Έγκλημα στα Τέμπη: Στο «φως» το αποκαλυπτικό πόρισμα για τις εκρήξεις μετά τη σύγκρουση των τρένων

Οργή και κρίσιμα ερωτήματα εξακολουθεί να εγείρει δύο χρόνια αργότερα το έγκλημα των Τεμπών, που έχει σημαδέψει ανεξίτηλα τη χώρα. Στο προσχέδιο του πορίσματος που συντάχθηκε από τον Εθνικό Οργανισμό Διερεύνησης Αεροπορικών και Σιδηροδρομικών Ατυχημάτων και Ασφάλειας Μεταφορών (ΕΟΔΑΣΑΑΜ), αναλύεται η αλληλουχία των γεγονότων, τα αίτια των εκρήξεων και η πολυπλοκότητα των ερευνών.

Με δεδομένα από ερευνητικά κέντρα του εξωτερικού, όπως τα Πανεπιστήμια της Πίζας και της Γάνδης, αλλά και τη χρήση μεθόδων όπως η «υπολογιστική ρευστοδυναμική», γίνεται μια προσπάθεια να αποδοθεί η πραγματική εικόνα αυτής της τραγωδίας.

Όπως προκύπτει από το προσχέδιο, δεν υπάρχουν στοιχεία που να υποστηρίζουν την ύπαρξη μεγάλης δεξαμενής δεκάδων τόνων ή κρυφού βαγονιού στην εμπορική αμαξοστοιχία. Παρ’ όλα αυτά, εκτιμάται ότι μέχρι την ολοκλήρωση του τελικού πορίσματος θα επιβεβαιωθεί η παρουσία ποσότητας περίπου 3,5-4 τόνων, πιθανότατα αρωματικών υδρογονανθράκων, στο τρίτο βαγόνι της εμπορικής, το οποίο ανεφλέγη μετά τη σύγκρουση.

Η περιορισμένη διαρροή ελαίων σιλικόνης από τους μετασχηματιστές στα δύο πρώτα βαγόνια του εμπορικού τρένου, σύμφωνα με τις διαθέσιμες πληροφορίες, δεν θεωρείται επαρκής αιτία για την έκρηξη που σημειώθηκε. Αυτό υποστηρίζεται και από το γεγονός ότι οι μετασχηματιστές παρουσιάζουν μόνο ελάχιστες ρωγμές. Η ανασύνθεση των γεγονότων βασίζεται στα διαθέσιμα δεδομένα σχετικά με την κίνηση των συρμών, όπως η κατεύθυνση, η ταχύτητα, η μάζα και η ανάλυση των ζημιών που υπέστησαν τα βαγόνια μετά το δυστύχημα.

Σε ό,τι αφορά στις εκρήξεις, χρησιμοποιήθηκε κυρίως οπτικό υλικό από κάμερες, το οποίο θεωρείται επαρκές για να οδηγήσει σε επιστημονικά συμπεράσματα σχετικά με το είδος του φορτίου του εμπορικού τρένου που βρισκόταν στη γραμμή καθόδου. Σύμφωνα με το πόρισμα, κανένα από τα εμπλεκόμενα ερευνητικά κέντρα –τα Πανεπιστήμια της Πίζας και της Γάνδης, καθώς και το Σουηδικό Ινστιτούτο– δεν έχει καταλήξει ακόμη σε οριστικά συμπεράσματα για το φορτίο που προκάλεσε την έκρηξη. Ωστόσο, και οι τρεις φορείς έχουν τεκμηριώσει την πλέον κατάλληλη μεθοδολογία, από την οποία μπορούν να προκύψουν αξιόπιστα συμπεράσματα, εφόσον ληφθούν υπόψη οι σωστές παράμετροι, όπως η υγρασία, η ταχύτητα του ανέμου και η θερμοκρασία.

