ρεύματος άγγιξε τα 138 ευρώ, ενώ με τα ίδια περίπου ποσοστά διείσδυσης σε ΑΠΕ, η Σουηδία είχε τιμή 8,5 ευρώ, η Γαλλία 56,7 ευρώ, το Βέλγιο 71 ευρώ, η Ισπανία 96 ευρώ κλπ.
Οι απαντήσεις
- Ξέρατε ότι για την παραγωγή μίας ηλεκτρικής μεγαβατώρας από ΑΠΕ την ίδια στιγμή βρίσκεται σε stand by κατάσταση θερμικές μονάδες που παράγουν ρεύμα εξισορρόπησης 0,2GWh, το οποίο συνυπολογίζεται στο τελικό κόστος προμήθειας του παραγωγού προς τον καταναλωτή;
- Ξέρατε ότι επειδή η χώρα έκανε υπερεγκατάστση ΑΠΕ τα τελευταία χρόνια, χωρίς να έχει υπάρξει ανάλογη πρόβλεψη για αποθήκευση, επέκταση δικτύων μεταφοράς και αναλόγων υποδομών η περίσσεια πράσινης ενέργειας που παράγεται π.χ. το μεσημέρι από τα φωτοβολταικά και δεν καταναλώνεται, «πετιέται στα αζήτητα» και το βράδυ μπαίνουν σε λειτουργία οι μονάδες που καίνε ακριβό φυσικό αέριο για να καλύψουν την ζήτηση; Δηλαδή κάναμε το κάρο να σέρνει το άλογο. Αλλά αυτή η απώλεια εσόδου από την μη αξιοποίηση της περίσσειας πράσινης ενέργειας, δεν πάει χαμένη, αφού συμπεριλαμβάνεται στο κόστος προσφοράς που δίνουν οι παραγωγοί την επόμενη ημέρα, την οποία δυστυχώς μετακυλίουν και στον καταναλωτή.
- Ξέρατε ότι όσο αυξάνουν τα έργα ΑΠΕ, αυξάνουν και οι πολύ χαμηλές τιμές χονδρικής ρεύματος, αλλά οι παραγωγοί ΑΠΕ συνεχίζουν να αποζημιώνονται στις εγγυημένες τους ταρίφες, αδειάζοντας τον κουμπαρά επιδοτήσεων του ΕΛΑΠΕ (Ειδικός Λογαριασμός ΑΠΕ) που στην συνέχεια το «γέμισμα» αυτού του κουμπαρά πληρώνουν οι καταναλωτές μέσω του ΕΤΜΕΑΡ; Δυστυχώς μέχρι σήμερα, άνοιξε μία τρύπα 250 εκατ. ευρώ σε αυτόν τον λογαριασμό επιδοτήσεων των ΑΠΕ που θα καλυφθεί από τους καταναλωτές.
- Ξέρατε ότι με την υπερεγκατάστση των ΑΠΕ μονάδων, οι μικροί παραγωγοί σιγά σιγά εξοστρακίζονται, αφού οι επενδύσεις τους καθίστανται μη βιώσιμες, αφού όλο και πιο συχνά θα υπάρχει υπερπαραγωγή πράσινης ενέργειας που δεν θα καταναλώνεται, άρα δεν θα εγχέεται στο σύστημα παραγόμενη ενέργεια, πράγμα που σημαίνει αυξημένες περικοπές, άρα όλο και περισσότερες μηδενικές τιμές θα εμφανίζονται με αποτέλεσμα οι μικροεπενδυτές να αδυνατούν να αποπληρώνουν τα δάνεια τους και έτσι τελικά θα μείνουν οι πέντε έξι μεγάλοι όμιλοι της ενέργειας.
- Ξέρατε ότι με την υπεραδειοδότηση των ΑΠΕ μονάδων, χωρίς αντίστοιχη πρόοδο σε έργα επέκτασης δικτύων μεταφοράς, νέων υποσταθμών, εκσυγχρονισμό κλπ, τα Black out θα είναι όλο και πιο συχνά λόγω υπερτάσεων, βυθίσεων τάσεων κλπ. Οι εκ περιτροπής διακοπές ρεύματος σε πολλές περιοχές της χώρας που γίνεται μόνιμα πλέον, είναι εξαιτίας όχι της αυξημένης ζήτησης, αλλά της υπερπαραγωγής πράσινης ενέργειας που δεν μπορεί να καταναλωθεί.
