Το κόμμα «έχει μία ευκαιρία για να πετύχει τους στόχους του», τόνισε ο Ρίσι Σούνακ, με το που ανακοινώθηκε πως αυτός είναι ο νέος επικεφαλής των Συντηρητικών και «αυτόματα» νέος πρωθυπουργός της Μεγάλης Βρετανίας, προσθέτοντας ότι στην κυβέρνησή του θα εκπροσωπηθούν «όλες οι πτέρυγες» του κόμματος.
Σύμφωνα δε με τον βουλευτή Ίαν Ντάνκαν Σμιθ, ο 42χρονος Σούνακ δήλωσε στην κοινοβουλευτική ομάδα των Συντηρητικών πως βασική προτεραιότητα της νέας κυβέρνησης αναμένεται να είναι η επίτευξη οικονομικής σταθερότητας και στη συνέχεια η υλοποίηση των δεσμεύσεων που ανέλαβε το κόμμα πριν από τις εκλογές του 2019. Υποσχέθηκε, επίσης, πως θα επικεντρωθεί «στην πολιτική και όχι στις προσωπικότητες», κάνοντας, παράλληλα, έκκληση ενότητας, αποκλείοντας το ενδεχόμενο προκήρυξης βουλευτικών εκλογών.
Στην σύντομη ομιλία του, ο Ρίσι Σούνακ μίλησε με πολύ θερμά λόγια για την απερχόμενη πρωθυπουργό, Λιζ Τρας, λέγοντας ότι είχε μια αξιοπρεπή ηγεσία κάτω από πολύ δύσκολες συνθήκες τόσο στο εσωτερικό και στο εξωτερικό. Είπε δε ότι αισθάνεται ταπεινότητα αλλά και τιμή που ηγείται του συντηρητικού κόμματος, ενώ τόνισε πως θα υπηρετήσει το αξίωμά του με ακεραιότητα και ανθρωπιά και μέρα με την ημέρα θα προσπαθήσει να φέρει εις πέρας το έργο που του ανατέθηκε, προς όφελος του βρετανικού λαού. Σύμφωνα δε με τον «Guardian», ο Σούνακ προειδοποίησε τους βουλευτές ότι το Συντηρητικό Κόμμα αντιμετωπίζει μια «υπαρξιακή απειλή».
Αναλυτικότερα, στις πολύ σύντομες δηλώσεις του, ο Ρίσι Σούνακ, ο οποίος ξεκίνησε τον λόγο του αποτίοντας φόρο τιμής στη Λις Τρας και την ηγεσία της, λέγοντας ότι υπηρέτησε «υπό εξαιρετικά δύσκολες συνθήκες», υποσχέθηκε ο ίδιος να υπηρετήσει «με ακεραιότητα και ταπεινότητα», καθώς λέει ότι το Ηνωμένο Βασίλειο αντιμετωπίζει «βαθιά οικονομική πρόκληση». «Αισθάνομαι ταπεινός που εξελέγην αρχηγός του Συντηρητικού και Ενωτικού κόμματος» είπε, κατόπιν, και συνέχισε λέγοντας πως «είναι το μεγαλύτερο προνόμιο της ζωής μου να μπορώ να υπηρετήσω το κόμμα που αγαπώ και να δώσω πίσω στη χώρα στην οποία οφείλω τόσα πολλά».
«Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι αντιμετωπίζουμε μια βαθιά οικονομική πρόκληση. Τώρα χρειαζόμαστε σταθερότητα και ενότητα. Και θα βάλω ως ύψιστη προτεραιότητά μου να ενώσω το κόμμα μας και τη χώρα μας. Γιατί μόνο έτσι θα ξεπεράσουμε τις προκλήσεις που αντιμετωπίζουμε και θα χτίσουμε ένα καλύτερο, πιο ελπιδοφόρο μέλλον για τα παιδιά και τα εγγόνια μας. Δεσμεύομαι ότι θα σας υπηρετήσω με ακεραιότητα και ταπεινότητα και θα εργάζομαι μέρα με τη μέρα για να αποδώσω τον βρετανικό λαό», πρόσθεσε, ολοκληρώνοντας την παρθενική ομιλία του από τη θέση του επικεφαλής των Τόρις.
