Οι αγελαδοτρόφοι που ζημιώθηκαν μπορούν να καταθέτουν αγωγή για να αποζημιωθούν. Είναι πλέον και νομολογικά αναμφισβήτητο ότι μικρομεσαίες κτηνοτροφικές μονάδες έπρεπε, κατά το διάστημα από 2001 έως και 2007, να πάρουν τιμή στα 40 λεπτά το κιλό και όχι από 27 έως και 36 λεπτά το κιλό που εισέπραξαν.
- Tου ΣΑΚΗ ΤΡΕΧΑ – Εφημερίδα «Έλληνας Αγρότης»
Για τις μεγάλες κτηνοτροφικές μονάδες η τιμή, χωρίς τη λειτουργία του καρτέλ, έπρεπε να είναι μεγαλύτερη. Μάλιστα, με απόφαση του Εφετείου Αθηνών κρίθηκε ότι η τιμή έπρεπε να ήταν -κατά τη διάρκεια του καρτέλ- στα 45 λεπτά το κιλό, με μηνιαία εισκομιζόμενη ποσότητα κατά μέσο περίπου 41 τόνους. Η ζημιά για τους αγελαδοτρόφους ισούται με τη διαφορά μεταξύ καταβληθείσας και ανταγωνιστικής τιμής.
Η νομική εταιρία που έχει αναλάβει τις αποζημιώσεις κτηνοτρόφων από καρτέλ αγελαδινού γάλακτος τονίζει ότι οι ζημιωθέντες κτηνοτρόφοι από το καρτέλ γάλακτος εξακολουθούν να έχουν δικαιώματα, όπως και οι κληρονόμοι τους, σε περίπτωση θανάτου των αρχικών δικαιούχων, μόνο που πρέπει να ασκήσουν αγωγή για να πάρουν αποζημίωση. Η αγωγή μπορεί να ασκηθεί και χωρίς τιμολόγια για όσους κτηνοτρόφους τα έχουν καταστρέψει ή έχουν χάσει.
Οι αγελαδοτρόφοι μπορούν να καταθέτουν αγωγές κατά των καρτελικών εταιριών ΔΕΛΤΑ -Vivartia, ΦΑΓΕ, ΜΕΒΓΑΛ, ΟΛΥΜΠΟΣ-ΤΥΡΑΣ, ΝΕSTLE, όπως επίσης και κατά των μικρότερων γαλακτοβιομηχανιών ΚΡΙΚΡΙ, ΚΟΛΙΟΣ, ΑΓΝΟ, ΕΥΡΩΦΑΡΜΑ, ΝΕΟΓΑΛ, ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΑ ΓΑΛΑΚΤΟΣ ΞΑΝΘΗΣ (ΡΟΔΟΠΗ)/ΟΛΥΜΠΟΣ, που εφάρμοζαν εκείνη την περίοδο τις ίδιες καρτελικές τιμές.
Πότε λειτούργησε
Το καρτέλ λειτούργησε στο χρονικό διάστημα από τον Μάιο 2001 έως τα τέλη 2007. Κάλυπτε το 56% έως 70% της σχετικής αγοράς.
Λόγω των χαμηλών τιμών αγοράς που εφάρμοζαν οι παραπάνω βιομηχανίες γάλακτος, είχε ως αποτέλεσμα πολλοί γαλακτοπαραγωγοί να παύσουν τη λειτουργία των μονάδων τους, γιατί δεν έβγαιναν λόγω της αύξησης των ζωοτροφών και έτσι να συρρικνωθεί σημαντικά η εγχώρια παραγωγή γάλακτος.
Έλεγχος της Επιτροπής Ανταγωνισμού
Οταν η Γενική Διεύθυνση Ανταγωνισμού διενήργησε αυτεπάγγελτο έλεγχο στην αγορά του γάλακτος, ούτε ο πιο ευφάνταστος νους θα μπορούσε να συλλάβει το τι θα ακολουθούσε. Σκάνδαλο εκβιασμού να «σκάει» στα χέρια της Επιτροπής Ανταγωνισμού, γαλακτοβιομηχανίες σε πανικό και υπόγειες κόντρες μεταξύ τους, άφθονο παρασκήνιο, συστηματικές επιθέσεις στην Ανεξάρτητη Αρχή, που για πρώτη φορά στην ιστορία της βρέθηκε σε τόσο δεινή θέση.
H σκιά του καρτέλ βαριά για τις βιομηχανίες που βρέθηκαν κατηγορούμενες στην Επιτροπή Ανταγωνισμού, πόσω μάλλον που είχε να κάνει με ένα από τα βασικότερα προϊόντα διατροφής, το γάλα. Η Ανεξάρτητη Αρχή όχι μόνο προχώρησε στην έκδοση απόφασης για την υπόθεση, αλλά πιστοποίησε και την ύπαρξη καρτέλ στην αγορά του γάλακτος. Στην απόφασή της στοιχειοθετεί ότι πέντε μεγάλες εταιρίες είχαν συμφωνήσει τη συγκράτηση και τη μείωση των τιμών αγοράς νωπού γάλακτος από παραγωγούς – κτηνοτρόφους και την αποφυγή μετακινήσεων των παραγωγών από τη μια εταιρία στην άλλη, με σκοπό τον περιορισμό του ανταγωνισμού μεταξύ τους.