Τελειώνοντας δεν μπορούμε να μην επισημάνουμε τις παθογένειες του πλαισίου αδειοδοτήσεων μονάδων ΑΠΕ. Είμαστε η μοναδική χώρα που ακόμα δεν έχουμε τεκμηριωμένο εθνικό χωροταξικό σχέδιο, ούτε χρήσεις γης, και έτσι ο κάθε «ημέτερος» επενδυτής αδειοδοτείται όπως να ναι, παραβιάζοντας πολλές φορές την περιβαλλοντική νομοθεσία με τις ευλογίες του κράτους, μέσα από τα μικρά «παράθυρα» που φρόντισαν οι εκάστοτε κυβερνήσεις να αφήνουν ανοικτά, όπως για παράδειγμα, η μη απαίτηση ΜΠΕ (Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων) σε έργα ΑΠΕ κάτω του 1MW, αλλά από την άλλη μεριά δεν έχουν αντιμετωπίσει τα φαινόμενα κατάτμησης των έργων σε πολλά των 1MW και με νομικές αλχημείες αποφεύγουν τις εγκρίσεις ΜΠΕ.
Το ότι η νομοθεσία μας προβλέπει εγκατάσταση ΑΠΕ μονάδων ακόμα και σε δασικές εκτάσεις με προϋποθέσεις, αυτό δεν σημαίνει ότι σε μια καμένη δασική έκταση το κόστος μεταφοράς του συνοδού εξοπλισμού των ΑΠΕ μονάδων δεν είναι πολύ μειωμένο, σε σχέση με αυτό που θα πλήρωνε ο επενδυτής αν το περνούσε μέσα από ένα μη καμένο δάσος, μέχρι να φτάσει στην κορυφή του βουνού, για την διάνοιξη των απαιτούμενων περασμάτων, αφού είναι υποχρεωμένος μετά το πέρασμα να αποκαταστήσει πλήρως το δασικό περιβάλλον που υπέστη αλλαγή με πολλαπλάσιο κόστος.
Όταν όλα τα παραπάνω απαντηθούν με πειστικότητα από τους εκάστοτε υπεύθυνους κυβερνώντες και εν τέλει ο πολίτης θα δει να ελαφρύνει η τσέπη του, τότε θα μπορούμε να μιλάμε για μία δίκαιη πράσινη μετάβαση, με κανόνες και όρους διαφάνειας, σεβόμενοι το περιβάλλον και την μάνα γη που μας ταΐζει και ποτίζει.
Μιχάλης Χριστοδουλίδης
Διπλ. Μηχανολόγος Μηχανικός ΑΠΘ – Ενεργειακός Επιθεωρητής
Κύριε Χριστοδουλίδη , πολύ καλά τα λέτε. Το πώς θα σταματήσει αυτή η ασυδοσία με τα αιολικά στα παρθένα δάση η στα (καμένα) όπως της Εύβοιας που την άφησαν να καεί, δεν κάνετε μια πρόταση. Όλα αυτά περί της ακρίβειας που φτάνει στην τσέπη μας τα γνωρίζουμε. Κάποια λύση προτείνετε;
Κύριε Χριστοδουλίδη , πολύ καλά τα λέτε. Το πώς θα σταματήσει αυτή η ασυδοσία με τα αιολικά στα παρθένα δάση η στα (καμένα) όπως της Εύβοιας που την άφησαν να καεί, δεν κάνετε μια πρόταση. Όλα αυτά περί της ακρίβειας που φτάνει στην τσέπη μας τα γνωρίζουμε. Κάποια λύση προτείνετε;
ΑΠΑΝΤΗΣΗ 1
Η αύξηση της μέσης τιμής της KWh στην Ελλάδα, παρά την σημαντική αύξηση των εγκατεστημένων πράσινων μονάδων, οφείλεται σε διάφορους παράγοντες που δεν συνδέονται άμεσα με την παραγωγή ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές. Αυτοί οι παράγοντες περιλαμβάνουν:
1. **Αύξηση των διεθνών τιμών των καυσίμων**: Παρόλο που η Ελλάδα επενδύει σε ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, η τιμή του ρεύματος επηρεάζεται σε μεγάλο βαθμό από τις διεθνείς αγορές καυσίμων, όπως το φυσικό αέριο, που χρησιμοποιείται για την παραγωγή ενέργειας. Οι αυξήσεις στις τιμές αυτών των καυσίμων μετακυλίονται στα τιμολόγια ρεύματος.
