Με τα χρήματα αυτά θα αγοράσει γεωργική γη και θα προχωρήσει σε αναδάσωση και αγρανάπαυση
• Του ΣΑΚΗ ΤΡΕΧΑ – Εφημερίδα «Έλληνας Αγρότης»
Η Δανία είναι η πρώτη ευρωπαϊκή χώρα που προχωράει στη θέσπιση φόρου για τις εκπομπές ρύπων που προέρχονται από την κτηνοτροφία και παράλληλα η κυβέρνηση θα διαθέσει 40 δισεκατομμύρια δανικές κορόνες για ένα ταμείο πράσινης γης.
Με τα χρήματα αυτά θα αγοράσει γεωργική γη και θα προχωρήσει σε αναδάσωση και αγρανάπαυση. Εως το 2045 υποστηρίζει ότι θα αυξηθούν 2.500.000 στρέμματα δάσους και έως το 2032 θα τεθούν σε αγρανάπαυση 1.400.000 πεδινού εδάφους. Η σχετική νομοθεσία θα πρέπει να εγκριθεί μέσα στο 2024 από το Κοινοβούλιο, αλλά το νομοσχέδιο αναμένεται να περάσει μετά την ευρεία συναίνεση.
Πώς θα λειτουργήσει ο φόρος
Τον σχετικό νόμο εισήγαγε η κυβέρνηση στον δημόσιο διάλογο από τον περασμένο Φεβρουάριο. Εχει στόχο να μειώσει τις εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου κατά 70% σε σχέση με τα επίπεδα του 1990, επίσης να καταστήσει τη χώρα κλιματικά ουδέτερη μέχρι το 2045.
«Θα είμαστε η πρώτη χώρα στον κόσμο που θα εισαγάγει έναν πραγματικό φόρο CO2 στη γεωργία. Πιστεύουμε ότι και άλλες χώρες θα εμπνευστούν από αυτό» δήλωσε ο υπουργός Φορολογίας της Δανίας Jeppe Bruus. Συγκεκριμένα ανακοίνωσε ότι από το 2030 οι κτηνοτρόφοι θα φορολογούνται με 300 κορόνες (40,21 ευρώ) ανά τόνο ισοδύναμου διοξειδίου του άνθρακα, που θα αυξηθεί στις 750 κορόνες (100,52 ευρώ) έως το 2035. Ωστόσο, μετά την έκπτωση φόρου εισοδήματος 60%, το πραγματικό κόστος θα αρχίζει από 120 κορόνες (16,08 ευρώ) και θα αυξηθεί σε 300 κορόνες (40,21 ευρώ) έως το 2030. Αυτός ο φόρος θα ισχύει για αγελάδες, πρόβατα και χοίρους. Οπως υποστηρίζει η νομοθεσία, μια αγελάδα γαλακτοπαραγωγής παράγει 6,6 τόνους ισοδύναμου CO2 ετησίως.
Η βιολογική παραγωγή
Από τον φόρο θα γλιτώσει η βιολογική παραγωγή, αφού το κείμενο της συμφωνίας αναφέρει ότι τα μέρη συμφωνούν ότι ο φόρος δεν πρέπει να εκτοπίσει τη βιολογική παραγωγή, καθώς αποτελεί «σημαντικό κομμάτι στην πράσινη μετάβαση της γεωργίας και στην προώθηση της καλής μεταχείρισης των ζώων».
ΑΠάντως, η κυβέρνηση της Δανίας υπόσχεται ότι τα έσοδα από τον φόρο που συνδέεται με την κτηνοτροφία το 2030-2031 θα επιστραφούν σε επενδύσεις στην τεχνολογία, σε πράσινες πρωτοβουλίες και στη μετάβαση της παραγωγής, με στόχο τους αγρότες που πλήττονται περισσότερο από τον φόρο.
Πάντως, η Νέα Ζηλανδία είχε ψηφίσει έναν παρόμοιο νόμο, που επρόκειτο να τεθεί σε ισχύ το 2025. Ωστόσο, η νομοθεσία ακυρώθηκε έπειτα από έντονες επικρίσεις από τους αγρότες και την αλλαγή της κυβέρνησης, που έγινε με τις εκλογές του 2023. Οι κτηνοτρόφοι της Νέας Ζηλανδίας φάνηκαν πιο τυχεροί από τους Ευρωπαίους συναδέλφους τους.
