Η Θάσος, το σμαραγδένιο νησί του βορείου Αιγαίου, γνωστή για το μάρμαρό της, τις ελαιώνες και τη γαλήνη της φύσης, υποδέχεται το Πάσχα με έναν τρόπο μοναδικό, που τιμά την πίστη και την παράδοση αλλά και φέρνει στο φως τον βαθύ ανθρωπισμό των νησιωτών. Οι πασχαλινές μέρες εδώ δεν είναι απλώς ημερομηνίες στο εκκλησιαστικό ημερολόγιο· είναι βίωμα, τελετουργία και κοινοτική πράξη που ενώνει τις γενιές.
Ένα ταξίδι σιωπής και κατάνυξης
Η Μεγάλη Εβδομάδα στη Θάσο ξεκινά με μια ησυχία σχεδόν μυσταγωγική. Οι ρυθμοί του νησιού πέφτουν και όλα μοιάζουν να περιμένουν. Στις εκκλησίες ακούγονται οι κατανυκτικές Ακολουθίες, και κάθε χωριό διατηρεί το δικό του ιδιαίτερο χρώμα και ύφος.
Οι γυναίκες ψήνουν λαμπροκούλουρα και ετοιμάζουν τις παραδοσιακές κοκκινιστές βαφές με φυσικά υλικά, κυρίως με φλούδες κρεμμυδιών ή ρίζες, για να βάψουν τα αυγά τη Μεγάλη Πέμπτη. Η κάθε γιαγιά διατηρεί το δικό της μυστικό για το πιο «γερό κόκκινο» αυγό, αυτό που θα γίνει το αυγό της Παναγίας και θα φυλαχθεί ως φυλαχτό όλο το χρόνο.
Άνθη και πορεία μέσα στη φύση
Η περιφορά του Επιταφίου είναι ίσως η πιο ποιητική στιγμή της εβδομάδας. Στα μικρά χωριά, όπως το Θεολόγο, το Κάστρο ή το Παλιό Λιμάνι, οι Επιτάφιοι βγαίνουν αργά το απόγευμα, όταν ο ήλιος έχει σχεδόν χαθεί πίσω από τα βουνά, και συνοδεύονται από ψαλμούς και τη διακριτική συμμετοχή όλου του χωριού.
Οι κάτοικοι ακολουθούν με κεριά αναμμένα και λουλούδια στα χέρια, ενώ σε κάποιες περιοχές τα παιδιά ραίνουν τον δρόμο με ανθούς λεμονιάς, πασχαλιάς και βιολέτας, δίνοντας στην πομπή κάτι από άνοιξη και θλίψη μαζί. Σε ορισμένα χωριά, ο Επιτάφιος περνά και μέσα από τα σπίτια, ώστε να αγιάσει το νοικοκυριό, έθιμο σπάνιο πια, που όμως διατηρείται με ευλάβεια.
Ανάσταση: Η θάλασσα γίνεται ουρανός
Το βράδυ της Ανάστασης, η Θάσος ντύνεται στα λευκά. Από τις πλαγιές μέχρι τα λιμανάκια, ο κόσμος συγκεντρώνεται στις εκκλησίες, κρατώντας λαμπάδες, πολλά παιδιά με φαναράκια. Το «Χριστός Ανέστη» αντηχεί με μια συγκίνηση ιδιαίτερη. Δεν είναι κραυγή θριάμβου, αλλά κραυγή ελπίδας.
Σε ορισμένα μέρη, όπως στο Λιμένα ή τα Λιμενάρια, τα βεγγαλικά φωτίζουν τον ουρανό και η πρώτη αναμμένη λαμπάδα χρησιμοποιείται για να «σημαδέψει» με σταυρό τα ανώφλια των σπιτιών, για καλή τύχη και προστασία. Η θάλασσα, ήρεμη, αντανακλά τις φλόγες των κεριών και γίνεται καθρέφτης ουρανού. Όσοι έχουν χάσει αγαπημένα πρόσωπα, αφήνουν λουλούδια στο νερό, μια συγκινητική χειρονομία μνήμης και αγάπης.
Η Κυριακή του Πάσχα: Ημέρα χαράς και συλλογικότητας
Την Κυριακή του Πάσχα, η Θάσος ξυπνά με γιορτινή διάθεση. Οι αυλές γεμίζουν με οικογένειες και φίλους που στρώνουν τραπέζια κάτω από τις ελιές. Ο παραδοσιακός οβελίας στήνεται από νωρίς, ενώ ετοιμάζονται χορτόπιτες, σαλάτες με αυγά και παντζάρια, και φυσικά άφθονο ντόπιο κρασί.
Το φαγητό όμως δεν είναι ο μόνος πρωταγωνιστής της ημέρας. Σε πολλά χωριά αναβιώνουν παραδοσιακοί χοροί και τραγούδια, ενώ οι παλιοί μεταφέρουν στα παιδιά ιστορίες από πασχαλινά έθιμα περασμένων δεκαετιών. Η κοινότητα συσπειρώνεται, και το Πάσχα γίνεται αφορμή για επανασύνδεση και ανανέωση δεσμών.
Μικρές Πασχαλινές Παραδόσεις που ξεχωρίζουν
- Το «Σφάξιμο του Αρνιού» από τα ξημερώματα της Κυριακής γίνεται σχεδόν τελετουργικά, με την οικογένεια να συμμετέχει ενεργά στην προετοιμασία.
- Το σπάσιμο των αυγών συνοδεύεται με ευχές για υγεία και καρποφορία, και το αυγό που δεν σπάει θεωρείται τυχερό.
- Σε ορισμένα χωριά, οι νέοι φτιάχνουν αυτοσχέδια εκρήγματα ή μικρούς μηχανισμούς ήχου, που τους χρησιμοποιούν τη νύχτα της Ανάστασης για να τονίσουν τη νίκη της ζωής επί του θανάτου – ένα είδος αρχέγονου πανηγυρισμού.
