Μια δεύτερη ευκαιρία στη ζωή, εκεί όπου η ελπίδα ξαναγεννιέται και τα όνειρα παίρνουν σάρκα και οστά, προσφέρουν τα Σχολεία Δεύτερης Ευκαιρίας, δίνοντας τη δυνατότητα σε ανθρώπους κάθε ηλικίας να γυρίσουν σελίδα και να επαναπροσδιορίσουν το μέλλον τους. Μέσα από μια σύγχρονη, βιωματική προσέγγιση στη μάθηση, δημιουργούν έναν χώρο όπου η θέληση συναντά τη στήριξη, και η γνώση γίνεται εργαλείο για κοινωνική και επαγγελματική ένταξη.
- Από την Ιωάννα Τσέφλιου
Ο διευθυντής του Σχολείου Δεύτερης Ευκαιρίας Αθήνας και μέλος του διοικητικού συμβουλίου της Πανελλήνιας Ενωσης Διευθυντών Σχολείων Δεύτερης Ευκαιρίας (ΠΕΔΙΣΔΕ) Χαράλαμπος Καραντώνης μιλά αποκλειστικά στη «δημοκρατία» για τον θεσμό και για τη βαθιά σημασία που έχει για τους ανθρώπους που επιλέγουν να επιστρέψουν στα θρανία.
«Τα Σχολεία Δεύτερης Ευκαιρίας είναι μια αναγκαία απάντηση στις πραγματικές ανάγκες της κοινωνίας μας. Αυτή τη στιγμή λειτουργούν 68 σχολεία σε όλη την Ελλάδα και άλλα 12 σε καταστήματα κράτησης. Επιπλέον, υπάρχουν και παραρτήματα ή εκτός έδρας τμήματα, που εξυπηρετούν ανθρώπους σε κοντινές πόλεις ώστε να μην είναι αναγκασμένοι να διανύουν μεγάλες αποστάσεις. Ο θεσμός υπάγεται στο υπουργείο Παιδείας, αλλά η πλειονότητα των εξόδων καλύπτεται από ευρωπαϊκά κονδύλια, γεγονός που καταδεικνύει τη σημασία που δίνει και η Ε.Ε. στην εκπαίδευση ενηλίκων και την κοινωνική ένταξη» ανέφερε αρχικά ο κ. Καραντώνης και συνέχισε: «Τα ΣΔΕ θεσμοθετήθηκαν το 1997, με το πρώτο πιλοτικό σχολείο να λειτουργεί το 2000 στο Περιστέρι. Σταδιακά εξαπλώθηκαν σε όλη τη χώρα, με τα δύο τελευταία να ιδρύονται σε Εβρο και Ναύπακτο. Είναι ισότιμα των γυμνασίων και οι απόφοιτοί τους λαμβάνουν τίτλο σπουδών αντίστοιχο του απολυτηρίου γυμνασίου. Από εκεί και πέρα, καθένας μπορεί να επιλέξει αν θα συνεχίσει στο λύκειο, σε επαγγελματική κατάρτιση ή στην αγορά εργασίας».
Οπως εξήγησε, η φοίτηση διαρκεί δύο χρόνια και το πρόγραμμα είναι εντατικό, μεθοδολογικά προσαρμοσμένο στις ανάγκες ενήλικων εκπαιδευομένων. «Εστιάζουμε στο βίωμα, στην εμπειρία, σε μια εκπαίδευση συμπεριληπτική, ουσιαστική και λειτουργική. Δεν πρόκειται για ένα τυπικό γυμνάσιο. Τα μαθήματα εμείς τα ονομάζουμε “γραμματισμούς” και κινούνται στο ευρωπαϊκό πλαίσιο δεξιοτήτων που πρέπει να διαθέτει κάθε ενεργός Ευρωπαίος πολίτης. Διδάσκουμε ελληνική γλώσσα, μαθηματικά, φυσικές επιστήμες, πληροφορική, κοινωνική εκπαίδευση, πολιτισμική αγωγή και περιβαλλοντική εκπαίδευση. Το ζητούμενο δεν είναι η αποστήθιση, αλλά η απόκτηση εργαλείων που θα βοηθήσουν τους εκπαιδευόμενους στην καθημερινότητά τους, στη δουλειά, στο σπίτι, στην κοινωνική τους ζωή» υποστήριξε και πρόσθεσε: «Η μέση ηλικία των μαθητών μας είναι τα 40 έτη και πρόκειται για ανθρώπους που, για διάφορους λόγους, βγήκαν πρόωρα στην αγορά εργασίας και εγκατέλειψαν την εκπαίδευση. Αυτό τους καθιστά ευάλωτους, ιδιαίτερα σε ένα εργασιακό τοπίο που γίνεται ολοένα πιο απαιτητικό».
