Εδώ και 27 χρόνια, ο Γυναικείος Αγροτουριστικός Συνεταιρισμός «Η Πορταριά» μοιάζει να αντιστέκεται στις δυσκολίες της εποχής και της καθημερινότητας, με τα μέλη του να προσπαθούν να παραγάγουν και να αναδείξουν παράλληλα την ευρύτερη περιοχή του Πηλίου και τα προϊόντα της.
- Του ΧΡΥΣΟΣΤΟΜΟΥ ΤΡΙΜΜΗ – Εφημερίδα «Έλληνας Αγρότης»
Σαν… γαλατικό χωριό, θα μπορούσε να πει κανείς, ο συνεταιρισμός γυναικών, ένας από τους πρωτοπόρους σε τοπικό αλλά και πανελλαδικό επίπεδο, συνεχίζει να προσφέρει και να επιτελεί τον ρόλο του, στο πλαίσιο μιας διαδικασίας κοινωνικής, αλληλέγγυας και συνεργατικής οικονομίας, εδρεύοντας στην παραδοσιακή και γραφική Πορταριά Πηλίου.
«Ηταν τον Μάρτιο του 1997 όταν κάναμε τα πρώτα μας βήματα» θυμάται η πρόεδρος του αγροτουριστικού συνεταιρισμού Αναστασία Αναστασίου, που βρίσκεται για τρίτη τετραετία στην προεδρία του. «Τότε ξεκινήσαμε 25 γυναίκες, αποφασίζοντας να συστήσουμε τον συνεταιρισμό, που παραμένει στις επάλξεις ακόμη και τώρα» συμπληρώνει.
Βέβαια, τα δεδομένα από τότε έχουν αλλάξει, το ενδιαφέρον έχει μειωθεί αρκετά και τα μέλη του δεν αυξάνονται, όπως θα ήθελαν οι γυναίκες, που βρίσκονται σε καθημερινή δράση. «Ουσιαστικά, παραμένουν έξι ενεργά μέλη που συμμετέχουν στη διαδικασία καθημερινά. Δεν ενδιαφέρονται τόσο οι πιο νεαρές προκειμένου να ασχοληθούν με το αντικείμενο» σημειώνει η κυρία Αναστασίου.
Αντικείμενο του συνεταιρισμού είναι η παρασκευή παραδοσιακών προϊόντων (γλυκά κουταλιού, μαρμελάδες), αλλά και ζυμαρικών, τα οποία συγκεντρώνουν το ενδιαφέρον των επισκεπτών του Πηλίου και τα προμηθεύονται σε κάθε ευκαιρία. «Παλαιότερα, ο συνεταιρισμός προσέφερε και υπηρεσίες τροφοδοσίας (catering), ωστόσο πλέον δεν υπάρχει αυτή η δυνατότητα. Δεν υπάρχει και το δυναμικό προκειμένου να συνεχίσουμε τέτοιου είδους δραστηριότητες, οπότε, προς το παρόν τουλάχιστον, μένουμε στην παραγωγή παραδοσιακών γλυκών και ζυμαρικών» αναφέρει η πρόεδρος του αγροτουριστικού συνεταιρισμού.
Ο στόχος ήταν, εξάλλου, εξαρχής διπλός: από τη μια οι συμμετέχουσες στην προσπάθεια να ενισχύσουν και το οικογενειακό τους εισόδημα, κάτι πολύτιμο ειδικά στην εποχή της οικονομικής κρίσης, και από την άλλη να αναδεικνύονται τα τοπικά υλικά του Πηλίου. «Ο,τι μπορούμε να προμηθευτούμε από την περιοχή το παίρνουμε από τοπικούς παραγωγούς. Ετσι, θέλουμε να παράγουμε ό,τι πιο αγνό γίνεται σε προϊόντα, κάτι που αποτελεί από την πρώτη στιγμή την ταυτότητά τους και στοιχείο της ταυτότητας του συνεταιρισμού» σημειώνει η κυρία Αναστασίου.
Φυσικά, στοιχείο της ταυτότητας αποτελεί και το μεράκι. Με το μήλο και το κάστανο να αποτελούν βασικά προϊόντα της περιοχής του Πηλίου, οι γυναίκες του συνεταιρισμού βασίζονται σ’ αυτά (και όχι μόνο) για να παράγουν προϊόντα χωρίς συντηρητικά και χρωστικές!
Τα προϊόντα του συνεταιρισμού
Τα παραδοσιακά γλυκά κουταλιού αποτελούν το κύριο αντικείμενο με το οποίο ασχολείται ο συνεταιρισμός γυναικών της Πορταριάς, με διάφορες γεύσεις να είναι διαθέσιμες. Μήλο φιρίκι, το κατεξοχήν πηλιορείτικο φρούτο, αλλά και κάστανο, καρύδι, κεράσι, βύσσινο και σύκο είναι κάποιες από τις γεύσεις που παράγουν τα μέλη του συνεταιρισμού στην Πορταριά.
