HeDBAF: Όλα όσα θα θέλατε να γνωρίζετε για τα σεισμικά ρήγματα ανά την Ελλάδα αλλά δεν ξέρατε πού να ψάξετε!

Η Ελλάδα είναι μια σεισμογενής χώρα, αυτό το ξέρουμε και το καταλαβαίνουμε καλά κάθε φορά που ο Εγκέλαδος αποφασίζει να «χορέψει» στο ρυθμό των Ρίχτερ, όπως έγινε για παράδειγμα νωρίτερα την Τετάρτη, με τα 5,2 Ρίχτερ ανοιχτά της Γαύδου.

Και δεν είναι η μόνη σεισμική δόνηση που απασχολεί τους σεισμολόγους, καθώς συνεχώς όλο και κάπου αλλού μπαίνει το pin της επισήμανσης των Ρίχτερ. Μόνο τις τελευταίες ώρες, οι σεισμικές «διαδρομές» κινήθηκαν από τη Γαύδο στη Χρυσούπολη και από κει στο Ηράκλειο, μετά στα Ιωάννινα και ξανά πίσω στη Γαύδο.

Πού να βρίσκονται άραγε όλα αυτά τα ρήγματα που υπάρχουν στην Ελλάδα και σε κάθε σεισμό ψάχνουμε να βρούμε από πού μας ήρθε το… κούνημα;

Απάντηση σε αυτή την ερώτηση έρχεται να δώσει η Βάση Δεδομένων Ενεργών Ρηγμάτων της Ελλάδας (HeDBAF) η οποία τελεί υπό την αιγίδα του ΟΑΣΠ και είναι, όπως σημειώνεται στην επίσημη ιστοσελίδα, ένα εθνικό προϊόν συνεργασίας όλων των σχετικών με αυτό το αντικείμενο ακαδημαϊκών και ερευνητικών ιδρυμάτων της Ελλάδας.

Η HeDBAF προσφέρει σε όλους πληροφόρηση για τα ενεργά/σεισμικά ρήγματα της ευρύτερης περιοχής της Ελλάδας, με έναν χάρτη (ολίγον τι τρομακτικό βέβαια!!!) που δείχνει επακριβώς τα σημεία που έχουν εντοπιστεί.

• Δείτε τον χάρτη πατώντας ΕΔΩ.

Καλή πλοήγηση και… αχρείαστη να ‘ναι αυτή η πληροφόρηση.

Πληροφορίες για τη Βάση Δεδομένων Ενεργών Ρηγμάτων της Ελλάδας

Από την επίσημη ιστοσελίδα της Ελληνικής Αρχής Γεωλογικών & Μεταλλευτικών Ερευνών (ΕΑΓΜΕ):

Η Βάση Δεδομένων Ενεργών Ρηγμάτων της Ελλάδας (HeDBAF) είναι ένα εθνικό προϊόν συνεργασίας όλων των σχετικών με αυτό το αντικείμενο ακαδημαϊκών και ερευνητικών ιδρυμάτων της Ελλάδας υπό την αιγίδα του ΟΑΣΠ.

Ο κύριος σκοπός της γεωβάσης είναι να παρέχει ουσιαστικές πληροφορίες στην επιστημονική κοινότητα και σε όποιον θέλει να έχει μια συνοπτική ή εμπεριστατωμένη πληροφόρηση για τα ενεργά/σεισμικά ρήγματα της ευρύτερης περιοχής της Ελλάδας, καθώς και να χρησιμεύσει ως πλατφόρμα καθοδήγησης για γεωλόγους, μηχανικούς και την κεντρική και τοπική διοίκηση, για περαιτέρω εις βάθος μελετών.

Η HeDBAF αναπτύσσεται υπό την αιγίδα του ΟΑΣΠ (Οργανισμός Αντισεισμικού Σχεδιασμού & Προστασίας) και την εποπτεία της Σεισμοτεκτονικής Επιτροπής του (δείτε ΕΔΩ τα μέλη της Επιτροπής).

Η διαχείριση και η φιλοξενία της βάσης γεωγραφικών δεδομένων πραγματοποιούνται από την Ελληνική Αρχή Γεωλογικών & Μεταλλευτικών Ερευνών (ΕΑΓΜΕ), η οποία και χρηματοδοτεί το έργο.

Ορολογία & Γλωσσάρι

Σεισμικό ρήγμα ονομάζεται το γεωλογικά ενεργό ρήγμα, η ενεργοποίηση του οποίου έχει διαπιστωθεί με ισχυρό σεισμό της ενόργανης ή ιστορικής περιόδου, λόγω παρατηρημένης επιφανειακής συνσεισμικής διάρρηξης είτε με παλαιοσεισμολογική μέθοδο.