2. **Κόστος συστήματος και δίκτυου**: Η ανάπτυξη και συντήρηση των δικτύων διανομής και μεταφοράς ενέργειας, καθώς και οι επενδύσεις σε νέα τεχνολογία, αυξάνουν το συνολικό κόστος που μετακυλίεται στους καταναλωτές.
3. **Αύξηση φόρων και ρυθμιστικών επιβαρύνσεων**: Στην τελική τιμή της ηλεκτρικής ενέργειας περιλαμβάνονται διάφοροι φόροι, όπως ο ΦΠΑ, και άλλες ρυθμιστικές επιβαρύνσεις, οι οποίες έχουν αυξηθεί τα τελευταία χρόνια.
4. **Αγορά Ενέργειας**: Οι τιμές της ηλεκτρικής ενέργειας επηρεάζονται από τις τιμές στην χονδρεμπορική αγορά ενέργειας, όπου η τιμή επηρεάζεται από την προσφορά και τη ζήτηση, καθώς και από τα κόστη των δικαιωμάτων εκπομπών CO2.
Παρόλο που οι πράσινες μονάδες συμβάλλουν στη μείωση των εκπομπών και στη σταδιακή μετάβαση σε πιο βιώσιμη ενέργεια, τα παραπάνω ζητήματα έχουν συμβάλλει στην αύξηση των τιμών στα τιμολόγια ρεύματος. Η επίλυση αυτών των ζητημάτων απαιτεί συντονισμένες πολιτικές που θα στοχεύουν στη μείωση της εξάρτησης από τα ορυκτά καύσιμα και στην ενίσχυση της ενεργειακής απόδοσης.
ΑΠΑΝΗΣΗ 2
Η αύξηση της τιμής του ρεύματος, παρά τη μείωση του κόστους παραγωγής από ανανεώσιμες πηγές ενέργειας (ΑΠΕ) και την απομείωση της συμμετοχής του λιγνίτη, μπορεί να εξηγηθεί από μια σειρά παραγόντων:
1. **Κόστος ενσωμάτωσης των ΑΠΕ**: Παρά τη μείωση του κόστους παραγωγής από ΑΠΕ, η ενσωμάτωσή τους στο ενεργειακό σύστημα μπορεί να δημιουργεί πρόσθετο κόστος, όπως για παράδειγμα την ανάγκη για εφεδρικές μονάδες ή αποθήκευση ενέργειας λόγω της διαλείπουσας φύσης της παραγωγής από ΑΠΕ.
2. **Αγορές ενέργειας και μηχανισμοί τιμολόγησης**: Η τιμή του ρεύματος καθορίζεται σε μεγάλο βαθμό από τις αγορές ενέργειας και τους μηχανισμούς τιμολόγησης, οι οποίοι μπορεί να αντανακλούν άλλους παράγοντες, όπως οι τιμές του φυσικού αερίου ή του άνθρακα, οι οποίοι μπορεί να έχουν παραμείνει υψηλοί σε προηγούμενες περιόδους.
3. **Ρυθμιστικοί και φορολογικοί παράγοντες**: Ενδεχομένως, η αύξηση να οφείλεται σε φόρους, τέλη ή άλλους ρυθμιστικούς παράγοντες που έχουν επιβληθεί στο κόστος του ρεύματος.
