9 Νοεμβρίου 17.30 μ.μ ο πόλεμος μεταξύ Αζέρων και Αρμενίων συνεχίζεται εδώ και 1,5 μήνα στο Ναγκόρνο Καραμπάχ (Αρτάχ). Ένα ρωσικό στρατιωτικό ελικόπτερο από την 102η ρωσική βάση που εδρεύει στο Gyumri της Αρμενίας, καταρρίπτεται μετά από επίθεση.
- Γράφει ο Νίκος Γκλεζάκος
Ο πρόεδρος του Αζερμπαϊτζάν παραδέχεται αμέσως ότι οι δυνάμεις της χώρας του κατέρριψαν το ελικόπτερο, ισχυρίζεται πως ήταν ατύχημα, και εκφράζει τα συλλυπητήρια του στον πρόεδρο Πούτιν. Αρμένιοι, Ρώσοι και Αζέροι κινούνται αστραπιαία, υπογράφεται νέα εκεχειρία (έχουν προηγηθεί άλλες τρείς αποτυχημένες) η οποία θα μπει σε εφαρμογή από το ίδιο το βράδυ (00.00 π.μ 10 Νοεμβρίου). Ο πόλεμος τελειώνει, προσωρινά τουλάχιστον, ακαριαία, σε αντίθεση με ότι είχε ξεκινήσει….
Το Ναγκόρνο Καραμπάχ είναι μια περιοχή εντός του κράτους του Αζερμπαϊτζάν με έκταση 4.400 χλμ2 και 140 χιλ. περίπου κατοίκους, για να έχουμε μια σύγκριση μεγέθους, η δική μας Εύβοια έχει έκταση 3.654 χλμ2 και 190 χιλ. κατοίκους. Θεωρείται πατρογονική εστία των Αρμενίων γι΄αυτό και οι τελευταίοι το διεκδίκησαν με τα όπλα μετά την διάλυση της Ε.Σ.Σ.Δ. Σε αυτό τον πρώτο πόλεμο οι Αρμένιοι νίκησαν και κατάφεραν να καταστήσουν de facto αυτόνομο το Ναγκόρνο Καραμπάχ εντός του Αζερμπαϊτζάν, χωρίς όμως να αναγνωρίσουν την ανεξαρτησία του από το τελευταίο. Την ανεξαρτησία του Ναγκόρνο Καραμπάχ (Αρτάχ) δεν έχει αναγνωρίσει καμία χώρα του Ο.Η.Ε, εδώ και 28 χρόνια ούτε η ίδια η Αρμενία!!! Σε σχέση δε με το παράδειγμα της Κύπρου που μας αφορά, η Τουρκία έχει αναγνωρίσει την Τ.Δ.Β.Κ (οχι η μοναδική χώρα που το έχει κάνει).
Ο νέος αυτός πόλεμος που ξεκίνησε στις 27 Σεπτέμβρη έχει πολλές ομοιότητες με τον προηγούμενο της δεκαετίας του ΄90, αλλά μια βασική διαφορά. Ενώ ο προηγούμενος εγκαινίασε την αποσύνθεση της ρωσικής επιρροής στην περιοχή του Καυκάσου και γενικότερα στην παγκόσμια σκηνή, αυτός επισφράγισε την επιστροφή της ρωσικής πρωτοκαθεδρίας στην περιοχή και παγκόσμια.
Σε όσους βιάστηκαν μέσα από αυτή τη σύγκρουση να αναγνώσουν έναν αναβαθμισμένο ρόλο της Τουρκίας στην περιοχή (τον Καύκασο) προσπαθώντας να παρουσιάσουν την εικόνα μιας πανίσχυρης Τουρκίας (αλήθεια ποιόν εξυπηρετεί αυτό?), απλά να τους θυμίσουμε προς το παρόν ότι στον προηγούμενο πόλεμο μετείχαν 350 αξιωματικοί του τουρκικού στρατού επίσημα και γύρω στους 200 Γκρίζους Λύκους, μαζί με περίπου 2000 Αφγανούς και 300 Τσετσένους αντάρτες. Συνεπώς το μοντέλο των Τούρκων μαζί με ακραία ισλαμικά στοιχεία να συνδράμουν το Αζερμπαϊτζάν είναι διαχρονικό… Θυμάται αλήθεια κανείς από αυτούς τους καλοθελητές πόσοι ήταν τότε οι Έλληνες εθελοντές στο πλευρό των Αρμενίων, να συγκρίνουμε τα δεδομένα σε αυτόν τον πρόσφατο πόλεμο? Εκεί φαίνεται η δικιά μας (ως χώρας) ηθική κατάπτωση και επ΄ουδενί η αναβάθμιση της γείτονος….
Όλα αυτά τα χρόνια η γειτνίαση της Αρμενίας με το Αζερμπαϊτζάν λόγω του Καραμπάχ κάθε άλλο παρά ειρηνική ήταν. Το 2008 οι αψιμαχίες που εκδηλώνονται στις 4 Μαρτίου είναι τόσο σοβαρές και οδηγούν στις 14 του ίδιου μήνα την Γενική Συνέλευση του Ο.Η.Ε. να εγκρίνει το ψήφισμα 62/243 απαιτώντας την άμεση αποχώρηση των αρμενικών δυνάμεων από το Ναγκόρμο Καραμπάχ. Ενθαρρυμένη ίσως από αυτή την διπλωματική νίκη της συμμάχου της, στην αντιρωσική ομάδα χωρών GUAM, η Γεωργία ξεκινά στρατιωτικές επιχειρήσεις τον Αύγουστο του ίδιου έτους στην Νότια Οσετία. Οι επιχειρήσεις αυτές έχουν ως αποτέλεσμα την απευθείας αντιπαράθεση ρωσικών και γεωργιανών δυνάμεων. Οι Ρώσοι εισβάλουν στην Γεωργία και προστατεύουν τις αυτόνομες περιοχές της Νότιας Οσετίας και Αμπχαζίας, οι οποίες είναι παρεμπιπτόντως αναγνωρισμένες από κάποιες χώρες!!! Αξίζει να σημειώσουμε εδώ ότι σε αυτή την καθαρή εμπλοκή της Ρωσίας στην ένοπλη σύγκρουση, η Δύση δεν αξιοποίησε το όπλο των κυρώσεων έναντι της Ρωσίας όπως το 2014 στην περίπτωση της Κριμαίας, παρόλο που στην τελευταία δεν έπεσε ούτε σφαίρα…!!! Ύστερα από αυτό το χρονικό σημείο η αντιπαράθεση μεταξύ Αζερμπαϊτζάν και Αρμενίας συνεχώς οξύνεται. Η περίοδο ΄11-΄13 κλείνει με απολογισμό 12 Αζέρους νεκρούς και 7 Αρμένιους νεκρούς, το ΄14 με 39 Αζέρους και 7 Αρμένιους νεκρούς, ενώ το ΄16 μεταξύ 1 και 5 Απριλίου μόνο, έχουμε 88 Αρμένιους και 92 Αζέρους νεκρούς στρατιώτες μαζί με 4 και 6 πολίτες αντίστοιχα νεκρούς. Τον Μάιου του ίδιου έτους μεταξύ 8 και 17 έχουμε 14 Αρμένιους και 3 Αζέρους νεκρούς. Το ΄16 επίσης παρατηρούνται και οι πρώτες σοβαρές απώλειες υλικού και εξοπλισμού, 1 ελικόπτερο των Αζέρων μαζί με 13 μη επανδρωμένα αεροσκάφη (UAV) και 1 άρμα μάχης (MBT). Είναι λοιπόν σαφές ότι το Αζερμπαϊτζάν ετοιμαζόταν από καιρό για ευρεία χρήση μη επανδρωμένων αεροσκαφών.
Μέχρι εδώ λοιπόν παρατηρούμε ότι ενώ οι ένταση συνεχώς αυξάνεται και το μοτίβο του τρόπου που θα διεξαχθεί η επόμενη σύγκρουση διαφαίνεται ξεκάθαρα, κάποιοι στη χώρα μας «αιφνιδιάστηκαν». Επίσης όλη η ρητορική στη χώρα μας για το θέμα παρασύρθηκε από την τουρκική πολιτική των διπλών προτύπων (double standards) που αντιγράψαμε από την ανάποδη. Η Τουρκία λοιπόν ενώ παραβιάζει κατάφορα τους κανόνες των διεθνών σχέσεων και το διεθνές Δίκαιο όπου την συμφέρει π.χ Αιγαίο, Κύπρος κ.τ.λ. Εμφανίζεται ως ο θεματοφύλακας αυτών των θεσμών αλλού, π.χ στην περίπτωση του Ναγκόρνο Καραμπάχ. Αντιστοίχως κάποιοι στην Ελλάδα επιχειρηματολογούν υπερασπίζοντας τη χώρα μας βάση των διεθνών συνθηκών έναντι της Τουρκίας, αλλά θα καλόβλεπαν μια καταπάτηση αυτών των θεσμών εάν ήταν να πληγεί η τελευταία και οι όποιοι σύμμαχοι της, π.χ Αζερμπαϊτζάν στο Ναγκόρνο Καραμπάχ. Στηριζόμενη σε μια ορθολογική βάση άσκησης πολιτικής αυτό θα έμοιαζε ως τη μέγιστη αυτοαναίρεση επιχειρηματολογίας, στις μέρες μας όμως κάτι τέτοιο δεν μοιάζει απόλυτο. Η Κυπριακή Δημοκρατία πρόσφατα παρουσίασε ένα άλλο παράδειγμα αντίστοιχης πολιτικής της Ε.Ε. Υπερτόνισε την πρόθεση της Ένωσης να επιβάλει κυρώσεις στην Λευκορωσία για τα πρόσφατα γεγονότα, σε μια χώρα έκτος Ε.Ε για εσωτερικά της ζητήματα, ενώ για τις ίδιες και πολύ χειρότερες περιπτώσεις αρνείται να πράξει το ίδιο για το καθεστώς Ερτνογάν.
