Το ημερολόγιο έγραφε 28 Φεβρουαρίου 2022, όταν για πρώτη φορά μετά την έναρξη του πολέμου της Ουκρανίας οι αντιπροσωπίες του Βλαντιμίρ Πούτιν και του Βολοντίμιρ Ζελένσκι πραγματοποιούσαν την πρώτη τους επαφή στο Γκόμελ της Λευκορωσίας.
Στην αίθουσα όπου οι Ουκρανοί και οι Ρώσοι θα συζητούσαν τη διαδικασία ειρήνευσης επικρατούσε σιωπή, ενώ οι κάμερες των τηλεοπτικών σταθμών ήταν καρφωμένες στις θέσεις όπου σε λίγη ώρα θα κάθονταν οι «εκλεκτοί» των δύο προέδρων, του Βολοντίμιρ Ζελένσκι και του Βλαντιμίρ Πούτιν.
Λίγα λεπτά αργότερα οι πόρτες άνοιξαν και οι δύο αντιπροσωπίες πέρασαν στην αίθουσα. Μετά τις τυπικές χειραψίες οι δύο πλευρές κάθισαν στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων. Τα φλας που χτυπούσαν επίμονα τα πρόσωπα των δύο αντιπροσωπιών ενέτειναν την αμηχανία των δύο πλευρών, που περίμεναν να αρχίσει ο πρώτος γύρος των ειρηνευτικών συζητήσεων εν μέσω πολεμικών επιχειρήσεων. Το ενδιαφέρον των διεθνών μέσων γρήγορα στράφηκε στην ουκρανική πλευρά. Πρόσωπα άγνωστα στο ευρύ κοινό, τα μέλη της ουκρανικής αντιπροσωπίας βρέθηκαν στο επίκεντρο του ενδιαφέροντος, με αναλυτές και ερευνητές να ψάχνουν πληροφορίες και στοιχεία για τους «εκλεκτούς» του Βολοντίμιρ Ζελένσκι.
Το δημοσιογραφικό ενδιαφέρον μπορεί να στράφηκε στον Νταβίντ Αρακχάμια, που κατέρριψε το διπλωματικό πρωτόκολλο εμφανιζόμενος με ένα καπέλο τζόκεϊ, όμως η έρευνα γύρω από τα πρόσωπα που αποτελούν τη διπλωματική… γραμμή κρούσης του Βολοντίμιρ Ζελένσκι φέρνει στο φως της δημοσιότητας μια σειρά στοιχείων που επί της ουσίας δείχνουν και τον πολιτικό προσανατολισμό που έχει ο Ουκρανός πρόεδρος. Ολα τα πρόσωπα που συνθέτουν τη διπλωματική ομάδα του Βολοντίμιρ Ζελένσκι έχουν τρία συνεκτικά στοιχεία. Το πρώτο δεν είναι άλλο από το αντιρωσικό μένος, καθώς όσοι συμμετέχουν στις διαπραγματεύσεις, για διαφορετικούς λόγους, χαρακτηρίζονται από ένα άσβεστο μίσος κατά της Ρωσίας, των συμμάχων της, αλλά και του Ρώσου προέδρου Βλαντιμίρ Πούτιν.
Στενές σχέσεις
Το δεύτερο στοιχείο που ενώνει τους «εκλεκτούς του Ζελένσκι» είναι οι στενές επαφές που έχουν αναπτύξει με την Ευρωπαϊκή Ενωση και τη Βρετανία. Οι περισσότεροι εκ των Ουκρανών διαπραγματευτών, είτε μέσω συμμετοχής σε διεθνείς οργανισμούς είτε μέσω μη κυβερνητικών οργανισμών, έχουν αναπτύξει στενές σχέσεις με τις Βρυξέλλες και άλλες ευρωπαϊκές κυβερνήσεις.
Το τρίτο στοιχείο είναι πως η διαπραγματευτική ομάδα του Ζελένσκι δεν έχει στις τάξεις της ούτε έναν ανώτατο κρατικό ή διπλωματικό υπάλληλο με μακρά πείρα στη διαχείριση κρίσεων. Με άλλα λόγια, τα πρόσωπα που συμμετέχουν στις διαπραγματεύσεις αυτές είναι καθαρά προσωπικές επιλογές του Ουκρανού προέδρου. Η παρουσίαση των μελών της διαπραγματευτικής ομάδας του Βολοντίμιρ Ζελένσκι δημιουργεί μια σειρά κομβικών ερωτημάτων γύρω από τις στοχεύσεις της ουκρανικής πλευράς, αλλά και τη στρατηγική που ακολουθεί ο Ουκρανός πρόεδρος στις διαπραγματεύσεις με τη ρωσική πλευρά.
