‘Ολοι μιλάνε για βιολογικά προϊόντα και για τα οφέλη που προκύπτουν για παραγωγούς και καταναλωτές. Ωστόσο, ο Ελληνας παράγει, αλλά δεν καταναλώνει βιολογικά προϊόντα. Σύμφωνα με στοιχεία του 2022, κατά μέσον όσο διέθεσε μόνο έξι ευρώ και είναι στις τελευταίες θέσεις της Ε.Ε., λίγο πιο πάνω από την Ουγγαρία και τη Ρουμανία, με κατανάλωση 3 και 2 ευρώ αντίστοιχα.
- Του ΜΠΑΜΠΗ ΝΙΚΟΛΟΠΟΥΛΟΥ – Εφημερίδα «Έλληνας Αγρότης»
Το πόσο χαμηλά κινείται η χώρα μας αποδεικνύεται από το γεγονός ότι στη Δανία η κατά κεφαλήν κατανάλωση ανέρχεται στα 365 ευρώ. Υψηλή κατανάλωση καταγράφεται σε Αυστρία, Λουξεμβούργο, Σουηδία, Γερμανία και Γαλλία.
Το περίεργο είναι ότι η Ελλάδα, που είναι τελευταία στην κατανάλωση βιολογικών, είναι μεταξύ των τεσσάρων πρώτων χωρών στην παραγωγή βιολογικών, με τον μέσον όρο καλλιεργούμενης έκτασης να ξεπερνά το 17%. Η καλλιέργεια φαίνεται πως είναι στη σωστή κατεύθυνση, αφού η Ευρωπαϊκή Ενωση έχει θέσει ως στόχο έως το 2030 να καλλιεργεί τουλάχιστον το 25% της γεωργικής γης με βιολογικές μεθόδους, ενώ παράλληλα στοχεύει και στη σημαντική αύξηση της βιολογικής ιχθυοκαλλιέργειας.
Στη χώρα μας, σύμφωνα με στοιχεία του υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων, από το 2014 έως και το 2022 οι εκτάσεις που έχουν χαρακτηριστεί βιολογικές έχουν σχεδόν τριπλασιαστεί, φτάνοντας από τα 3.628.250 στρέμματα το 2014 στα 9.248.520 στρέμματα το 2022. Σε ό,τι αφορά την κτηνοτροφία, τα καταμετρημένα ζώα που είναι βιολογικά ανέρχονται σε 2,8 εκατομμύρια. Από αυτά, το 67,3% αφορά τα πρόβατα, το 19,6% τις κατσίκες και το 6,6% τις κότες, ενώ ακολουθούν με 6,4% οι αγελάδες και με 0,1% οι χοίροι.
Εντονο είναι το ενδιαφέρον των παραγωγών για τη βιολογική γεωργία. Χαρακτηριστικό είναι ότι, από τους 23.429 αγρότες το 2012, μέσα σε 10 χρόνια (2022) έχουν φτάσει τους 60.993.
Οπως ανακοινώθηκε, το υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων, στο πλαίσιο του Ευρωπαϊκού Σχεδίου Δράσης, έχει εκπονήσει ένα Εθνικό Σχέδιο Δράσης, προσαρμοσμένο στην εθνική μας στρατηγική για τον τομέα, καθώς και στις ιδιαίτερες συνθήκες της χώρας μας. Σκοπός του είναι η αύξηση της παραγωγής βιολογικών προϊόντων, η προώθηση των βιολογικών προϊόντων και η τόνωση της κατανάλωσης. Στόχος, από την άλλη, είναι ο διπλασιασμός του ποσοστού καλλιεργούμενων εκτάσεων που εφαρμόζουν τη βιολογική γεωργία αλλά και η ανάπτυξη των τομέων της βιολογικής κτηνοτροφίας και της βιολογικής υδατοκαλλιέργειας.
Για την ανάπτυξη του τομέα της βιολογικής γεωργίας υπάρχουν διάφορες δράσεις, κυρίως μέσω παρεμβάσεων των άμεσων ενισχύσεων και της αγροτικής ανάπτυξης. Το οικολογικό σχήμα της βιολογικής γεωργίας (παρέμβαση Π1-31.9) αφορά τη διατήρηση των μεθόδων βιολογικής γεωργίας και κτηνοτροφίας. Μεταξύ άλλων συμβάλλει στον μετριασμό της κλιματικής αλλαγής και στην προσαρμογή σε αυτήν, στην προώθηση της βιώσιμης ανάπτυξης και την αποτελεσματική διαχείριση των φυσικών πόρων (νερό, έδαφος, αέρας κ.λπ.), στη μείωση της χημικής εξάρτησης, στην ανάσχεση και αντιστροφή της απώλειας βιοποικιλότητας, στην ενίσχυση των οικοσυστημικών υπηρεσιών και τη διατήρηση των οικοτόπων και των τοπίων.
