Το ελληνικό κράτος για 63 χρόνια… ψάχνει αλλά δεν βρίσκει την τρύπα μες στον βυθό του Αλμυρού ποταμού, από την οποία μπαίνει το καλοκαίρι το αλμυρό νερό της θάλασσας, προκειμένου να την κλείσει για να εκμεταλλευτεί η Κρήτη το γλυκό και αρίστης ποιότητας νερό του ποταμού.
- ΤΟΥ ΧΡΙΣΤΟΦΟΡΟΥ ΠΑΠΑΔΑΚΗ – Εφημερίδα «Έλληνας Αγρότης»
Στοιχεία «φωτιά» αποκαλύπτει στον «Ελληνα Αγρότη» ο συνταξιούχος γεωλόγος-υδρογεωλόγος και μηχανικός Περιβάλλοντος Ηρακλής Μπουλουκάκης, γνωστός στην τοπική κοινωνία από τη θητεία του ως διευθυντής της Διεύθυνσης Υδάτων στο Ηράκλειο. Μάλιστα, όπως μας είπε ο κ. Μπουλουκάκης, υπάρχουν βάσιμες υποψίες που έχουν προκύψει ύστερα από έρευνες, σύμφωνα με τις οποίες το αλμυρό νερό εισέρχεται στον Αλμυρό ποταμό από την περιοχή του Μπαλί στο Ρέθυμνο την περίοδο του καλοκαιριού, ενώ την περίοδο του χειμώνα στη θάλασσα καταλήγει το γλυκό νερό της βροχής.
Αυτό σημαίνει ότι το νερό του Αλμυρού ποταμού δεν είναι υφάλμυρο όλο τον χρόνο, αλλά σε συγκεκριμένα χρονικά διαστήματα και, ως εκ τούτου, την περίοδο που είναι γλυκό θα μπορούσε το νησί να το αντλεί και να καλύπτει σχεδόν το σύνολο των αναγκών του!
Από το 1961, ανεπιτυχώς, προσπαθούν οι επιστήμονες μέσα από τις μελέτες τους να εντοπίσουν τα σημεία από τα οποία εισέρχεται στον Αλμυρό ποταμό νερό από τη θάλασσα, ώστε να τα κλείσουν και να αξιοποιήσει η ανατολική, έστω, Κρήτη, τα εκατομμύρια κυβικά νερού που κάθε χρόνο καταλήγουν στη θάλασσα, όταν το νησί υποφέρει από ξηρασία.
Πάνω από 250 εκατομμύρια κυβικά νερό καταλήγουν κάθε χρόνο από τον Αλμυρό στη θάλασσα. Κι όμως, η Κρήτη, που θα μπορούσε -έστω η ανατολική- να λύσει και με το παραπάνω τα σοβαρά προβλήματά της σε νερό, αφήνεται όλα αυτά τα χρόνια στο έλεος της ξηρασίας. Μάλιστα, φέτος, για πρώτη φορά μέχρι σήμερα, εντοπίζονται μεγάλες εκτάσεις με ελαιόδεντρα να ξεραίνονται, με τους επιστήμονες έτσι να διαψεύδονται, καθώς συνεχώς έλεγαν όλο το προηγούμενο διάστημα ότι τα ελαιόδεντρα αντέχουν στην έλλειψη νερού από αρχαιοτάτων χρόνων και, όσο και αν ζοριστούν, θα μείνουν όρθια.
Σύμφωνα με όσα λέει στον «Ελληνα Αγρότη» ο Ηρακλής Μπουλουκάκης, τα φράγματα και οι λιμνοδεξαμενές της Κρήτης σήμερα για να γεμίσουν δεν χρειάζονται πάνω από 70 εκατομμύρια κυβικά.
«Οταν ήμουν διευθυντής της Διεύθυνσης Υδάτων Ν. Ηρακλείου, το 2009, είχα στείλει δύο έγγραφα προς τους αρμόδιους φορείς. Σε αυτά τα έγγραφα ανέφερα πόσες μέρες κάθε χρόνο έχει γλυκό νερό ο Αλμυρός. Συγκεκριμένα, το νερό μπορεί να είναι μία εβδομάδα γλυκό τον χρόνο. Μπορεί να είναι 20 μέρες. Μπορεί να είναι έναν μήνα. Μπορεί να είναι δύο μήνες. Μπορεί να είναι εννέα μέρες. Εφτασε και 33 και 83 μέρες. Ο αριθμός των ημερών αυτών είναι συνάρτηση των βροχοπτώσεων» λέει ο επιστήμονας.
Στο σημείο αυτό διευκρινίζει: «Από το νερό της βροχής που πέφτει στους ορεινούς όγκους, όπου υπάρχουν ασβεστόλιθοι, το 50% καταλήγει μέσα στη γη. Γι’ αυτό δεν βλέπουμε ρέματα και ποταμούς στον Ψηλορείτη και στα βουνά μας. Στον κάμπο, όμως, όπως στη Μεσαρά, στη Θεσσαλία ή στην πεδιάδα του Καστελίου, δεν πάει το 50% κάτω στη γη. Πάει ένα 18% με 20%. Αν εσύ τραβάς 21%, τι θα γίνει; Εχουμε λοιπόν τον Αλμυρό, που μας δίνει κατά έτος 240 εκατομμύρια κυβικά νερού. Και αυτά τα νερά έρχονται από τον Ψηλορείτη».