Δεν προβλέπουν αλλαγή στο παραγωγικό μοντέλο
Από την άλλη, δεν φαίνεται κάποια αλλαγή στο μοντέλο εκτροφής προς την εκτατική κτηνοτροφία, που είναι πιο φιλοπεριβαλλοντική. Στην Ελλάδα, αν και ακόμη έχουμε μετακινούμενους κτηνοτρόφους, δεν υπάρχει κάποια ουσιαστική οικονομική στήριξη. Ενας μετακινούμενος έχει κόστος μεταφοράς, είναι αναγκασμένος να κατασκευάσει δύο στάβλους και να έχει δύο σπίτια.
Δεν υπάρχει κάποια στήριξη, με αποτέλεσμα οι μετακινούμενοι να μειώνονται συνεχώς στη χώρα μας. Ακόμα και συνδεδεμένη με τη νέα ΚΑΠ, δίνεται ενίσχυση σε παχυντές που έχουν σταβλισμένες εκτροφές.
Αν σκέφτονταν την προστασία του περιβάλλοντος, θα στήριζαν ένα παραγωγικό μοντέλο που στηρίζει το περιβάλλον. Ειδικά η βόσκηση στα ελληνικά βουνά θα έπρεπε στη νέα ΚΑΠ να ήταν από μόνη της μια φιλοπεριβαλλοντική δράση.
Η μείωση ζωικού κεφαλαίου στην εκτατική κτηνοτροφία έχει σαν αποτέλεσμα τη μείωση της βόσκησης στα βουνά, που έχουν πυκνή βλάστηση και απειλούνται από φωτιές.
ΠΡΑΣΙΝΗ ΣΥΜΦΩΝΙΑ Ε.Ε.: Η απάντηση στην κλιματική αλλαγή
H Πράσινη Συμφωνία είναι η απάντηση της Ε.Ε. στην κλιματική αλλαγή. Το 2019 το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο κήρυξε κατάσταση κλιματικής έκτακτης ανάγκης, καλώντας την Ευρωπαϊκή Επιτροπή να παρουσιάσει προτάσεις για τον περιορισμό της υπερθέρμανσης του πλανήτη και να διασφαλίσει τη σημαντική μείωση των εκπομπών αερίου του θερμοκηπίου. Η επιτροπή παρουσίασε την Πράσινη Συμφωνία, για μετάβαση σε μια κλιματική ουδέτερη Ευρώπη έως το 2050. Τα τρόφιμα ευθύνονται για το 26% των εκπομπών που συνδέονται με το φαινόμενο του θερμοκηπίου. Το 58% των εκπομπών από τρόφιμα προέρχεται από ζωικές τροφές.
Κινητοποιήσεις και ελαφρά υποχώρηση από Βρυξέλλες
Το 2024 είχαμε αγροτικές κινητοποιήσεις σε όλη την Ευρώπη και την απρόσμενη εκτόξευση του πρωτογενούς τομέα στην πολιτική ατζέντα των κυβερνήσεων. Από τις Βρυξέλλες έως την Ελλάδα, την Ισπανία, την Ολλανδία και την Ιταλία οι αγρότες αντιδρούσαν εναντίον της πράσινης ανάπτυξης. Μπροστά στο κύμα κινητοποιήσεων, η Κομισιόν αναγκάστηκε να υποχωρήσει. Η πεποίθηση, μέσω «ερευνών» προερχόμενων από επιτροπές του ΟΗΕ, ότι πρέπει να μειωθεί η παραγωγή διοξειδίου του άνθρακα που συνδέεται με την αγροτική παραγωγή και την κτηνοτροφία, ώστε να καταπολεμηθεί το φαινόμενο του θερμοκηπίου, οδήγησε σε κρατικές παρεμβάσεις χωρίς συναίνεση και επιπτώσεις σε όλη την Ευρώπη. Οι αγροτικές αντιδράσεις, πάντως, κατάφεραν και έφεραν υποχωρήσεις από την πλευρά των Βρυξελλών, μια και το 2024 ήταν και χρονιά ευρωεκλογών.
