Το πρόγραμμα αναβάθμισης της Πολεμικής Αεροπορίας

Η έναρξη της πολυεθνικής αεροπορικής άσκησης ΗΝΙΟΧΟΣ 2025, τη Δευτέρα 31 Μαρτίου, η αναμενόμενη επιστολή τιμής και διαθεσιμότητας (P&A: Price & Availability) για τον εκσυγχρονισμό των 38 μαχητικών F-16C/-D Block 50 και η προγραμματισμένη για τις 4 Απριλίου εξαγγελία του μακροπρόθεσμου εξοπλιστικού προγράμματος από τον πρωθυπουργό αποτελούν ιδανική συγκυρία για σύντομη ανασκόπηση του παρόντος, και κυρίως του μέλλοντος, του στόλου μαχητικών της Πολεμικής Αεροπορίας (ΠΑ).

• Του Περικλή Ζορζοβίλη

Ο εκσυγχρονισμός 82 (μετά τις απώλειες) μαχητικών F-16C/-D Block 52+ και Block 52+ Advanced στη διαμόρφωση Block 72 Viper μέσω διακρατικής συμφωνίας (6η τροποποίηση της GR-D-SNY) με τις ΗΠΑ, που αποφασίστηκε τον Απρίλιο του 2018, επί κυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ – ΑΝ.ΕΛ., αποτέλεσε την αφετηρία για την αναβάθμιση της ΠΑ μετά τη χρεοκοπία της χώρας το 2010. Η αποπληρωμή του κόστους των 1,232 δισ. ευρώ για τον εκσυγχρονισμό και των επιπλέον 230 εκατ. ευρώ για τα προγράμματα ασφάλειας και εφοδιασμού και πληροφοριών είχε προγραμματιστεί σε βάθος 11 ετών (2018-2028).

Στις 25 Ιανουαρίου 2021 ακολούθησε η υπογραφή των συμβάσεων μεταξύ του υπουργείου Εθνικής Αμυνας (ΥΠΕΘΑ) και των γαλλικών εταιριών Dassault Aviation, MBDA France, Thales DMS France SAS και Safran Aircraft Engines για την προμήθεια 18 μαχητικών Rafale F3R (12 μεταχειρισμένων και έξι νέας κατασκευής), την Ε-Σ-Υ (Εν-Συνεχεία-Υποστήριξη – FOS: Follow-On-Support) τους για διάστημα τεσσάρων ετών και τον οπλισμό τους (αγορά βλημάτων αέρος – αέρος Meteor, εκσυγχρονισμός 39 βλημάτων αέρος – επιφανείας ΑΜ-39 Exocet, υποστήριξη υφιστάμενων βλημάτων αέρος – αέρος MICA και αέρος – εδάφους SCALP-EG). Το συνολικό κόστος ανήλθε σε 2,46 δισ. ευρώ και η αποπληρωμή του είχε προγραμματιστεί για την περίοδο 2021-2025.

Περίπου έναν χρόνο αργότερα, στις 15 Φεβρουαρίου 2022, κυρώθηκαν με νόμο οι τροποποιήσεις των τριών αρχικών συμβάσεων για τη συμπληρωματική προμήθεια έξι νέας κατασκευής μαχητικών Rafale F3R, την επέκταση μέχρι και το 2027, για το σύνολο των 24 μαχητικών, της Ε-Σ-Υ για δομικά μέρη, ηλεκτρονικό εξοπλισμό και κινητήρες, και τη συμπληρωματική προμήθεια όπλων (48 βλήματα αέρος – αέρος MICA), με συνολικό κόστος 1,092 δισ. ευρώ, προγραμματισμένο να αποπληρωθεί την περίοδο 2022-2028. Δηλαδή, το συνολικό κόστος για την προμήθεια των 24 Rafale F3R (12 μεταχειρισμένα και 12 νέας κατασκευής) της Ε-Σ-Υ μέχρι και το 2027 και των όπλων τους ανήλθε σε 3,55 δισ. ευρώ.