4. **Μακροχρόνιες συμβάσεις και καθυστερημένη αντίδραση στις τιμές των καυσίμων**: Αν και οι τιμές του φυσικού αερίου έχουν μειωθεί πρόσφατα, οι μακροχρόνιες συμβάσεις ή η καθυστερημένη αντίδραση των αγορών μπορεί να σημαίνουν ότι οι καταναλωτές δεν βλέπουν αμέσως αυτές τις μειώσεις στις τιμές του ρεύματος.
Αυτοί είναι μερικοί από τους λόγους που μπορεί να εξηγούν γιατί οι τιμές του ρεύματος αυξάνονται, παρά τις θετικές τάσεις στη μείωση του κόστους παραγωγής από ΑΠΕ και τη μείωση της χρήσης λιγνίτη και φυσικού αερίου.
ΑΠΑΝΗΣΗ 3
Η ερώτηση αυτή αφορά τη σύνθετη σχέση μεταξύ της υψηλής εγκατεστημένης ισχύος από Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας (ΑΠΕ) και της υψηλής τιμής χονδρικής του ρεύματος στην Ελλάδα, παρά το γεγονός ότι η χώρα βρίσκεται στην κορυφή της Ε.Ε. όσον αφορά το ποσοστό εγκατεστημένης ισχύος σε ΑΠΕ.
Η απάντηση σε αυτή την ερώτηση θα πρέπει να δοθεί από τους αρμόδιους φορείς και τους ειδικούς στον τομέα της ενέργειας. Πιο συγκεκριμένα:
1. **Υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας**: Αυτό είναι το κύριο κυβερνητικό όργανο που ρυθμίζει την ενεργειακή πολιτική στην Ελλάδα και είναι υπεύθυνο για την εφαρμογή των πολιτικών που αφορούν την ανάπτυξη των ΑΠΕ και τη διαμόρφωση των τιμών του ρεύματος.
2. **Ρυθμιστική Αρχή Ενέργειας (ΡΑΕ)**: Η ΡΑΕ είναι η αρμόδια αρχή για την παρακολούθηση και ρύθμιση της αγοράς ενέργειας στην Ελλάδα. Θα μπορούσε να προσφέρει μια αναλυτική εξήγηση για τη διαμόρφωση των τιμών χονδρικής στην αγορά ενέργειας και τους παράγοντες που επηρεάζουν τις τιμές.
3. **Παρόχοι Ενέργειας και Διαχειριστές Συστημάτων**: Οι εταιρείες παροχής ενέργειας και οι διαχειριστές συστημάτων μεταφοράς και διανομής ενέργειας έχουν άμεση γνώση των επιχειρησιακών, οικονομικών, και τεχνικών παραμέτρων που επηρεάζουν την τιμή του ρεύματος.
4. **Ειδικοί στην αγορά ενέργειας**: Αναλυτές και σύμβουλοι στον τομέα της ενέργειας, ακαδημαϊκοί, και ερευνητές που μελετούν τις ενεργειακές αγορές και τις επιπτώσεις των ΑΠΕ, θα μπορούσαν να παρέχουν λεπτομερείς αναλύσεις σχετικά με το γιατί η Ελλάδα, παρά την υψηλή χρήση ΑΠΕ, έχει τόσο υψηλές τιμές χονδρικής στην ενέργεια.
Ο συνδυασμός παραγόντων όπως οι διαρθρωτικές ιδιαιτερότητες της ελληνικής αγοράς ενέργειας, το κόστος ενσωμάτωσης των ΑΠΕ, οι διεθνείς τιμές καυσίμων, καθώς και οι ειδικές συνθήκες της αγοράς, μπορούν να είναι πιθανά αίτια που εξηγούν το φαινόμενο αυτό.
ΑΠΑΝΤΗΣΗ 4
Η μεγάλη απόκλιση μεταξύ Ελλάδας και Βόρειας Ευρώπης, όσον αφορά το ποσοστό του εισοδήματος που ξοδεύεται για ρεύμα, μπορεί να οφείλεται σε πολλούς παράγοντες, όπως η δομή της αγοράς, οι φόροι και τα τέλη, οι διαφορές στα εισοδήματα, και η αποδοτικότητα των ενεργειακών υποδομών. Η πλήρης κατανόηση αυτού του θέματος απαιτεί μια συνδυαστική προσέγγιση από τους αρμόδιους φορείς.