Όλα αυτά τα χρόνια το Αζερμπαϊτζάν είχε μια σταθερή μορφή εξουσίας εκφραζόμενη στο πρόσωπο του προέδρου Αλίεφ, αντίθετα η Αρμενία ταλαιπωρούνταν από τις εναλλαγές στους θώκους της εξουσίας της. Δεν ξέρω αν κάποιοι εδώ θα δουν ομοιότητες σε σχέση με μας και την Τουρκία; Η περιδίνηση για την Αρμενία γιγαντώθηκε τα τελευταία χρόνια και ιδιαίτερα από το 2018, όταν ύστερα από μεγάλες διαδηλώσεις την εξουσία ανέλαβε ο Nikol Pashinyan (Νικόλ Πασινιάν).
Το 2018 ο Πασινιάν αποφυλακίζεται και χρηματοδοτούμενος από τον διάσημο δισεκατομμυριούχο Σόρος ηγείται ενός ιδιαίτερου φιλοδυτικού πραξικοπήματος, κάτι αντίστοιχο με αυτό που κάποιοι ονομάζουν ως «έγχρωμες επαναστάσεις». Το αποτέλεσμα ήταν αυτός ο «δημοκρατικός» ακτιβιστής να γίνει πρωθυπουργός. Καθώς κυλούσε ο χρόνος της διακυβέρνησής του γινόταν πιο εμφανή τα σημάδια αναποτελεσματικότητας της νέας εξουσίας. Σε ένα όμως τομέα ο Πασινιάν και οι συν αυτώ διακρίθηκε… στην αντιρωσική υστερία!!!! Τα δυο αυτά χρόνια της διακυβέρνησης Πασινιάν, η Αρμενία επικεντρώθηκε στην εσωτερική και την εξωτερική της πολιτική στην αποστασιοποίηση της από την Ρωσία. Ρωσία η οποία εξακολουθεί να είναι ο μόνος φυσικός και πραγματικός σύμμαχος αλλά και εγγυητής της αρμενικής κρατικής οντότητας. Κάτι που επιβεβαιώθηκε δυστυχώς ξανά όπως είδαμε.
Αξίζει εδώ να δούμε λίγο την στρατιωτική παρουσία που είχε ήδη η Ρωσία στην Αρμενία. Η 102 ρωσική βάση βρίσκεται στην πόλη Gyumri της Αρμενίας (κοντά στα τουρκικά σύνορα) και είναι η μεγαλύτερη βάση της Μόσχας εκτός ρωσικών συνόρων. Δικαίως προσφέρει αίσθημα ασφαλείας στους Αρμένιους. Διαθέτει 74 άρματα, 17 οχήματα μάχης πεζικού, 148 οχήματα μεταφοράς προσωπικού, 84 πυροβόλα, 18 μαχητικά MiG-29 μέχρι και πυροβολαρχίες S-300. Και δεν είναι η μόνη, η Ρωσία διατηρεί άλλες δυο βάσεις στη χώρα αυτή. Την 426 αεροπορική βάση που εδρεύει στο Abovian, κοντά στο Ερεβάν. Η αεροπορική αυτή βάση διαθέτει Mig-29, Sukhoi, ελικόπτερα Mi-24, και Mi-8. Και μια τρίτη βάση η οποία βρίσκεται κοντά στα σύνορα με το Ιράν, στην πόλη Meghri. Εκεί βρίσκονται 200 Ρώσοι συνοριοφύλακες. Συνολικά, περίπου 5.000 Ρώσοι στρατιωτικοί βρίσκονται στην Αρμενία. Η ρωσική παρουσία λοιπόν στην Αρμενία έχει παρελθόν, ισχυρό παρόν και μάλλον πολύ μέλλον, καθώς οι δύο χώρες παρατείναν (από το 2010 ήδη) τη στρατιωτική συμφωνία τους για παρουσία ρωσικών δυνάμεων στην Αρμενία έως το 2044.
Σε αντίθεση λοιπόν με το ΄16 που οι αψιμαχίες δεν οδήγησαν σε γενικευμένη σύγκρουση, και με μια Αρμενία που πρόθυμα πλέον αποστασιοποιείται από την Ρωσία. Ξεκινώντας μάλιστα και στρατιωτικές ασκήσεις με το ΝΑΤΟ στην Γεωργία (Αυγ.Σεπ. ΄18, Μαρτ.΄19, και υπογραφή στρατιωτικής συμφωνίας με την Γεωργία) με σαφή αντιρωσικό χαρακτήρα. Το Αζερμπαϊτζάν άρχισε να νιώθει αυτοπεποίθηση. Ήδη από τον περασμένο Ιούλιο οι αψιμαχίες στη συνοριακή γραμμή Ναγκόρνο Καραμπάχ και Αρμενίας με το Αζερμπαϊτζάν έγιναν πιο σοβαρές. Στις 27 Σεπτέμβρη το τελευταίο ξεκίνησε τελικά μια γενικευμένη επίθεση. Ενάμιση μήνα μετά και με την καθοριστική παρέμβαση πλέον της Ρωσίας, οι μάχες λήγουν. Βρίσκει το Μπακού να είναι αναμφισβήτητα ο νικητής της σύρραξης και τον πρωθυπουργό της Αρμενίας να ψάχνει για αποδιοπομπαίο τράγο να επιρρίψει την ντροπή της ήττας.
Καθ ‘όλη τη διάρκεια περίπου του 1,5 μηνός πολέμου, η Αρμενία δοκίμασε μια πολύ αμφιλεγόμενη τακτική «πολυπολικότητας», στην προσπάθεια της να αμυνθεί. Αναζητούσε βοήθεια από οποιαδήποτε κατεύθυνση, ενώ δεν προσπαθούσε να αποκαταστήσει τις σχέσεις της με τη Μόσχα. Ουσιαστικά, από την Αρμενία δεν αναπτύχθηκαν σημαντικές δυνάμεις. Σύμφωνα με επίσημες πληροφορίες, κανένα τμήμα του τακτικού στρατού της Αρμενίας δεν μπήκε στο Ναγκόρνο-Καραμπάχ για να πολεμήσει. Τι έκανε αντί αυτού η Αρμενία; Ζωντανές «αναμεταδόσεις» του Nikol Pashinyan στο Facebook και πολλαπλές δηλώσεις δημοσίων σχέσεων που ισχυρίζονταν νικηφόρες αντεπιθέσεις των αρμενικών δυνάμεων. Σε σύγκριση με τις ενέργειες του Αρμενίου πρωθυπουργού, ο Πρόεδρος του Artsakh πήγε ακόμη και στην πρώτη γραμμή για την προστασία της πατρίδας του. Η έλλειψη συγκεκριμένων ενεργειών, και κατάλληλων δράσεων καλύφθηκε από μια πολύ μεγάλη εκστρατεία στα μέσα ενημέρωσης, ζητώντας από άλλες χώρες να αναγνωρίσουν το Artsakh (Ναγκόρνο Καραμπάχ) ως ανεξάρτητη χώρα. Ελπίζοντας ότι θα συνέβαινε, και ίσως να υπήρχε ελπίδα π.χ. από τη Γαλλία κατόπιν πίεσης της εκεί αρμενικής κοινότητας, εξάλλου η Γαλλία παρουσίαζε ως μεγάλη νίκη της «δημοκρατίας» την εκλογή Πασινιάν. Οι αντίστοιχες εκκλήσεις στην Αμερική για παράδειγμα δεν είχαν εξ αρχής καμία ελπίδα, ίσως και λόγω της εκλογικής συγκυρίας. Ούτε κατά την διάρκεια αυτού του πολέμου η Αρμενία αναγνώρισε την ανεξαρτησία του Αρτσάχ (Ναγκόρνο Καραμπάχ)!!! Ενώ ζητούσε από άλλους να το πράξουν…. Οποιαδήποτε ομοιότητα εδώ με την Ελλάδα και την Κύπρο αναφορικά με την κήρυξη Α.Ο.Ζ φαντάζομαι είναι συμπωματική, το ζητούμενο είναι αν θα είναι και παραδειγματική….
Η Αρμενία άφησε το Αρτάχ μόνο του, κάποιοι αποκαλούν αυτή την συμπεριφορά ως προδοτική. Βέβαια υπάρχουν και όσοι ψάχνουν αλλού τους προδότες, λόγου χάρη στην πλευρά της Ρωσίας, προσπαθώντας να απαλλάξουν τον Πασινιάν από τις ευθύνες τους. Οι δηλώσεις του προέδρου του Αρτσάχ, που πολέμησε στην πρώτη γραμμή, Arayik Harutyunyan στις 11 Νοεμβρίου, καθώς και του Γραμματέα του Συμβουλίου Ασφαλείας της Δημοκρατίας του Ναγκόρνο Καραμπάχ (NKR) Samuel Babayan ο οποίος παραιτήθηκε, αφήνουν βαριά σκιά για τις ευθύνες της αρμενικής κυβέρνησης και τους χειρισμούς της. Απολογούμενη η κυβέρνηση της Αρμενίας διαρρέει μέσω κύκλων ότι η συμπεριφορά της αυτή ουσιαστικά επιβαλλόταν λόγο των προσπαθειών στην ενταξιακή της πορεία στην Ε.Ε και το Ν.Α.Τ.Ο!!!