Διευκρινίζεται ότι ο ανωτέρω ορισμός δεν αποκλείει την ύπαρξη σεισμικών ρηγμάτων που έχουν προσδιοριστεί με σεισμολογικές, γεωφυσικές, γεωδαιτικές ή άλλες ενόργανες παρατηρήσεις.

Ένα ρήγμα χαρακτηρίζεται ως Ενεργό όταν παρουσιάζει μετατόπιση τουλάχιστον μία φορά κατά το Ανώτερο Πλειστόκαινο (τα τελευταία 126.000 χρόνια περίπου) και κατά συνέπεια μπορεί να αποτελέσει πηγή μελλοντικού σεισμού.

Ένα ρήγμα χαρακτηρίζεται ως ενεργό εάν:

• έχει δώσει επιφανειακή διάρρηξη με ιστορικό ή σύγχρονο σεισμό
• έχει δώσει εδαφικές διαρρήξεις χρονολογημένες στην περίοδο Ανωτέρου Πλειστοκαίνου-Ολοκαίνου, όπως έχει διαπιστωθεί με τη διάνοιξη παλαιοσεισμολογικών ορυγμάτων κάθετα στο ίχνος του.
• μετακινεί ή επηρεάζει (π.χ. πτυχώνει) γεωλογικούς σχηματισμούς του Ανωτέρου Πλειστοκαίνου-Ολοκαίνου
• κατά μήκος του ρήγματος εμφανίζονται, κατά θέσεις, κατοπτρικές επιφάνειες με γραμμές προστριβής που δεν έχουν διαβρωθεί
• εμφανίζει κατά μήκος του χαρακτηριστικούς κρημνούς (escarpments) και τεκτονικά πρανή (scarps)
• στη βάση των πρανών αναπτύσσονται κορήματα ή κώνοι κορημάτων
• εμφανίζει κατά μήκος του χαρακτηριστικές γεωμορφολογικές δομές (π.χ. τριγωνικά πρανή κλπ)
• αποκόπτει ή μετατοπίζει τις κοίτες ποταμών ή χειμάρρων με συστηματικό τρόπο
• παρουσιάζει ασεισμική ολίσθηση (αποδεδειγμένη με γεωδαιτικές μετρήσεις ή άλλες ενδείξεις)
• συνδέεται με σεισμικά επίκεντρα της ενόργανης περιόδου ή με ευθυγράμμιση μικροσεισμών
• έχει δομική σχέση με άλλο γνωστό ενεργό ρήγμα (είναι υποπαράλληλο, εκφύεται, έχει κλιμακωτή γεωμετρία κλπ)
• συνδέεται με ενεργή ηφαιστειότητα ή θερμές πηγές
• το πεδίο των τεκτονικών τάσεων που προσδιορίστηκε για την τελευταία ενεργοποίηση του είναι περίπου ίδιο με αυτό που δίνουν οι μηχανισμοί γένεσης των σεισμών στην ίδια περιοχή.

Ένα ρήγμα χαρακτηρίζεται ως Δυνητικά Ενεργό όταν έχει δραστηριοποιηθεί τουλάχιστον μια φορά κατά τη διάρκεια του Τεταρτογενούς (τα τελευταία 2.600.000 έτη).

Σημειώνεται ότι τα δυνητικώς ενεργά ρήγματα:

• έχουν επηρεάσει μεν ιζηματογενείς αποθέσεις του Τεταρτογενούς αλλά δεν έχουν επαναδραστηριοποιηθεί κατά τα τελευταία 126.000 χρόνια
• δεν υπάρχουν γεωλογικά δεδομένα για άμεση σύνδεσή τους με ισχυρούς σεισμούς.
• εμφανίζουν μικρό βαθμό συσχέτισης με την κατανομή των επικέντρων μεγάλων σεισμών της ενόργανης περιόδου
• τα γεωμορφολογικά χαρακτηριστικά της επιφάνειας του εδάφους με τα οποία συνδέονται (π.χ. ρηξιγενείς επιφάνειες) έχουν σημαντική έως πλήρη διάβρωση
• υπάρχουν στοιχεία προσδιορισμού τους από γεωφυσικές έρευνες σε περιοχές καλυμμένες από πρόσφατες αποθέσεις
• η διεύθυνσή τους είναι συμβατή με τις ενεργές τεκτονικές τάσεις που επικρατούν στην περιοχή

Μη ενεργά ρήγματα (Ανενεργά ή Άγνωστης δραστηριότητας ρήγματα) χαρακτηρίζονται εκείνα για τα οποία δεν υπάρχουν γεωλογικές ή άλλες (σεισμολογικές, ιστορικές, παλαιοσεισμολογικές, γεωφυσικές) ενδείξεις για ενεργοποίηση τους τουλάχιστον κατά την Τεταρτογενή περίοδο (τελευταία 2.600.000 χρόνια).

*φωτογραφία: screenshot από https://gaia.igme.gr