Μελέτες επί μελετών
«Το 1961 ξεκίνησαν οι μελέτες. Και μέχρι τώρα δεν έχει εξακριβωθεί από πού υφαλμυρώνει το νερό. Κάνανε λοιπόν κάποιες ιχνηθετήσεις στον κόλπο του Μπαλί στο Ρέθυμνο. Εκεί υπάρχουν τουλάχιστον 15 υποθαλάσσιες τρύπες που, όταν βρέχει πολύ τον χειμώνα, από τη θάλασσα αναβλύζει γλυκό νερό. Το καλοκαίρι ρουφάνε θαλασσινό νερό. Πού πάει το νερό αυτό; Εκαναν λοιπόν ιχηθέτηση στον κόλπο του Μπαλί και μετρούσαν με παρατηρητές το νερό. Επαιρναν δείγματα νερού καθεμιά ώρα και έπαιρναν δείγμα – και κατά το ΙΓΜΕ δεν πάει το νερό στον Αλμυρό. Αλλά, κατά τον μακαρίτη Περικλή Οικονομόπουλο, που ήταν γεωλόγος του ΙΓΜΕ παλιά, το νερό επικοινωνεί. Και ο δύτης Μανόλης Βουτσαλάς είχε κάνει κάποτε ανάλογο πείραμα. Είχε ρίξει στον Αλμυρό χρωματιστά άχυρα και είπε ότι αυτά βγήκαν πράγματι στο Μπαλί. Το 2009 κάνω δεύτερο γράμμα και καλώ όλους τους μελετητές που είχαν ασχοληθεί με τον Αλμυρό. Λέω “φέρτε μου τα στοιχεία σας”. Αφού τις διάβασα, είχα μια αβεβαιότητα. Αλλος τα έλεγε έτσι, άλλος έλεγε να κάνουμε στοά, άλλος να σηκώνουμε στα 25 μέτρα τον Αλμυρό. Εγώ τότε τους είπα ότι, μέχρι να ξεκαθαρίσουμε τι θα κάνουμε, πρέπει να πάρουμε το γλυκό νερό, που το καλοκαίρι ανέρχεται σε 6,5 κυβικά το δευτερόλεπτο».
«Αναγκαίος ο καθαρισμός του Αλμυρού»
Οπως ξεκαθαρίζει ο γεωλόγος-υδρογεωλόγος και μηχανικός Περιβάλλοντος Ηρακλής Μπουλουκάκης, «πριν από οποιαδήποτε ενέργεια είναι ανάγκη να γίνει ένας δυνατός καθαρισμός του ποταμού από τα καλάμια που υπάρχουν αλλά και από οτιδήποτε άλλο στον βυθό του. Παλιά υπήρχαν μέχρι και αυτοκίνητα. Αλλά παλιότερα εντός του Αλμυρού είχαν βρεθεί ακόμα και βόμβες που είχαν ρίξει οι Γερμανοί στην Κατοχή»!
«Καλύτερο και από το εμφιαλωμένο»
«Οταν βλέπεις το νερό και έχει αγωγιμότητα 300 ppm, αυτό σημαίνει ότι είναι καλύτερο ακόμα και από το εμφιαλωμένο. Αυτές τις ποσότητες όμως δεν υπάρχει τρόπος να τις αποθηκεύσεις. Αρα, τι πρέπει να κάνεις;
Το 1968 ήρθαν Γάλλοι δύτες. Κατέβηκαν σε μεγάλο βάθος αλλά δεν μπόρεσαν να βρουν από πού υφαλμυρώνει το νερό. Η μόνη αυτή τη στιγμή ένδειξη είναι το Μπαλί. Ο δύτης Μανόλης Βουτσαλάς είχε ρίξει χρωματιστά άχυρα τότε μέσα στο Μπαλί και μας λέει ότι βγήκαν στον Αλμυρό.
Αν όμως βρεις την τρύπα και την κλείσεις, υπάρχει ο κίνδυνος να σπάσει από άλλο σημείο. Αρα, θα πρέπει να βάλεις κάτι σαν φουγάρο πάνω από τη θάλασσα, να εκτονώνεται η πίεση και να μην μπαίνει η θάλασσα μέσα.
Εγώ λοιπόν έχω προτείνει, μέχρι να ξεκαθαρίσουμε από πού υφαλμυρώνει ο ποταμός, τι έχουμε δεδομένο; Εχουμε κάποιες μέρες και εβδομάδες που έχουμε γλυκό νερό. Μπορείς λοιπόν να βάλεις ένα φίλτρο υποβύθισης να κατακρατά τα στερεά συστατικά και να το αποθηκεύσεις.