Όλα αυτά οδήγησαν την Αρμενία να χάσει τον έλεγχο του Ναγκόρνο Καραμπάχ, και να συρθεί στην συμφωνία εκεχειρίας της 10ης Νοέμβρη, στην προσπάθεια της να σώσει το λαό του Αρτάχ και τους 25 χιλ. στρατιώτες του, (όπως δήλωσε και ο ίδιος ο Πασινιάν στις 12 Νοεμ.). Η παραπάνω συμφωνία των 9 σημείων, πέραν των πολύ σημαντικών επιπτώσεων που θα έχει για τα συμβαλλόμενα μέρη, αλλάζει άρδην την γεωπολιτική κατάσταση σε όλο τον Καύκασο, και την ευρύτερη περιοχή. Καθώς είναι και μια διαρκείς ειρηνευτική διαδικασία. Χαρακτηριστική είναι η δήλωση του πρώην πρέσβη των Η.Π.Α. στη Γεωργία (Ιαν Κέλι), ο οποίος επέπληξε τον πρόεδρο της χώρας (Γεωργίας) Salome Zurabishvilli που συνεχάρη το Μπακού και το Ερεβάν για την εκεχειρία. «…πως μπορεί ο πρόεδρος της Γεωργίας να συγχαίρει για μια συμφωνία που προβλέπει άλλη μια ρωσική κατοχή στον Καύκασο και μπλοκάρει τη Δύση…»
Αναλυτικά η συμφωνία προβλέπει:
1- Άμεση διακοπή των συγκρούσεων (κατάπαυση πυρών) και διατήρηση των δυνάμεων στις θέσεις που κατέχουν.
2- Παράδοση της περιοχής του Agdam στο Αζερμπαϊτζάν
3 και 4 – Ανάπτυξη ρωσικών δυνάμεων στο Ναγκόρνο-Καραμπάχ
5- Ίδρυση κέντρου παρακολούθησης της εφαρμογής της συμφωνίας
6- Παράδοση των περιοχών Kalbajar και Lachin στο Αζερμπαϊτζάν
7- Επιστροφή προσφύγων στο Καραμπάχ
8- Ανταλλαγή κρατουμένων και σορούς των νεκρών
9- Δημιουργία διαμετακομιστικού διαδρόμου μεταξύ δυτικών περιοχών του Αζερμπαϊτζάν και της αυτόνομης περιοχής του Nakhchivan (θύλακας του κράτους του Αζερμπαϊτζάν στα δυτικά, με το οποίο το Μπακού επικοινωνούσε μέσω Γεωργίας και Τουρκίας λόγω της διένεξης στο Αρτσάχ). 16 ρωσικά παρατηρητήρια εντός του Ναγκόρνο Καραμπάχ, και ρωσική επιτήρηση των διαδρόμων αυτών.
Με την πρώτη ματιά, αυτή η συμφωνία μπορεί να φαίνεται σαν μια πλήρης νίκη για το Αζερμπαϊτζάν και ήττα για την Αρμενία, ή τουλάχιστον το Αζερμπαϊτζάν να έχει επιτύχει αυτό που ήθελε από το Ναγκόρνο-Καραμπάχ. Ωστόσο, με την περαιτέρω εξέταση αυτής της συμφωνίας και την ανάπτυξη ρωσικών δυνάμεων στην περιοχή του Ναγκόρνο-Καραμπάχ, προκύπτουν πολλά ερωτήματα και ασάφειες σχετικά με την τύχη αυτής της περιοχής.
Ας δούμε το χάρτη παρακάτω.
Με πράσινο χρώμα είναι περιοχές που έχουν προγραμματιστεί να επιστραφούν στη Δημοκρατία του Αζερμπαϊτζάν εντός ορισμένης χρονικής περιόδου. Η περιοχή Kalbajar θα παραδοθεί στη Δημοκρατία του Αζερμπαϊτζάν έως τις 15 Νοεμβρίου, η περιοχή Agdam έως τις 20 Νοεμβρίου, η περιοχή Lachin και τα κατεχόμενα εδάφη της Γκαζάκ έως την 1η Δεκεμβρίου. Σημαντικό σημείο στο ζήτημα είναι ότι όχι μόνο όλες οι περιοχές (Rayons) του Agdam, Kalbajar και Lachin, αλλά και οι περιοχές που καταλήφθηκαν από τις αρμενικές δυνάμεις εκτός της «Αυτόνομης Περιφέρειας του Nagorno-Karabakh» θα επιστραφούν στο Αζερμπαϊτζάν. Για παράδειγμα, το ανατολικό μισό του Kalbajar βρίσκεται στην «Αυτόνομη Περιφέρεια του Ναγκόρνο-Καραμπάχ» και αυτές οι περιοχές θα παραμείνουν υπό τον έλεγχο των αρμενικών δυνάμεων και μόνο το δυτικό μισό του Καλμπάζαρ θα παραδοθεί στο Αζερμπαϊτζάν. Το ίδιο ισχύει και για ένα μικρό μέρος των δυτικών περιοχών του Άκνταμ (Αgdam). Με άλλα λόγια, ο μηχανισμός διοίκησης της «Αυτόνομης περιφέρειας του Ναγκόρνο-Καραμπάχ» εξακολουθεί να ισχύει σε αυτές τις περιοχές. Όσον αφορά τα δύο κατεχόμενα σημεία στην περιοχή της Γκαζάκ ( στο βορειοδυτικό Αζερμπαϊτζάν, αξίζει να σημειωθεί ότι παρά τη συμφωνία να επιστρέψουν τα δύο σημεία στη Δημοκρατία του Αζερμπαϊτζάν, η επόμενη δήλωση που εξέδωσε η Ρωσία δεν αναφέρει την κατάσταση (το status) αυτών των δύο σημείων. Και το πώς θα επιλυθεί αυτό το ζήτημα είναι άγνωστο ακόμα. Λέγεται ότι το αρχικό κείμενο της συμφωνίας έχει διαρρεύσει και στην επόμενη έκδοση, η οποία είναι η αρχική έκδοση, αυτό το μέρος έχει τροποποιηθεί και διαγραφεί.
Με μπλέ χρώμα είναι περιοχές όπου 1.960 Ρώσοι της ειρηνευτικής δύναμης με 90 τεθωρακισμένα οχήματα και 380 άλλα διάφορα οχήματα και ειδικό εξοπλισμό. Αν κοιτάξουμε προσεκτικά την ανάπτυξη των ρωσικών δυνάμεων στην περιοχή του Ναγκόρνο-Καραμπάχ, είναι σαφές ότι αυτές οι δυνάμεις θα τοποθετηθούν ακριβώς μέσα και στα σύνορα της «Αυτόνομης Περιφέρειας του Ναγκόρνο-Καραμπάχ». Αυτό σημαίνει ότι στην πραγματικότητα το «Nagorno-Karabakh» θα αναγνωριστεί από την Αρμενία και θα παραμείνει στην κατοχή των αρμενικών δυνάμεων. Αν και αυτό το ζήτημα δεν αναφέρεται στο κείμενο της συμφωνίας, αλλά στην πράξη αυτό θα σημαίνει. Εκτός από αυτό το ζήτημα, πρέπει να προστεθεί επίσης ότι, το κείμενο της συμφωνίας αναφέρει ότι οι ρωσικές ειρηνευτικές δυνάμεις θα παραμείνουν στην περιοχή για 5 χρόνια και πως εάν δεν υπάρχει ιδιαίτερο πρόβλημα, αυτή η πενταετής περίοδος θα παραταθεί για ένα άλλα 5 χρόνια. Και αυτό μπορεί να συνεχιστεί επ ‘αόριστον. Είναι σαφές ότι αυτό επιβεβαιώνει και επεκτείνει την επιβίωση της αυτονομίας στο Ναγκόρνο-Καραμπάχ.
Ωστόσο, αυτές οι περιοχές είναι ξεχωριστές από τις περιοχές που κατέλαβε ο στρατός του Αζερμπαϊτζάν κατά τη διάρκεια της πρόσφατης επιχείρησης στην περιοχή του Ναγκόρνο-Καραμπάχ. Εάν κοιτάξουμε προσεκτικά τις νότιες περιοχές του Καραμπάχ, και ιδίως τις νότιες περιοχές της «Αυτόνομης Περιφέρειας του Ναγκόρνο-Καραμπάχ», είναι σαφές ότι οι δυνάμεις του Αζερμπαϊτζάν έχουν αναλάβει τον έλεγχο ενός μικρού τμήματος της νότιας αυτόνομης περιφέρειας του Ναγκόρνο-Καραμπάχ και τα περισσότερα από αυτά τα νέα εδάφη είναι σε περιοχές που καταλάμβαναν οι Αρμενικές δυνάμεις έξω από την «Αυτόνομη Περιφέρεια του Ναγκόρνο-Καραμπάχ».
Στο χάρτη, η πρόοδος του στρατού του Αζερμπαϊτζάν στην περιοχή του Ναγκόρνο-Καραμπάχ εμφανίζεται με κίτρινο χρώμα.