Οι εκπαιδευτικοί και η στήριξή τους στους μαθητές
Ερωτηθείς για τους εκπαιδευτικούς που απασχολούνται στα Σχολεία Δεύτερης Ευκαιρίας, ο κ, Καραντώνης έκανε λόγο για τρεις διαφορετικές κατηγορίες. «Σε κάθε σχολείο υπάρχουν μόνιμοι εκπαιδευτικοί -συνήθως ο διευθυντής, ο υποδιευθυντής και κάποιοι διδάσκοντες- αποσπασμένοι από το υπουργείο Παιδείας. Παράλληλα, προσλαμβάνονται και ωρομίσθιοι καθηγητές, ανάλογα με τις ανάγκες εκάστοτε μονάδας. Ενα πολύτιμο κομμάτι του σχολείου είναι και οι σύμβουλοι -ο ψυχολόγος και ο σύμβουλος σταδιοδρομίας- που διαδραματίζουν καθοριστικό ρόλο στην ψυχοκοινωνική υποστήριξη των μαθητών. Μην ξεχνάμε ότι πρόκειται για ανθρώπους που στην πλειονότητά τους ξυπνούν από τις 5 το πρωί, εργάζονται σε δύο δουλειές, έχουν οικογένειες, παιδιά, και παρ’ όλα αυτά επιλέγουν να επενδύσουν στον εαυτό τους και στη μόρφωσή τους. Ο ψυχολόγος στηρίζει την ένταξή τους στο μαθησιακό περιβάλλον, ενώ ο σύμβουλος σταδιοδρομίας τούς καθοδηγεί με βάση τις ανάγκες της αγοράς εργασίας και τους βοηθά ακόμα και να συμμετάσχουν σε διαγωνισμούς για θέσεις στο Δημόσιο» σημείωσε.
Ωστόσο, όπως ξεκαθάρισε, ο στόχος των διευθυντών και των εκπαιδευτικών που απασχολούνται σε αυτά τα σχολεία δεν είναι μόνο μαθησιακός. Το σημαντικότερο για εκείνους είναι οι άνθρωποι που φοιτούν εκεί να καταφέρουν να επανενταχθούν κοινωνικά. «Πολλοί είναι μακροχρόνια άνεργοι, πρώην φυλακισμένοι ή πρώην εξαρτημένοι. Δεν είναι μόνο μαθητές – είναι άνθρωποι που βρήκαν ξανά το κουράγιο να ονειρευτούν. Η δουλειά μας είναι να τους δείξουμε πως δικαίως μας εμπιστεύτηκαν» τόνισε ο κ. Καραντώνης στη «δημοκρατία».
Βέβαια, υποστήριξε πως ακόμη και από θεσμούς σαν αυτόν, δεν λείπουν τα προβλήματα. «Από το 2000 μέχρι την περίοδο των Μνημονίων τα σχολεία λειτουργούσαν σχεδόν υποδειγματικά. Η οικονομική κρίση επέφερε τεράστια πλήγματα ιδίως το 2010-2011. Υποχρηματοδότηση, έλλειψη γραφικής ύλης, έλλειψη εξοπλισμού, ακόμα και στοιχειωδών υποδομών. Μόλις τα τελευταία δύο χρόνια άρχισε να αποκαθίσταται η ροή χρηματοδότησης και να καλύπτονται οι βασικές ανάγκες. Τώρα ο μεγάλος μας στόχος είναι να ανανεώσουμε τις τεχνολογικές μας υποδομές» επεσήμανε, ενώ εξήγησε πως υπάρχει ακόμη ένα «αγκάθι»:
«Αν και σε όλα τα δημόσια μουσικά, πειραματικά και ειδικά σχολεία προβλέπεται δωρεάν μεταφορά των μαθητών, εμείς εξαιρούμαστε. Στην Αθήνα αυτό δεν δημιουργεί σοβαρό πρόβλημα, αλλά στην περιφέρεια, όπου υπάρχουν χωριά χωρίς συγκοινωνία, είναι καταστροφικό. Αν δεν λύσουμε αυτό το ζήτημα, συνεχίζουμε να αποκλείουμε κοινωνικά τους ίδιους ανθρώπους που θέλουμε να εντάξουμε. Κάποιοι εγκαταλείπουν τη φοίτηση μόνο και μόνο γιατί δεν μπορούν να μετακινηθούν. Το κράτος πρέπει να δει αυτούς τους ανθρώπους με ευγνωμοσύνη και όχι με τιμωρητική διάθεση».
