Η Αρμενία είναι το ένα από τα δύο κακά, ή τις δύο «άλλες» εικόνες για την τουρκική εξωτερική πολιτική. Το άλλο κακό είναι η Ελλάδα. Το μίσος εναντίον των Αρμενίων και των Ελλήνων ήταν καθοριστικό για την οικοδόμηση της σύγχρονης τουρκικής ταυτότητας. Αυτό αναλύει ο Τούρκος καθηγητής Μεχμέτ Εφέ Τσαμάν σε άρθρο του στο politurco.com
Ο καθηγητής Τσαμάν είναι ένας από τους λίγους Τούρκους ακαδημαϊκούς που γράφουν ανοιχτά για τη γενοκτονία των Αρμενίων και επικρίνουν δημόσια την πολιτική άρνησης της Τουρκίας.
Σε ένα ιδιαιτέρως διαφωτιστικό άρθρο, ο Τσαμάν εξηγεί το πώς λειτουργεί η τουρκική πολιτική, από πού αντλεί τα κίνητρά της και για ποιο λόγο Έλληνες και Αρμένιοι είναι στο στόχαστρο του καθεστώτος. Όλα είναι θέμα ταυτότητας, αναλύει ο Τούρκος.
Τα κυριότερα σημεία του άρθρου του Τσαμάν:
«Η Αρμενία είναι ένα από τα δύο κακά η δύο ‘άλλες’ εικόνες για την τουρκική εξωτερική πολιτική. Η άλλη είναι η Ελλάδα. Το μίσος εναντίον Αρμενίων και Ελλήνων ήταν καθοριστικό για την οικοδόμηση της σύγχρονης τουρκικής ταυτότητας. Και είναι “άλλοι” εξωτερικά και εσωτερικά. Δεν είναι δηλαδή μόνο εχθροί πέραν των εθνικών συνόρων. Αλλά χρησιμοποιούνται και εσωτερικά για να ενισχυθεί και να συσφιχθεί το λαϊκό συναίσθημα.
Ως αποτέλεσμα, η χρήση των συγκρούσεων στο Αζερμπαϊτζάν ως δικαιολογία για να στοχεύσουμε τους Αρμένιους ή οι κατάρες κατά των Ελλήνων λόγω του ανταγωνισμού για τους πόρους στην ανατολική Μεσόγειο, είναι τυπικά τουρκικά αντανακλαστικά.
Η τουρκική αντιπολίτευση δεν επικρίνει αυτά τα αντανακλαστικά για να κατηγορήσει την κυβέρνηση. Οι Τούρκοι αριστεροί αποδιοργανωμένοι από τις εθνικιστικές ιδέες δεν μπορούν να προδώσουν αυτό το φασιστικό κεμαλικό δόγμα. Οι άνθρωποι της δεξιάς, κατηχημένοι σύμφωνα με ισλαμιστικη-τζιχαντιστική συμπάθεια η με τις τουρανικές ρατσιστικές ιδέες, παίρνουν και αυτοί μία παρόμοια θέση. Ως αποτέλεσμα, η στόχευση Αρμενίων και Ελλήνων, είναι επωφελής και άνετη τόσο στο εσωτερικό όσο και στο εξωτερικό.
Ξεκινώντας από τη δεκαετία του 1950, οι κεντροδεξιοί πολιτικοί κύκλοι μεταμόρφωσαν την τουρκική πολιτική και χειραγώγησαν τα βασικά της δημοκρατίας, με τους μύθους της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, του Ισλάμ και της Κεντρικής Ασίας. Όταν ο Νετσμεττίν Ερμπακάν έγινε «μαχητής του Ισλάμ» και ο Μπουλέντ Ετσεβίτ έγινε ‘ο κατακτητής της Κύπρου’, το δόγμα του «εμείς και αυτοί» που κληρονομήθηκε από την οθωμανική εποχή, μετατράπηκε σε αδιάσπαστο τμήμα της τουρκικής πολιτικής κουλτούρας. Τώρα οι Έλληνες, της Ανατολίας ή της Κύπρου, ή ακόμη και οι Ευρωπαίοι μπορούν να χαρακτηριστούν ως ‘άλλοι’.
Συνθήματα και τραγούδια όπως «Ω, Ευρώπη. Άκουσέ μας! Αυτός είναι ο ήχος του βήματος των Τούρκων!’ κανονικοποιήθηκαν πια σε ευρωπαϊκούς ποδοσφαιρικούς αγώνες. Η τουρκική εξωτερική πολιτική αντιστάθηκε σε αυτήν την τάση για καιρό. Οι απόφοιτοι της Σχολής Πολιτικών Επιστημών του Πανεπιστημίου της Άγκυρας κυριαρχούσαν στην εξωτερική πολιτική και υποστήριζαν μια ορθολογική προσέγγιση που βασίζεται στο εθνικό συμφέρον, αντί να τονίζουν κοινά σημεία όπως το οθωμανικό υπόβαθρο, τη θρησκεία του Ισλάμ ή την τουρκική καταγωγή. Αλλά η κυριαρχία τους σταδιακά μειώθηκε και το παράδειγμα άλλαξε μετά τον Ψυχρό Πόλεμο. Αρχίσαμε να βλέπουμε ηγέτες και πολιτικούς να μιλούν για «έναν τουρκικό κόσμο από την Αδριατική Θάλασσα έως το Σινικό Τείχος της Κίνας» και στη συνέχεια για «οθωμανική περιοχή επιρροής». Αρμένιοι και Έλληνες ήταν κατάλληλες ευκαιρίες για την προώθηση αυτών των συναισθημάτων.