Προφανώς, αυτή είναι μια πολύ μεγάλη νίκη, επειδή η Δημοκρατία του Αζερμπαϊτζάν κατάφερε να απελευθερώσει σχεδόν όλες τις νότιες περιοχές του Καραμπάχ, αλλά από την άλλη πλευρά, αυτό δεν πρέπει να αποτελεί πρόβλημα για την Αρμενία. Επειδή γενικά, οι περιοχές γύρω από την «Αυτόνομη Περιφέρεια του Ναγκόρνο-Καραμπάχ», τόσο στο βορρά όσο και στο νότο του Καραμπάχ, είναι επίσημα και διεθνώς μέρος του εδάφους του Αζερμπαϊτζάν, απλά επιστρέφουν στον «ιδιοκτήτη» τους. Ως εκ τούτου, η Αρμενία μπορεί να θεωρήσει τα κατεχόμενα εδάφη γύρω από την «Αυτόνομη Περιφέρεια Ναγκόρνο-Καραμπάχ» ως χαρτί διαπραγμάτευσης, τα οποία παραδίδει τώρα, και σε αντάλλαγμα θα αναλάβει το μεγαλύτερο μέρος της αυτόνομης περιφέρειας «Ναγκόρνο-Καραμπάχ». Η Δημοκρατία του Αζερμπαϊτζάν πέτυχε επίσης τον στόχο της να ανακαταλάβει τις 7 κατεχόμενες πόλεις του Καραμπάχ. Ωστόσο, αξίζει να σημειωθεί ότι το Αζερμπαϊτζάν απαιτεί όλο το Ναγκόρνο – Καραμπάχ, και με την τρέχουσα κατάσταση και τις συνθήκες που πλέον επικρατούν στο πεδίο, αυτό το ζήτημα δεν έχει πολλές πιθανότητες να επιτευχθεί. Επειδή το μεγαλύτερο μέρος της «Αυτόνομης Περιφέρειας του Ναγκόρνο-Καραμπάχ» με την υποστήριξη της Ρωσίας πλέον παραμένει υπό τον έλεγχο των αρμενικών δυνάμεων για αόριστο χρονικό διάστημα.
Ένα άλλο σημαντικό ζήτημα που πρέπει να εξεταστεί είναι η αντίθεση της Ρωσίας στην παρουσία τουρκικών δυνάμεων στο Ναγκόρνο-Καραμπάχ. Ο Πρόεδρος του Αζερμπαϊτζάν δήλωσε σε τηλεοπτική ομιλία για τη συμφωνία τερματισμού του πολέμου στο Ναγκόρνο-Καραμπάχ ότι, εκτός από τις ρωσικές ειρηνευτικές δυνάμεις, και τουρκικές ειρηνευτικές δυνάμεις θα τοποθετηθούν επίσης στο Ναγκόρνο-Καραμπάχ. Ωστόσο, το Κρεμλίνο δήλωσε ότι το ζήτημα δεν αναφέρεται στη συμφωνία και ότι οι ηγέτες της Ρωσίας, της Αρμενίας και του Αζερμπαϊτζάν δεν είχαν συμφωνήσει για την ανάπτυξη τουρκικών στρατευμάτων στην περιοχή του Ναγκόρνο-Καραμπάχ. Σύμφωνα με τη δήλωση, η παρουσία τουρκικών στρατευμάτων στην περιοχή Ναγκόρνο-Καραμπάχ απορρίπτεται ουσιαστικά και αυτό επιβεβαιώνετε σιωπηρά με την υποστήριξη της Ρωσίας για τη συνέχιση της αυτονομίας στις υπόλοιπες περιοχές της «Αυτόνομης Περιφέρειας Ναγκόρνο-Καραμπάχ». Γενικά, η παρουσία των τουρκικών δυνάμεων στο Ναγκόρνο-Καραμπάχ είναι μια στρατηγική απειλή για τη Ρωσία, μια απειλή που μειώνει την επιρροή και την ηγεμονία της Ρωσίας στον Καύκασο και την Κασπία Θάλασσα και στη συνέχεια στην Κεντρική Ασία . Με άλλα λόγια. Θα αυξήσει την ισχύ και την επιρροή της Τουρκίας στην περιοχή. Αυτό είναι σίγουρα αντίθετο με τις επιθυμίες και την πολιτική της Ρωσίας. Επομένως, η Ρωσία προσπαθεί να αποτρέψει αυτό το συμβάν. Η αντίθεση της Ρωσίας στην επίσημη ανάπτυξη των τουρκικών δυνάμεων στο Ναγκόρνο-Καραμπάχ μπορεί να ερμηνευθεί από αυτήν την οπτική γωνία. Ένα άλλο σημαντικό ζήτημα είναι η δημιουργία μιας νέας οδού διέλευσης και μεταφοράς μεταξύ Στεπανακέρτ και Αρμενίας κατά μήκος του διαδρόμου Λατσίν για τρία χρόνια, καθώς και καθιέρωση μιας ασφαλούς διαδρομής διέλευσης μεταξύ των δυτικών της Δημοκρατίας του Αζερμπαϊτζάν και της περιοχής Nakhchivan μέσω της Αρμενίας. Αυτές οι διαδρομές θα ασφαλιστούν επίσης από τις ρωσικές δυνάμεις της FSB. Συγκρίνοντας αυτές τις δύο διαδρομές, μπορεί να συναχθεί το συμπέρασμα ότι η Αρμενία παρέχει στο Αζερμπαϊτζάν μια ασφαλή διαδρομή μεταφοράς με αντάλλαγμα μια ασφαλή διαδρομή μεταφοράς προς το Stepanakert. Αυτό σημαίνει επίσης ότι το Αζερμπαϊτζάν αποδέχεται σιωπηρά την αυτονομία του Ναγκόρνο-Καραμπάχ σε αντάλλαγμα για την άμεση σύνδεση του Αζερμπαϊτζάν με την περιοχή του Νακτσιβάν. Στον χάρτη, η νέα διαδρομή συγκοινωνίας και μεταφοράς μεταξύ Stepanakert και Αρμενίας έχει επισημανθεί με ένα κόκκινο βέλος και η πιθανή διαδρομή επικοινωνίας μεταξύ του Αζερμπαϊτζάν και του Nakhchivan έχει επισημανθεί με ένα κίτρινο βέλος. Ωστόσο, υπάρχει ένας σιδηρόδρομος στα νότια της Αρμενίας και κοντά στα σύνορα του Ιράν, η χρήση του οποίου μπορεί επίσης να περιλαμβάνεται στην περαιτέρω ανάπτυξη της περιοχής.
Ένα άλλο σημαντικό ζήτημα είναι η επιστροφή των προσφύγων στο Ναγκόρνο-Καραμπάχ. Κατά τη διάρκεια του πολέμου του Καραμπάχ, οι Αζέροι κάτοικοι σε διάφορα μέρη του Καραμπάχ, συμπεριλαμβανομένου του Khojaly, εκδιώχθηκαν από την «Αυτόνομη Περιφέρεια του Ναγκόρνο-Καραμπάχ» και αντίστοιχα οι Αρμένιοι εκδιώχθηκαν από το νότιο τμήμα του Ναγκόρνο-Καραμπάχ, όπως το Hadrut, τους τελευταίους δύο μήνες. Ο ακριβής μηχανισμός επιστροφής των εκτοπισθέντων δεν αναφέρεται ρητά στη συμφωνία και μέχρι στιγμής κανένας από τους αξιωματούχους των μερών δεν το έχει σχολιάσει. Η πόλη Σούσα είναι ένα παράδειγμα αυτού του προβλήματος. Η Σούσα είναι τώρα υπό τον έλεγχο της Δημοκρατίας του Αζερμπαϊτζάν, και εάν πρόκειται να εφαρμοστεί αυτή η ρήτρα της συμφωνίας, οι Αρμένιοι και οι Αζέριοι πρέπει να συγκατοικήσουν στη Σούσα, κάτι που φαίνεται αδύνατο στην παρούσα κατάσταση.
Σε γενικές γραμμές, αυτή η συμφωνία, πέρα από αυτό που ισχυρίζονται κάποιοι, δεν είναι ούτε απόλυτη νίκη ούτε απόλυτη ήττα μάλλον για κανέναν, μέχρι στιγμής κάθε πλευρά έχει επιτύχει ένα συγκεκριμένο σύνολο των δικών της στόχων. Η διαφορά είναι ότι το Αζερμπαϊτζάν πέτυχε ίσως λίγα περισσότερα από την Αρμενία. Η Δημοκρατία του Αζερμπαϊτζάν απέκτησε τα εδάφη γύρω από την «Αυτόνομη Περιφέρεια του Ναγκόρνο-Καραμπάχ» (συν τμήματα του νότου της «Αυτόνομης Περιφέρειας του Ναγκόρνο-Καραμπάχ») μετά από 28 χρόνια. Από την άλλη πλευρά, η Αρμενία απέκτησε αυτονομία (τουλάχιστον ονομαστικά) και παρουσία στην «Αυτόνομη Περιφέρεια του Ναγκόρνο-Καραμπάχ». Η Δημοκρατία του Αζερμπαϊτζάν πέτυχε μια άμεση χερσαία διασυνδετήρια διαδρομή με την περιοχή Nakhchivan, και στην αντίθετη πλευρά η Αρμενίας πέτυχε επίσης μια άμεση χερσαία διαδρομή προς το κέντρο της «Αυτόνομης Περιφέρειας του Nagorno-Karabakh», στην πόλη του Stepanakert. Όσον αφορά το μέλλον της περιοχής του Ναγκόρνο-Καραμπάχ, σύμφωνα με την υπάρχουσα συμφωνία, υπάρχουν πολλά θέματα ανοιχτά ακόμα και ασάφειες και αμφισημίες που δεν αναφέρονται τουλάχιστον στο κείμενο της σύμβασης και αυτό το ζήτημα θα είναι προβληματικό στο μέλλον και θα φέρει ένα αβέβαιο κάπως μέλλον για το Ναγκόρνο-Καραμπάχ. Προς το παρόν, με την άμεση είσοδο της Ρωσίας στο Ναγκόρνο-Καραμπάχ, η επιρροή και η πίεση της στην περιοχή έχει αυξηθεί, και από την άλλη πλευρά, σημαντικές πολιτικές εξελίξεις λαμβάνουν χώρα στην Αρμενία. Οτιδήποτε είναι εφικτό στο μέλλον, όπως το Αζερμπαϊτζάν επανακατέλαβε το Ναγκόρνο-Καραμπάχ μετά από 28 χρόνια, δεν είναι απίθανο η Αρμενία να ακολουθήσει μια παρόμοια πολιτική έναντι του Αζερμπαϊτζάν στο μέλλον.
