Σε θέση… μάχης βρίσκονται οι εκτροφείς γαλοπούλας στην Ελλάδα εν όψει της περιόδου των Χριστουγέννων και της Πρωτοχρονιάς, προκειμένου να διαθέσουν στην αγορά τα προϊόντα τους για το εορταστικό τραπέζι.
- Του Χρυσόστομου Τρίμμη – Εφημερίδα «Έλληνας Αγρότης»
Ωστόσο, περιμένουν να δουν τις τιμές που θα πιάσουν, ελπίζοντας ότι θα είναι ανάλογες με τις περσινές. Ολα αυτά ενώ η κατανάλωση γαλοπούλας έχει συγκεκριμένη περίοδο στη χώρα μας. «Θα φτάσουμε τα 7 ευρώ και φέτος, όπως πέρυσι; Ελπίζω ότι θα τα καταφέρουμε, αν και δεν μπορούμε να είμαστε ακόμη σίγουροι» αναφέρει στον «Ε.Α.» ο πρόεδρος του Πανθεσσαλικού Συλλόγου Γαλοπούλων Ελεύθερης Εκτροφής, Δημήτρης Νατσιούλας, που δραστηριοποιείται στη Νίκαια Λάρισας. «Βέβαια, είχαμε αυξήσεις στις τροφές και στο κόστος παραγωγής τα τελευταία χρόνια, αλλά κάπως δείχνει να σταθεροποιείται η κατάσταση» σημειώνει.
Αυτός που δεν δραστηριοποιείται, πάντως, είναι ο ανθρώπινος παράγοντας. «Μη νομίζετε ότι έχουν μείνει και πολλοί εκτροφείς γαλοπούλας στην Ελλάδα… Η γαλοπούλα είναι εποχική. Δεν την προτιμούν εδώ και κάμποσα χρόνια οι Ελληνες καταναλωτές, και σίγουρα δεν υπάρχει κατανάλωση πέρα από την περίοδο των εορτών των Χριστουγέννων και της Πρωτοχρονιάς. Δεν τρώει ο Ελληνας γαλοπούλα πέρα από τις γιορτές, ενώ δεν ασχολούνται και οι νεότεροι με την εκτροφή. Εγώ φτάνω πλέον τα 70 και λίγοι έχουμε απομείνει» σχολιάζει ο Δημήτρης Νατσιούλας.
Η εκτροφή γαλοπούλας στην Ελλάδα γίνεται κυρίως σε μικρομεσαίες οικογενειακές μονάδες, που βρίσκονται διάσπαρτες στην ηπειρωτική χώρα. Οι περιοχές με έντονη δραστηριότητα περιλαμβάνουν τη Μακεδονία, τη Θεσσαλία και την Ηπειρο, όπου οι συνθήκες είναι κατάλληλες για την εκτροφή πουλερικών. Οι γαλοπούλες εκτρέφονται σε φυσικό περιβάλλον ή σε ημιεντατικές μονάδες, με στόχο την παραγωγή κρέατος υψηλής ποιότητας.
Κι όμως, η γαλοπούλα έχει παράδοση στην Ελλάδα, που λέγεται ότι έφτασε στα τέλη του 16ου αιώνα στη χώρα μας, και όχι τη δεκαετία του 1960, όπως αναφέρεται (το συγκεκριμένο έτος αφορά μόνο τη λευκή, αμερικανικής εκτροφής, γαλοπούλα)! Πάντως, για ολόκληρες γαλοπούλες οι εισαγωγές είναι συγκεκριμένες, και ανάλογα με την περίοδο, στη χώρα μας. Η διάθεση στην περιοχή της Αθήνας αναμένεται να αρχίσει στο δεύτερο δεκαήμερο του Δεκεμβρίου, όπως αναφέρει ο κ. Νατσιούλας, και κατά τόπους στις τελευταίες ημέρες πριν από τις γιορτές.
Να είναι καλά η… Αλβανία
Αυτό που αποδεικνύεται σωτήριο, πάντως, για τους Ελληνες παραγωγούς είναι η εξαγωγική δραστηριότητα στην Αλβανία, που έχει ζήτηση γαλοπούλων, και δη αρσενικών. «Αν δεν ήταν η Αλβανία, δεν θα μπορούσε να επιβιώσει ο κλάδος. Υπάρχει ένα σταθερό ενδιαφέρον από τη γειτονική χώρα για τις αρσενικές γαλοπούλες, που έχουν και μεγαλύτερο βάρος» εξηγεί από το Ελευθεροχώρι Λάρισας ο εκτροφέας Δημήτρης Ταψάς.