Από την άλλη πλευρά η πολιτική άρνησης των γεγονότων του 1915 είναι πιθανόν η πιο συνεπής πολιτική της τουρκικής δημοκρατίας. Δηλώσεις του τύπου “Οι Αρμένιοι είναι κατακτητές στο Αζερμπαϊτζάν”, είναι η πιο αποτελεσματική θεραπεία σε αυτήν την πληγή. Το αντιαρμενικό συναίσθημα δεν είναι θέμα μόνο σε ορισμένους κύκλους στην Τουρκία, αλλά είναι σαν καρκίνος στην τουρκική κοινωνία. Αυτή η στάση είναι ενάντια στην ίδια την αρμενική ταυτότητα και δεν περιορίζεται στην αρμενική κυβέρνηση ή στους Αρμένιους του Nagorno-Karabagh.
Ακούτε τι λέει η αντιπολίτευση: Τα γονίδια των Νεότουρκων μπορούν να ενεργοποιηθούν σε χρόνο μηδέν τόσο στο Ρεπουμπλικανικό Λαϊκό Κόμμα όσο και στο Κόμμα IYI. Αν και είναι κάπως ορθολογικό, ο Κεμαλιστικός εθνικισμός βασίζεται στην ουσία του στους μύθους των Νεότουρκων. Σε αυτήν τη χώρα, υπάρχει μια γενική ρομαντική κατανόηση ότι ο Έβερ Πασά ήταν λάθος μόνο επειδή ήταν τυχοδιώκτης, αλλά οι προδοσίες, οι εμμονές, ο Τουρανισμός και οι καταστροφικές του πολιτικές παραβλέπονται σε μεγάλο βαθμό. Αυτή η ψυχή των Νεότουρκων εμφανίζεται όπου και όποτε ανακύπτει αρμενικό ή ελληνικό ζήτημα. Το Αζερμπαϊτζάν και οι άνθρωποι του γίνονται «εμείς», ενώ οι Αρμένιοι επισημαίνονται ως οι άλλοι!
Οι διεθνείς σχέσεις δεν έχουν σαφείς γραμμές για να διαχωριστούν μεταξύ του μαύρου και του λευκού. Έχουν διάφορους τόνους του γκρι. Όταν σκεφτόμαστε τις σχέσεις μεταξύ Τουρκίας και Αζερμπαϊτζάν, η μη αναγνώριση της ‘Τουρκικής Δημοκρατίας της Βόρειας Κύπρου’ από το Μπακού είναι ένα καλό παράδειγμα. Δηλαδή, οι Αζέροι χειροκροτούν την παρκουρκική στάση της Τουρκίας για το σκοπό τους με δάκρυα χαράς, αλλά στέκονται σταθερά στην αμεροληψία τους για το Κυπριακό, το οποίο είναι πιθανώς ο πιο «εθνικός σκοπός» της Άγκυρας. Επιλέγουν το σωστό δρόμο. Δεν τους επικρίνω.
Για λόγους αμοιβαιότητας, η Τουρκία θα πρέπει να υιοθετήσει μια πιο ορθολογική και πιο ήρεμη στάση για τα θέματα μεταξύ του Αζερμπαϊτζάν και της Αρμενίας. Ας πούμε ότι η κυβέρνηση απέχει από αυτό για ψήφους και άλλους λαϊκιστικούς στόχους. Τι γίνεται όμως με την αντιπολίτευση;
Φυσικά, η αντιπολίτευση είναι ένας από τους πυλώνες αυτού του καθεστώτος. Αλλά ο Έλληνας και ο Αρμενός ‘άλλος’, είναι επίσης η ραχοκοκαλιά όσον αφορά την ταυτότητα και την αίσθηση του ότι αυτό ανήκει στην πολιτική διαμόρφωση του περασμένου αιώνα. Δηλαδή, όσο τους χτυπούν, κερδίζουν πόντους εσωτερικά.
Σήμερα, το Κίνημα Gulen είναι ο εσωτερικός εχθρός που ταιριάζει σε αυτό το μοτίβο. Αν προσέξετε, θα δείτε την ίδια χειραγώγηση, την ίδια «όλοι μαζί» κατηγοριοποίηση, την ίδια θέση για «λιντσάρισμα», να εφαρμόζονται στους Γκιουλενιστές. Μια άλλη ομοιότητα φαίνεται στην πολιτική κατά των Κούρδων. Είναι οι νέοι Αρμένιοι ή Έλληνες του καθεστώτος.
Η κανονικοποίηση αυτών των αντιλήψεων είναι το πραγματικό ζήτημα. Παρατηρούμε ότι ακόμη και οι απλοί πολίτες έχουν αυτές τις αντιλήψεις. Μπορούμε να το καταλάβουμε για τους ανθρώπους που βρίσκονται στο εσωτερικό, αλλά τα εθνικιστικά αντανακλαστικά είναι πολύ ζωντανά ανάμεσα στην διασπορά που ζει στο εξωτερικό!
Υπάρχουν πάρα πολλά συσσωρευμένα ζητήματα για επίλυση στην Τουρκία! Νομίζω ότι η Αρμενική Γενοκτονία του 1915 θα είναι η πρώτη που θα λυθεί και μετά θα την ακολουθήσουν και άλλα. Η ομαλοποίηση σε όλους τους τομείς δεν μπορεί να επιτευχθεί εκτός εάν ο ρατσισμός, ο φονταμενταλισμός και άλλες πολιτικές που βασίζονται στην ταυτότητα, αναιρεθούν».