Ανάλογα με την εποχή είναι διαθέσιμες και διάφορες γεύσεις σε μαρμελάδα, ενώ οι επισκέπτες μπορούν να προμηθευτούν από τις εγκαταστάσεις του και διάφορα είδη ζυμαρικών και φυσικά τον παραδοσιακό τραχανά. Τέλος, ρίγανη, τσάι του βουνού, παραδοσιακά τσιτσίραβλα και τουρσί παράγονται επίσης.
Ζυμαρικά με… LEADER
Εχοντας και την υποστήριξη της τοπικής κοινότητας και του τότε Δήμου Πορταριάς, που υπήρχε μέχρι να συγχωνευτεί με τον Δήμο Βόλου, ο Αγροτουριστικός Συνεταιρισμός Γυναικών Πορταριάς κατάφερε το 2002 να ενταχθεί στο ευρωπαϊκό πρόγραμμα LEADER.
Αυτό είχε ως αποτέλεσμα να δημιουργήσει και το εργαστήριο παραγωγής ζυμαρικών.
Διαθέσιμα αυτή τη στιγμή είναι οι παραδοσιακές χυλοπίτες, το χυλοπιτάκι, οι βίδες με λαχανικά, καθώς και το μανεστράκι. Από την άλλη, ο τραχανάς διατίθεται σε τρία διαφορετικά είδη – οι παραδοσιακοί ξινός και γλυκός, και επίσης ο τραχανάς με λαχανικά, για όσους θέλουν κάτι διαφορετικό.
Το αρχικό όραμα και η έλλειψη στήριξης
Από το 1997, όταν άρχισε τη δράση του, μέχρι σήμερα, κύλησε πολύ νερό στο αυλάκι για τον Αγροτουριστικό Συνεταιρισμό Γυναικών Πορταριάς, έχοντας ξεκινήσει με καλές βάσεις αλλά και με στήριξη, όπως επισημαίνει και η πρόεδρός του Αναστασία Αναστασίου, στήριξη όμως που πλέον δεν φαίνεται να υπάρχει.
Η κυρία Αναστασίου επισημαίνει ότι η προσπάθεια ξεκίνησε με τη στήριξη της Αναπτυξιακής Εταιρείας Πηλίου πριν από 27 χρόνια, αλλά και με τον τότε δήμαρχο Πορταριάς, τον αείμνηστο Βασίλη Κοντορίζο, που έφυγε από τη ζωή μέσα στο 2024, να είναι στο πλευρό των γυναικών. «Τώρα δεν βλέπουμε αυτή τη στήριξη από πουθενά» επισημαίνει χαρακτηριστικά η κυρία Αναστασίου.
Αλλωστε, ο αείμνηστος Βασίλης Κοντορίζος, μία από τις ξεχωριστές προσωπικότητες της Τοπικής Αυτοδιοίκησης στη Μαγνησία, θεωρούσε, όπως φαίνεται και από την αρθρογραφία του στο παρελθόν, ότι με τη δράση του συνεταιρισμού οι συμμετέχουσες γυναίκες μπορούσαν να παραμείνουν στον τόπο τους, κοντά στην οικογένεια και στα παιδιά τους, καθώς και να αξιοποιούν τον ελεύθερο χρόνο τους, και συγχρόνως να συνεισφέρουν στο οικογενειακό εισόδημα, απορροφώντας παράλληλα προϊόντα της τοπικής παραγωγής.
Εγραφε λοιπόν σε άρθρα του, χρόνια μετά την έναρξη της προσπάθειας, ο Βασίλης Κοντορίζος ότι ο Δήμος Πορταριάς προσπάθησε και βοήθησε, τόσο κατά τη διαδικασία ίδρυσης του συνεταιρισμού όσο και στη συνέχεια, διότι πίστευε στην ενθουσιώδη εργατικότητα των γυναικών της Πορταριάς.
«Στην αρχή εγκαταστήσαμε τον συνεταιρισμό στο μαγειρείο της καταργημένης κατασκήνωσης, το οποίο οι κυρίες χρησιμοποιούσαν ως εργαστήριο παρασκευής των προϊόντων τους. Στο κέντρο του χωριού είχαν νοικιάσει το κατάστημα πώλησης. Οταν ο δήμος έχτισε το 2003 το διώροφο κτίριο, απέναντι από το δημαρχείο, το δημοτικό συμβούλιο, παραχώρησε δωρεάν ένα από τα καταστήματα του ισογείου στον συνεταιρισμό για εκθετήριο και κατάστημα πώλησης των προϊόντων του» επεσήμαινε ο Βασίλης Κοντορίζος.
Την περίοδο της μεγάλης του ακμής, ο συνεταιρισμός έφτασε να αριθμεί 43 μέλη, ωστόσο με το πέρασμα των χρόνων ο αριθμός αυτός μειώθηκε αισθητά. «Από τη στιγμή που δεν υπάρχει στήριξη από πουθενά, αλλά και το ενδιαφέρον για συμμετοχή στη δράση μειώθηκε και μπορεί να μειωθεί κι άλλο στο μέλλον, δεν μπορούμε να κάνουμε και περισσότερες σκέψεις για άλλες δράσεις» αναφέρει η κυρία Αναστασίου.
