Την Κυριακή 14 Μαΐου, οι Τούρκοι ψηφοφόροι έρχονται αντιμέτωποι με μια σκληρή επιλογή ανάμεσα σε δύο υποψηφίους που προσφέρουν διαφορετικά οράματα για τη χώρα, σε μια εκλογή που έχει σοβαρές επιπτώσεις όχι μόνο για το μέλλον της Τουρκίας, αλλά και σε μερικά από τα πιο πιεστικά παγκόσμια ζητήματα.
Ο παντοδύναμος πρόεδρος Ταγίπ Ερντογάν (και μακροβιότερος ηγέτης της Τουρκίας) δίνει «τον αγώνα της ζωής του», όπως σχολιάζουν διεθνείς αναλυτές, ενάντια σε μια αντιπολίτευση που έχει ενωθεί εναντίον του.
Η αποχώρηση ενός άλλου υποψηφίου την τελευταία στιγμή, του Μουχαρέμ Ιντζέ, αυξάνει το διακύβευμα στη σκληρότερη μάχη επανεκλογής της καριέρας του 69χρονου Ερντογάν, ανέφεραν χαρακτηριστικά οι αναλυτές, οι οποίοι «βλέπουν» τους ψηφοφόρους του Ιντζέ να στρέφονται προς τον Κεμάλ Κιλιτσντάρογλου.
Ωστόσο, δεδομένης της προηγούμενης εκλογικής επιτυχίας του Ερντογάν, ορισμένοι προειδοποιούν ότι είναι πολύ νωρίς για να γράψει κανείς το πολιτικό του «μοιρολόι».
«Θα ήταν πρόωρο να διαγραφεί ο Ερντογάν», ανέφερε ο Εμρέ Πεκέρ, διευθυντής Ευρώπης για τη συμβουλευτική φίρμα πολιτικών κινδύνων Eurasia Group. «Ειδικά αν οι προεδρικές εκλογές πάνε σε δεύτερο γύρο», προσθέτει.
Ο κύριος αντίπαλός του, Κεμάλ Κιλιντσντάρογλου, εμφανίστηκε ενώπιον ενός πλήθους υποστηρικτών την Παρασκευή, πλαισιωμένος από συμμάχους από όλο το πολιτικό φάσμα που έχουν βρεθεί τόσο κοντά, όσο ποτέ άλλοτε.
Ο Ερντογάν έχει περάσει δύο δεκαετίες στην εξουσία, ως Πρωθυπουργός της Τουρκίας από το 2003 έως το 2014 και ως Πρόεδρος από τότε μέχρι σήμερα. Τώρα, οι εκλογές αυτές, απειλούν να τερματίσουν μια μακρά εποχή στην Τουρκία.
Πολλοί από τους 64 εκατομμύρια ψηφοφόρους της Τουρκίας που έχουν δικαίωμα ψήφου, παλεύουν με μια κρίση κόστους ζωής, που προκαλείται από τον αφανή πληθωρισμό.
5 million first-time voters will head to the polls on 14 May for Turkey's 2023 presidential elections. Could this be a game-changer?
Here’s the #TurkishElections in numbers: pic.twitter.com/O2tCJED1QS
— Middle East Eye (@MiddleEastEye) May 13, 2023
Η αντιπολίτευση της Τουρκίας δεσμεύεται να ανακαλέσει ορισμένες από τις βασικές πολιτικές του Ερντογάν, συμπεριλαμβανομένης της εισαγωγής ενός ισχυρότερου εκτελεστικού προεδρικού συστήματος το 2018, το οποίο οι επικριτές λένε ότι διάβρωσε τους ελέγχους και τις ισορροπίες σε αυτόν.
Έκτοτε, η λίρα έχει βυθιστεί από περίπου 4,5 έναντι του δολαρίου ΗΠΑ στο 19,5, ενώ η επιμονή του Ερντογάν σε μια εξαιρετικά χαλαρή νομισματική πολιτική περικοπών των επιτοκίων παρά τον εκτοξευόμενο πληθωρισμό (Erdonomics), έχει οδηγήσει την οικονομία σε μια σπείρα.
