Ο Βολοντίμιρ Ζελένσκι έχει εμπνευστεί μία “διάσκεψη ειρήνης” για το ουκρανικό ζήτημα στην Ελβετία με τη συμμετοχή αποκλειστικώς των φίλων του και όχι των Ρώσων αντιπάλων. Όσοι παρακολουθούν την σύγκρουση, και καλούνται να συμμετάσχουν στη διοργάνωση, δυσκολεύονται να αντιληφθούν τη σκοπιμότητα αυτού του θεάματος.
Στην Δύση πληθαίνουν οι φωνές, αν όχι πολιτικών ιθυνόντων τουλάχιστον δημοσιολογούντων και αναλυτών, που θεωρούν ότι ο συσχετισμός που έχει διαμορφωθεί στο πεδίο των μαχών δεν επιτρέπει στρατιωτική λύση ή πάντως μία λύση ευνοϊκή για την ουκρανική πλευρά. Η λέξη “συμβιβασμός” ψιθυρίζεται πλέον με λιγότερη συστολή και οι ελεύθεροι συνειρμοί για το πιθανό περίγραμμα μίας συμφωνίας ξεδιπλώνονται περισσότερο απενοχοποιημένα.
Διόλου τυχαία, από αυτή την άποψη, δεν είναι η στιγμή κατά την οποία το έγκριτο Foreign Affairs δημοσίευσε εκτενή ανάλυση (βασισμένη και σε συνεντεύξεις εμπλεκομένων) σχετικά με τις διαπραγματεύσεις που διεξήγαγαν, αρχικώς επί λευκορωσικού και κατόπιν επί τουρκικού εδάφους, οι αντιπροσωπείες της Ρωσίας και της Ουκρανίας κατά τους πρώτους δύο μήνες του μεταξύ τους πολέμου το 2022. Το εν λόγω δημοσίευμα φωτίζει το παράδοξο της διαπραγματεύσεως αυτής η οποία κύλησε ταυτόχρονα προς τις εχθροπραξίες και είχε οδηγηθεί σε σχέδιο συμφωνίας, σχετικό με τις εγγυήσεις ασφαλείας τις οποίες θα ελάμβανε το Κίεβο από σειρά κρατών, προκειμένου να αποφύγει τυχόν νέα ρωσική επίθεση, παραμένοντας κατά τις επιθυμίες της Μόσχας εκτός ΝΑΤΟ.
Κατά τους συντάκτες του Foregin Affairs, η ρωσική πλευρά είχε συναντήσει αρκετές αναπάντεχες επιχειρησιακές δυσκολίες, οι οποίες καθιστούσαν τον Πούτιν δεκτικό στο γρήγορο κλείσιμο της περιπέτειας έναντι συμβολικών ανταλλαγμάτων. Ωστόσο το εγχείρημα απέτυχε: όχι, όπως νομίζεται ευρέως λόγω των ρωσικών ωμοτήτων στη Μπούτσα ή της επισκέψεως του τότε πρωθυπουργού της Βρετανίας Μπόρις Τζόνσον, αλλά, όπως υποστηρίζεται στο άρθρο, λόγω της υπερβάλλουσας αυτοπεποιθήσεως του Ουκρανού προέδρου Ζελένσκι και κυρίως της απροθυμίας των δυτικών κρατών να παράσχουν εγγυήσεις για την ασφάλεια της Ουκρανίας περισσότερο δεσμευτικές και από το Άρθρο 5 του καταστατικού του ΝΑΤΟ και να εμπλακούν διπλωματικά με τη Μόσχα για τον σκοπό αυτό. Επιπλέον, Ρώσοι και Ουκρανοί, αντιστρέφοντας το αποτυχημένο προηγούμενο των Συμφωνιών του Μινσκ, στράφηκαν απευθείας στην μελλοντική αρχιτεκτονική ασφαλείας, χωρίς να ασχοληθούν με τα θέματα του τερματισμού των εχθροπραξιών και των εδαφικών διευθετήσεων. Η εμπειρία τους, όμως, θα μπορούσε να αξιοποιηθεί και μετά την παρέλευση δύο ετών κλιμακουμένης συγκρούσεως.