Μια μελέτη που έχει γίνει πρόσφατα ανέφερε ότι θα μπορούσαμε να φτιάξουμε ένα φράγμα στον Σταθερώνα, κάτω από την Τύλισσο, που βάζει γύρω στα 20 εκατομμύρια κυβικά. Και να φτιάξουμε και μια δεξαμενή ψηλά, που όταν είναι γλυκό το νερό να πηγαίνει στην κατανάλωση αμέσως.
Αυτό είναι κάτι που μπορούσε εύκολα να γίνει. Βάζεις ένα αγωγιμόμετρο στη λεκάνη και βάζεις και αισθητήρες μέσα, που μετράνε την ποιότητα του νερού, την παροχή του νερού κ.λπ. Αλλά για να τα κάνεις αυτά πρέπει με λίγα λεφτά να αλλάξεις τα υδροδιαφράγματα που έχουν καταστραφεί και να βάλεις και έναν υπερχειλιστή.
Οταν προ ετών έκαναν το σχετικό πείραμα, έκλεισαν το φράγμα του Αλμυρού με μαδέρια. Και έβρεξε πολύ και φοβήθηκαν ότι θα μπορούσαν να είχαν σπάσει τα μαδέρια από την πίεση και να πνίξουν τα νερά το Γάζι, και έτσι σταμάτησαν το πείραμα.
Αλλά, στο λίγο χρονικό διάστημα που έγινε, είδαν ότι είχαν μια βελτίωση στο νερό γύρω στο 12,5%. Το πρώτο πείραμα έγινε το 1977, που είχαν κλείσει το φράγμα για έναν μήνα. Και το δεύτερο έγινε το 1987 και κράτησε δύο τρεις μήνες».
Πειράματα και γεωτρήσεις
Συνεχίζοντας, ο κ. Μπουλουκάκης λέει ότι, ταυτόχρονα με τα πειράματα εκείνα, είχαν ξεκινήσει και πολλές γεωτρήσεις, που αποτελούσαν μέρος του πειράματος.
«Κάνανε λοιπόν έναν αριθμό γεωτρήσεων ανάντι της πηγής, δηλαδή από τη μεριά της Κέρης, και μετά το 1968 επιχείρησαν ανεπιτυχώς την απόφραξη των αγωγών της πηγής. Και μια άλλη εταιρία, το 1973, προχωρά στην ανέγερση ρυθμιστικού φράγματος ύψους 10 μέτρων.
Στη συνέχεια έγινε μια συζήτηση για την ανύψωση του φράγματος στα 25 μέτρα για να γλυκάνει το νερό.
Αυτό που εγώ λέω είναι γιατί να μην το κλείσουμε στα 10 μέτρα, να το ελέγξουμε; Αφού το έχουμε στα 10 μέτρα. Ας το κλείσουμε για δυο τρία υδρολογικά έτη, ώσυε να το ελέγξουμε.
Τι μπορεί τώρα να γίνει με αυτό; Πέρα από το θέμα του νερού του Αλμυρού, είναι και οι γεωτρήσεις που βρίσκονται πάνω από τον Αλμυρό στην Κέρη, και έχουν και αυτές τσιμπήσει αλμυρό νερό. Ετσι, θα γλυκάνει και το δικό τους το νερό. Αρα, μόλις το σηκώσεις, πιάνεις και τις γεωτρήσεις αμέσως».
«Αφήστε αναμονές στον ΒΟΑΚ»
Ο Ηρακλής Μπουλουκάκης λέει ότι «τώρα που φτιάχνεται ο Βόρειος Οδικός Αξονας Κρήτης, θα μπορούσαν να αφήσουν αναμονές – αν κάνουμε αργότερα ενιαία διαχείριση του νερού, να μην ξανασκάψουμε. Άρα, αυτά τα δύο βήματα προτείνω εγώ τώρα. Από τη μια να μπουν αυτές οι αναμονές στον ΒΟΑΚ. Και από την άλλη να κλείσουμε το φράγμα και να το ελέγξουμε για δυο τρία χρόνια, για να δούμε αν θα εξακολουθήσει να μπαίνει μέσα αλμυρό νερό, αφού τοποθετήσουμε αισθητήρες με καταγραφικά.
Μια άλλη μέθοδος είναι να πας μέσα από τα Ληνοπεράματα στο φαράγγι και να κάνεις μια στοά και να το παίρνεις με μικρό κόστος πριν αυτό καταλήξει στο φράγμα.
Και μια τρίτη πρόταση είναι να δούμε μήπως με το νερό του Αλμυρού θα μπορούσαμε να παράγουμε και ενέργεια.
Αλλά εδώ μπαίνουν κι άλλα ερωτήματα για να αντιμετωπίσουμε συνολικά το κόστος εκμετάλλευσης του νερού. Μήπως και οι ίδιοι οι δήμοι να στραφούν σε αυτή τη λύση παραγωγής ενέργειας για να μειώσουν το κόστος;»