Ανθρωποι που δεν έχουν ολοκληρώσει ούτε το δημοτικό σχολείο
Ο κ. Καραντώνης έκανε λόγο για ακόμη ένα πιο σύνθετο πρόβλημα, που αφορά τους ανθρώπους που δεν έχουν ολοκληρώσει ούτε το δημοτικό σχολείο. Οπως είπε, πρόκειται για άτομα που δεν ξέρουν ούτε να διαβάζουν ούτε να γράφουν. «Ο νόμος προβλέπει τη δυνατότητα να δώσουν εξετάσεις και να πάρουν απολυτήριο δημοτικού, αλλά λείπει μια υποστηρικτική δομή που να τους βοηθήσει στην προετοιμασία. Με ένα νέο νομοθετικό πλαίσιο επιχειρούμε να το ρυθμίσουμε, ώστε να καλυφθεί αυτό το κενό. Αν εφαρμοστεί σωστά, θα είναι μια ουσιαστική κοινωνική μεταρρύθμιση. Πρέπει να εστιάσουμε περισσότερο στους ευάλωτους ανθρώπους. Ανταποδοτικά αυτοί οι άνθρωποι μπορούν να σου προσφέρουν πολλά περισσότερα, γιατί αναγνωρίζουν το καλό που τους έκανες» ανέφερε ο διευθυντής και συνέχισε:
«Υπάρχει επίσης μια διαρκώς αυξανόμενη ανάγκη για συνέχιση της φοίτησης στο λύκειο. Πολλοί απόφοιτοι μας εκφράζουν την επιθυμία να συνεχίσουν μαζί μας και στην επόμενη βαθμίδα. Είναι λογικό: έχουν χτίσει σχέσεις εμπιστοσύνης, έχουν προσαρμοστεί στο κλίμα του σχολείου, και τους φοβίζει το ενδεχόμενο μιας νέας, ξένης δομής. Δεχόμαστε περισσότερες τηλεφωνικές κλήσεις από ανθρώπους που έχουν ήδη απολυτήριο γυμνασίου και αναζητούν ένα λύκειο με τη φιλοσοφία των ΣΔΕ, παρά για φοίτηση στο γυμνάσιο. Αν υπήρχε ένα Σχολείο Δεύτερης Ευκαιρίας – Λύκειο, με τα ίδια χαρακτηριστικά και μεθοδολογίες, πιστεύουμε ότι θα είχε τεράστια ανταπόκριση. Μιλάμε για ανθρώπους που αναζητούν όχι μόνο γνώσεις, αλλά δεξιότητες ζωής. Κριτική σκέψη, επίλυση προβλημάτων, συναισθηματική νοημοσύνη, δημιουργικότητα – όλα αυτά είναι ουσιαστικά για την καθημερινότητά τους. Αν το σχολείο διαρκούσε τρία ή και πέντε χρόνια, θα μπορούσαν να εμβαθύνουν περισσότερο και να αποκτήσουν απολυτήριο λυκείου μέσα από ένα οικείο, υποστηρικτικό περιβάλλον».
Κλείνοντας, ο κ. Καραντώνης εξέφρασε την πεποίθηση πως, αν υπάρξει πολιτική βούληση, σίγουρα τα σχέδια των αρμόδιων φορέων μπορούν να γίνουν πράξη. «Και το κοινωνικό αντίκρισμα θα είναι τεράστιο» κατέληξε.
Τα Σχολεία Δεύτερης Ευκαιρίας είναι κάτι περισσότερο από ένας θεσμός εκπαίδευσης. Είναι μια γέφυρα που ενώνει το παρελθόν με το μέλλον, γεμίζοντας τους ανθρώπους με δύναμη και αυτοπεποίθηση. Με τη συνεχή υποστήριξη της κοινωνίας και την πολιτική βούληση, ο θεσμός αυτός μπορεί να εξελιχθεί ακόμα περισσότερο, αγγίζοντας περισσότερες ζωές και ενισχύοντας τη συνοχή της κοινωνίας μας.
Πηγή: Εφημερίδα Δημοκρατία