Ο πόλεμος που μόλις τελείωσε ήταν ένα πραγματικό λουτρό αίματος και έχει περισσότερα θύματα (μετρώντας τις απώλειες και των δύο πλευρών) από αυτά που είχε η Σοβιετική Ένωση μέσα σε 10 χρόνια πολέμου στο Αφγανιστάν. Ο πόλεμος έχει τελειώσει, και μέχρι στιγμής, καμία πλευρά δεν τόλμησε να ξαναρχίσει τις εχθροπραξίες. Οι Αζέροι δηλώνουν ότι θέλουν αποζημίωση από την Αρμενία. Ο Ερντογάν επέμεινε ότι ήθελε η Τουρκία να στείλει ειρηνευτικές δυνάμεις, αλλά ο Πούτιν απέρριψε κατηγορηματικά αυτό το αίτημα, όπως κάθε άλλο κράτος, το Αζερμπαϊτζάν έχει το αδιαμφισβήτητο δικαίωμα να καλεί ξένες δυνάμεις στην επικράτειά του, αλλά αυτές οι δυνάμεις δεν θα έχουν το καθεστώς και τα δικαιώματα μιας ειρηνευτικής δύναμης. Στο Ερεβάν ξέσπασαν βίαιες ταραχές, όπου διαδηλωτές εισέβαλαν σε κυβερνητικά κτίρια, ξυλοκόπησαν αξιωματούχους και εισέβαλαν το Κοινοβούλιο. Χαρακτηριστικό του αισθήματος, στον κόσμο στην Αρμενία, για τις ευθύνες της τραγικής ήττας, είναι η επιδρομή στα γραφεία του Soros Foundation και του Radio Liberty. Δεκαεπτά αρμενικά κόμματα της αντιπολίτευσης έχουν δηλώσει ότι θέλουν μια επιτροπή εθνικής σωτηρίας και την παραίτηση του Pashinian. Ο Artur Vanetsyan, επικεφαλής κόμματος της αντιπολίτευσης και πρώην αρχηγός των Μυστικών Υπηρεσιών της Αρμενίας συνελήφθη κατηγορούμενος για απόπειρα δολοφονίας του Πασινιάν. Κανείς δεν ξέρει πού κρύβεται ο τελευταίος, αλλά φαίνεται να βρίσκεται κάπου στην Αρμενία.
Το έργο της εξασφάλισης της τήρησης της συμφωνίας όπως είπαμε έχει αναλάβει η ρωσική ειρηνευτική δύναμη η οποία θα αποτελείται από μονάδες της 15ης Ανεξάρτητης Μηχανοκίνητης Ταξιαρχίας,. Θα περιλαμβάνει κάτι λιγότερο περίπου 2000 ένοπλους στρατιώτες, APC και IFV, εξειδικευμένα οχήματα (EW, C3I κ.λπ.), αεροσκάφη και συστήματα αεροπορικής άμυνας. Η 15η Ανεξάρτητη Μηχανοκίνητη Ταξιαρχία (15IMRB) δεν είναι μια ειρηνευτική δύναμη με τη δυτική έννοια του όρου. Αυτή είναι μια επίλεκτη μονάδα που ειδικεύεται στις αποστολές διατήρησης της ειρήνης, ο ρωσικός όμως όρος που χρησιμοποιείται της ταιριάζει καλύτερα «εξαναγκασμός στην ειρήνη», δεν είναι μια μονάδα peacekeeping αλλά μια μονάδα peacemaking. Το προσωπικό της αποτελείται 100% από επαγγελματίες, οι περισσότεροι από τους οποίους έχουν εκτεταμένη εμπειρία μάχης: συμμετείχαν στην επιχείρησης «εξαναγκασμού ειρήνης» κατά της Γεωργίας και στη Συρία. Αυτές είναι κορυφαίες, καλά εκπαιδευμένες, εξαιρετικά εξοπλισμένες δυνάμεις που, πέρα από τις δικές τους δυνατότητες, μπορούν να βασίζονται πλήρως στην υποστήριξη των ρωσικών δυνάμεων στην Αρμενία και στην πλήρη υποστήριξη ολόκληρου του ρωσικού στρατού. Εκείνοι που λένε ότι αυτή η δύναμη είναι μια ελαφρώς οπλισμένη δύναμη, μάλλον δεν καταλαβαίνουν από αυτά τα ζητήματα. Μπορείτε να φανταστείτε την αποστολή της ως κάτι παρόμοιο με τη ρωσικές δυνάμεις στη Συρία, πολύ πιο κοντά όμως στη Ρωσία και, επομένως, πολύ πιο εύκολο να υποστηριχθεί εάν χρειαστεί. Επικεφαλής της δύναμης αυτής έχει τοποθετηθεί από το Κρεμλίνο, σε μια ξεκάθαρη κίνηση ως προς το μήνυμα του συμβολισμού της, ο αντιστράτηγος Rustam Muradov. Ο τσετσενικής καταγωγής στρατηγός γεννημένος στις 21/3/73 είναι ένας διοικητής πεδίου και όχι ένας επιτελικός «γραφιάς» που δεν «γνωρίζει» από κανόνες εμπλοκής. (Αλήθεια λέτε εμείς εδώ στη χώρα μας να έχουμε πολλούς τέτοιους αξιωματικούς που δεν έχουν εφαρμόσει ποτέ κανόνες εμπλοκής στη ζωή τους?). Πυγμάχος και παντρεμένος με 6 παιδία, έχει υπηρετήσει το τελευταίο διάστημα σε όλα τα μέτωπα που εμπλέκεται η χώρα του. Ξεκίνησε την σταδιοδρομία του μετέχοντας στους δυο τσετσενικούς πολέμους. Το διάστημα ΄15-΄17 βρίσκεται στο Donbass όπου μάλιστα το ΄16 επιβιώνει από ενέδρα θανάτου κατά την οποία υπήρξε πλήρεις εμπλοκή για 20 λεπτά. Το ΄17 εώς το ΄20 υπηρετεί στη Συρία, όχι στις βάσεις στα παράλια της χώρας, αλλά στο προκεχωρημένο θύλακα του Deir Ez Zoοr. Στις 20/2/20 προάγεται σε αντιστράτηγο και αποχωρεί από αυτό το μέτωπο. Όσο αφορά τώρα της συνοριακές δυνάμεις της F.S.B που θα αναλάβουν την φρούρηση των δυο διαδρόμων επικοινωνίας, θα πρέπει να τονίσουμε ότι δεν πρόκειται για μερικούς απλούς «τελωνιακούς» υπαλλήλους όπως θα μπορούσε να φανταστεί ίσως κάποιος. Είναι ειδικές, μηχανοκίνητες μονάδες συγκρίσιμες όσον αφορά την εκπαίδευση και τις ικανότητες τους με τους συναδέλφους τους από τις δυνάμεις αλεξιπτωτιστών / καταδρομών. Είναι πολύ σκληρά εκπαιδευμένες μονάδες που έχουν εκπαιδευτεί για να πολεμήσουν και να καθηλώσουν μια πολύ ανώτερη δύναμη έως ότου έρθουν ενισχύσεις. Στο πλαίσιο αυτό φαίνεται να γίνεται κατανοητό γιατί ήδη η Τουρκία διαμαρτύρεται για την μεταφορά στις μονάδες αυτές εκτεταμένου αριθμού στοιχείων MLRS και APC, που δεν ήταν καταγεγραμμένα στο κείμενο της συμφωνίας, καθώς επίσης και για την ζώνη απαγόρευσης πτήσεων που επέβαλε το Ερεβάν και η Μόσχα στην περιοχή από της 12 Νοεμβρίου.