Πώς φθάσαμε στα πρόστιμα -από τα υψηλότερα που έχει επιβάλει ακόμη και ανά εταιρία η Επιτροπή Ανταγωνισμού- έχει τη ρίζα του σε μια συνάντηση που έγινε τον Μάιο του 2004 στη Λάρισα. Εκεί οι διευθυντές της ζώνης γάλακτος των πέντε εταιριών, με στόχο, όπως υποστηρίχθηκε, να συζητήσουν θέματα που άπτονται της ποιότητας του γάλακτος κ.ά. Πλην όμως κανένα άλλο από τα περίπου 19 μέλη του ΣΕΒΓΑΠ δεν είχε τότε προσκληθεί.
Το αντικείμενο της «μυστικής» συνάντησης, όμως, δεν ήταν άλλο παρά ο καθορισμός των τιμών αγοράς του νωπού γάλακτος και η κατανομή των πηγών προμήθειάς του. Με βάση το αποδεικτικό υλικό και τις καταθέσεις μαρτύρων που συγκεντρώθηκε, η Επιτροπή Ανταγωνισμού κατέρριψε τα επιχειρήματα των εταιριών σχετικά με το περιεχόμενο της συνάντησης στη Λάρισα και όχι μόνο, αφού εντόπισε στοιχεία που έδειχναν ότι οι συγκεκριμένες βιομηχανίες συνήθιζαν να συζητούν μεταξύ τους και να αποφασίζουν την υιοθέτηση κοινής πολιτικής στο θέμα των τιμών της αγοράς γάλακτος. Αρα η Λάρισα δεν ήταν παρά ένας κρίκος σε μια αλυσίδα που είχε από παλιά αρχίσει.
Πρόστιμα και ποινές που επιβλήθηκαν στις γαλακτοβιομηχανίες
Ηταν Δεκέμβριος του 2007 όταν η Επιτροπή Ανταγωνισμού έδωσε στη δημοσιότητα την απόφαση με την οποία επιβάλλονται για σειρά παραβάσεων του ανταγωνισμού πρόστιμα αξίας 48.300.000 ευρώ. Εκρινε ότι οι πέντε μεγαλύτερες γαλακτοβιομηχανίες συναντήθηκαν με σκοπό να καθορίσουν τους βασικούς άξονες στρατηγικής τους.
Προέκυψαν επίσης αποδείξεις αντιανταγωνιστικών συμπεριφορών του ΣΕΒΓΑΠ πέραν και έξω των καταστατικών αρχών του Συνδέσμου. Η Επιτροπή, με βάση τα διαθέσιμα στον φάκελο στοιχεία, αλλά και την παραδοχή εκ μέρους της Vivartia της παράβασης, έκρινε ότι οι εταιρίες ΜΕΒΓΑΛ, Vivartia, Κρι-Κρι και ΣΕΡΓΑΛ προέβησαν σε οριζόντια σύμπραξη στην αγορά φρέσκου γάλακτος στον νομό Σερρών, συμφωνώντας μεταξύ τους να διακόψουν οποιαδήποτε προωθητική ενέργεια στην εν λόγω αγορά για τέσσερις τουλάχιστον μήνες.
Τέλος, η Επιτροπή έκρινε ότι για περιορισμένο χρονικό διάστημα υπήρξε συμφωνία και στο επίπεδο της αγοράς γιαουρτιού μεταξύ των εταιριών ΜΕΒΓΑΛ, Vivartia και ΦΑΓΕ, που παραβίαζε το άρθρο 1, παρ. 1 του Ν. 703/77. Ως εκ τούτου η Επιτροπή Ανταγωνισμού:
- Επιβάλλει στη Vivartia πρόστιμο ύψους 15.979.070 ευρώ, στη ΦΑΓΕ πρόστιμο 9.130.320 ευρώ, στη ΜΕΒΓΑΛ πρόστιμο 13.168.196 ευρώ, στη Nestle πρόστιμο 6.188.896 ευρώ και στην Ολυμπος πρόστιμο ύψους 3.168.806.
- Απευθύνει αυστηρή σύσταση στη ΣΕΒΓΑΠ να παραλείψει την παράβαση των άρθρ. 1, Ν. 703/77 και 81 ΣΕΚ στο μέλλον.
- Απευθύνει σύσταση στις εταιρίες Vivartia, ΜΕΒΓΑΛ, Ολυμπος, Ροδόπη, Εβροφάρμα και Κρι-Κρι να παραλείπουν την πρακτική της ανταλλαγής τιμοκαταλόγων στο μέλλον.
- Υποχρεώνει τις Vivartia, ΜΕΒΓΑΛ, Ολυμπος, Ροδόπη, Βιομηχανία Γάλακτος Ξάνθης, Εβροφάρμα και Κρι-Κρι να κοινοποιήσουν στην Επιτροπή τα προληπτικά και κατασταλτικά μέτρα έναντι των υπαλλήλων και στελεχών τους σε περίπτωση συμμετοχής αυτών σε παραβάσεις του δικαίου του ανταγωνισμού και ειδικότερα της ανταλλαγής τιμοκαταλόγων μεταξύ ανταγωνιστριών εταιριών.