Μάλιστα, οι Ελληνες εκτροφείς είχαν έρθει σε δύσκολη θέση πριν από λίγα χρόνια, όταν η Αλβανία είχε απαγορεύσει την εισαγωγή γαλοπούλων από την Ελλάδα με το πρόσχημα του κινδύνου για γρίπη των πτηνών…
Για αλλαντικά; Ούτε καν…
Με την ιδέα ότι το κρέας γαλοπούλας είναι χαμηλό σε λιπαρά, έχει προωθηθεί η άποψη ότι τα αλλαντικά γαλοπούλας είναι κατάλληλα και για όσους προσέχουν τη διατροφή τους. Αλλά τρώνε αλλαντικά από ελληνικές γαλοπούλες; «Δύσκολο κάτι τέτοιο. Συνήθως πρόκειται για ποσότητες κρέατος που εισάγονται, από γαλοπούλες που είναι πολύ μεγαλύτερες σε βάρος» σημειώνει ο κ. Ταψάς.
Αλλωστε, για τις ποσότητες αλλαντικών γαλοπούλας που έχουν ζήτηση στην Ελλάδα, η ελληνική παραγωγή δεν φτάνει ούτε κατά διάνοια… Οπως σημειώνει ο κ. Ταψάς, το κόστος έχει σταθεροποιηθεί κάπως τα τελευταία χρόνια όσον αφορά την εκτροφή, αλλά η Ελλάδα δεν τρώει γαλοπούλα πέρα από τις γιορτές. Για λόγους κόστους, κάποιοι, ακόμη και την εορταστική περίοδο, προμηθεύονται εισαγόμενα σφάγια…
Μειούμενη η εκτροφή στην Ελλάδα
Μπορεί γενικά να υπάρχει παράδοση στην εκτροφή και την κατανάλωση γαλοπούλας στην Ελλάδα, αλλά, σύμφωνα με την ΕΛ.ΣΤΑΤ. και την έρευνα για το ζωικό κεφάλαιο που αφορά το έτος 2022, η εκτροφή του συγκεκριμένου πτηνού στη χώρα μας οδεύει, έστω οριακά, μειούμενη…
Συγκεκριμένα, οι εκτραφείσες γαλοπούλες το 2021 ήταν 554.573, ενώ το 2022 ήταν 542.142, με τη μείωση να φτάνει το 2,2%. Βέβαια, το ποσοστό αυτό ήταν σαφώς μικρότερο σε σχέση με αυτό που παρουσίασαν ως μείωση οι εκτροφές πάπιας και χήνας. Συγκεκριμένα, οι πάπιες είχαν φτάσει μόλις τις 18.284 το 2021, ενώ το 2022 η μείωση έφτασε το 21,4%, αφού εκτράφηκαν μόλις 14.376. Οσον αφορά τις χήνες, το 2021 είχαν εκτραφεί 23.390 και το 2022 18.207, με τη μείωση να φτάνει το 22,2%.
Χάρη στην παραγωγή κοτόπουλου, πάντως, στα πουλερικά (εκτός στρουθοκαμήλων) καταγράφηκε το 2022 αύξηση 1% σε σχέση με το 2021. Συγκεκριμένα, το 2021 και το 2022 παρήχθησαν 241 χιλ. και 243,4 χιλ. τόνοι κρέατος αντίστοιχα, αφού το 2021 είχαν εκτραφεί 36.596.568 κοτόπουλα και το 2022 38.649.420.
Σύμφωνα με τα τελευταία διαθέσιμα στοιχεία από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή και τη Eurostat, η εκτροφή γαλοπούλας στην Ευρώπη κατέχει σημαντική θέση στην κτηνοτροφική παραγωγή. Η παραγωγή κρέατος γαλοπούλας για το 2023 ανήλθε σε περίπου 1,9 εκατομμύρια τόνους, με τη Γερμανία, τη Γαλλία και την Πολωνία να είναι οι μεγαλύτεροι παραγωγοί, αντιπροσωπεύοντας περίπου το 70% της συνολικής παραγωγής.
Η Γαλλία ηγείται με παραγωγή 600.000 τόνων, επενδύοντας έντονα σε βιολογικά και ποιοτικά προϊόντα, ενώ και η Ιταλία αποτελεί βασικό ευρωπαϊκό παραγωγό. Η Γερμανία παρήγαγε 450.000 τόνους, με έμφαση στην εντατική εκτροφή για εξαγωγές. Επίσης, στην Πολωνία ανέρχεται σε περίπου 350.000 τόνους, αναδεικνυόμενη σε βασικό εξαγωγέα στην Ευρώπη.