Πως θα μοιάζει αλήθεια όμως η επόμενη μέρα;
Αρμενία: δεν υπάρχει αμφιβολία ότι η Αρμενία είναι ο μεγαλύτερος ηττημένος σε αυτόν τον πόλεμο. Ο Πασινιάν και η συμμορία του (ας μας επιτραπεί η έκφραση μιας και αυτή είναι η αίσθηση του ίδιου του αρμένικου λαού) κατέστρεψαν πραγματικά τον λαό της Αρμενίας. Από όταν ήρθε στην εξουσία οι αντι-ρωσικές ενέργειές του στόχευαν σχεδόν εξ ολοκλήρου στην εξάλειψη οποιασδήποτε αρμενικής συμμετοχής στο CSTO, διέκοψε εντελώς οποιαδήποτε συνεργασία με τη Ρωσία (συμπεριλαμβανομένων των τομέων πληροφοριών και ασφάλειας), εκκαθάρισε τις αρμενικές στρατιωτικές δυνάμεις και δυνάμεις ασφαλείας από όλα τα «Φιλο-ρωσικά» στοιχεία, απαγόρευσε σχολεία ρωσικής γλώσσας. Στον αντίποδα δημιουργήθηκε μια τεράστια αμερικανική πρεσβεία με περίπου 2000 άτομα προσωπικό (όσοι και ολόκληρη τη νέα ρωσική ειρηνευτική δύναμη!) Και όταν οι Αζέροι επιτέθηκαν, ο Πασινιάν αρνήθηκε να ζητήσει βοήθεια από τη Ρωσία για έναν ολόκληρο μήνα. Αντίθετα, ζήτησε βοήθεια από τους Τραμπ, Μέρκελ και Μακρόν. Περιττό να πω, πιο ήταν το αποτέλεσμα…
Αλήθεια, οι Αρμένιοι δεν είχαν καμία άλλη επιλογή από το να αποδεχτούν τους όρους των Αζέρων. Οι Αρμένιοι υπέστησαν τεράστιες απώλειες, ενώ οι Αζέροι κατέλαβαν τη Σούσα, τη βασική στρατηγική πόλη που ελέγχει τόσο την πρωτεύουσα του Ναγκόρνο Καραμπάχ, Στεπανάκερτ όσο και τον διάδρομο μεταξύ Ναγκόρνο Καραμπάχ και Αρμενίας. Αν δεν είχε υπογράψει ο Πασινιάν, οι περικυκλωμένοι Αρμένιοι θα είχαν σφαγεί από τους Αζέρους (σε αυτόν τον πόλεμο, και οι δύο πλευρές ανέφεραν ότι δεν είχαν σχεδόν κανέναν κρατούμενους. Γιατί; Επειδή σχεδόν όλοι εκτελέστηκαν, συχνά μετά από φρικτά βασανιστήρια και από τις δύο πλευρές). Οι Ρώσοι αναλυτές υποστηρίζουν επίσης ότι η Αρμενία εξαντλούσε απλώς τις προμήθειες της πολύ γρήγορα (γεγονός που το ανέφερε επίσης και ο Pashinian).
Με απλά λόγια: Το σχέδιο του Aliev λειτούργησε, η τυφλή αλαζονεία των Αρμενίων ηγετών, μαζί με τις αυτοκτονικές τους πολιτικές έχουν σχεδόν κοστίσει στην Αρμενία την πλήρη απώλεια του Nαγκόρνο Kαραμπάχ και, πιθανώς, ακόμη και την ύπαρξη της ίδιας της χώρας. Με την απομάκρυνση όλων (των καλύτερων ίσως) Αρμενίων αξιωματικών (συμπεριλαμβανομένων των ηρώων από τον πρώτο πόλεμο του Καραμπάχ, που κέρδισε η Αρμενία), αυτό που έμεινε ήταν «παραπλανημένοι» κλόουν που υποσχέθηκαν ότι η Αρμενία, χωρίς βοήθεια, χωρίς τη ρωσική βοήθεια, θα μπορούσε να κερδίσει τον πόλεμο και να οδηγήσει τις δυνάμεις της στο Μπακού (ναι, ακούστηκαν τέτοια ακραία). Εάν οι πατριωτικές δυνάμεις δεν καταλάβουν την εξουσία στην Αρμενία και η κυβέρνηση υπό την ηγεσία του Pashinyan παραμένει στην εξουσία, η καταστροφή του αρμενικού κράτους θα συνεχιστεί τα επόμενα χρόνια. Κάποια στιγμή, αυτή η διαδικασία θα μπορούσε να γίνει μη αναστρέψιμη. Κατάσταση που δεν θα μπορεί να ανατραπεί όσα συγχαρητήρια και να ξ αναλάβει ο Πασινιάν, όπως αυτό του διάσημου Navalny, πολέμιου του Πούτιν. 5000 χιλ. Ρώσοι στρατιώτες στο έδαφος της Αρμενίας εξασφάλιζαν ότι η Τουρκία και οποιοσδήποτε άλλος δεν θα είχε την δυνατότητα για μια νέα γενοκτονία. 2000 χιλ. Ρώσοι στρατιώτες απέτρεψαν να συμβεί μια νέα γενοκτονία στο Αρτσάχ, και θα συνεχίσουν να το κάνουν. Για όσους θα βιαστούν να μιλήσουν περί γεωπολιτικής σε σχέση με την ασφάλεια της Ρωσίας και τα περί ομόθρησκων κ.τ.λ, να τους υπενθυμίσουμε ότι με τις θέσεις που κατέχουν οι Ρωσικές δυνάμεις πλέον νοτιότερα στην Συρία, καθώς και η ανάπτυξη του νέου ρωσικού οπλοστασίου (υπερηχητικά όπλα), καθιστά πλέον την θέση της Αρμενίας δευτερευούσης, αν όχι τριτευούσης σημασίας για τα ζωτικά συμφέροντα της Ρωσίας. Οι Αρμένιοι είναι χριστιανοί μεν, μονοφυσίτες δε, όχι ορθόδοξοι. Η Αρμενία αρνιόταν να κατανοήσει (αυτό που έκανε τελευταία στιγμή η Λευκορωσία) ότι οι «έγχρωμες επαναστάσεις» στην περιφέρεια της Ρωσίας, οδηγούν αναπόφευκτα σε εδαφικές απώλειες (Ουκρανία, Γεωργία και τώρα Αρμενία) και πολιτικό χάος (παντού).
Τουρκία: ο επόμενος μεγάλος ηττημένος σε αυτόν τον πόλεμο είναι η Τουρκία. Έστω και αν κάποιοι θα προσπαθήσουν να μας πείσουν για το αντίθετο. Αλήθεια τι ακριβώς κέρδισε η Τουρκία σε αυτό τον πόλεμο που δεν το είχε πριν? Μάλλον οι στόχοι της Τουρκίας, όλα τα τουρκικά έθνη να ενωθούν σε μια νεο-οθωμανική αυτοκρατορία έχουν, προβλέψιμα, καταρρεύσει, ξανά!!! Επίσης ένα σύνηθες μοτίβο εμφανίζεται ξανά, η Ρωσία παραινέβει στρατιωτικά πάλι, όπως στη Συρία, τη Λιβύη και τώρα το Αζερμπαϊτζάν για να αρνηθεί στην Τουρκία το καθεστώς της wannabe αυτοκρατορίας. Σε όλες αυτές της συγκρούσεις η Τουρκία απολαμβάνει την ανοχή των Δυτικών και αντιμετωπίζεται στρατιωτικά, άλλοτε ανοιχτά και άλλοτε όχι, από τη Ρωσία. Στην χώρα έχουμε πολλούς που πιστεύουν ότι στο μέτωπο του Αιγαίου και της Ανατολικής Μεσογείου, για κάποιους αδιευκρίνιστους λόγους θα έχουμε μια άλλη εικόνα.
Υπάρχει πολύ μεγάλη πιθανότητα Τούρκοι να κατέρριψαν το ρωσικό ελικόπτερο (Mi-24) ακριβώς μέσα στον εναέριο χώρο της Αρμενίας, με στόχο να αναγκάσουν τη Ρωσία να σταματήσει να επιδιώκει λύση με διαπραγμάτευση και να επιβάλει τη συνέχιση των εχθροπραξιών. Οι εξαιρετικές στρατηγικές δεξιότητες του Aliev του επέτρεψαν να κάνει κάτι πολύ έξυπνο, πήρε την ευθύνη για αυτό που ονόμασε τραγικό λάθος και προσέφερε κάθε είδους αποζημιώσεις και δικαιολογίες. Η απόφαση του Aliev να αναλάβει την ευθύνη πιθανότατα έγινε όταν αυτός και ο Πούτιν (που είναι στενοί φίλοι) είχαν αυτό που οι διπλωμάτες αποκαλούν «ειλικρινή ανταλλαγή απόψεων».
Οι Τούρκοι υπερτονίζουν το γεγονός ότι οι Αζέροι έχουν προσκαλέσει τις τουρκικές δυνάμεις στο Αζερμπαϊτζάν. Αλλά ας είμαστε ειλικρινείς εδώ, οι Αζέροι και οι Τούρκοι ήταν πάντα κοντά και δεν υπήρχε αποτέλεσμα που θα μπορούσε να εμποδίσει τους Αζέρους να προσκαλέσουν νόμιμα τις τουρκικές δυνάμεις στο Αζερμπαϊτζάν. Το πραγματικό ζήτημα είναι τι μπορούν να κάνουν αυτές οι δυνάμεις. Παρόλο που δεν πρέπει ποτέ να απορρίψουμε το τοξικό δυναμικό οποιασδήποτε τουρκικής δύναμης, δεν υπάρχει τίποτα το οποίο αυτή η δύναμη θα μπορέσει να κάνει, εκτός από το να παρακολουθήσει την κατάσταση και να συντονιστεί με τους Ρώσους για να μείνει μακριά ο ένας τον άλλον. Αλλά αυτό που δεν θα μπορούν να κάνουν αυτές οι δυνάμεις σίγουρα, είναι να επιτεθούν ή ακόμα και να απειλήσουν να επιτεθούν σε αρμενικές ή ρωσικές δυνάμεις.