Ο ετήσιος πληθωρισμός της Τουρκίας έφτασε στο 85% τον Οκτώβριο. Ενώ αυτό έχει πλέον μετριαστεί στο 43%, το αυξημένο κόστος των παντοπωλείων και των βασικών καταναλωτικών αγαθών -καθώς και των κατοικιών- επιβαρύνει την προσπάθεια επανεκλογής του Ερντογάν.
Κεμάλ Κιλιντσντάρογλου: Ο άνθρωπος που θέλει να τελειώσει την εποχή Ερντογάν και να μεταμορφώσει την Τουρκία
Ο ηγέτης του CHP (Ρεπουμπλικανικό Λαϊκό Κόμμα – Cumhuriyet Halk Partisi) Κεμάλ Κιλιτσντάρογλου τοποθετείται ως το πολικό αντίθετο του Προέδρου Ερντογάν, με το Sky News να τον παρουσιάζει ως έναν «ήσυχο άνθρωπο», που επιδιώκει τη συναίνεση κλπ. και όχι ως έναν επιθετικό μεγαλόστομο πολιτικό.
Ο ίδιος λέει ότι εάν εκλεγεί, θα αφιερώσει έναν μήνα για να συντάξει μια «έκθεση ζημιών» για τη χώρα του.
Εάν ο συνασπισμός της αντιπολίτευσης κερδίσει τις εκλογές, μπορούμε να αναμένουμε μια νέα κυβέρνηση να κινηθεί ώστε να μετριάσει ελαφρώς τη δυσφορία του ΝΑΤΟ με την εξωτερική πολιτική της Τουρκίας, όπως με την ταχεία επικύρωση της ένταξης της Σουηδίας στο ΝΑΤΟ που έχει μπλοκαριστεί από τον Ερντογάν.
Μια νέα κυβέρνηση αναμένεται να επιδιώξει, παρομοίως, να βελτιώσει τους δεσμούς με την ΕΕ γενικά, μετά από χρόνια σημαντικής τριβής. Αυτό δεν σημαίνει, φυσικά, ότι η Τουρκία θα επιτύχει την ένταξη στην ΕΕ σύντομα.
Όπως αναφέρει σε ανάλυσή του το responsiblestatecraft.org:
«Εάν ο Ερντογάν χάσει αυτές τις εκλογές, πολλοί Τούρκοι και οι περισσότερες δυτικές κυβερνήσεις, θα χαρούν. Αλλά οι περισσότεροι Τούρκοι τρέφουν επίσης βαθιές υποψίες για τις δυτικές πολιτικές προθέσεις έναντι της Τουρκίας. Επομένως, το να περιμένουμε ότι μια αλλαγή ηγεσίας θα αλλάξει θεμελιωδώς τον μακροπρόθεσμο γεωπολιτικό προσανατολισμό της Τουρκίας θα ήταν λάθος – και αντιπροσωπεύει μια αποτυχία να κατανοήσουμε τη ταχεία αλλαγή της ισορροπίας δυνάμεων της Ευρασίας στον κόσμο σήμερα».
Οι προεδρικοί υποψήφιοι
Οι Τούρκοι ψηφοφόροι θα επιλέξουν μεταξύ του Προέδρου Ταγίπ Ερντογάν, ο οποίος επιδιώκει να επανεκλεγεί, του υποψηφίου της αξιωματικής αντιπολίτευσης Κεμάλ Κιλιτσντάρογλου και του Σινάν Ογκάν.
Having been in power for almost two decades, Turkish President Recep Tayyip Erdogan is seeking another term as Türkiye heads towards elections on May 14.
Here are the key things to know about Erdogan pic.twitter.com/bFtCB1li6t
— TRT World (@trtworld) April 27, 2023
Συνολικά θα διαγωνιστούν 24 πολιτικά κόμματα και 151 ανεξάρτητοι υποψήφιοι βουλευτές.
Ορισμένα πολιτικά κόμματα εισέρχονται στις εκλογές με πέντε διαφορετικές συμμαχίες με τα ονόματα συμμαχίες «Δημοκρατία», «Έθνος», «Προγονοί», «Εργασία και Ελευθερία» και «Ένωση Σοσιαλιστικών Δυνάμεων».