Πρώτον, πώς μπορεί να επιτευχθεί μια συμφωνία ειρήνευσης μεταξύ δύο εμπόλεμων, όταν τα μέλη της επιτροπής που έχουν επιλεγεί χαρακτηρίζονται από ένα άσβεστο μίσος κατά της ρωσικής πλευράς; Δεύτερον, πώς μπορούν άνθρωποι, οι οποίοι πολιτογραφήθηκαν Ουκρανοί την τελευταία δεκαετία, να εκπροσωπούν ένα ολόκληρο έθνος σε τόσο κρίσιμες διαπραγματεύσεις; Τρίτον, πώς μπορούν να προχωρήσουν σε συμβιβασμό με τη ρωσική πλευρά άνθρωποι που κατά γενική ομολογία έχουν στενές σχέσεις με τις Βρυξέλλες και τις άλλες ευρωπαϊκές χώρες;
Ντένις Κίρεφ: Από στενός συνεργάτης… πράκτορας
Λίγες ώρες μετά το τέλος της πρώτης συνάντησης των δύο αντιπροσωπιών η είδηση για τη δολοφονία του Ντένις Κίρεφ τάραξε τα νερά. Οι πρώτες εκτιμήσεις των δυτικών μέσων ενημέρωσης ήθελαν τον Κίρεφ να πέφτει νεκρός από ρωσικά πυρά. Το υπουργείο Αμυνας του Κιέβου λίγες ώρες αργότερα ισχυρίστηκε ότι ο Κίρεφ «έπεσε» κατά την εκτέλεση ειδικών καθηκόντων μαζί με άλλα δύο μέλη του υπουργείο Αμυνας. Ωστόσο, όπως έγινε αργότερα γνωστό και παραδέχτηκε και η ουκρανική πλευρά, ο Κίρεφ εκτελέστηκε από τις μυστικές υπηρεσίες πληροφοριών με την κατηγορία του κατασκόπου.
Η ουκρανική «Pravda» λίγες μέρες αργότερα ανέφερε πως το υπουργείο Αμυνας είχε ντοκουμέντα και συγκεκριμένα τηλεφωνικές επικοινωνίες που επιβεβαίωναν πως ο Κίρεφ είχε σχέσεις με τη ρωσική πλευρά. Ο Κίρεφ εργαζόταν στον τραπεζικό τομέα και τον τομέα των ιδιωτικών κεφαλαίων και, σύμφωνα με την πύλη ειδήσεων «Obozrevatel», είχε ήδη κατηγορηθεί το 2020 ως ύποπτος για κατασκοπία στη Ρωσία. Ταξίδευε συχνά στη Ρωσία και είχε διασυνδέσεις με ολιγάρχες που εργάζονται για τον πρώην πρόεδρο Βίκτορ Γιανουκόβιτς, ο οποίος είναι κοντά στον Πούτιν.
Η ίδια ειδησεογραφική πύλη παρατήρησε μια άλλη παράξενη λεπτομέρεια, σύμφωνα με την οποία ο Κίρεφ δεν κατονομαζόταν καν ως διαπραγματευτής στον επίσημο κατάλογο του ουκρανικού προεδρικού γραφείου. Ομως οι φωτογραφίες δείχνουν ξεκάθαρα ότι κάθισε στο τραπέζι στο Γκόμελ δίπλα σε εκπροσώπους του Κιέβου.