Γεωργία: ο επόμενος χαμένος της σύγκρουσης είναι η Γεωργία. Καθώς το πρόβλημα του Ναγκόρνο Καραμπάχ έχει πλέον δρομολογημένη λύση, έστω και αν όχι ίσως τη δικαιότερη, και καθώς η επικοινωνία μεταξύ Μπακού και Nakhchivan και κατ επέκταση με την Τουρκία θα αποκατασταθεί από πιο σύντομο δρόμο, τον οποίον όπως προβλέπεται θα ελέγχουν οι Ρώσοι, η σπουδαιότητα και ο κομβικός ρόλος της Γεωργίας στην περιοχή μειώνεται εκπληκτικά, δραματικά για τη Γεωργία θα λέγαμε, με ότι συνέπειες μπορεί να έχει αυτό. Ήδη η Τουρκία, και συγκεκριμένα ο υπουργός Μεταφορών της χώρας Adil Karaismailoglu ανακοίνωσε τη δημιουργία κατασκευής σιδηροδρομικής διασύνδεσης μεταξύ Kars – Sadarak (Nakhchivan) κόστους περίπου 2 -2,5 δις$. Την διασύνδεση προέβλεπε ένα MoU που είχαν υπογράψει οι πρόεδροι Ερντογάν και Αλίεφ από τις 25/2/20 !!! Μόλις λίγο καιρό πριν την έναρξη του πολέμου.
Αζερμπαϊτζάν: σίγουρα το Μπακού είναι από τους νικητές αυτής της αναμέτρησης. Η νίκη του είναι όμως μια πύρρειος νίκη. Καταρχήν δεν κατάφερε να απελευθερώσει ολόκληρο το Ναγκόρνο Καραμπάχ όπως θα ήθελε. Απεναντίας η υπόλοιπη περιοχή οδεύει προς ευρεία αυτονόμηση, και με την παρουσία πλέον και εκεί των ρωσικών δυνάμεων να λειτουργούν ανασταλτικά στις όποιες σκέψεις ή προσπάθειες έξω από το πλαίσιο που έχει πλέον οριστεί. Αναμφισβήτητα η εξέλιξη της κατάστασης, στο στρατιωτικό πεδίο κυρίως , δεν θα δημιουργήσει το χάος που έχει δημιουργηθεί ήδη στην Αρμενία.
Σίγουρα ο πρόεδρος Αλίεφ έχει ισχυροποιήσει περαιτέρω την θέση του, όμως υπάρχουν πολλές και σοβαρές διενέξεις πλέον εντός. Ενδεικτικό είναι το παράδειγμα με τον στρατηγό Najmeddin Sadigov, Αρχηγό του Γενικού Στρατιωτικού Επιτελείου και Αναπληρωτή Υπουργό Άμυνας, ο οποίς μια βδομάδα πριν την εκεχειρία κατηγορήθηκε για προδοσία και συνεργασία με τις ρωσικές υπηρεσίες πληροφοριών. Χαρακτηριστικά ειπώθηκε ότι «…είναι ενάντια στην τουρκική κυριαρχία στην ηγεσία των ενόπλων δυνάμεων του Αζερμπαϊτζάν…». Είναι αδιευκρίνιστο ακόμα εάν έχει συλληφθεί, αλλά έχει εξαφανιστεί… Γενικά αποχωρούν όσοι αξιωματικοί έχουν σπουδάσει στην πρώην Ε.Σ.Σ.Δ., και για λόγους ηλικιακής πλέον αποστράτευσης, και προκρίνονται όσοι έχουν σχέση με την Τουρκία. Οι καλά πληροφορημένοι θεωρούν ότι πλέον στο στράτευμα του Μπακού τον τελευταίο λόγω έχουν οι Τούρκοι στρατηγοί, Ersay της 2ης Ταξιαρχίας Καταδρομών, εμπειρία έναντι στο PKK και πρόσφατα στη Λιβύη, και ο πτέραρχος Kaya, υπεύθυνος για τα περίφημα drone Bayraktar TB2, με επίσης εμπειρία από τη Λιβύη. Η Ελλάς μάλλον έχασε άλλη μια ευκαιρία, μετά την Λιβύη, τη Συρία παλιότερα, να «γνωριστεί εκ του ασφαλούς» με αυτούς τους κυρίους.
Ο εξαιρετικός διπλωματικός ελιγμός του Αλίεφ δεν δυσαρέστησε μόνο τον Ερντογάν, αλλά σίγουρα δεν άρεσε και καθόλου στην υπόλοιπη Δύση μιάς και ενίσχυσε τη θέση της Ρωσίας στην περιοχή. Το Μπακού πλέον θα είναι λιγότερο ικανό να κινηθεί σε ανοιχτά πλέον αντιρωσικές θέσεις. Το γεγονός ότι σύντομα θα βρεθεί με δύο αυτόνομες διοικητικά περιοχές του να ελέγχονται, η μία δε εξολοκλήρου από την Ρωσία, (το Ναγκόρνο Καραμπάχ με τη στρατιωτική δύναμη και το Nakhchivan με τον έλεγχο της σημαντικής συγκοινωνιακής αρτηρίας), πιθανότατα να το οδηγήσει σε αντιστροφή ρόλων ανάμεσα σε Τουρκία και Ρωσία στο εσωτερικό του κράτους.
Κορυφαίο ερώτημα παραμένει το κατά πόσο θα επηρεαστεί από την όλη κατάσταση ο αγωγός TAP, ένα σχέδιο στο οποίο οι όποιες αλλαγές ίσως πλήξουν και τη χώρα μας. Σε περίπτωση που τελικά εγκαταλειφθεί το παραπάνω σχέδιο οι επιπτώσεις για την Τουρκία θα είναι αρκετά δυσχερείς, σημαίνει απώλειες χρημάτων, σε «σκληρό» μάλιστα συνάλλαγμα τι στιγμή που η Τουρκία το έχει περισσότερο ανάγκη.
Για τους παραπάνω κυρίως αλλά και πολλούς ακόμα λόγους θα λέγαμε ότι η διακυβέρνηση Αλίεφ είναι σε μια κρίσιμη καμπή, στο plot point, θα λέγαμε. Δεν θα πρέπει να ξαφνιαστούμε αν στη Δύση ξαφνικά ανακαλύψουμε «έλειμα» δημοκρατίας στο Μπακού!!! Παρεμπιπτόντως, η Λευκορωσία είναι, και ήταν δημοκρατικό υπόδειγμα μπροστά στο Αζερμπαϊτζάν, αλλά ουδέποτε μας απασχόλησε αυτό εδώ στην Ευρώπη το προηγούμενο διάστημα. Το ρεπορτάζ της Βουλγάρας δημοσιογράφου Dilyana Gaytandzhieva που είδε προ τριετίας το φως της δημοσιότητας, και αποδείκνυε τη συμμετοχή της κρατικής αεροπορικής εταιρείας του Αζερμπαϊτζάν, Silk Way, στη μεταφορά όπλων προς το ISIS από διάφορα εργοστάσια παραγωγής όπλων της Ευρώπης, κατ΄ εντολή διάφορων δυτικών παραγόντων, ίσως να ήταν τροχιοδεικτική βολή για αυτά που έπονται.
Ρωσία : Η Ρωσία είναι ο μόνος αληθινός νικητής αυτού του πολέμου. Σίγουρα υπάρχει ένα ισχυρό αρμενικό λόμπι στις ΗΠΑ, στην Ευρώπη και στη Ρωσία, και προσπαθούν να παρουσιάσουν την ήττα τους ως ήττα της Ρωσία. Ειλικρινά, αντιλαμβανόμαστε την πίκρα τους, αλλά είναι απολύτως λάθος. Η Ρωσία έχει πλέον καθιερωθεί ως η μόνη δύναμη στον Καύκασο που μπορεί να επιφέρει ειρήνη. Η άρνηση όλων των άλλων διεθνών παραγόντων αυτό ακριβώς αποδεικνύει. Έστω και αν προφασιζόντουσαν διάφορα εσωτερικά ζητήματα, όπως για παράδειγμα την εκλογική τους διαδικασία η Η.Π.Α. Η συμβατική υποχρέωση αμυντικής συνδρομής της Ρωσίας προς την Αρμενία είναι στα πλαίσια της CSTO, έναν μηχανισμό αντίστοιχο του ΝΑΤΟ θα λέγαμε, ελεγχόμενο από τη Ρωσία, που η διακυβέρνηση Πασινιάν το προηγούμενο διάστημα απαξίωνε… όπως και να έχει όμως η κρατική οντότητα της Αρμενίας δεν δέχτηκε καμία επίθεση για να ενεργοποιηθεί αυτός ο μηχανισμός. Αντιθέτως θα λέγαμε ότι η Αρμενία έκανε ότι μπορούσε για να αποτρέψει ένα τέτοιο ενδεχόμενο!!! Δεν έστειλε δικό της τακτικό στρατό στο Αρτσάχ, δεν αναγνώρισε ούτε την ύστατη στιγμή την ανεξαρτησία του Ναγκόρνο Καραμπάχ, και αρνήθηκε να κηρύξει πόλεμο στο Αζερμπαϊτζάν.