ΑΠΑΝΤΗΣΗ 5
Οι σημαντικές διαφορές στις τιμές ρεύματος μεταξύ των ευρωπαϊκών χωρών, παρόλο που έχουν παρόμοια ποσοστά διείσδυσης ΑΠΕ (Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας), οφείλονται σε πολλούς παράγοντες πέρα από το ποσοστό διείσδυσης των ΑΠΕ στο μείγμα ηλεκτροπαραγωγής. Αυτοί οι παράγοντες περιλαμβάνουν:
1. **Δομή της αγοράς ενέργειας**: Η αγορά ενέργειας κάθε χώρας διαφέρει σε δομή και ρυθμίσεις. Κάποιες χώρες έχουν περισσότερους προμηθευτές, καλύτερες υποδομές ή διαφορετικούς κανόνες λειτουργίας της αγοράς, επηρεάζοντας τις τιμές.
2. **Πηγές ενέργειας και ενεργειακή ασφάλεια**: Η εξάρτηση από το φυσικό αέριο, το πετρέλαιο, και άλλες συμβατικές πηγές ενέργειας, σε συνδυασμό με την προμήθεια και τη διαθεσιμότητα αυτών, μπορεί να αυξήσει το κόστος της ηλεκτρικής ενέργειας.
3. **Κόστος παραγωγής και δικτύου**: Το κόστος παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας από ΑΠΕ διαφέρει ανάλογα με την τεχνολογία, τη γεωγραφία και το κόστος συντήρησης. Επιπλέον, το κόστος διανομής και μεταφοράς της ενέργειας μέσω των δικτύων ενέργειας παίζει σημαντικό ρόλο στη διαμόρφωση των τιμών.
4. **Φορολογία και επιδοτήσεις**: Οι διαφορετικές φορολογικές πολιτικές και τα επίπεδα επιδοτήσεων προς τις ΑΠΕ επηρεάζουν άμεσα την τελική τιμή για τον καταναλωτή.
5. **Ζήτηση και προσφορά**: Οι διαφορές στη ζήτηση ηλεκτρικής ενέργειας, όπως και οι καιρικές συνθήκες που επηρεάζουν την παραγωγή ΑΠΕ (π.χ. αιολικά πάρκα), μπορούν να δημιουργήσουν αποκλίσεις στις τιμές μεταξύ των χωρών.
Η Ελλάδα, με υψηλή εξάρτηση από το φυσικό αέριο, και η μεγαλύτερη ευαισθησία της αγοράς σε διακυμάνσεις τιμών αυτής της πηγής ενέργειας, μπορεί να εξηγεί το γιατί οι τιμές είναι υψηλότερες σε σύγκριση με άλλες χώρες με παρόμοια ποσοστά διείσδυσης ΑΠΕ. Αντίθετα, η Σουηδία βασίζεται σε μεγάλο βαθμό στην υδροηλεκτρική ενέργεια και έχει μια σταθερή και πιο προσιτή ενεργειακή αγορά.
Μπράβο κύριε Χριστοδουλίδη.
Ευχαριστω
Χάσατε το πρώτο και πλέον σημαντικό. Η Ελλάδα είναι μοναδική στην ΕΕ, όπου στο χρηματιστήριο επόμενης ημέρας (DAM), καθορίζεται ολοκληρωτικά η τιμή της χοντρικής από την οριακή τιμή του συστήματος (ΟΤΣ), δηλαδή από το φυσικό αέριο. Στις υπόλοιπες χώρες γίνονται διμερείς μακροχρόνιες συμφωνίες. Επιπλέον, είναι η ΟΤΣ που καθορίζει την αποζημίωση όλων των παραγωγών, ανεξάρτητα από τις κατατεθειμένες τιμές των προσφορών. Τέλος, οι καθετοποιημένες εταιρείες σέρνουν όλο τον χορό…
Τα έχω γράψει αυτά που λέτε σε άλλο άρθρο