Χορτάσαμε από μεγαλεπήβολα ενεργειακά πρότζεκτ

Χθες είχαμε άλλη μια εκδήλωση ενδιαφέροντος της Chevron για συμμετοχή της σε έρευνες για εξορύξεις υδρογονανθράκων Νότια της Κρήτης στα block 1 και 2. Δεν είναι η πρώτη φορά που μεγάλοι ενεργειακοί κολοσσοί εκδηλώνουν ενδιαφέρον για να συμμετέχουν σε μεγάλα ενεργειακά πρότζεκτ υψηλής γεωενεργειακής σπουδαιότητας, αλλά και γεωστρατηγικής αξίας στην περιοχή της ΝΑ Μεσογείου.

Η ιστορία αυτή με τις έρευνες για εξορύξεις στη χώρα μας κρατάει κάποιες δεκαετίες πριν, αλλά πιο έντονα έχει υπάρξει μια κινητικότητα τα τελευταία δέκα χρόνια.

Τι βήματα έχουν γίνει και τι αναβολές και πισωγυρίσματα έχουν υπάρξει όλα αυτά τα χρόνια στον τομέα των ερευνών για υδρογονάνθρακες σε οριοθετημένα θαλάσσια οικόπεδα με βάση τον νόμο Μανιάτη 4001/2011;

Επίσης ποια ήταν η τύχη που είχαν μεγάλοι ενεργειακοί υποθαλάσσιοι διάδρομοι που θα συνέδεαν την Μ. Ανατολή με την Ευρώπη. Απλά υπήρξαν πολυδάπανες μελέτες, αλλά τελικά έμειναν είτε στα χαρτιά (East Med) ή ακόμα και στον «πάγο» όπως η ηλεκτρική διασύνδεση της Κρήτης με την Κύπρο (GSI) και η εν συνεχεία σύνδεση με το Ισραήλ.

Τι είναι όμως αυτό που κάνει όλα αυτά τα μεγάλα ενεργειακά πρότζεκτ να μην προχωρούν στην άμεση υλοποίηση τους; Δεν υπάρχουν τα κονδύλια; Δεν υπάρχουν μελέτες βιωσιμότητας; Δεν υπάρχει επαρκεί η τεχνογνωσία; Τι ακριβώς;

Τίποτα από όλα αυτά, το μόνο που υπάρχει είναι η έλλειψη πολιτικής βούλησης η Ελλάδα να ασκήσει τα εθνικά κυριαρχικά της δικαιώματα, σύμφωνα με το Διεθνές Δίκαιο και τις διεθνείς συμβάσεις που έχει υπογράψει.

Ενδεικτικά να αναφέρουμε ότι η Ελλάδα μέχρι σήμερα έχει πληρώσει πάνω από 400 εκατομμύρια ευρώ σε μελέτες σκοπιμότητας και σε μελέτες για λήψη γεωφυσικών δεδομένων, αναφορικά με τον εντοπισμό δυνητικών στόχων σε θαλάσσια οικόπεδα στο Ιόνιο και Νότια της Κρήτης από την Νορβηγική PGS, (2012-2014), επίσης έχει καταβάλει ρήτρες πολλών εκατομμυρίων σε διάφορους ενεργούς αναδόχους, λόγω παραβίασης συμβατικών όρων, είτε γιατί οι σχετικές περιβαλλοντικές μελέτες κρίθηκαν στα ελληνικά δικαστήρια ανεπαρκείς και τεχνικά ανυπόστατες, είτε γιατί διάφορες περιβαλλοντικές οργανώσεις ή ακτιβιστικές ομάδες, μπλόκαραν την εκκίνηση αυτών των έργων.

Όπως και να έχει, η χώρα δείχνει μια αναξιόπιστη εικόνα προς τα έξω, η οποία συνοδεύεται από μία σειρά ανακόλουθων ενεργειών που πλήττει το κύρος της.

Και μιλάμε για ανακόλουθες ενέργειες, αφού η Ελλάδα δεν έχει πρώτα ανακηρύξει την επέκταση των 12ν.μ, για να μπορεί στην συνέχεια να ανακηρύξει την ΑΟΖ της, σύμφωνα με τον χάρτη της Σεβίλλης, που αποτελεί την οριοθέτηση της με βάση το Δίκαιο της Θάλασσας.

Ακόμα χειρότερα είναι τα μηνύματα που κατά καιρούς η χώρα μας εκπέμπει προς την διεθνή κοινότητα, όπως ότι η Ελλάδα δεν ενδιαφέρεται να γίνει μια παραγωγός χώρα υδρογονανθράκων και να μετατρέψει τις θάλασσες της σε κόλπο του Μεξικού (Δήλωση Δένδια στην Σ. Αραβία το 2021), επίσης τι μηνύματα στέλνει ο νυν Έλληνας ΥΠΕΞ, όταν δύο φορές το ιταλικό ερευνητικό σκάφος για την πόντιση του καλωδίου διασύνδεσης της Κύπρου με την Κρήτη έχει αποχωρήσει από τις συμβατικές περιοχές έρευνας του και έχει επιστρέψει πίσω στην Ιταλία, επειδή δεν έλαβε τις σχετικές άδειες.