Μιχαήλ Ποντόλιακ: Ενας Λευκορώσος στην Ουκρανία
O Ποντόλιακ θα μπορούσε να χαρακτηριστεί ο βασικότερος πολέμιος της Μόσχας και του Βλαντιμίρ Πούτιν. Ως δημοσιογράφος και ως ερευνητής, ο Ποντόλιακ έχει αφιερώσει τη ζωή του στον αγώνα κατά του Ρώσου προέδρου και των συμμάχων του. Γεννημένος στην Ουκρανία, αλλά μεγαλωμένος στη Λευκορωσία, ο Ποντόλιακ αναγκάστηκε να επιστρέψει στο Κίεβο το 2004, όταν διώχθηκε από την κυβέρνηση του Μινσκ για αντεθνική δράση. Η έλευσή του στην Ουκρανία συνέπεσε χρονικά με την Πορτοκαλί Επανάσταση, την οποία κάλυψε ως δημοσιογράφος μεγάλων αντιπολιτευόμενων ουκρανικών εφημερίδων. Εκτοτε ο Ποντόλιακ σταδιοδρόμησε ως ερευνητής δημοσιογράφος στις ουκρανικές κυβερνήσεις που στρέφονταν κατά της ρωσικής επιρροής στη χώρα, ενώ ανέπτυξε έντονες σχέσεις με την επιχειρηματική ελίτ της χώρας.
Νταβίντ Αρακχάμια: Ο άνθρωπος με το τζόκεϊ
Αναμφισβήτητα, το πιο αινιγματικό πρόσωπο της ουκρανικής αντιπροσωπίας είναι ο διαπραγματευτής με το τζόκεϊ. O Νταβίντ Αρακχάμια εμφανίστηκε σαν… αλεξιπτωτιστής στα ουκρανικά πράγματα το 2014, ενώ πολιτογραφήθηκε Ουκρανός μόλις το 2015. Εφτά χρόνια αργότερα ο Αρακχάμια είναι πρόεδρος της Κοινοβουλευτικής Ομάδας του κυβερνώντος κόμματος και βουλευτής του ουκρανικού Κοινοβουλίου.
Το παρουσιαστικό του Αρακχάμια μπορεί να παραπέμπει σε μέλος εγκληματικής οργάνωσης, όμως σύμφωνα με το περιοδικό «Focus» είναι ένας από τους 100 πιο επιδραστικούς Ουκρανούς, ενώ οι σπουδές του στα οικονομικά και στη διοίκηση επιχειρήσεων στο Λονδίνο τον έχουν καταστήσει σε ένα πολύτιμο «γρανάζι» στον κυβερνητικό μηχανισμό του Ζελένσκι. Γεννημένος στο Σότσι της Ρωσίας, μεγαλωμένος στη Γεωργία και πρόσφυγας στην Ουκρανία μετά τον πόλεμο της Αμπχαζίας το 1992, ο Αρακχάμια θεωρείται ένας εκ των επιφανέστερων πολεμίων της Ρωσίας στην κυβέρνηση του Ζελένσκι.
Πίσω από το φιλοδυτικό προφίλ που διατηρεί αλλά και τις επαφές του με την Ευρωπαϊκή Ενωση ο Αρακχάμια κρύβει ένα σκληρό αντιρωσικό μένος και ένα άσβεστο μίσος κατά των ρωσικών πληθυσμών που ζουν στην ανατολική Ουκρανία. Το 2014 ο Αρακχάμια, μέσω της πλατφόρμας People’s Project που δημιούργησε ο ίδιος, στήριξε οικονομικά αλλά και με τη συλλογή όπλων τη σφαγή των ρωσικών πληθυσμών στην ανατολική Ουκρανία από τους Ουκρανούς εθνικιστές και το νεοναζιστικό τάγμα Αζόφ. Η «συνεισφορά» του στον αγώνα κατά των Ρώσων αυτονομιστών τον κατέστησε πολύτιμο σύμμαχο των φιλοδυτικών κυβερνήσεων του Κιέβου, οι οποίες από το 2015 τον αντάμειψαν με διάφορες κρατικές θέσεις.
Ρουστέμ Ουμέροφ: Η «φωνή» της Αγκυρας
Σύνδεσμος του Βολοντίμιρ Ζελένσκι και του Ταγίπ Ερντογάν, ο Τάταρος της Κριμαίας Ρουστέμ Ουμέροφ θεωρείται η «τουρκική φωνή» στις διαπραγματεύσεις ειρήνης μεταξύ Ρωσίας και Ουκρανίας. Ο Ουμέροφ, βουλευτής του ουκρανικού Κοινοβουλίου, συμμετέχει στις διαπραγματεύσεις ειρήνευσης εκπροσωπώντας τους Τατάρους, οι οποίοι μετά το 2014 και την κατάληψη της Κριμαίας από τη Ρωσία έχουν μετακινηθεί μαζικά στη Μαριούπολη. Ο Ουμέροφ είναι ιδρυτής μιας σειράς κοινωνικών ομάδων αλλά και μη κυβερνητικών οργανισμών, που στόχο είχαν την ενδυνάμωση των Τατάρων της Κριμαίας. Σύμφωνα με εκτιμήσεις διεθνών μέσων, οι οργανισμοί αυτοί χρηματοδοτούνταν από τον Ταγίπ Ερντογάν, ο οποίος με αυτόν τον τρόπο «πατούσε πόδι» στην περιοχή της Κριμαίας. Ο Ουμέροφ, λόγω των διώξεων που είχε υποστεί η οικογένειά του από τη Σοβιετική Ενωση, θεωρείται ένας ακραιφνής αντικομμουνιστής, σκληρός πολέμιος του Πούτιν και πολιτικός φίλος του Ταγίπ Ερντογάν.