Το επόμενο ορόσημο καταγράφηκε στις 25 Ιουλίου 2024, όταν το ΥΠΕΘΑ ανακοίνωσε την αποστολή στις ΗΠΑ της υπογεγραμμένης LOA για την προμήθεια των μαχητικών F-35A Lightning II, σηματοδοτώντας την έναρξη των διαπραγματεύσεων για την κατάρτιση της διακρατικής σύμβασης. Η προμήθεια περιλαμβάνει 20 F-35A Lightning II με δικαίωμα προαίρεσης (option) επιπλέον 20 μαχητικών, εξοπλισμό υποστήριξης για εκτέλεση αποστολών αέρος – αέρος και αέρος – εδάφους σε διαμόρφωση χαμηλής παρατηρησιμότητας (εσωτερική μεταφορά όπλων) ή με εξωτερική μεταφορά όπλων, εξοπλισμό εκπαίδευσης συμπεριλαμβανομένων τεσσάρων πλήρων εξομοιωτών αποστολής πτήσης (FMS), εξοπλισμό, υλικά και υπηρεσίες εκπαίδευσης για ιπτάμενους και τεχνικούς, και υλικά και υπηρεσίες υποστήριξης για την εξαετία (2028-2033), που θα διαρκέσουν οι παραδόσεις τους.

Το συνολικό κόστος ανέρχεται σε 3,7 δισ. δολάρια (3,417 δισ. ευρώ με την τρέχουσα ισοτιμία), εκ των οποίων 3 δισ. δολάρια (2,77 δισ. ευρώ) είναι το κόστος των μαχητικών και του εξοπλισμού, και τα υπόλοιπα 700 εκατ. δολάρια (647 εκατ. ευρώ) αφορούν την υποστήριξη τους για την περίοδο 2028-2033. Ας σημειωθεί ότι στο ανωτέρω ποσό δεν περιλαμβάνονται το κόστος του δικαιώματος προαίρεσης (option) για τα επιπλέον 20 μαχητικά του τύπου, η προμήθεια όπλων, η κατασκευή αναγκαίων υποδομών και εγκαταστάσεων, η υποστήριξη και συντήρηση των μαχητικών μετά την παράδοση του τελευταίου (2033), καθώς και τα προγράμματα βιομηχανικής συμμετοχής Τα τελευταία η ελληνική πλευρά αποφάσισε να μην τα συμπεριλάβει στη διακρατική σύμβαση.

Οπως προκύπτει από τα ανωτέρω, από το 2018 μέχρι σήμερα έχουν ανατεθεί συμβάσεις περί τα 8,5 δισ. ευρώ για:

• εκσυγχρονισμό 82 μαχητικών στη διαμόρφωση F-16 Block 70 Viper,
• προμήθεια 24 Rafale F3R και 20 F-35A Lightning II και υπηρεσιών Ε-Σ-Υ για περιορισμένο χρονικό διάστημα για τους δύο τύπους,
• απόκτηση μικρής ποσότητας νέων όπλων (Meteor και MICA) και εκσυγχρονισμό – υποστήριξη υφιστάμενων για τα Rafale.

Στο ποσό αυτό πρέπει να προστεθούν συμβάσεις περί το 1,2 δισ. ευρώ για όπλα, υλικά και υπηρεσίες συντήρησης και υποστήριξης του στόλου των μαχητικών.

Τα 126 μαχητικά σύγχρονης τεχνολογίας και οι πρόσθετες ανάγκες

Με την επιτυχή ολοκλήρωση των ανωτέρω προγραμμάτων, η ΠΑ θα εντάξει στον στόλο της συνολικά 126 μαχητικά σύγχρονης τεχνολογίας, που όμως απαιτούν νέες, πρόσθετες, σημαντικού ύψους επενδύσεις για την πλήρη επιχειρησιακή αξιοποίησή τους.

Η προμήθεια νέου συστήματος αυτοπροστασίας (ΣΑ) για τα 82 F-16 Block 70 Viper, που λειτουργικά θα είναι συμβατό με το ενεργητικής ηλεκτρονικής σάρωσης (AESA) ραντάρ τους, ίσως αποτελεί το πιο χαρακτηριστικό παράδειγμα. Ενδεικτικά, αναφέρεται ότι η αρχική διερεύνηση της ΠΑ απέφερε αρχικό κόστος περί το 1,47 δισ. δολάρια για την προμήθεια αριθμού ΣΑ ίσου με αυτόν των εκσυγχρονισμένων μαχητικών και, κατά πάγια πρακτική, επιπλέον 10% ως εφεδρικών. Πολύ κρίσιμες είναι επίσης οι προμήθειες όπλων, όπου διαχρονικά παρουσιάζεται υστέρηση. Η ενσωμάτωση σύγχρονων όπλων ακόμη και σε παλαιότερης γενεάς πλατφόρμες αυξάνει εκθετικά την επιχειρησιακή τους αξία και αποτελεί πρακτική που έχουν υιοθετήσει πολλές αεροπορίες – όπως η αεροπορία των ΗΠΑ, που το 2022 ανακοίνωσε την επιτυχή εκτόξευση κατευθυνόμενου βλήματος χαμηλής παρατηρησιμότητας AGM-158 (JASSM) από μαχητικό F-16 παλαιότερης έκδοσης (pre-block) των ελληνικών F-16 Block 30 που εισήχθησαν σε υπηρεσία το 1989.

Πιεστική ανάγκη αποτελεί και η συμπλήρωση του οπλοστασίου των Rafale F3R πρωτίστως με όπλα προσβολής στόχων εδάφους – επιφανείας (π.χ., AASM Hammer) και ατρακτιδίων στοχοποίησης, ναυτιλίας & αναγνώρισης, που θα επιτρέψουν πλήρη αξιοποίηση της δυνατότητας πολλαπλών ρόλων του μαχητικού.

Τα επόμενα βήματα

Σύμφωνα με πληροφορίες της «κυριακάτικης δημοκρατίας», στον Μακροπρόθεσμο Προγραμματισμό Αμυντικών Εξοπλισμών (ΜΠΑΕ) 2025-2036 και στη δεκαετία που έπεται αυτού προβλέπονται οι ακόλουθες πιστώσεις που αφορούν τον στόλο των μαχητικών:

• 440 εκατ. ευρώ για την κατασκευή των υποδομών των μαχητικών F-35A Lightning II, πλέον των 170 εκατ. ευρώ που διατίθενται για κατασκευή προηγμένων υποδομών γενικά για τα οπλικά συστήματα της ΠΑ,
• 776 εκατ. ευρώ για την προμήθεια επιπλέον έξι μαχητικών Rafale,
• 800 εκατ. ευρώ για την προμήθεια όπλων για τα μαχητικά F-35A,
• 1 δισ. ευρώ για τον εκσυγχρονισμό των 38 F-16C/-D Block 50 σε διαμόρφωση Block 70 Viper,
• 3,5 δισ. ευρώ για την προμήθεια των 20 μαχητικών F-35A του δικαιώματος προαίρεσης,
• μη δυνάμενο να προσδιορισθεί μέρος των 900 εκατ. ευρώ που διατίθενται για Ε-Σ-Υ υφιστάμενων οπλικών συστημάτων και μέσων της ΠΑ και των επιπλέον 150 εκατ. ευρώ που διατίθενται για συντήρησή τους.

Φυσικά, πολλά θα εξαρτηθούν από την ομαλή υλοποίηση των προγραμμάτων αλλά και τον προγραμματισμό των πιστώσεων. Σε κάθε περίπτωση, εν όψει του νέου κύκλου εξοπλισμών, καλό θα ήταν η επανάληψη των λαθών του απώτερου και πρόσφατου παρελθόντος να αποφευχθεί.

Πηγή: Κυριακάτικη Δημοκρατία