Turkish nationalist Sinan Ogan has been announced as Türkiye's fourth presidential candidate.
Here are five things to know about Ogan pic.twitter.com/gViBf3iqUj
— TRT World (@trtworld) April 27, 2023
Το Κόμμα Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης (ΑΚΚ), το Κόμμα Εθνικιστικού Κινήματος MHP, το Κόμμα Μεγάλης Ενότητας (BBP) και το Κόμμα Νέας Ευημερίας συμμετέχουν στο πλαίσιο της «Λαϊκής Συμμαχίας».
Η «Εθνική Συμμαχία» σχηματίστηκε από το Ρεπουμπλικανικό Λαϊκό Κόμμα (CHP), το Καλό Κόμμα (IYI Party), το Κόμμα Ευτυχίας, το Κόμμα του Μέλλοντος, το Κόμμα Δημοκρατίας και Προόδου (DEVA) και το Δημοκρατικό Κόμμα.
As Türkiye’s 2023 presidential elections draw closer, here are a few things to know about the main opposition candidate, CHP leader Kemal Kilicdaroglu pic.twitter.com/nqlABRelCq
— TRT World (@trtworld) April 27, 2023
Το Κόμμα των Πρασίνων και το Αριστερό Μέλλον (Πράσινο Αριστερό Κόμμα) και το Τουρκικό Εργατικό Κόμμα (TIP) συμμετέχουν υπό τη «Συμμαχία Εργασίας και Ελευθερίας». Στις λίστες του Κόμματος της Πράσινης Αριστεράς συμμετέχει και το Δημοκρατικό Κόμμα των Λαών (HDP), το οποίο βρίσκεται ακόμη στη διαδικασία της αγωγής που κατατέθηκε στο Συνταγματικό Δικαστήριο.
Το Κόμμα της Νίκης και το Κόμμα Δικαιοσύνης τρέχουν υπό την «Προγονική Συμμαχία (Ata)», ενώ το Κομμουνιστικό Κόμμα της Τουρκίας, το Κομμουνιστικό Κίνημα της Τουρκίας και το Αριστερό Κόμμα τρέχουν υπό την «Ένωση των Σοσιαλιστικών Δυνάμεων».
ΕΕ, Ρωσία και ανατολική Μεσόγειος
Τι θα συμβεί αν κερδίσει η αντιπολίτευση, όπως τα αναλύει το Euronews:
- με τις συνομιλίες της ΕΕ
Το αποτέλεσμα των εκλογών είναι απίθανο να οδηγήσει σε επανέναρξη των συνομιλιών με την ΕΕ, σύμφωνα με αναλυτές. Ωστόσο, θα μπορούσε να σημειωθεί πρόοδος σε ορισμένους τομείς εάν μια νέα κυβέρνηση στην Τουρκία αλλάξει πορεία.
«Βρισκόμαστε τώρα σε μια πολύ σημαντική συγκυρία και στιγμή, ιστορική στιγμή, όπου θα αποφασιστεί αν η εξέλιξη θα είναι ακόμα προβληματική για τη δημοκρατία, το κράτος δικαίου, αλλά και την επιθετικότητα απέναντι σε γείτονες της ΕΕ όπως η Ελλάδα και η Κύπρος θα συνεχιστεί», δήλωσε στο Euronews ο Σεργκέι Λαγκοντίνσκι, πρόεδρος της αντιπροσωπείας ΕΕ-Τουρκίας του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου.
«Θα έρθουμε σε μια φάση όπου η διαίρεση μεταξύ Τουρκίας και ΕΕ θα είναι μη αναστρέψιμη. Όποιες και αν είναι οι πολιτικές αποφάσεις μετά τις εκλογές, εάν οι αποφάσεις οδηγούν στο άνοιγμα της χώρας στη δημοκρατία και το κράτος δικαίου, εάν θα δούμε μεταρρυθμίσεις στο το δικαστικό σύστημα, κάτι που ζητάμε εδώ και πολύ καιρό, τότε θα πρέπει να αρχίσουμε να μιλάμε, για παράδειγμα, για μια ενημέρωση (της) τελωνειακής ένωσης».