Νέες παρεμβάσεις για τη μετατροπή συμβατικής γεωργίας και κτηνοτροφίας
Η παρέμβαση Π3-70-2.1 αφορά τις ενισχύσεις για τη μετατροπή σε βιολογικές πρακτικές και μεθόδους (νεοεισερχόμενοι στη βιολογική γεωργία και κτηνοτροφία). Οπως έχει αναφερθεί, το υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων θα εκδώσει πρόσκληση για νέο μέτρο για βιολογικά, στόχος του οποίου θα είναι η εφαρμογή συμβατικών καλλιεργειών σε βιολογικές πρακτικές και μεθόδους.
Επιπλέον, επιδιώκεται η ενθάρρυνση των αγροτών για συμμετοχή σε φιλοπεριβαλλοντικά συστήματα, «απαντώντας» έτσι στη ζήτηση της κοινωνίας για τη χρήση φιλικών προς το περιβάλλον γεωργικών πρακτικών και ασφαλών προϊόντων υψηλής διατροφικής αξίας για τους καταναλωτές, παρέχοντάς τους οικονομική στήριξη. Το συνολικό ύψος της ενίσχυσης θα ανέρχεται σε 96 εκατ. ευρώ για κάθε έτος και το πρόγραμμα θα είναι τριετούς διάρκειας.
Η παρέμβαση Π3-70-1.6 αφορά τις ενισχύσεις για την ανάληψη πρόσθετων γεωργοπεριβαλλοντικών υποχρεώσεων από τους μελισσοκόμους για την προστασία των μελισσοσμηνών και την ενίσχυση της βιοποικιλότητας. Οι ενδιαφερόμενοι θα πρέπει να έχουν δηλωμένα τα μελισσοσμήνη τους στην ΕΑΤ του 2024, αλλά και στο Εθνικό Μελισσοκομικό Μητρώο.
Οκτώ οι νικητές στα βραβεία της Ε.Ε., αλλά ουδείς Ελληνας
Οκτώ ήταν οι νικητές στα βιολογικά βραβεία στην Ε.Ε., μεταξύ των οποίων δεν υπήρξε Ελληνας. Καλύτερος παραγωγός βιολογικών προϊόντων (γυναίκα) ήταν η Reinhilde Frech-Emmelmann στην Αυστρία, που ίδρυσε τη ReinSaat GmbH το 1998, σε μια βιοδυναμική φάρμα Demeter στο St Leonhard am Hornerwald της Κάτω Αυστρίας. Το αγρόκτημα ειδικεύεται σε βιολογικούς σπόρους χωρίς ΓΤΟ, με πάνω από 800 ανθεκτικές στους σπόρους ποικιλίες, προάγοντας τη βιοποικιλότητα και τη βιώσιμη γεωργία σε όλη την Ευρώπη.
Καλύτερος παραγωγός βιολογικών προϊόντων (άνδρας) ήταν ο Benny Schöpf στη Γερμανία, κύριος καλλιεργητής λαχανικών στο Kartoffelkombinat, με τη μεγαλύτερη συνεταιριστική φάρμα που υποστηρίζεται από την κοινότητα στη Γερμανία. Προμηθεύοντας 2.300 νοικοκυριά με βιολογικά λαχανικά την εβδομάδα, η φάρμα δίνει προτεραιότητα σε δίκαιες συνθήκες εργασίας και βιώσιμες πρακτικές, προωθώντας ένα εναλλακτικό γεωργικό οικονομικό σύστημα.
Η καλύτερη βιολογική περιοχή ήταν στο Νότιο Σάβο, στη Φινλανδία, που έχει χτίσει μια ισχυρή κουλτούρα βιολογικής γεωργίας μέσα από 40 χρόνια συνεργασίας μεταξύ αγροτών, ερευνητών και τοπικών Αρχών. Με 200 βιολογικά αγροκτήματα, η περιοχή προωθεί βιώσιμες πρακτικές.