Τέλος όταν το ΕΛΙΑΜΕΠ κατά καιρούς δηλώνει μέσω των μελών του, ότι η Ελλάδα έχει απεμπολήσει εθνικά της κυριαρχικά δικαιώματά της (Δήλωση Ροζάκη, Μάρτιος 2025) ή  ότι η συνεκμετάλλευση των ενεργειακών πόρων μας με την Τουρκία δεν είναι ταμπού (Δήλωση Ντόρας Μπακογιάννη).

Υπάρχει περίπτωση με τέτοιες πρακτικές, κάποια ενεργειακή εταιρία να λάβει μια επενδυτική απόφαση στο άμεσο μέλλον για να επενδύσει σε ενεργειακά πρότζεκτ με ένα υψηλό γεωπολιτικό ρίσκο και με μια παλινωδία από πλευράς επιτελών της κυβέρνησης; Καμία.

Και για να έρθουμε στην πρόσφατη επικαιρότητα, με την εκδήλωση ενδιαφέροντος της Chevron στα οικόπεδα Νοτίου της Κρήτης, στην καλύτερη περίπτωση και με ένα γείτονα που θα σεβαστεί το Διεθνές Δίκαιο (σχήμα λόγου) ο οδικός χάρτης έχει τα παρακάτω βήματα:

• Η ημερομηνία δημοσίευσης της προκήρυξης στην επίσημη εφημερίδα της ΕΕ αποτελεί και την ημερομηνία έναρξης του διαγωνισμού, με τα ενδιαφερόμενα μέρη να καλούνται να καταθέσουν δεσμευτική προσφορά εντός 90 ημερών.
• Αν ο διεθνής διαγωνισμός προκηρυχθεί εντός Μαΐου, η Chevron και τυχόν άλλοι ενδιαφερόμενοι θα κληθούν να υποβάλουν προσφορές εντός 90 ημερών. Το πιθανότερο σενάριο είναι να εμφανιστεί μόνο η αμερικανική εταιρεία.
• Μετά το πέρας της καταληκτικής ημερομηνίας, (τέλη Αυγούστου – Σεπτέμβριος) η Ελληνική Διαχειριστική Εταιρεία Υδρογονανθράκων και Ενεργειακών Πόρων (ΕΔΕΥΕΠ) θα προχωρήσει στην αξιολόγηση των προσφορών, για να υποβάλει στη συνέχεια τη σχετική εισήγηση προς το υπουργείο.
• Αν αποδεχθεί το ΥΠΕΝ την εισήγηση για τον προτιμητέο ανάδοχο, τότε οριστικοποιεί τη σύμβαση μίσθωσης, σε διαπραγμάτευση με την εταιρεία, η οποία στη συνέχεια συνυπογράφεται.
• Έπεται η έγκριση της σύμβασης παραχώρησης από το Ελεγκτικό Συνέδριο και η ψήφιση από τη Βουλή, που σημαίνει ότι κάπου προς τα τέλη του 2025 θα έχει ολοκληρωθεί και αυτό το βήμα. Από εκείνη τη στιγμή και μετά, θα έχουμε και επίσημα οριστικό παραχωρησιούχο.
• Ακολουθεί το στάδιο ερευνών που αποτελείται από τρεις φάσεις, το οποίο διαρκεί 7-8 χρόνια.

Άρα μιλάμε η επένδυση θα αρχίσει να λειτουργεί μετά το 2033, ενώ το φυσικό αέριο ως μεταβατικό καύσιμο στα πλαίσια της πράσινης μετάβασης έχει ημερομηνία λήξης το 2050. Δηλαδή ποιος μπορεί να πάρει σοβαρά ένα τέτοιο επενδυτικό πρότζεκτ με ημερομηνία λήξης της βιωσιμότητας του τα 17 χρόνια; Όπου τα πρώτα 10 χρόνια είναι η αποσβεστική περίοδος του πρότζεκτ, τι συζητάμε;

Και θα αναρωτηθεί κανείς, γιατί αυτή τη στιγμή ο μεγάλος ενεργειακός κολοσσός ανακοινώνει αυτό το ενδιαφέρον; Μήπως γιατί η ενεργειακή πολιτική Τραμπ με το δόγμα drill baby drill απηχεί την νέα πολιτική των ΗΠΑ για επιστροφή στα ορυκτά καύσιμα, χτυπώντας τις «απείθαρχες» χώρες του ΟPEC που αρνούνται να αυξήσουν την ημερήσια παραγωγή; Ή μήπως  και ένας συμβολισμός του MAGA (Make America Great Again), με την παρουσία των ΗΠΑ στην ΝΑ Μεσόγειο με πολλούς αποδέκτες.

Όλα είναι γεωπολιτικά παιχνίδια σε μια ενεργειακή σκακιέρα πολλών παικτών.

Μιχάλης Χριστοδουλίδης
Διπλ. Μηχανολόγος Μηχανικός ΑΠΘ
Ενεργειακός Αναλυτής