Η μέθοδος που προτείνεται είναι η «υπολογιστική ρευστοδυναμική» (Computational Fluid Dynamics – CFD), η οποία εξετάζει τη φλόγα και προσδιορίζει το είδος και την ποσότητα του εύφλεκτου υλικού που την προκάλεσε. Το Πανεπιστήμιο της Πίζας έχει επιβεβαιώσει την καταλληλότητα της μεθόδου για την ανάλυση της έκρηξης στα Τέμπη, ενώ το Πανεπιστήμιο της Γάνδης έχει μέχρι στιγμής εγκρίνει τις σωστές παραμέτρους για τη χρήση της μεθόδου, όπως η υγρασία. Στο πλαίσιο αυτό, οι ερευνητές της Γάνδης απέκλεισαν νωρίς την πιθανότητα τα έλαια σιλικόνης να ευθύνονται για την έκρηξη, χάρη στις αναλύσεις με τη μέθοδο CFD.

Παρά το γεγονός ότι το πλήρες πόρισμα αναμένεται να δημοσιοποιηθεί στα τέλη Φεβρουαρίου, η συγκεκριμένη μέθοδος, η οποία θεωρείται η πλέον κατάλληλη από τους συντάκτες του πορίσματος, βρίσκεται ακόμα σε εξέλιξη, καθώς απαιτείται χρόνος για την ολοκλήρωση της ανάλυσης όλων των δεδομένων.

Πυρόσβεση

Όπως περιγράφεται στην εν λόγω έκεθση, από την αμαξοστοιχία Intercity 62, κάηκαν ολοσχερώς από τη φωτιά το πίσω μέρος του βαγονιού εστιατορίου και το επιβατικό βαγόνι Β2. Μέσα σε έξι κλάσματα του δευτερολέπτου από τη σύγκρουση των μηχανών των τρένων, εμφανίζεται το πρώτο ηλεκτρικό τόξο που προκαλεί βραχυκύκλωμα και φωτεινή λάμψη, ενώ ακολουθούν δύο ακόμη λάμψεις. Η έκρηξη ξεκινά περίπου τρία κλάσματα του δευτερολέπτου αργότερα από το έδαφος, πιθανώς εξαιτίας σπινθήρων από τα φρένα, και επεκτείνεται προς τα πάνω, δημιουργώντας φωτιά διαμέτρου 42 μέτρων που καίει για περίπου δύο δευτερόλεπτα, σηματοδοτώντας την πρώτη φάση της πυρκαγιάς.

Στη δεύτερη φάση, λίγα δευτερόλεπτα μετά την αρχική ανάφλεξη, σημειώνεται νέα φωτιά σε μη προσδιορισμένη περιοχή, μακριά από την αρχική εστία. Αυτή η δευτερεύουσα φωτιά ενισχύει την αρχική, διπλασιάζοντας το μέγεθός της πριν σβήσει μετά από λίγα δευτερόλεπτα. Οι παρατηρήσεις σχετικά με τη διάρκεια και το ύψος των φλογών υποδεικνύουν την εμπλοκή σημαντικής ποσότητας καυσίμου.

Τα Πανεπιστήμια της Πίζας και της Γάνδης, καθώς και το Σουηδικό Ινστιτούτο, έχουν καταλήξει στην πλέον κατάλληλη μεθοδολογία για την ανάλυση της έκρηξης.

Στην τρίτη φάση, δύο ξεχωριστές φωτιές συνεχίζουν να καίνε στο επίπεδο του εδάφους. Η μία είναι κοντά στις μηχανές του εμπορικού τρένου, πιθανώς θερμαίνοντας τα έλαια σιλικόνης, αλλά σβήνει από μόνη της πριν καταναλώσει όλο το λάδι του μετασχηματιστή. Η δεύτερη φωτιά εντοπίζεται στα απομεινάρια του βαγονιού εστιατορίου, με ισχυρή φλόγα και συνολική διάρκεια περίπου δύο ώρες. Αυτές οι δύο εστίες φαίνεται να εξαντλούν κάθε υπόλοιπο καυσίμου που δεν είχε ήδη καταναλωθεί από την αρχική πυρκαγιά. Η πρώτη απόπειρα πυρόσβεσης σημειώνεται 43 λεπτά μετά την έναρξη της φωτιάς από ένα μόνο πυροσβεστικό όχημα, χωρίς όμως ουσιαστικό αποτέλεσμα.

