Μειώνονται αισθητά οι υδάτινοι πόροι στη Θεσσαλία και οι – απαρχαιωμένες ήδη- υποδομές δεν επαρκούν.
Παράδειγμα η κατάσταση της Λίμνης Πλαστήρα, η οποία ένα από τα βασικά μηνύματα μια σημαντικής εκδήλωσης στο πολιτιστικό κέντρο Κερασιάς της Λίμνης με τίτλο «Στη μάχη κατά της λειψυδρίας: Προκλήσεις και προοπτικές».
- από τον Δημήτρη Καπράνο
Λειψυδρία και λίμνη Πλαστήρα βρέθηκαν στο επίκεντρο της συζήτησης και αναγνωρίστηκε από όλους το πρόβλημα μείωσης της στάθμης, ενώ όλοι οι εισηγητές κατέθεσαν σχέδια και δράσεις για την αντιμετώπιση της λειψυδρίας. Από την πλευρά τους οι εκπρόσωποι της επιστημονικής κοινότητας κατέθεσαν απόψεις και εκτιμήσεις για την εξέλιξη του φαινομένου καθώς και τρόπους αντιμετώπισής του που αναμένεται να αποτελέσουν τροφή για σκέψη και χάραξη στρατηγικής από τους αρμόδιους φορείς.
Ομιλητές ήταν οι καθηγητές του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας Γ. Βλόντζος και Φ. Γέμτος, ο Θανάσης Μαρκινός πρόεδρος ΔΣ του ΤΟΕΒ Ταυρωπού και μελλοντικός διευθύνων σύμβουλος ΟΔΥΘ, ο δήμαρχος Π.Νάνος και οι αντιπεριφερειάρχες, Περιβάλλοντος Φ. Λαμπρινίδης και Καρδίτσας Κ.Τέλιος,
Οι ομιλητές κατέληξαν σε συμπεράσματα και προτάσεις που θα κατατεθούν στην Κυβέρνηση και την Περιφέρεια Θεσσαλίας.
Τα συμπεράσματα και οι προτάσεις
Κύριο συμπέρασμα ότι τα υδάτινα αποθέματα αποτελούν κρίσιμο εθνικό πόρο και λόγω της κλιματικής κρίσης επιβάλλεται ορθολογική διαχείριση, έτσι ώστε να καλύπτονται όλες οι ανάγκες.
Οι εισηγητές συμφώνησαν ότι η Θεσσαλία, υπό προϋποθέσεις, μπορεί να εξελιχθεί σε ένα μεγάλο πιλοτικό αγρο-διατροφικό πάρκο με ποιοτικά αγαθά. Μπορεί να παίξει καθοριστικό ρόλο στην Εθνική Οικονομία, να καλύψει τις επισιτιστικές ανάγκες της χώρας, να περιοριστούν οι εισαγωγές αγροτικών προϊόντων και να αυξηθούν οι εξαγωγές ποιοτικών προϊόντων με υψηλή οικονομική αξία.
Παράλληλα, πρόταση των παρευρισκομένων με ομόφωνη αποδοχή ήταν να προχωρήσουν άμεσα τα έργα ορεινής υδρονομίας με την κατασκευή των φραγμάτων Μουζακίου, Πύλης και άλλων όπου κριθεί αναγκαίο και να αξιοποιηθούν ορθολογικά οι υδάτινοι πόροι στη Θεσσαλία, με συμπλήρωση μεταφοράς νερού από τον Αχελώο.
Επιπλέον, προτάθηκε η αναγνώριση της Λίμνης Πλαστήρα ως οικοσύστημα πολλαπλής σημασίας, ενεργειακής, τουριστικής και οικονομικής αξίας και ιδιαίτερη περιβαλλοντική οντότητα, με αποκλειστική αρδευτική χρήση στο ΤΟΕΒ Ταυρωπού και μόνο.
Τα έργα για την αντιμετώπιση της λειψυδρίας
Σε χαιρετισμό που έστειλε με εκπρόσωπο ο Υπουργός Αγροτικής Ανάπτυξης & Τροφίμων Κώστας Τσιάρας, ανέφερε ότι «η κυβέρνηση, μέσα από την ίδρυση του ΟΔΥΘ έστειλε ξεκάθαρο μήνυμα ότι η αντιμετώπιση της λειψυδρίας αποτελεί κορυφαία προτεραιότητά της. Παράλληλα με τον ΟΔΥΘ, όμως, μέσω του Υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων, έχουν δρομολογηθεί κρίσιμα έργα, τα οποία στοχεύουν στην ολιστική αντιμετώπιση του προβλήματος, για τις επόμενες δεκαετίες».