Η Ιταλία είναι ένας σημαντικός παραγωγός κρέατος γαλοπούλας στην Ευρώπη, καταλαμβάνοντας την 6η θέση παγκοσμίως το 2022, με παραγωγή περίπου 211.000 τόνων. Ωστόσο, τα τελευταία χρόνια, η παραγωγή έχει σημειώσει πτωτική τάση (-29% σε σύγκριση με το προηγούμενο έτος, -30% σε τριετή βάση και -32% σε πενταετή βάση). Αυτή η μείωση οφείλεται σε ποικίλους παράγοντες, όπως το αυξημένο κόστος ζωοτροφών, οι υγειονομικές προκλήσεις, όπως η γρίπη των πτηνών, και αλλαγές στη ζήτηση.
Οι ελληνικές φυλές
Οπως αναφέρεται σε άρθρο της ελληνικής εταιρίας προστασίας και διάσωσης αυτοχθόνων φυλών κατοικιδίων (αγροτικών & οικόσιτων) ζώων «Αμάλθεια», δυστυχώς, όπως για πολλές άλλες αυτόχθονες φυλές ζώων, έτσι και για τις γαλοπούλες η χώρα έδειξε αδιαφορία, με αποτέλεσμα την επικράτηση της άγνοιας και την εξαφάνιση δεκάδων ποικιλιών.
Ο πιο διαδεδομένος τύπος που έχει βρεθεί ως τώρα στη χώρα μας είναι ένας ελαφρύς (συνήθως 3-4 κιλών), ανοιχτού έως σκούρου γκρίζου χρωματισμού με μαύρες λωρίδες. Η ιδιαιτερότητα των ντόπιων γαλοπούλων είναι η μεγάλη ικανότητά τους να πετάνε αρκετά ψηλά, με αποτέλεσμα να κουρνιάζουν σε δέντρα και να περνάνε σε ξένες αυλές.
Σήμερα, όπως έχει εντοπίσει και η έρευνα της «Αμάλθειας», ψήγματα αυτών των πτηνών εκτρέφονται σε ορισμένα νησιά, σε όλη σχεδόν την ορεινή Πελοπόννησο, στη Στερεά -ιδίως στη Φθιώτιδα- και τη Θεσσαλία, ενώ ελάχιστες είναι οι πληροφορίες από την υπόλοιπη χώρα. Από περιοχή σε περιοχή υπάρχουν πολλές διαφορές στους πληθυσμούς. Αυτές μπορεί να είναι από μορφολογικές έως συμπεριφοράς και χαρακτήρα.
Οι πιο σημαντικοί και αξιοσημείωτοι πληθυσμοί/φυλές, με ιδιαίτερα χαρακτηριστικά που έχουν εντοπιστεί, είναι η γαλοπούλα της Λέσβου, η λευκή γαλοπούλα του Αιγαίου, η γαλοπούλα της Καρδίτσας και η γαλοπούλα των Τρικάλων.
Η λευκή γαλοπούλα της Αμερικανικής Γεωργικής Σχολής
Εδώ και μερικές δεκαετίες, στην ελληνική αγορά έχει κάνει την εμφάνισή της και η αμερικανική λευκή γαλοπούλα, που έφτασε στην Ελλάδα με πρωτοβουλία της Αμερικανικής Γεωργικής Σχολής Θεσσαλονίκης το 1960.
Οπως επισημαίνεται σε ανακοίνωση της ΑΓΣ, η κατανάλωσή της στο ευρωπαϊκό χριστουγεννιάτικο τραπέζι καθιερώθηκε στις αρχές του 19ου αιώνα. Γενικά, η ΑΓΣ σημειώνει ότι το κρέας της γαλοπούλας είναι χαμηλό σε θερμίδες και λιπαρά, ενώ έχει μεγάλη ποσότητα πρωτεΐνης. Περιέχει σημαντικές ποσότητες ασβεστίου, φωσφόρου, καλίου, νατρίου και ψευδαργύρου.
Σε σύγκριση με το κοτόπουλο, η γαλοπούλα έχει περισσότερο νάτριο, λιγότερες θερμίδες, λιγότερη πρωτεΐνη, λιγότερη χοληστερόλη και περισσότερο κάλιο ανά ίση ποσότητα προϊόντος.