Νικολάι Τοσίτσκι: Ο ρεαλιστής
Ο Νικολάι Τοσίτσκι θεωρείται ένας εκ των εμπειρότερων διαπραγματευτών που διαθέτει η πλευρά Ζελένσκι. Το γεγονός πως στο παρελθόν ο Τοσίτσκι είχε στενές επαφές με την Ευρωπαϊκή Ενωση έκανε τον Ζελένσκι να τον τοποθετήσει στη θέση του αναπληρωτή υπουργού Εξωτερικών της χώρας. Σύμφωνα με τα ουκρανικά μέσα, ο Τοσίτσκι θεωρείται υπέρμαχος της στροφής της Ουκρανίας προς τη Δύση, ωστόσο ο ρεαλισμός που διέπει τη σκέψη του τον καθιστά έναν συνετό και ψύχραιμο πολιτικό, ο οποίος επιλέγει τις συγκλίσεις και όχι τις συγκρούσεις. Ισως αυτός να είναι και ο λόγος για τον οποίο επιλέχθηκε από τον Βολοντίμιρ Ζελένσκι για αυτή τη θέση.
Αλεξέι Ρεζνίκοφ: Το αγαπημένο παιδί της ολιγαρχίας
Ο υπουργός Εθνικής Αμυνας της Ουκρανίας και υπουργός για την Επανάκτηση των Κατεχόμενων Εδαφών Αλεξέι Ρεζνίκοφ θεωρείται ένας εκ των στενότερων συνεργατών του Βολοντίμιρ Ζελένσκι. Ο Ρεζνίκοφ είναι «τέκνο» της Σοβιετικής Ενωσης, με υπηρεσία στη σοβιετική αεροπορία. Μετά την πτώση της ΕΣΣΔ θεωρείται ένας εκ των μεγαλύτερων πολεμίων της Ρωσίας.
Επιφανής δικηγόρος, με έντονες επαγγελματικές σχέσεις σε όλη την Ευρώπη και ιδιαίτερα στη Βρετανία, ο Ρεζνίκοφ εδραιώθηκε στον δικηγορικό κόσμο της Ουκρανίας. Η υπεράσπιση μεγάλων οικονομικών «παικτών» της Ουκρανίας στο ανώτατο οικονομικό δικαστήριο της Ουκρανίας τον κατέστησε ένα από τα αγαπημένα «παιδιά» της ουκρανικής ολιγαρχίας. Ο Ρεζνίκοφ θεωρείται ο πιο σκληρός υποστηρικτής της πρόσδεσης της Ουκρανίας με τη Δύση και ένας εκ των σημαντικότερων διαύλων επικοινωνίας του Ζελένσκι με τις κυβερνήσεις της Ευρώπης. Σύμφωνα μάλιστα με τα ουκρανικά μέσα, ο Ρεζνίκοφ έπαιξε καθοριστικό ρόλο στις επαφές του Ζελένσκι με ΗΠΑ και ΝΑΤΟ.
Άντρι Κόστιν: Ο «άγνωστος Χ»
Ο Αντρι Κόστιν είναι ο αναπληρωτής επικεφαλής της ουκρανικής αντιπροσωπίας στην Τριμερή Ομάδα Επαφής. Τα στοιχεία που υπάρχουν για τον Κόστιν είναι περιορισμένα, ωστόσο, σύμφωνα με τα ουκρανικά μέσα, ο Κόστιν θεωρείται προσωπική επιλογή του Βολοντίμιρ Ζελένσκι, παρότι στερείται πολιτικών εμπειριών.