Rishi Sunak's first speech after being confirmed as new PM was over within 90 seconds – but he still had time for an incredibly awkward pause once he finished speaking pic.twitter.com/Unc8kbkm8m
— The Mirror (@DailyMirror) October 24, 2022
Ο άλλοτε υπουργός Οικονομικών και διάδοχος, πλέον, της Λιζ Τρας στον αριθμό 10 της Ντάουνινγκ Στριτ, καλείται να επαναφέρει την κανονικότητα σε μία χώρα που βρέθηκε σε πολιτική δίνη το προηγούμενο διάστημα, εξαιτίας των καταστροφικών επιλογών της προκατόχου του. Η Τρας, πάντως, συνεχάρη τον Σούνακ για την εκλογή του στην ηγεσία των Συντηρητικών, εκφράζοντας «την πλήρη στήριξή της» στο πρόσωπό του, με ανάρτησή της στο Twitter.
Congratulations @RishiSunak on being appointed as Leader of the Conservative Party and our next Prime Minister.
You have my full support.
— Liz Truss (@trussliz) October 24, 2022
Τις ανακοινώσεις για την τελική επιλογή των Συντηρητικών έκανε ο Σερ Γκράχαμ Μπρέιντι, πρόεδρος της «Επιτροπής 1922» των Τόρις, σημειώνοντας ότι έλαβαν μόνο μία υποψηφιότητα για νέο αρχηγό του κόμματος και, ως εκ τούτου, αυτός είναι ο Ρίσι Σούνακ – ανακοίνωση, η οποία έγινε δεκτή με δυνατές επευφημίες και χτυπήματα στα τραπέζια από τους Συντηρητικούς βουλευτές στην αίθουσα.
Πλέον αυτό που ακολουθεί είναι η επίσημη παραίτηση της Λιζ Τρας, ενώπιον του Βασιλιά Καρόλου Γ’ και η κλήση του Ρίσι Σουνάκ από τον Βασιλιά, για τον σχηματισμό της νέας κυβέρνησης. Αυτός θα είναι και ο πρώτος πρωθυπουργός που ορκίζει ο Κάρολος, με τη μητέρα του, Βασίλισσα Ελισάβετ, να έχει ορκίσει 15 πρωθυπουργούς.
Ο άλλοτε υπουργός Οικονομικών της Μεγάλης Βρετανίας θα είναι ο διάδοχος της Λιζ Τρας στον αριθμό 10 της Ντάουνινγκ Στριτ –ο νεότερος και πρώτος μη λευκός ένοικος– και καλείται να επαναφέρει την κανονικότητα σε μία χώρα που βρέθηκε σε πολιτική δίνη το προηγούμενο διάστημα εξαιτίας των επιλογών της προκατόχου του.
Άμεσα η εντολή σχηματισμού κυβέρνησης από τον Κάρολο
Στο μεταξύ, ο βασιλιάς Κάρολος Γ΄αναμένεται να επιστρέψει σήμερα στο Λονδίνο από το Σάντρινγχαμ και πιθανότατα να βρεθεί στα Ανάκτορα του Μπάκιγχαμ σήμερα το απόγευμα, γράφει η εφημερίδα «Guardian» επικαλούμενη τον δημοσιογράφο Κρις Σιπ του βρετανικού δικτύου «ITV».