Η φωτιά στο βαγόνι Β2 ξεκινά από το κάτω μέρος στις 23:35 και επεκτείνεται κατά μήκος του βαγονιού χωρίς να αντιμετωπιστεί από πυροσβεστικές δυνάμεις, μέχρι που καίει έντονα, τροφοδοτούμενη από τα υφάσματα των καθισμάτων, τις κουρτίνες και τα εσωτερικά υλικά. Μέχρι τις 00:40 η φωτιά είχε κάψει ολοσχερώς το βαγόνι Β2 και άρχισε να σβήνει από μόνη της λόγω έλλειψης καύσιμων υλικών.

Λίγο μετά τις 02:00 τα ξημερώματα, η φωτιά στο βαγόνι του εστιατορίου φαίνεται να μειώνεται, με αεροφωτογραφία να δείχνει καπνό να αναδύεται από τα υπολείμματα του βαγονιού και δύο μικρές εστίες να παραμένουν στα μπροστινά και πίσω τμήματα του. Μια πυροσβεστική ενέργεια που καταγράφηκε στις 02:32 δείχνει αφρό να αντλείται προς το βαγόνι, αλλά δεν είναι σαφές αν συνέβαλε ουσιαστικά στην κατάσβεση, καθώς η φωτιά είχε ήδη καταναλώσει όλο το βαγόνι, σύμφωνα με το πόρισμα.

Τρεις φάσεις μετά την σύγκρουση

Η ανάλυση του οπτικού υλικού από τη στιγμή της σύγκρουσης αποκαλύπτει τρεις διακριτές και διαδοχικές φάσεις (πρώτη σύγκρουση, δεύτερη σύγκρουση, επιβράδυνση), από τη στιγμή της αρχικής μετωπικής σύγκρουσης έως την τελική ακινητοποίηση των οχημάτων.

Στην πρώτη φάση, η σύγκρουση αφορά κυρίως τα πρώτα τέσσερα βαγόνια των δύο συρμών: τα δύο της εμπορικής όπου βρίσκονται οι μηχανές και τα δύο πρώτα της επιβατικής, όπου βρίσκονται η μηχανή και το βαγόνι πρώτης θέσης των επιβατών. Η αρχική μετωπική πρόσκρουση εκτινάσσει τα βαγόνια προς μία πλευρά και τα συντρίβει στον τοίχο του αυτοκινητόδρομου. Το βαγόνι της πρώτης θέσης καταστρέφεται πλήρως, με τα καθίσματά του να διασκορπίζονται στην ευρύτερη περιοχή. Καθώς τα τέσσερα αυτά βαγόνια αποσυνδέονται από τις αμαξοστοιχίες τους, τα υπόλοιπα βαγόνια αρχίζουν να κινούνται πιο αργά λόγω της πρόσκρουσης και της ενεργοποίησης των φρένων. Σύμφωνα με το πόρισμα, το χειροκίνητο φρένο έκτακτης ανάγκης ενεργοποιείται ένα δευτερόλεπτο πριν από την πρώτη σύγκρουση, ενώ τα μηχανικά φρένα της επιβατικής αμαξοστοιχίας ενεργοποιούνται αυτόματα λόγω της απώλειας πίεσης αέρα από την αρχική σύγκρουση.

Η δεύτερη σύγκρουση είναι επίσης μετωπική και αφορά τα υπόλοιπα βαγόνια, συγκεκριμένα το βαγόνι εστιατορίου της επιβατικής αμαξοστοιχίας, το οποίο είναι το τρίτο κατά σειρά, και ένα βαγόνι της εμπορικής που μετέφερε χαλύβδινες πλάκες. Αυτή η σύγκρουση προκαλεί σοβαρές ζημιές στο βαγόνι του εστιατορίου, το οποίο παραμορφώνεται και παίρνει το σχήμα «τελικού σίγματος».

Στην τρίτη φάση, τα βαγόνια εξακολουθούν να συγκρούονται μεταξύ τους με μικρότερη πλέον ορμή, όπως επισημαίνεται στο πόρισμα, που έφερε στο «φως» η Καθημερινή.

Δείτε επίσης:

• Αινιγματική ανάρτηση του Νίκου Πλακιά: «Λευκή επιταγή από εμένα δεν θα πάρει κανένας!»
• Υπεύθυνο για την μη εφαρμογή της σύμβασης 717 θεωρεί τον Χρήστο Σπίρτζη ο Νίκος Πλακιάς
• Η Λυμπεράκη διασύρει την Συρεγγέλα σε ζωντανή μετάδοση