Παρεκκλίσεις από τους κανόνες της ΚΑΠ
Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή προτείνει να επιτραπεί στους αγρότες της Ε.Ε. για φέτος να επωφεληθούν από τις παρεκκλίσεις από τους κανόνες της νέας Κοινής Αγροτικής Πολιτικής, που τους υποχρεώνουν να διατηρούν ορισμένες περιοχές μη παραγωγικές. Εξαφανίστηκε, επίσης, μια σημείωση για τη μείωση κατά 30% των εκπομπών μεθανίου και οξειδίου του αζώτου, η οποία υπήρχε σε προηγούμενα σχέδια της πρότασης της επιτροπής για το 2040. Ομοίως, αφαιρέθηκαν οι φράσεις για τη συνιστώμενη αλλαγή συμπεριφοράς των Ευρωπαίων -ενδεχομένως συμπεριλαμβανομένης της κατανάλωσης λιγότερου κρέατος ή γαλακτοκομικών προϊόντων- και την περικοπή των επιδοτήσεων για τα ορυκτά καύσιμα, πολλές από τις οποίες πηγαίνουν στους αγρότες για να τους βοηθήσουν να αντεπεξέλθουν στο υψηλό κόστος του αγροτικού πετρελαίου.
Η λεγόμενη Πράσινη Ανάπτυξη τελικά φαίνεται ότι έχει στόχο τη μείωση του ζωικού κεφαλαίου και του αγροτικού εισοδήματος. Παντού έφερε αύξηση του κόστους ενέργειας. Με επιδοματική πολιτική προσπάθησαν οι κυβερνήσεις να αντιμετωπίσουν το πρόβλημα, που οφειλόταν όμως στις πολιτικές που οι ίδιες είχαν αποφασίσει. Η αύξηση των ΑΠΕ (φωτοβολταϊκά και αιολικά πάρκα) δεν έφερε μείωση στο ενεργειακό κόστος της αγροτικής παραγωγής. Πολλές μονάδες σταμάτησαν να παράγουν, γιατί δεν μπορούσαν να είναι οικονομικά βιώσιμες.
Επίσης, στην αρχή υποχρεωτικά ανάγκασαν τους Ολλανδούς να μειώσουν τα κοπάδια τους και να σφάξουν τα ζώα τους. Στη συνέχεια η Δανία βάζει φόρους, με στόχο να μην είναι οικονομικά βιώσιμες οι εκτροφές. Από την άλλη, αγοράζονται εκτάσεις γεωργικής γης, με στόχο να μην είναι παραγωγικές και να οδηγούνται στην αγρανάπαυση. Μάλιστα, τις αγοράζουν από τους αγρότες και τις δίνουν να τις διαχειριστούν Μη Κυβερνητικές Οργανώσεις.
Πολιτικές κατά της αγροτικής παραγωγής
Ολα αυτά δείχνουν ότι στην Ευρώπη οι πολιτικές που ακολουθούν ουσιαστικά λειτουργούν κατά της αγροτικής παραγωγής. Δεν βοηθούν στην παραγωγή τροφίμων. Κάποιοι δεν θέλουν να είναι βιώσιμο το αγροτικό επάγγελμα.
Από την άλλη, αφήνουν τα σύνορα ανοικτά για τις εισαγωγές τροφίμων. Με τη βοήθεια εμπορικών συμφωνιών που υπογράφει η Ε.Ε. μπορούν να γίνονται εισαγωγές με μειωμένους ή και μηδενικούς δασμούς από τρίτες χώρες, που έχουν χαμηλό κόστος παραγωγής και δεν μπορούν να ανταγωνιστούν τα προϊόντα οι αγρότες της Ε.Ε. Με όλη αυτή την εικόνα είναι πολύ πιθανόν να δούμε και το 2025 αγροτικές κινητοποιήσεις σε όλη την Ε.Ε. Αυτό που θα πρέπει να απαντήσουν οι ευρωπαϊκές κυβερνήσεις στους πολίτες τους είναι αν θέλουν να παράγουν τρόφιμα στην Ε.Ε. Αν ναι, τότε θα πρέπει και οι αγρότες να έχουν ένα εισόδημα για να μπορούν να ζήσουν. Και οι φόροι δεν κινούνται προς αυτή την κατεύθυνση.