Η επιστροφή του νέου μονάρχη στα Ανάκτορα του Μπάκιγχαμ σημαίνει ότι «θα μπορούσε να δεχτεί ακόμη και σήμερα την παραίτηση της Λιζ Τρας και να δώσει εντολή σχηματισμού κυβέρνησης στον Ρίσι Σούνακ», προσθέτει. Τον δρόμο για το χρίσμα στον Ρίσι Σούνακ άνοιξε διάπλατα η Πένι Μόρντοντ, η οποία, σε μια δραματική τροπή των γεγονότων, υποχώρησε την τελευταία στιγμή. Στο μήνυμα, μέσω του οποίου ανακοίνωσε την αποχώρησή της από την κούρσα, αναφέρει τα εξής:
«Το Κόμμα μας είναι το μέλος μας. Είτε είμαστε εκλεγμένοι αντιπρόσωποι, ακτιβιστές ή υποστηρικτές. Όλοι έχουμε μερίδιο στο ποιος είναι ο αρχηγός μας. Είναι πρωτόγνωρες εποχές. Παρά το συμπιεσμένο χρονοδιάγραμμα για την κούρσα της ηγεσίας, είναι σαφές ότι οι συνάδελφοι αισθάνονται ότι χρειαζόμαστε βεβαιότητα σήμερα. Πήρα αυτή την απόφαση καλόπιστα για το καλό της χώρας. Τα μέλη πρέπει να γνωρίζουν ότι αυτή η πρόταση έχει δοκιμαστεί δίκαια και διεξοδικά από τη συμφωνηθείσα διαδικασία του 1922. Ως αποτέλεσμα, επιλέξαμε τώρα τον επόμενο πρωθυπουργό μας. Αυτή η απόφαση είναι ιστορική και δείχνει, για άλλη μια φορά, τη διαφορετικότητα και το ταλέντο του κόμματός μας. Ο Ρίσι έχει την πλήρη υποστήριξή μου. Είμαι περήφανη για την εκστρατεία που διοργανώσαμε και ευγνώμων σε όλους εκείνους, σε όλες τις πλευρές του κόμματός μας, που με υποστήριξαν. Όλοι το οφείλουμε στη χώρα, ο ένας στον άλλον και στον Ρίσι να ενωθούμε και να εργαστούμε μαζί για το καλό του έθνους. Υπάρχει πολλή δουλειά να γίνει».
— Penny Mordaunt (@PennyMordaunt) October 24, 2022
Υπέρ του Σούνακ και οι αγορές
Εν τω μεταξύ ράλι καταγράφουν οι αποδόσεις των κρατικών ομολόγων του Ηνωμένου Βασιλείου, εν μέσω των καταιγιστικών πολιτικών εξελίξεων, οι οποίες ακολουθούν την παραίτηση της Λιζ Τρας από τον πρωθυπουργικό θώκο. Οι αγορές αντέδρασαν θετικά ακόμα και στο ενδεχόμενο της πρωθυπουργοποίησης του Ρίσι Σούνακ, με τις αποδόσεις των κρατικών ομολόγων, όπως αναφέρει το newmoney.gr, να βρίσκονται σε καθοδική τροχιά, μειώνοντας αισθητά το κόστος δανεισμού του βρετανικού κράτους.
Είναι ενδεικτικό ότι λίγες ώρες πριν την ανακοίνωση της ανάληψης της ηγεσίας των Τόρις από τον Σούνακ, η απόδοση των 10ετών τίτλων υποχωρεί κατά 9 μονάδες βάσης και «πέφτει» κάτω του ψυχολογικού ορίου του 4% (ανέρχεται στο 3,958%), ενώ η απόδοση των 2ετών τίτλων σημειώνει κάμψη κατά 17 μονάδες βάσης και κατέρχεται στα επίπεδα του 3,5%.
«Οι αγορές εμπιστεύονται τις δημοσιονομικές στρατηγικές του Σούνακ» τονίζει ο Πούτζα Κούμρα, αναλυτής της Toronto – Dominion Bank. «Με έναν δημοσιονομικά συντηρητικό πρωθυπουργό, το μέγεθος της σύσφιγξης που απαιτείται από την κεντρική τράπεζα επίσης μειώνεται», προσθέτει, αναφερόμενος στις επόμενες κινήσεις της Τράπεζας της Αγγλίας.
Ας σημειωθεί ότι, εφόσον η δημοσιονομική πολιτική παραμείνει «σφιχτή», τότε καθίσταται πιο εύκολη η αντιμετώπιση του υψηλού πληθωρισμού (10,1% τον Σεπτέμβριο), επιτρέποντας στην κεντρική τράπεζα να μην προχωρήσει σε διαδοχικές και μεγάλες αυξήσεις επιτοκίων (ήδη βρίσκονται στο 2,25%), οι οποίες έχουν αρνητικό αντίκτυπο στην οικονομία.