- Επιβάλλει στη Vivartia πρόστιμο ύψους 16.879 ευρώ, στη ΜΕΒΓΑΛ πρόστιμο ύψους 30.152 ευρώ, στην Κρι-Κρι πρόστιμο ύψους 97.684 ευρώ και στη Σερραϊκή Βιομηχανία Γάλακτος πρόστιμο ύψους 44.424 ευρώ.
- Επιβάλλει στη Vivartia πρόστιμο ύψους 132.388 ευρώ, στη ΜΕΒΓΑΛ πρόστιμο ύψους 81.940 και στην εταιρία ΦΑΓΕ πρόστιμο ύψους 230.906 ευρώ.
Οι βλαπτικές συνέπειες των καρτέλ – Τι λέει ο δικηγόρος Δημήτριος Κουτσούκης
Ο δρ Δημήτριος Κουτσούκης είναι δικηγόρος στον Αρειο Πάγο και ΣτΕ, μέλος στον Δικηγορικό Σύλλογο Αθηνών και ειδικευμένος στο Δίκαιο αθέμιτου και ελεύθερου ανταγωνισμού, ο οποίος έχει αναλάβει τις αγωγές των αγελαδοτρόφων.
Σε συνέντευξη που έδωσε στην εφημερίδα μας ο δρ Δημήτριος Κουτσούκης τονίζει ότι τα καρτέλ είναι μορφές συμπαιγνίας ανεξάρτητων επιχειρήσεων που συντονίζουν τη συμπεριφορά τους στην αγορά και έτσι εμποδίζουν να διαμορφώνεται η τιμή με βάση τους νόμους της αγοράς, δηλαδή με βάση την προσφορά και τη ζήτηση. Κατά κανόνα συστήνονται με συμφωνία, με την οποία οι συμμετέχουσες επιχειρήσεις δεσμεύονται να ακολουθήσουν κοινή συμπεριφορά στην αγορά σε σχέση με την τιμή ή άλλους παράγοντες (ποιότητα, ποσότητα παραγωγής, επενδύσεις).
Καρτέλ δημιουργούνται τόσο στην πλευρά της προσφοράς – της πώλησης προϊόντων υπηρεσιών όσο και στην πλευρά της ζήτησης αγαθών. Τα καρτέλ στην πλευρά της προσφοράς βλάπτουν τους καταναλωτές. Τα καρτέλ στην πλευρά της ζήτησης εκτοπίζουν τους προμηθευτές από την αγορά.
Οι επιχειρήσεις που συμμετέχουν καθορίζουν από κοινού τις τιμές που θα πωλήσουν στην πρώτη περίπτωση ή θα αγοράσουν στη δεύτερη περίπτωση. Μοναδικός σκοπός των καρτέλ είναι η μεγιστοποίηση των κερδών των επιχειρήσεων που συμμετέχουν σε αυτά. Στα καρτέλ συνήθως συμμετέχουν οι μεγαλύτερες επιχειρήσεις και καλύπτουν το μεγαλύτερο ποσοστό της αγοράς. Δημιουργούν ειδική οργάνωση για την ανταλλαγή των πληροφοριών (τιμοκαταλόγους και άλλες χρήσιμες πληροφορίες), αλλά και για τον έλεγχο τήρησης όσων συμφωνήθηκαν.
Το συγκεκριμένο καρτέλ αφορούσε την πλευρά της ζήτησης του αγελαδινού γάλακτος ως πρώτης ύλης για την παραγωγή του φρέσκου-νωπού γάλακτος. Λόγω των χαμηλών τιμών αγοράς που εφάρμοζαν οι παραπάνω γαλακτοβιομηχανίες, είχε ως αποτέλεσμα πολλοί γαλακτοπαραγωγοί να παύσουν τη λειτουργία των μονάδων τους, γιατί δεν έβγαιναν λόγω της αύξησης των ζωοτροφών και έτσι να συρρικνωθεί σημαντικά η εγχώρια παραγωγή γάλακτος.
Υψηλά πρόστιμα
Η σύσταση καρτέλ τιμωρείται από τον νόμο, με υψηλά πρόστιμα που φτάνουν μέχρι και 10% του παγκόσμιου τζίρου πωλήσεων των επιχειρήσεων, που συμμετέχουν σε αυτά.
Δικαιώμα αποζημίωσης
Εχουν δικαίωμα αποζημίωσης όσοι ήταν γαλακτοπαραγωγοί όλη εκείνη την περίοδο ή και σε ένα τμήμα της και πωλούσαν γάλα σε μία από τις συγκεκριμένες γαλακτοβιομηχανίες.
Οι αγωγές
Οι αγωγές αποζημίωσης συμβάλλουν εκτός της αποκατάστασης της ζημίας και στην αποτελεσματικότητα των κανόνων ανταγωνισμού και είναι ευθύνη κάθε ζημιωθέντος να αντιληφθεί το καθήκον του.