Δυνατότητες αναγνωρίζει και η ίδια ότι υπάρχουν, καθώς και ευκαιρίες για να κάνει ο συνεταιρισμός περισσότερα βήματα, καθώς και ότι θα μπορούσαν να γίνουν πολύ περισσότερα σε δράσεις για τη στήριξη των μελών του και της τοπικής οικονομίας και την περαιτέρω ανάδειξη της περιοχής, αλλά λείπουν τα νέα μέλη και το ενδιαφέρον από φορείς…
Αλλωστε, το ενδιαφέρον για παραδοσιακά προϊόντα μπορεί να έχει μειωθεί, αλλά είναι ακόμη υπαρκτό στο ελληνικό καταναλωτικό κοινό, ειδικά από τη στιγμή που η ζήτηση αγνών και ποιοτικών τροφίμων είναι δεδομένη. Παρά όποια εμπόδια, τα μέλη του συνεταιρισμού που έχουν απομείνει θέλουν να βρίσκονται σε καθημερινή βάση στις επάλξεις, έχοντας βέβαια μπροστά τους ένα απαιτητικό έργο, που θέλουν όμως να συνεχίσουν να το φέρουν εις πέρας.
- Κουλτούρα… συνεταιριστική
Δεν είναι μόνο ο Αγροτουριστικός Συνεταιρισμός Γυναικών Πορταριάς που υπάρχει στο Πήλιο, αφού έγιναν και άλλες προσπάθειες – άλλες πετυχημένες και άλλες που δεν μπόρεσαν να μακροημερεύσουν. Στο βουνό των Κενταύρων, πάντως, υπήρξαν συνεταιρισμοί γυναικών που παρήγαν προϊόντα ανάλογα με αυτά της Πορταριάς, με έμφαση στα τοπικά υλικά, αλλά και συνεταιρισμός που διαχειριζόταν καταλύματα διαμονής! Περισσότερες από 10 προσπάθειες εντοπίζονται την προηγούμενη δεκαετία, με κάποιες από αυτές να συνεχίζονται.
- Προσπάθειες σε όλη την Ελλάδα
Αυτό που μπορεί να εντοπίσει κανείς στο διαδίκτυο είναι οι αναφορές σε έναν εντυπωσιακό αριθμό συνεταιρισμών και συνεργατικών προσπαθειών γυναικών σε όλη την Ελλάδα, καθώς μια πρόχειρη αναζήτηση «δείχνει» περισσότερες από 100 προσπάθειες να βρίσκονται σε δραστηριοποίηση! Από την άλλη, ενδιαφέρον είναι το ότι στην ιστοσελίδα του υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης φιλοξενείται πλατφόρμα συνεταιρισμών γυναικών (greekwomenassociations.minagric.gr), έστω και αν δεν φαίνεται να είναι 100% λειτουργική, ούτε να έχει βρει μαζική ανταπόκριση.
Έμφαση και στο διαδίκτυο
Προκειμένου να ενισχύσει την προσπάθεια και να έχει περισσότερα αποτελέσματα, τα τελευταία χρόνια ο Συνεταιρισμός Γυναικών Πορταριάς έθεσε σε λειτουργία και ηλεκτρονικό κατάστημα (e-shop), από το οποίο οι ενδιαφερόμενοι μπορούν να αγοράσουν προϊόντα και στη συνέχεια να τους σταλούν.
Οπως σημειώνει η πρόεδρος του συνεταιρισμού, κυρία Αναστασίου, το ηλεκτρονικό κατάστημα συγκεντρώνει ενδιαφέρον και επισκέπτες από διάφορες περιοχές της Ελλάδας, που είτε είχαν την ευκαιρία να δουν και να δοκιμάσουν από κοντά τα παραγόμενα προϊόντα του συνεταιρισμού, ύστερα από επίσκεψή τους στην Πορταριά, είτε έχουν ακούσει για αυτά και θέλουν να τα προμηθευτούν.
«Είναι μια λύση η διατήρηση του ηλεκτρονικού καταστήματος, και βλέπουμε ότι υπάρχει ενδιαφέρον από πολλά σημεία της χώρας» επισημαίνει η κυρία Αναστασίου. Ετσι, στην ιστοσελίδα portaria-pelion.gr οι επισκέπτες μπορούν να δουν τα προϊόντα και τις υπηρεσίες που προσφέρει ο Αγροτουριστικός Συνεταιρισμός Γυναικών Πορταριάς, τις δράσεις στις οποίες τα μέλη του έχουν πάρει μέρος, καθώς και μια περιγραφή της περιοχής της Πορταριάς, των μνημείων και των σημείων που μπορούν να επισκεφθούν οι ενδιαφερόμενοι.
Τέλος, έχει ξεκινήσει μια προσπάθεια blog μέσω της ιστοσελίδας του συνεταιρισμού, προκειμένου να φιλοξενούνται άρθρα για τα προϊόντα, την περιοχή και για θέματα ευρύτερου ενδιαφέροντος.
