Οι τάφοι έργα τέχνης των ηρώων του 1821 στο Α’ Νεκροταφείο Αθηνών

Στο Α’ Νεκροταφείο Αθηνών βρίσκονται οι τάφοι αρκετών ηρώων της επανάστασης του 1821.

Ο Θεόδωρος Κολοκοτρώνης πέθανε από εγκεφαλικό επεισόδιο σε ηλικία 73 ετών στις 4 Φεβρουαρίου του 1843 στην Αθήνα, λίγο μετά την επιστροφή από δεξίωση στα Ανάκτορα.

Στο ταφικό μνημείο του Κολοκοτρώνη στο Α’ Νεκροταφείο Αθηνών υπάρχει άγαλμά του, που πάντα την κοσμούν μια ελληνική σημαία και μερικά λουλούδια. Κάτω από το άγαλμα,  υπάρχει μια επιγραφή που σημειώνει χαρακτηριστικά: «Σιγά διαβάτη. Κοιμάται ο Γέρος του Μοριά. Ύπνο του μη του ταράξεις».

Τα οστά του σήμερα βρίσκονται στην Τρίπολη, την πόλη που κατάφερε να απελευθερώσει με τους άνδρες του. Η μεταφορά των οστών αποφασίστηκε από τον Ελευθέριο Βενιζέλο, ο οποίος συνόδευσε την μεταφορά τους από την Αθήνα. Το 1971 στην πλατεία του Άρεως Τριπόλεως στήθηκε άγαλμα του Θεόδωρου Κολοκοτρώνη, στη βάση του οποίου και σε ειδική κρύπτη, βρίσκονται τα οστά από το 1993.

Ο Ιωάννης Μακρυγιάννης, ή Ιωάννης Τριανταφύλλου, όπως ήταν το πραγματικό του όνομα, πέθανε στις 27 Απριλίου του 1864 στην Αθήνα σε ηλικία 67 ετών, «εξ υπερβαλλούσης σωματικής εξαντλήσεως».

Ο τάφος του βρίσκεται στο παλαιότερο τμήμα του Α’ Νεκροταφείου Αθηνών και αποτελεί έναν από τους πιο εντυπωσιακούς. Πίσω από τις προτομές του ιδίου και της συζύγου του, Αικατερίνης Σκουζέ, υπάρχει μικρογραφία ενός αρχαιοελληνικού ναού.

Ο Εμμανουήλ Ξάνθος, που τόσα προσέφερε στον Αγώνα, άφησε την τελευταία του πνοή μέσα στη Βουλή των Ελλήνων, την Πέμπτη 29 Νοεμβρίου του 1851, σε ηλικία 79 ετών.

Παρακολουθώντας τη συνεδρία από το θεωρείο και υπό τον φόβο σφοδρών συγκρούσεων μεταξύ των βουλευτών, ο πρόεδρος της Βουλής διέκοψε τη συζήτηση και ζήτησε από όλους να αποχωρήσουν. Πάνω στον πανικό κάποιος έσπρωξε τον Ξάνθο και εκείνος έπεσε από τις σκάλες ύψους 10 μέτρων. Σήμερα ο τάφος του βρίσκεται στο Α’ Νεκροταφείο Αθηνών, με ένα μαρμάρινο σταυρό με το όνομά του να βρίσκεται καρφωμένος πάνω σ’ ένα μεγάλο βράχο.

Ο Οδυσσέας Ανδρούτσος είναι ο ήρωας που βρήκε ίσως τον πιο τραγικό θάνατο, από τα χέρια Ελλήνων μάλιστα. Θάφτηκε γρήγορα και ανεπίσημα κοντά στην Εκκλησία της Μεταμορφώσεως. Έπρεπε να περάσουν 40 χρόνια προκειμένου η ελληνική κυβέρνηση να αλλάξει στάση και να αναγνωρίσει το έργο του. Ο τάφος του είναι ένα κενοτάφιο, καθώς τα οστά του έχουν μεταφερθεί στην Πρέβεζα.

Ο Κωνσταντίνος Κανάρης, πέθανε στην οικία του, επί της οδού Κυψέλης 56 στην Αθήνα (η οικία του γκρεμίστηκε και στη θέση της χτίστηκε μια πολυκατοικία!) από ανακοπή καρδιάς, χτυπημένος από ημιπληγία, όντας Πρωθυπουργός της χώρας. Και ενώ ο τάφος του βρίσκεται στο Α’ Νεκροταφείο Αθηνών, η καρδιά του βρίσκεται στο Εθνικό Ιστορικό Μουσείο.

Αλέξανδρος Μαυροκορδάτος, Κοσμάς Κοκκίδης, Γεώργιος Κοζάκης Τυπάδλος, Ανδρέας Μεταξάς, Ανδρέας Ζαΐμης, Θεόκλητος Φαρμακίδης, Δημήτριος Καλλιφρονάς, η Νίκη Τζαβέλα, γυναίκα του Κίτσου Τζαβέλα, έχουν ταφεί μεταξύ πολλών άλλων, στο Α’ νεκροταφείο Αθηνών, όπου επίσης βρίσκεται ο οικογενειακός τάφος όπου έχουν μετακομιστεί τα οστά της Θρακιώτισσας καπετάνισσας Δόμνας Βισβίζη και του συζύγου της, Αντώνη.