Η καλύτερη βιολογική πόλη ήταν το BioStadt στη Βρέμη της Γερμανίας, με πιστοποιημένο πάνω από το 30% των αγροκτημάτων. Η πόλη προωθεί βιώσιμα συστήματα τροφίμων μέσω κοινοτικών έργων και καινοτόμων γεωργικών πρωτοβουλιών, δίνοντας τη δυνατότητα στους πολίτες να οδηγήσουν στην τοπική αλλαγή. Η BioStadt Bremen εργάζεται για να μετατρέψει όλα τα δημοτικά catering, τα σχολεία, τους βρεφονηπιακούς σταθμούς και τα νοσοκομεία σε 100% βιολογικά έως το 2025.
Καλύτερη βιολογική περιοχή ήταν το Sörmland Bio στη Σουηδία. Το Sörmland, που βρίσκεται νότια της Στοκχόλμης, είναι πρωτοπόρο στη βιολογική γεωργία από τη δεκαετία του 1940, συγκεντρώνοντας φάρμες, μεταποιητές τροφίμων, εστιατόρια και πολλά άλλα.
Καλύτερη ΜμΕ επεξεργασίας βιολογικών τροφίμων ήταν η Gino Girolomoni Cooperativa Agricola στην Ιταλία. Βρίσκεται στην περιοχή Marche και ειδικεύεται στην παραγωγή βιολογικών ζυμαρικών, συνεχίζοντας την αποστολή του ιδρυτή της, Gino Girolomoni. Με 80 εκτάρια βιολογικής γεωργικής γης και εγκαταστάσεις που λειτουργούν με Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας, παράγει 9 εκατομμύρια τόνους ζυμαρικών ετησίως, υποστηρίζοντας πάνω από 300 αγρότες και 60 ντόπιους εργάτες.
Το καλύτερο λιανικό εμπόριο βιολογικών τροφίμων ανήκει στη SAiFRESC στην Ισπανία. Η SAiFRESC, η οποία ιδρύθηκε από τρεις αγρότες το 2011, πέρασε στη βιολογική γεωργία, αναζωογονώντας την στη Huerta de Valencia. Με 30 στρέμματα βιολογικής γης, παράγει 70 βιολογικά προϊόντα, πουλώντας το 90% της σοδειάς της τοπικά και μειώνοντας τη συσκευασία.
Το καλύτερο βιολογικό εστιατόριο/εξυπηρέτηση φαγητού είναι το «Kalf & Hansen» στη Σουηδία. Αυτή η αλυσίδα εστιατορίων ιδρύθηκε το 2014 από τους Rune και Fabian Kalf-Hansen και προσφέρει 100% βιολογική, εποχική σκανδιναβική κουζίνα. Με δύο εστιατόρια, υπηρεσίες catering και βιολογικά γεύματα στα σουηδικά τρένα, τα «Kalf & Hansen» δίνουν προτεραιότητα στην τοπική προμήθεια, στη βιωσιμότητα και στα οικονομικά βιολογικά γεύματα, χτίζοντας ισχυρές σχέσεις με τους τοπικούς παραγωγούς.
H Ευρώπη κερδίζει έδαφος, αλλά υπολείπεται των ΗΠΑ
Στην άτυπη κόντρα με χώρες που επενδύουν στον βιολογικό τομέα η Ευρώπη κερδίζει έδαφος, αλλά υπολείπεται των ΗΠΑ. Μεταξύ 2012 και 2022, το μερίδιο της συνολικής βιολογικής έκτασης σε όλη τη χρησιμοποιούμενη γεωργική έκταση της Ε.Ε. αυξήθηκε από 5,9% σε περίπου 10,5%, δηλαδή 7,4 εκατ. εκτάρια.
Τα τελευταία χρόνια, η αγορά βιολογικών προϊόντων διατηρήθηκε, παρά τον υψηλό πληθωρισμό των τροφίμων και την αύξηση του ενεργειακού κόστους. Οι συνολικές λιανικές πωλήσεις βιολογικών προϊόντων στην Ε.Ε. αυξήθηκαν από 38,6 δισεκατομμύρια ευρώ το 2019 σε 45 δισεκατομμύρια ευρώ το 2022, με κορύφωση στα 46,3 δισεκατομμύρια ευρώ το 2021. Η Ε.Ε. είναι η δεύτερη μεγαλύτερη αγορά βιολογικών προϊόντων, μετά τις ΗΠΑ.