Το παρασκήνιο πίσω από την αποχώρηση του Μπόρις Τζόνσον
Σύμφωνα με τη βρετανική εφημερίδα «Daily Mail», o Μπόρις Τζόνσον πήρε τη μεγάλη απόφαση να μην θέσει, τελικά, εκ νέου υποψηφιότητα για το προεδρικό χρίσμα των Συντηρητικών, όταν συνειδητοποίησε ότι δεν έχει διασφαλίσει την ενότητα του κόμματος. Ωστόσο, νέες πληροφορίες που βλέπουν το φως της δημοσιότητας δείχνουν ότι ο «BoJo» έκανε πίσω όταν η Πένι Μόρνταντ, η πρώτη γυναίκα που διετέλεσε υπουργός Άμυνας της Βρετανίας και η μόνη αντίπαλος του μεγάλου φαβορί για να ηγηθεί της χώρας, Ρίσι Σούνακ, απέρριψε την πρότασή του να τον στηρίξει.
Ο πρώην ένοικος της Ντάουνινγκ Στριτ, όπως αναφέρει η εφημερίδα «Daily Mail», πρότεινε στην Πένι Μόρνταντ ένα νευραλγικό υπουργείο στην κυβέρνησή του, αλλά εκείνη έσπευσε ευγενικά να του αρνηθεί. Αυτό ήταν το «κερασάκι» στην τούρτα με τον Τζόνσον να παίρνει τη μεγάλη απόφαση να αποχωρήσει από την κούρσα για την ηγεσία των Συντηρητικών.
Πλέον ο Σούνακ θα πέσει «στα βαθιά», δίχως καμία περίοδο χάριτος. Ο ίδιος δηλώνει έτοιμος για τη δοκιμασία. Παρόλα αυτά, υπήρξε βουλευτής για μόλις επτά χρόνια και υπουργός μόνο για δύο, και ακόμη και οι συνάδελφοί του που τον υποστηρίζουν για την πρωθυπουργία παραδέχονται ότι δεν έχει ευρεία εμπειρία σε όλους τους τομείς, καθιστώντας δύσκολη την αντιμετώπιση των πολλαπλών κρίσεων που συσσωρεύονται σε όλα τα μέτωπα.
Ανάμεσα στα προβλήματα που αντιμετωπίζει το εθνικό σύστημα υγείας της Βρετανίας με τον κορωνοϊό, η κατάσταση της οικονομίας, το ενδεχόμενο μπλακ άουτ στον τομέα της ενέργειας και ένας χειμώνας γεμάτος απεργίες, ένα φαινομενικά πολύ δύσκολο εξάμηνο, δηλαδή, για τη Μεγάλη Βρετανία. Οι συνάδελφοί του στους Συντηρητικούς τον αντιμετωπίζουν, πλέον, ως «Μεσσία» καθώς, όπως σημειώνουν βρετανικά μέσα ενημέρωσης, είναι αυτός που εφάρμοσε το σύστημα των αναστολών την περίοδο του κορωνοϊού και προέβλεψε την καταστροφική αντίδραση των αγορών στις περικοπές φόρων που ανακοίνωσε η Τρας.
Όπως σημειώνει ο «Guardian» αρκετά από τα διλήμματα με τα οποία ήρθε αντιμέτωπη η Λιζ Τρας, παραμένουν: Θα επιμείνει για την ανάπτυξη υποστηρίζοντας την μετανάστευση ή θα στηρίξει τις υποσχέσεις για αυστηρότερα μέτρα μετά το Brexit; Μπορεί να υλοποιήσει τη δέσμευση Τζόνσον το 2019 ότι η Βρετανία δεν θα επιστρέψει στη λιτότητα ή θα υποστηρίξει ότι δεδομένης της κατάστασης των αγορών οι περικοπές είναι απαραίτητες; Θα καλέσει τους πολίτες να μειώσουν την κατανάλωση ενέργειας για να αποφευχθούν τα μπλακ άουτ ενόψει του χειμώνα; Θα είναι συμφιλιωτικός απέναντι στα αιτήματα των δημοσίων υπαλλήλών ή θα μετατρέψει το θέμα αυτό σε πολεμική με τους Εργατικούς;
Rishi Sunak makes first statement since winning race to be prime minister but will not take over at No 10 today – UK politics live https://t.co/8MSi6z1O0m
— The Guardian (@guardian) October 24, 2022
Οι πρώτες αντιδράσεις υποστηρικτών του και μη
«Είναι απολύτως σαφές ότι ο Ρίσι Σούνακ έχει αυτό που χρειάζεται για να ανταποκριθεί στις προκλήσεις που αντιμετωπίζουμε – είναι το κατάλληλο πρόσωπο για να ηγηθεί του κόμματός μας», δήλωσε ο πρώην υπουργός Σάτζιντ Τζάβιντ στην ανακοίνωση της υποστήριξής του προς το πρόσωπο του Σούνακ, ατάκα που δείχνει και την ισχυρότερη τάση στο εσωτερικό του κόμματος των Συντηρητικών, το οποίο αντιμετωπίζει μία δημοσκοπική καταστροφή με το Εργατικό Κόμμα να πιέζει ασφυκτικά για εκλογές.