«Μπορούμε να αρχίσουμε να μιλάμε σε περίπτωση τέτοιων μεταρρυθμίσεων. Μπορούμε να αρχίσουμε να μιλάμε για απελευθέρωση του καθεστώτος βίζα», πρόσθεσε ο Λαγκοντίνσκι.
Μια νίκη της αντιπολίτευσης θα σήμαινε μια ευκαιρία για ανανέωση των σχέσεων μεταξύ ΕΕ και Τουρκίας λόγω των υποσχέσεων της εκστρατείας για το κράτος δικαίου και τις ατομικές ελευθερίες, δήλωσε στο Euronews η Ilke Toygür, καθηγήτρια Ευρωπαϊκής Γεωπολιτικής στο Πανεπιστήμιο Carlos III της Μαδρίτης.
«Δεύτερον, αυτοί (η αντιπολίτευση) ισχυρίζονται ότι πρόκειται να διεκδικήσουν εκ νέου τη δυτική θέση της Τουρκίας. Και τρίτον, και νομίζω ότι είναι επίσης πολύ σημαντικό για τις σχέσεις της Τουρκίας, θα αρχίσουν να παίζουν εποικοδομητικό ρόλο στις περιφερειακές υποθέσεις, στην ευρύτερη Ευρώπη και με πολυμερή έννοια», πρόσθεσε.
- με τη Ρωσία
Θα μπορούσε επίσης να έχει επιπτώσεις στη στάση της χώρας απέναντι στη Ρωσία.
Οι σχέσεις της Άγκυρας με τους συμμάχους του ΝΑΤΟ έχουν επιδεινωθεί τα τελευταία χρόνια λόγω, εν μέρει, των εντάσεων σχετικά με τους αυξανόμενους δεσμούς της Τουρκίας με τη Ρωσία.
Ο Ερντογάν διεξήγαγε μια διπλωματική «εξισορροπητική πράξη» από τότε που η Ρωσία εισέβαλε στην Ουκρανία, εναντιώνεται στις δυτικές κυρώσεις στη Ρωσία και διατηρεί στενούς δεσμούς με τη Μόσχα, ενώ ταυτόχρονα στέλνει drones στο Κίεβο.
«Η πολιτική της Ρωσίας θα είναι ένα μακροπρόθεσμο ή μεσοπρόθεσμο έως μακροπρόθεσμο ζήτημα για την Τουρκία, επειδή υπάρχει μια κληρονομιά εκεί ότι οι σχέσεις μεταξύ Τουρκίας και Ρωσίας είναι σχετικά καλές. Και υπάρχει επίσης ενεργειακή εξάρτηση, πυρηνική εξάρτηση και μια οικονομική εξάρτηση μεταξύ Τουρκίας και Ρωσίας αυτή τη στιγμή», είπε ο Toygur.
«Η αλλαγή αυτής της δυναμικής από τη μια μέρα στην άλλη δεν θα είναι εύκολη για καμία κυβέρνηση, ακόμα κι αν αυτή είναι η κυβέρνηση της αντιπολίτευσης», πρόσθεσε, σημειώνοντας ωστόσο ότι εάν είναι στην εξουσία, η αντιπολίτευση «θα είναι πιο ευαίσθητη στις δυτικές ανησυχίες για τη Ρωσία. για παράδειγμα, όταν πρόκειται για την Τουρκία να βοηθήσει τη Ρωσία να αποφύγει τις δυτικές κυρώσεις».
Ο Μαρκ Πιερίνι, πρώην πρεσβευτής της ΕΕ στην Τουρκία συμφωνεί επίσης ότι ορισμένα πράγματα δεν θα είναι εύκολο να αλλάξουν ανεξάρτητα από τον νικητή των εκλογών.
«Μερικά από τα χαρακτηριστικά της σημερινής Τουρκίας, συγκεκριμένα το γεγονός ότι αύξησε τη στρατιωτική της ισχύ, δεν θα μειωθούν. Έχει περισσότερη πολιτική επιρροή που μπορεί να παραμείνει. και το οποίο κατασκευάζεται και ανήκει και λειτουργεί από τη Ρωσία. Δεν είναι ακόμη online, αλλά θα είναι. Αυτό δεν πρόκειται να φύγει. Επομένως, όποιος έρθει στην εξουσία θα πρέπει να το λάβουμε υπόψη», είπε στο Euronews.