Ανάμεσα σε αυτά όπως ανέφερε, 16 μεγάλα εγγειοβελτιωτικά έργα, ύψους 114 εκατομμυρίων ευρώ, 18 μικρότερα έργα, συνολικού ύψους 30 εκατομμυρίων ευρώ, και 28 έργα αγροτικής οδοποιίας αξίας σχεδόν 16 εκατομμυρίων ευρώ, ενώ μέσω ΣΔΙΤ επενδύονται 194 εκατομμύρια ευρώ σε δύο μεγάλα έργα (Ταυρωπού και Υπέρειας Φαρσάλων) με σημαντική χρηματοδότηση από το Ταμείο Ανάκαμψης.
Χαιρετισμό απηύθυνε ο βουλευτής Καρδίτσας Τέλης Σπάνιας, ο οποίος τόνισε μεταξύ άλλων ότι «για εμάς τους Θεσσαλούς η Λίμνη Πλαστήρα έχει ιδιαίτερη βαρύτητα καθώς είναι πηγή ζωής” και αναφέρθηκε σε όσα έχει δρομολογήσει η κυβέρνηση για την αντιμετώπιση της λειψυδρίας μέσα από μία σειρά έργων που θα εξασφαλίσουν νερό στους παραγωγούς που έχουν ανάγκη, ενώ θα δώσουν ώθηση για την ανάπτυξη της Θεσσαλίας».
Ο αντιπεριφερειάρχης ΠΕ Καρδίτσας Κώστας Τέλιος μίλησε για την πολλαπλή σημασία της Λίμνης για την ενεργειακή συνεισφορά και υπογράμμισε την ανάγκη να υλοποιηθούν συγκεκριμένα αρδευτικά δίκτυα που θα βάλουν τέλος στη σπατάλη χρήματος και ενέργειας, ζητώντας να δει προσεκτικά η Πολιτεία την άρδευση στη Θεσσαλία. «Πρέπει να γίνουν μικρά και μεσαία φράγματα ώστε να συγκρατείται το νερό στα ορεινά» ανέφερε μεταξύ άλλων.
Η ερημοποίηση
Ο αντιπεριφερειάρχης Περιβάλλοντος Φώτης Λαμπρινίδης έκανε λόγο για «ερημοποίηση ή υπογονιμότητα πολλών εκτάσεων στην ανατολική Θεσσαλία, τις ανεπαρκείς υποδομές και τις παραλείψεις των προηγούμενων ετών, καθώς και για τις επιπτώσεις της λειψυδρίας». Επιπλέον παρουσίασε προτάσεις για την καλύτερη διαχείριση του νερού όπως η «έρευνα και η καινοτομία στον τομέα του νερού, η εκπαίδευση των αγροτών, η ανακύκλωση, η δημιουργία νέων υποδομών καθώς και η απαραίτητη δωρεάν πρόσβαση σε νερό άρδευσης μέχρι κάποιο συγκεκριμένο αριθμό στρεμμάτων», αλλά και την ανάγκη ολοκλήρωσης σημαντικών έργων υποδομής.
Από την πλευρά του ο πρόεδρος ΔΣ του ΤΟΕΒ Ταυρωπού Θανάσης Μαρκινός έθεσε σε πρώτο πλάνο το εγγειοβελτιωτικό έργο Ταυρωπού που κατασκευάστηκε στις δεκαετίες του 60 και του 70 και σήμερα έχει «υψηλές δαπάνες λειτουργίας και συντήρησης και αυξημένες απώλειες νερού λόγω διαρροών». Εξήγησε αναλυτικά τη σημασία της εφαρμογής σύγχρονων τεχνολογικών μέσων για την εξοικονόμηση του νερού όπως το πληροφοριακό σύστημα διαχείρισης άρδευσης «Καλλιρρόη» που ειδικεύεται στην ηλεκτρονική καταγραφή και διαχείριση αρδευτικού νερού σε πραγματικό χρόνο. «Με το σύστημα ο μέσος κύκλος άρδευσης ανέρχεται στις 8 μέρες και η αρδευόμενη έκταση αυξάνεται κατά 33%» υπογράμμισε ο κ Μαρκινός την ώρα που βρισκόμαστε σε μια δύσκολη συγκυρία αφού όπως εξήγησε οι μέσες τιμές βροχόπτωσης του 2024 για την περίοδο Μαΐου – Αυγούστου ανήλθαν σε κάτι λιγότερο από το μισό των τιμών της αντίστοιχης περιόδου για το 2022 και το 2023.