«Έχει το ταλέντο, την ακεραιότητα και την ταπεινότητα κάτι που απαιτείται για να μας προσφέρει ένα νέο ξεκίνημα και ένα σταθερό χέρι», έγραψε στο Twitter ο συντηρητικός Γκάβιν Γουίλιαμσον, ενώ άλλοι χαιρέτισαν την «ικανότητα» και την «οικονομική διορατικότητα» του Σούνακ. Οι υποστηρικτές του επισημαίνουν ότι κατά τη διάρκεια της προηγούμενης αναμέτρησης για την ηγεσία εναντίον της Τρας το καλοκαίρι, η υποψηφιότητά του έλαβε τη μεγαλύτερη υποστήριξη από τους κοινοβουλευτικούς συναδέλφους του. Και πολλές από τις οικονομικές του ιδέες αποδείχθηκαν διορατικές.
Οι επικριτές του από την άλλη πλευρά υποστηρίζουν ότι πρόδωσε τον Τζόνσον, τον προηγούμενο επικεφαλής του κόμματος, όταν παραιτήθηκε από υπουργός Οικονομικών στις αρχές Ιουλίου. Αυτή του η πράξη οδήγησε στην κατάρρευση του υπουργικού συμβουλίου αμέσως μετά και στη συνέχεια στην πτώση του Τζόνσον.
Ο Σούνακ ξεκίνησε την επίσημη προεκλογική του εκστρατεία με μια δήλωση ότι η «διόρθωση της οικονομίας» είναι η προτεραιότητά του, αλλά δεν έδωσε συνεντεύξεις στα μέσα ενημέρωσης ή επίσημο μανιφέστο. Παρ’ όλα αυτά, παραμένει δημοφιλής μεταξύ των πολιτικών του κόμματός του, αν και τα πηγαίνει λιγότερο καλά μεταξύ των εθνικών μελών του Συντηρητικού Κόμματος, τα οποία τον Σεπτέμβριο τάχθηκαν υπέρ της Τρας με 57,4% έναντι 42,6%.
Για τους υποστηρικτές του, ο Σούνακ είναι ένα σταθερό χέρι στο τιμόνι της οικονομίας, καθώς είχε προβλέψει με απόλυτη επιτυχία την κρίση της αγοράς που προκλήθηκε από τις πολιτικές της Τρας , όταν αυτή μείωσε τους φόρους και έστειλε τη βρετανική λίρα σε πτώση. Αποκάλεσε τις προτεινόμενες οικονομικές μεταρρυθμίσεις της Τρας «οικονομικά παραμύθια» πριν αναλάβει τα καθήκοντά της, μια εκτίμηση που είναι πιθανό να προσδώσει αξιοπιστία στην εικόνα της δημοσιονομικής του υπευθυνότητας.
Μια μαύρη κηλίδα στο μητρώο του, ωστόσο, αποτελεί η σύνδεσή του με το σκάνδαλο «Partygate» που ανέτρεψε την κυβέρνηση Τζόνσον. Όπως και το αφεντικό του, ο Σούνακ είχε τιμωρηθεί με πρόστιμο από την αστυνομία ενώ βρισκόταν στο αξίωμα επειδή συμμετείχε σε πάρτι στην πρωθυπουργική κατοικία, ενώ οι Βρετανοί βρίσκονταν υπό αυστηρούς περιορισμούς αποκλεισμού από τον κορονοϊό που είχε επιβάλει η κυβέρνηση.