Είναι βέβαιο ότι αν η Αρμενία δεχόταν επίθεση, η Ρωσία θα επενέβαινε, και ο σημαντικότερος λόγος για αυτό είναι ότι γνωρίζει πως στη διεθνή σκηνή πιστώνεται το γεγονός ότι τους συμμάχους της τους υποστηρίζει με όποιο κόστος μέχρι το τέλος. Το είδαμε σε πολλές περιπτώσεις τα τελευταία χρόνια, ενδεικτικά αναφέρω τη Συρία του Άσσαντ. Το αντίθετο δηλαδή από ότι πράττουν οι Η.Π.Α, ενδεικτικά πάλι ας δούμε το παράδειγμα του Κούρδων στη Συρία. Γνωρίζοντας ότι αυτή η αντιδιαστολή είναι ένα τεράστιο διπλωματικό κεφάλαιο υπέρ της, η Ρωσία δεν θα άφηνε αναπάντητη καμία απευθείας επίθεση προς την Αρμενία.
Ξεκινώντας ο πόλεμος αυτός η Ρωσία μέτραγε, στη νότια περιοχή του Καυκάσου, μια βασική σύμμαχο, την Αρμενία, αλλά με μια πολύ εχθρική κυβέρνηση τα τελευταία δυο χρόνια, οι οποία κατόπιν ξένων υποδείξεων σταθερά προσπαθούσε να απομακρύνει τις δυο χώρες μεταξύ τους. Μια δεύτερη χώρα το Αζερμπαϊτζάν, που προσπαθεί να κινηθεί ενάντια στη Ρωσία κάνοντας συμμαχίες εναντίον της, αλλά διατηρώντας πάντα μια ισορροπία σεβόμενη το κοινό τους παρελθόν, και το επιτύγχανε αυτό μέσα από την καλή «χημεία» μεταξύ του προέδρου Αλίεφ και του προέδρου Πούτιν. Την πάντα, μέχρι τώρα, εχθρική απέναντί της Γεωργία που ενίσχυε τις αποσταθεροποιητικές τάσης της Αρμενίας, ισχυροποιώντας τον δικό της ρόλο στην περιοχή. Και την δεύτερη σε στρατιωτικό όγκο δύναμη του ΝΑΤΟ, την Τουρκία, να υποδαυλίζει την ένταση, για δικούς της φυσικά λόγους, αλλά πάντα εντός τον πλαισίων των συμφερόντων της συμμαχίας που μετέχει.
Τελειώνοντας ο πόλεμος με την εκεχειρία που ουσιαστικά επέβαλε η Ρωσία, επιβεβαίωσε τη θέση ότι η τελευταία είναι ο αδιαμφησβήτητος άρχων του Καυκάσου. Και να φανταστούμε ότι πρίν 25 χρόνια η Ρωσία αγωνιζόταν να σταθεροποιήσει τον βόρειο Καύκασο στο εσωτερικό της. Η Αρμενία αρχίζει να συνειδητοποιεί ότι η πορεία που είχε χαράξει τα τελευταία χρόνια οδηγούσε στο χάος και τον πόλεμο. Με τις Ρωσικές δυνάμεις να ελέγχουν το Καραμπάχ και την ζωτικής σημασίας διάδρομο μεταξύ τους, μάλλον θα επανέλθει ταχέως στην πρότερη κατάσταση της αναφορικά με τις σχέσεις της με τη Ρωσία, ίσως και σε πιο ανεπτυγμένο βαθμό μόλις διαλυθούν όλες οι αυταπάτες. Το Αζερμπαϊτζάν απέκτησε και αυτό πλέον ρωσική δύναμη στην επικράτειά του οπότε η επιρροή της Τουρκίας εκεί θα αρχίσει να μετριάζεται, να μην είναι ανεξέλεγκτη. Είναι μια δύσκολη διαχειριστική κατάσταση η φιλοξενία στο ίδιο έδαφος δυο αντίρροπων στρατιωτικών δυνάμεων. Να θυμίσουμε εδώ ότι Τούρκοι έχουν έρθει τα τελευταία 450 χρόνια σε πολεμική αντιπαράθεση 18 φορές με τους Ρώσους. Ο έλεγχος των διαδρόμων επικοινωνίας είναι στρατηγικής σημασίας, είναι στρατηγικές αρτηρίες, και για τα δυο κράτη (Αρμενία, Αζερμπαϊτζάν), αντιλαμβανόμαστε λοιπόν την πίεση που μπορεί να ασκήσει στα δυο αυτά κράτη όποιος τους ελέγχει, εν προκειμένω η Ρωσία, και όλο αυτό με κόστος 2 στρατιώτες και ένα ελικόπτερο. Με την παραπάνω εξέλιξη η Γεωργία ουσιαστικά «ευνουχίζεται», το πρώτο δείγμα καλή θέλησης προς την Ρωσία, και της Αρμενία αλλά και του Αζερμπαϊτζάν θα είναι η σταδιακή απομόνωση της Γεωργίας. Η τελευταία με δυο ήδη αυτόνομες επαρχίες της να ελέγχονται από τη Ρωσία, και χάνοντας τον κομβικό της ρόλο, θα γίνει σίγουρα πιο «διακριτική». Αν και το τελευταίο έχει λίγη σημασία πλέον μιας και Μαύρη θάλασσα (ελέω Κριμαίας), και Κασπία είναι de facto πλέον «ρωσικές λίμνες», καθώς και το «ρωσικό υπογάστριο» είναι ισχυρότερο ίσως και από την περίοδο της πάλαι ποτέ Ε.Σ.Σ.Δ. Η Τουρκία αναγκαστικά αναβαθμίζει γεοπολιτικά την περιοχή του Καρς, μετατρέποντας τη σε διασυνδετήριο κόμβο της περιοχής του νότιου Καυκάσου. Το Κάρς όμως το κατέχει η Τουρκία με βάση την ομώνυμη συνθήκη που υπεγράφη με τη Ρωσία, και είναι πολλές οι φωνές πλέον στην Ρωσία που ζητούν την ακύρωση της συνθήκης.
Συμπέρασμα
Αυτός ο πόλεμος είναι τώρα μια παγωμένη διένεξη, όπως και στη Συρία, θα υπάρξουν προκλήσεις, αποτυχίες και δολοφονημένοι αθώοι. Όμως, όπως και στη Συρία, ο Πούτιν θα προτιμά πάντα μια αθόρυβη στρατηγική με ελάχιστες απώλειες, έναντι μιας με πολλές απειλές και άμεσα αντίποινα. Ο Ερντογάν είναι θυμωμένος και εξακολουθεί να θέλει να παίξει κάποιο ρόλο. Ο Πούτιν, με έναν τυπικό ρωσικό τρόπο, θα του δώσει ακριβώς αυτό, «έναν ρόλο», αλλά αυτός ο ρόλος θα είναι ελάχιστος και κυρίως για εσωτερική τουρκική κατανάλωση δημοσίων σχέσεων. Ο Ερντογάν, πολύ μακριά από το να θεωρείται ο Νέος Κατακτητής θα μπει στην ιστορία ως ο Ερντογάν Ο Ηττημένος. Η μεγαλομανία μπορεί να είναι απαραίτητη προϋπόθεση για έναν αρχιτέκτονα μιάς αυτοκρατορίας, αλλά αυτό από μόνο του δεν αρκεί.
Ο Pashinian θα ανατραπεί, αυτό είναι σίγουρο. Αυτό που έχει μεγαλύτερη σημασία για την Αρμενία είναι ποιος θα τον αντικαταστήσει. Δυστυχώς, υπάρχουν αντιπολιτευόμενη εκεί που είναι εξίσου επικίνδυνοι με την συμμορία του Πασινιάν. Επιπλέον, λαμβάνοντας υπόψη τα γεγονότα που συμβαίνουν στην Αρμενία αυτή τη στιγμή υπάρχει μια πραγματική πιθανότητα μια νέα κυβέρνηση να ακυρώσει την κατάπαυση του πυρός και να απαιτήσει έναν «αγώνα μέχρι το τέλος». Αυτό θα μπορούσε να είναι ένα μεγάλο πρόβλημα, συμπεριλαμβανομένων των ρωσικών δυνάμεων στην Αρμενία και των ειρηνευτικών δυνάμεων στο Ναγκόρνο Καραμπάχ, αλλά είναι επίσης πιθανό ότι μέχρι τη στιγμή που ο λαός των Αρμενίων πραγματικά καταλάβει ότι του έχουν πει ψέματα και πως έχουν υποστεί μια συντριπτική ήττα όλα είναι ρευστά.
Υπάρχει επίσης μια τεράστια αρμενική κοινότητα στη Ρωσία, αυτοί οι μετανάστες αντιπροσωπεύουν μια τεράστια πηγή εσόδων για την Αρμενία, και προφανώς θα είναι εκείνοι που θα πιέσουν για μια ισχυρή συνεργασία με τη Ρωσία, την οποία ειλικρινά, η Αρμενία χρειάζεται τώρα περισσότερο από οτιδήποτε άλλο. Οι Αρμένιοι είναι ένα αρχαίο, πραγματικά ευγενές και όμορφο έθνος και πολιτισμός, που αξίζουν να ζήσουν με ειρήνη και ασφάλεια και που έχουν υποστεί πολλές στιγμές φρίκης στην ιστορία τους. Αξίζουν πολύ περισσότερα. Όμως, όπως λέει ο Ντοστογιέφσκι, «… κανείς δεν πρέπει ποτέ να κρίνει ένα έθνος από το πόσο χαμηλά μπορεί να βυθιστεί, αλλά από το πόσο ψηλά μπορεί να πετάξει… ».