Ο Δρ Γεώργιος Βλόντζος, (καθηγητής Αγροτικής Οικονομίας και Διευθυντής του εργαστηρίου και Καταναλωτικής Συμπεριφοράς στο Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας) μίλησε για τις επιπτώσεις της λειψυδρίας στην οικονομία και στο εμπορικό ισοζύγιο. Παράλληλα εξήγησε ότι η Ελλάδα δεν αξιοποιεί τους υδάτινους πόρους με τον τρόπο που θα έπρεπε φέρνοντας το παράδειγμα της Αιγύπτου όπου μεταξύ άλλων οι κύριες μέθοδοι άρδευσης είναι η κατάκλιση και ο καταιονισμός με χρήση ορυκτών ενεργειακών πόρων. Αναφέρθηκε και στο παράδειγμα του Ισραήλ «όπου σε κάθε συνεταιρισμό υπάρχει διεπιστημονική ομάδα που παρακολουθεί την ποιότητα του αρδεύσιμου νερού και αναπροσαρμόζει το πρόγραμμα άρδευσης».
Ο ομότιμος καθηγητής Θεοφάνης Γέμτος, (Τμ. Γεωπονίας Φυτικής Παραγωγής & Αγροτικού Περιβάλλοντος στο Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας) αναφέρθηκε σε μεθόδους εξοικονόμησης του νερού για αντιμετώπιση της λειψυδρίας. Κάποιες από αυτές αφορούν «την αύξηση της υδατοικανότητας του εδάφους, τη χρήση μοντέλων προσδιορισμού της δόσης άρδευσης συνδεδεμένων με μετεωρολογικούς σταθμούς». Επίσης αφορούν τη «χρήση αισθητήρων υγρασίας εδάφους που μπορούν να ορίζουν την έναρξη και διακοπή του ποτίσματος καθώς και τη χρήση θερμικών καμερών για διαπίστωση θερμικής καταπόνησης των φυτών. Παράλληλα, μεταξύ άλλων πρότεινε τη στροφή σε καλλιέργειες χαμηλής κατανάλωσης, όπως ο ηλίανθος και το σουσάμι, καθώς και ανάπτυξη θερμοκηπίων που θα μειώσουν την κατανάλωση του νερού».
Ο δήμαρχος λίμνης Πλαστήρα Παναγιώτης Νάνος εστίασε στον πολλαπλό χαρακτήρα της λίμνης και κατέστησε σαφές ότι, «δεν είναι Αιγαίο πέλαγος για να αρδεύει 900.000 στρέμματα στο θεσσαλικό κάμπο και ότι ο αρδευτικός της χαρακτήρας εξαντλείται στις 110.000 στρέμματα, όπως σχεδιάστηκε». Ο δήμαρχος ανέδειξε την ενεργειακή και τουριστική διάσταση, την οποία δεν πρέπει να παραγνωρίζουν ορισμένοι, διότι η λίμνη συνεισφέρει σημαντικά στην οικονομική ανάπτυξη της Καρδίτσας συνολικά και «δεν θα επιτρέψουμε να καταστραφεί ως τουριστικό προϊόν υποθηκεύοντας το μέλλον των κοινοτήτων» όπως ανέφερε χαρακτηριστικά. Ο κ. Νάνος κατέθεσε δέσμη μέτρων για την ορθολογική διαχείριση των νερών τα οποία χαρακτήρισε «κρίσιμο εθνικό πόρο που πρέπει να διαχειριστούμε όπως το Ισραήλ». Επίσης πρότεινε εκτός από τα έργα ορεινής υδρονομίας να αξιοποιηθεί το μοντέλου του Πάδου της Ιταλίας για την ενίσχυση του υδροφόρου ορίζοντα της Θεσσαλίας και να μεταφερθεί μέρος νερού από τον Αχελώο.Μιλώντας για τις ανάγκες του Δήμου Λίμνης Πλαστήρα ανέφερε ότι είναι υψηλή προτεραιότητα η κατασκευή του αρδευτικού στην αμπελουργική ζώνη Μοσχάτου – Μεσενικόλα, του αγροκτήματος Νευρόπολης, περιοχές όπου παράγονται Προϊόντα Ονομασίας Προέλευσης και ΠΓΠ, όπως και η άρδευση του πάρκου Παραδοσιακής Κτηνοτροφίας.
Η εκδήλωση διοργανώθηκε από το Ινστιτούτο των «Ψηφιακών Αργοναυτών» σε συνεργασία με το Δήμο Λίμνης Πλαστήρα. Συντόνισε ο δημοσιογράφος Λάμπρος Ζαχαρής.