- με τις εντάσεις στην Ανατολική Μεσόγειο
Οι σχέσεις με την Ελλάδα και την Κύπρο έχουν επίσης φτάσει στο χειρότερο σημείο τους εδώ και δεκαετίες, καθώς ο Ερντογάν, τα τελευταία δύο χρόνια, εξέπεμψε κρυμμένες απειλές για εισβολή στον γείτονά του και μέλος του ΝΑΤΟ, ενώ ο διάλογος μεταξύ Κύπρου και Τουρκίας και Τουρκοκυπρίων έχει παγώσει τα τελευταία έξι χρόνια.
Ο νεοεκλεγείς Πρόεδρος της Κυπριακής Δημοκρατίας Νίκος Χριστοδουλίδης δήλωσε σε συνέντευξή του στο Euronews τον Μάρτιο ότι οι τουρκικές εκλογές θα είναι μια ευκαιρία για την αναζωογόνηση του διαλόγου.
«Τα θέματα θα παραμείνουν δύσκολα. Άρα η προσδοκία εκεί δεν είναι ένα θαύμα από τη μια μέρα στην άλλη», σχολίασε ο Πιερίνι.
«Αλλά θα περίμενα να επιστρέψουν σε ένα είδος επαγγελματικού διαλόγου για αυτό αντί να ανταλλάσσουν απειλές και να επανασχεδιάζουν όλα τα δικά τους θαλάσσια σύνορα και ούτω καθεξής. Και το ίδιο με την Ελλάδα», πρόσθεσε.
Ωστόσο, όποιος κερδίσει τις εκλογές δεν θα μπορέσει να λύσει εύκολα αυτά τα ζητήματα, είπε ο Toygur.
«Οι σχέσεις της Τουρκίας {με την ΕΕ} δεν μπορούν να συζητηθούν χωριστά από τις σχέσεις της Τουρκίας με την Κύπρο και την Ελλάδα, επειδή είναι μέλη της ΕΕ και εξαιρετικά σημαντικές όταν πρόκειται για τη λήψη αποφάσεων».
«Προσωπικά λοιπόν πιστεύω ότι θα υπάρξει κάποια κόντρα και σε αυτούς τους τομείς, ξεκάθαρα τα εθνικά συμφέροντα θα παραμείνουν ίδια και από τις δύο πλευρές, όχι μόνο από την τουρκική πλευρά, αλλά και προς όφελος της κυπριακής και της ελληνικής πλευράς. Αλλά νομίζω ότι εάν υπάρξει μια πιο γόνιμη σχέση και σκέψη για τη θέση της Τουρκίας στην περιοχή και στην ευρύτερη Ευρώπη, νομίζω ότι μπορεί να υπάρξουν βελτιώσεις ακόμη και σε αυτούς τους πολύ περίπλοκους φακέλους», είπε επίσης.
Τι θα συμβεί αν κερδίσει ο Ερντογάν
Τόσο ο Τοϊγκούρ όσο και ο Πιερίνι συμφωνούν ότι ο Τούρκος ηγέτης είναι απίθανο να τροποποιήσει την εσωτερική και διεθνή πολιτική του εάν παραμείνει στην εξουσία.
Στην πραγματικότητα, υποστήριξε ο Toygur, η νίκη του θα μπορούσε να τον κάνει να δουλεύει ακόμη περισσότερο, «επειδή ο συνασπισμός με τον οποίο ευθυγραμμίζεται σε αυτές τις εκλογές είναι ακόμη πιο δεξιός. Έτσι θα περίμενα ακόμη και τις πιο τρομακτικές συμπεριφορές όσον αφορά τη δημοκρατία και όταν πρόκειται για στην εξωτερική πολιτική».
Ο Πιερίνι πρόσθεσε ότι «δεν υπάρχει παράδειγμα στη σύγχρονη ιστορία μιας θεσμοποιημένης απολυταρχίας που ξαφνικά μεταμορφώνεται από θαύμα σε μια δυναμική δημοκρατία. Αυτό απλώς δεν υπάρχει».
Διαβάστε ακόμα:
