H e-food «συστήνεται» μέσω της πλατφόρμας της ως «η Νο1 υπηρεσία delivery στην Ελλάδα, μέσω της οποίας μπορεί κανείς να παραγγείλει από 15.000 καταστήματα σε 90 πόλεις της Ελλάδας». Κάνει λόγο, μάλιστα, για την ένωση των δυνάμεών του «με μη κερδοσκοπικούς οργανισμούς και φιλανθρωπικές οργανώσεις», αφού, όπως διαφημίζει, «στεκόμαστε στο πλάι των ανθρώπων που μας έχουν ανάγκη».
- του Βασίλη Γαλούπη
Όλα αυτά μοιάζουν μακρινά από την περασμένη εβδομάδα, όταν άρχισε να κυκλοφορεί στα social media η επιστολή για τη «βίαιη» μεταβολή των εργασιακών σχέσεων των εργαζομένων, υπό την απειλή απόλυσης. Μια κίνηση που ναι μεν η e-food πήρε γρήγορα πίσω μετά τη μαζική κατακραυγή, αλλά όταν ήδη είχε γκρεμιστεί πια στα μάτια της κοινής γνώμης.
Μέσα σε λίγα 24ωρα, η δύναμη των social media τσαλάκωσε όσο τίποτα άλλο την αξιοπιστία της e-food. Δεκάδες χιλιάδες χρήστες έκαναν απεγκατάσταση της εφαρμογής από τα κινητά τους, διαγράφοντας τους λογαριασμούς τους στην πλατφόρμα, ενώ βαθμολόγησαν με τη χειρότερη αξιολόγηση -1 αστέρι- την e-food στις ιντερνετικές εφαρμογές, κάτι που, μαζί με τα εκατοντάδες αρνητικά σχόλια, πλήττει καίρια το προφίλ της επιχείρησης, απαξιώνοντάς την στα μάτια των πελατών.
Ταυτόχρονα, η κυβέρνηση βρέθηκε με έναν ακόμα «πονοκέφαλο», με την αντιπολίτευση να την κατηγορεί ότι με το πρόσφατο νομοσχέδιό της άνοιξε τον δρόμο σε τέτοια φαινόμενα, «με ρητή αναφορά για αυτοαπασχολουμένους αντί για εργαζομένους στις σχετικές πλατφόρμες».
Πώς γιγαντώθηκε, όμως, η e-food; Ανεβαίνοντας στο κύμα των start-ups εταιριών που άρχισαν να κυριαρχούν σε παγκόσμια κλίμακα, ο Κωνσταντίνος Κυρκίνης, ο αδερφός του Παμίνος Κυρκίνης και ο Απόστολος Αποστολάκης δημιούργησαν το 2012 την πρώτη πλατφόρμα για παραγγελίες φαγητού μέσω ίντερνετ.
Τα αδέρφια Κυρκίνη έβλεπαν ολοένα πιο συχνά αποθεωτικά δημοσιεύματα για το επίτευγμά τους στον ελληνικό Τύπο. Τα παιδιά-θαύματα, που «άλλαξαν το delivery στην Ελλάδα» και πέτυχαν «τo απόλυτο success story» πριν καν γίνουν 40 ετών, άκουσαν την πόρτα τους να χτυπά πολύ γρήγορα. Και, συγκεκριμένα, με πρόταση εξαγοράς από το Βερολίνο και την Delivery Hero.
«Με την Delivery Hero μιλούσαμε για περίπου 6 μήνες και το deal έκλεισε μέσα σε ενάμιση μήνα» έχει δηλώσει ο Παμίνος Κυρκίνης, με σπουδές στα Οικονομικά στο Πανεπιστήμιο του Κέιμπριτζ.
To deal έκλεισε τον Μάιο του 2015, όταν η e-food είχε ήδη πάνω από 60% μερίδιο αγοράς. Εκείνη την εποχή εξυπηρετούσε περισσότερες από 11.000 παραγγελίες την ημέρα, με ρυθμούς ανάπτυξης 30%-35% μηνιαίως.
Να σημειωθεί ότι βασικός μέτοχος της Delivery Hero, με έδρα το Βερολίνο, είναι ο επίσης γερμανικός όμιλος Rock.
Η πανδημία ανέδειξε την e-food σε έναν εκ των πρωταγωνιστών, αφού τα έσοδα της εταιρίας ανήλθαν πέρυσι στα 64.488.000 ευρώ, από 43.171.000 ευρώ το 2019!
«Έχουμε καταφέρει να δημιουργήσουμε μια ομάδα προσωπικού που μεγαλώνει μέρα με τη μέρα, αγγίζοντας μόλις σήμερα τους 700 εργαζομένους στο γραφείο και 2.000 διανομείς» διαφήμιζε τον περασμένο Ιούνιο ο 37χρονος Παμίνος Κυρκίνης.
Τα ποσά της εξαγοράς από τη γερμανική Delivery Hero το 2015 δεν ανακοινώθηκαν ποτέ επισήμως, ωστόσο οι περισσότερες αναφορές και δημοσιεύματα οικονομικών ιστοσελίδων συγκλίνουν σε ένα ποσό της τάξης των 22.000.000 ευρώ για τα αδέρφια Κυρκίνη.
Από αυτό το ποσό, η τιμή αγοράς ήταν 10.000.000 ευρώ, ενώ το υπόλοιπο τίμημα αφορούσε άλλο, υπό αίρεση ποσό εξαγοράς, που συσχετιζόταν με την εξέλιξη της ανάπτυξης των προ φόρων, τόκων και αποσβέσεων κερδών της εταιρίας.
Εν μέσω πανδημίας, ο Παμίνος και ο Κωνσταντίνος Κυρκίνης αποφάσισαν να δραστηριοποιηθούν πιο δυναμικά και στον ρουχισμό, με την οικογένεια να έχει ήδη την αποκλειστική αντιπροσώπευση των παπουτσιών Toms στη χώρα μας. Πριν από μερικούς μήνες, μάλιστα, συνέστησαν μια νέα εταιρία, την Up Trend, με φιλοδοξία να γίνει ο νέος παίκτης στην αγορά ένδυσης.
Η Up Trend ιδρύθηκε στις 26 Φεβρουαρίου 2021 από τα αδέρφια Κυρκίνη και τους βασικούς μετόχους της Βeyond Lifestyle, με αρχικό μετοχικό κεφάλαιο 250.000 ευρώ.
Ειδικά για τον 45χρονο Κωνσταντίνο Κυρκίνη ο χώρος της ένδυσης δεν είναι άγνωστος, αφού διετέλεσε πρόεδρος της τουρκικής εταιρίας εμπορίας υποδημάτων Birebir Retail, με έδρα την Κωνσταντινούπολη, που εν τέλει συγχωνεύτηκε με το τουρκικό παράρτημα της Toms.
Ο Κώστας Κυρκίνης αποφοίτησε από το Κολλέγιο Αθηνών και το Boston College, ενώ μετά τις σπουδές του παρουσίασε αλματώδη εξέλιξη.
Τα αδέρφια Κυρκίνη διατηρούν μέχρι και σήμερα τον έλεγχο της e-food, πλέον από τη θέση του διευθύνοντος συμβούλου. Η ιδέα που ήρθε στον Παμίνο και τον Κωνσταντίνο Κυρκίνη στο σαλόνι του πατρικού τους σπιτιού, το 2011, αποδείχθηκε χρυσωρυχείο. Πριν από δύο χρόνια, ο Παμίνος Κυρκίνης δήλωνε πως «αν αυτό είναι το παρόν, φαντάσου πόσο καλύτερο θα είναι το μέλλον». Ωστόσο, η e-food αντιμετωπίζει την πρώτη πραγματική κρίση επιβίωσής της λίγο πριν συμπληρώσει μία δεκαετία λειτουργίας. Και ο «σεισμός» ταρακουνά συθέμελα όλο το οικοδόμημα των δύο αδερφών.
Οι δικαστικές εμπλοκές, οι αθέμιτες πρακτικές και τα λουκέτα της μητρικής της e-food
Σε ποια εταιρία, όμως, ανήκει πλέον η e-food; Η Delivery Hero είναι μια πολυεθνική διαδικτυακή εταιρία παράδοσης τροφίμων με έδρα το Βερολίνο, στη Γερμανία. Δραστηριοποιείται πλέον σε πάνω από 50 χώρες διεθνώς και συνεργάζεται με πάνω από 500.000 εστιατόρια. Έχει ήδη επεκταθεί πέρα από τον τομέα του delivery τροφίμων, ενώ αποτελεί κορυφαίο παίκτη και στην κατηγορία του λεγόμενου «γρήγορου εμπορίου», κάνοντας delivery δεμάτων.
Όλα τα deliveries που κάνει η εταιρία γίνονται με τα μηχανάκια και τα οχήματα των εργαζομένων της, μέσω του εταιρικού application. Γενικά, η Delivery Hero δεν κατατάσσει αυτούς τους κούριερ ως υπαλλήλους, πολιτική που έχει οδηγήσει σε δικαστικές διαμάχες και σχετίζεται με το κλείσιμο των δραστηριοτήτων της Delivery Hero σε διάφορες χώρες.
Η εταιρία ιδρύθηκε στο Βερολίνο τον Μάιο του 2011, με τη φιλοδοξία να γίνει μια παγκόσμια πλατφόρμα για παραγγελία φαγητού. Την ίδια χρονιά κιόλας εξαπλώθηκε σε Αυστραλία και Βρετανία.
Το 2012, ύστερα από εισαγγελική κατηγορία, η αστυνομία εισέβαλε στα γραφεία της εταιρίας στο Βερολίνο και η Delivery Hero διώχθηκε για τη διάπραξη επιθέσεων που ρίχνουν τα δίκτυα ανταγωνιστών, ώστε να μην έχουν πρόσβαση οι χρήστες τους σε πλατφόρμες και για την κλοπή δεδομένων από άλλες ιντερνετικές υπηρεσίες.
Η Delivery Hero, η «μαμά» εταιρία της e-food, έχει θέσει στόχο για έσοδα τουλάχιστον 6,1 δισ. ευρώ το 2021.
Τον Μάιο του 2015, η Delivery Hero αγόρασε την e-food, το πρώτο της μεγάλο «μπαμ» στην ελληνική αγορά. Στη συνέχεια, τον Φεβρουάριο του 2018, αγόρασε την deliveras.gr, ενώ τον Αύγουστο του 2020 έκανε deal για την Instashop αντί 360.000.000 δολ, το μεγαλύτερο ποσό που έχει καταβληθεί ποτέ για ελληνική start-up!
Οι περισσότερες εθνικές θυγατρικές της Delivery Hero συνήθως κατατάσσουν τους εργαζομένους ως ανεξάρτητους εργαζομένους και όχι ως υπαλλήλους. Αυτό απαλλάσσει την εταιρία από διάφορες ευθύνες έναντι των εργαζομένων της, όπως είναι το δικαίωμα στην αποζημίωση, σε αναρρωτική άδεια, σε αμοιβές κινδύνου και στην προστασία από απόλυση ή εσφαλμένη διακοπή εργασίας.
Στην Αυστραλία και στον Καναδά, οι ταχυμεταφορείς που εργάζονταν για τις εταιρίες της Delivery Hero κινήθηκαν νομικά για να διεκδικήσουν τα δικαιώματά τους, κάτι που οδήγησε στο κλείσιμο της θυγατρικής της Delivery Hero, της Foodora, στις δύο χώρες.
Συγκεκριμένα, στην Αυστραλία, το 2018, η Foodora Australia έκλεισε ξαφνικά, ενώ υπήρχαν εναντίον της εκκρεμείς αγωγές, όπως κατηγορία για απάτες με συμβάσεις, αλλά και δικαστικές υποθέσεις που αφορούσαν απλήρωτες οφειλές και λανθασμένη απόλυση. Η εταιρία ισχυρίστηκε ότι έφυγε από τη χώρα λόγω των δυναμικών της αγοράς. Ομως, η Ενωση Εργαζομένων Μεταφορών της Αυστραλίας κατηγόρησε τη Foodora ότι έκλεισε για να αποφύγει να καταβάλει στους εργαζομένους της εκατομμύρια δολάρια σε αποζημιώσεις.
Σύμφωνα με όσα έγραψε τότε το αυστραλιανό ABC, οι εργαζόμενοι της Foodora είχαν να αντιμετωπίσουν διάφορα σοβαρά προβλήματα που πήγαζαν από μια συγκεκριμένη «καταπιεστική» πολιτική της εταιρίας, η οποία έβαζε τον έναν κούριερ σε σκληρό ανταγωνισμό με τον άλλον, σε έναν μόνιμο «διαγωνισμό επιβίωσης».
Η εταιρία, δηλαδή, κατέτασσε τους εργαζομένους ανάλογα με το ποιος κάνει τις περισσότερες παραδόσεις, δουλεύει τις περισσότερες ώρες και κάνει τις περισσότερες βραδινές βάρδιες τα Σαββατοκύριακα. Στους «καλύτερους» δινόταν ως δώρο η δυνατότητα να επιλέγουν τις βάρδιες τους νωρίτερα από τους άλλους, ενώ οι «χειρότεροι» τιμωρούνταν με καθυστέρηση δύο ημερών ή με το να τους αναθέτουν τις πιο μακρινές και άβολες διαδρομές.
Η εταιρία είχε κατηγορηθεί και για έλλειψη εταιρικής ευθύνης σε περιστατικά ατυχημάτων με τραυματισμό του μεταφορέα. Σύμφωνα με το ABC, σε παρόμοιες περιπτώσεις, η εταιρία αρνήθηκε να βοηθήσει στα ιατρικά έξοδα του εργαζομένου της, με τη δικαιολογία ότι «δεν είναι ευθύνη μας, αφού δεν είσαι υπάλληλος».
Στον Καναδά, οι Αρχές έκριναν ότι οι κούριερ της Foodora Canada δεν ήταν ανεξάρτητοι «εργολάβοι», όπως τους κατέτασσε η εταιρία, αλλά διέταξε τη θυγατρική της Delivery Hero να τους θεωρήσει «εξαρτώμενους εργολάβους», μια νέα κατηγορία εργαζομένων που τους δίνει κάποια από τα δικαιώματα τα οποία έχουν όλοι οι κανονικοί υπάλληλοι. Τον Απρίλιο του 2020, δύο μήνες ύστερα από αυτή την απόφαση, η Foodora Canada ανακοίνωσε ότι βάζει λουκέτο.
Στο Κουβέιτ, το 2019, η Αρχή Προστασίας Ανταγωνισμού προχώρησε σε μήνυση εναντίον δύο εταιριών που ανήκουν στην Delivery Hero, των Talabat και Carriage, μετά την άρνησή τους να καταβάλουν πρόστιμα άνω των 16.000.000 δολαρίων για πρακτικές μονοπωλίου στα συμβόλαιά τους με εστιατόρια.
Τα πεπραγμένα δείχνουν ότι η Delivery Hero και οι θυγατρικές της, αντί να προσφέρουν ένα συγκεκριμένο και ξεκάθαρο εργασιακό μοντέλο, πρακτικά «δοκιμάζουν τα νερά» σε κάθε χώρα, αξιολογώντας το κόστος και τους κινδύνους των κυβερνητικών πολιτικών και του καθεστώτος κοινωνικής ασφάλισης για να αποφασίσουν. Οπως αναφέρει και η ίδια η ετήσια αναφορά της Delivery Hero, το 2018, «Οι συνθήκες και οι οικονομικές απαιτήσεις κάθε χώρας, συμπεριλαμβανομένης της νομοθεσίας για την απασχόληση και την κοινωνική ασφάλιση, αυξάνουν την πολυπλοκότητα… Η μη συμμόρφωση με τις κανονιστικές απαιτήσεις μπορεί να οδηγήσει σε υψηλότερα κόστη και πιθανά πρόστιμα».
Η Μαρέβα, ο Παπασταύρου και ο Βαξεβάνης
Το 2016, το περιοδικό «Επίκαιρα» είχε φέρει στο φως της δημοσιότητας το ΦΕΚ, με ημερομηνία 8 Ιουνίου 2007, όπου αναφερόταν η καταχώριση στο Μητρώο Ανώνυμων Εταιρειών της εταιρείας MG CAPITAL ADVISORS.
Στη σύνθεση του Δ.Σ. ήταν, μεταξύ άλλων, οι «Μαρία Εύα Βιργινία Γκραμπόφσκι του Βόιτεκ, σύμβουλος επενδύσεων» και «Σταύρος Παπασταύρου του Νικολάου, δικηγόρος, κάτοικος Φιλοθέης Αττικής». Το επίκαιρο της ιστορίας είναι ότι ο τελευταίος αντικαταστάθηκε από τον Κωνσταντίνο Κυρκίνη, το ένα από τα παιδιά-θαύματα της e-food! Συγκεκριμένα, στις 7 Φεβρουαρίου 2013, ο Κ. Κυρκίνης αντικατέστησε στο Δ.Σ. της MG Capital Advisors τον Στ. Παπασταύρου, ο οποίος βρισκόταν εν μέσω θύελλας και αποκαλύψεων, στις οποίες πρωταγωνίστησε με τα ρεπορτάζ της η «δημοκρατία».
Ο Κ. Κυρκίνης και η Μαρέβα Γκραμπόφσκι ήταν επίσης μέλη στην ελβετική εταιρία Dara Capital AG, που διαχειρίζεται επενδυτικά κεφάλαια, ενώ, σύμφωνα με το «Documento» του Κώστα Βαξεβάνη, το όνομα του Κωνσταντίνου Κυρκίνη εμφανίζεται συνολικά σε τρεις επιχειρηματικές κινήσεις της συζύγου του πρωθυπουργού: «Συγκεκριμένα, η κυρία Μαρέβα Γκραμπόφσκι δήλωνε στο βιογραφικό της ότι το 2010 ίδρυσε την Eternia Capital, μια εταιρία asset management με ειδίκευση σε επενδύσεις hedge fund». Μέτοχος της εταιρίας ήταν ο Κ. Κυρκίνης. Αλλωστε, όπως είχε παραδεχτεί με δηλώσεις του και ο ίδιος: «Η Eternia Capital Advisors είναι μια συμβουλευτική εταιρία στην Ελβετία που ήταν δική μου».