Η προγραμματισμένη για 15-16 Ιουνίου διάσκεψη στην Ελβετία
Βέβαια μια διπλωματική προσπάθεια άξια του ονόματος οφείλει να είναι κάτι περισσότερο από επικοινωνιακό τέχνασμα – και να περιλαμβάνει (τι παράδοξο!) άπαντες τους αντιμαχομένους. Ωστόσο, ο Ουκρανός ηγέτης Βολοντίμιρ Ζελένσκι έχει εμπνευστεί μία “διάσκεψη ειρήνης” για το ουκρανικό ζήτημα στην Ελβετία με τη συμμετοχή αποκλειστικώς των φίλων του και όχι των Ρώσων αντιπάλων. Όσοι παρακολουθούν την σύγκρουση ως τρίτοι, και καλούνται να συμμετάσχουν στη διοργάνωση, δυσκολεύονται να αντιληφθούν τη σκοπιμότητα αυτού του θεάματος.
Εξ ού και η Κίνα (διαψεύδοντας δηλώσεις του Γερμανού καγκελαρίου Όλαφ Σολτς που την ήθελαν να τοποθετείται περισσότερο θερμά) εξέφρασε την εκτίμηση ότι μένει ακόμη να γίνει “πολλή δουλειά” προτού διεξαχθεί διάσκεψη η προγραμματισμένη για τις 15 και 16 Ιουνίου διάσκεψη ειρήνης στην Ελβετία.
Ο Σολτς, ο οποίος την εβδομάδα αυτή πραγματοποίησε επίσκεψη στην Κίνα, δήλωσε την Τρίτη, στο περιθώριο της συνάντησής του με τον Κινέζο πρόεδρο Σι Τζινπίνγκ, ότι Βερολίνο και Πεκίνο επιθυμούν “να επικεντρωθούν εντατικά και με θετικό τρόπο στην προώθηση της οργάνωσης μιας διάσκεψης υψηλού επιπέδου στην Ελβετία”. Ωστόσο την επομένη, ερωτηθείς σχετικά ο εκπρόσωπος του κινεζικού υπουργείου Εξωτερικών Λιν Ζιάν απάντησε: “Εξ όσων γνωρίζω αυτή η διάσκεψη βρίσκεται ακόμη υπό σχεδιασμό και μένει ακόμη να γίνει πολλή δουλειά”.
Η διατύπωση του ίδιου του Κινέζου ηγέτη κατά την συνάντηση με τον Σολτς ήταν περισσότερο προσεκτική: ο Σι Τζινπινγκ “στηρίζει τη διεξαγωγή την κατάλληλη στιγμή διάσκεψης για την ειρήνη την οποία θα αναγνωρίζουν η Ρωσία και η Ουκρανία, με την ίση συμμετοχή όλων των πλευρών και μια δίκαιη συζήτηση όλων των ειρηνευτικών σχεδίων” διευκρίνισε ο εκπρόσωπος της κινεζικής διπλωματίας. Με άλλα λόγια, “αδειάζοντας” το Βερολίνο, το Πεκίνο εκτιμά ότι ο χρόνος και οι όροι συγκλήσεως της διασκέψεων στην Ελβετία δεν πληρούν τους όρους της “καταλληλότητος”. Ή, όπως το διατύπωσε η Μόσχα, συνομιλίες για το ουκρανικό δίχως ρωσική συμμετοχή “δεν έχουν κανένα νόημα”. Η Κίνα προβάλλει πρόσωπο ειρηνοποιού και ζητά να γίνεται σεβαστή η εδαφική ακεραιότητα “όλων των χωρών”. Ουδέποτε, ωστόσο, προχώρησε σε δημόσια καταδίκη της ρωσικής εισβολής στην Ουκρανία, ενώ ζητεί να ληφθούν υπόψη οι ρωσικές ανησυχίες αναφορικά με την επέκταση του ΝΑΤΟ. Όπερ αναμενόμενο, δεδομένης της διαρκούς συσφίξεως των ρωσο-κινεζικών σχέσεων στο πλαίσιο της Ομάδος BRICS, του Συμφώνου Συνεργασίας της Σαγκάης ή και διμερώς.
Ο Σι παρουσίασε την Τρίτη στον Σολτς “τέσσερις άξονες” προκειμένου η κρίση στην Ουκρανία “να μη βγει εκτός ελέγχου”, όπως μετέδωσε το πρακτορείο Xinhua. “Είναι καλύτερο να επικεντρωθούμε στη διατήρηση της ειρήνης και της σταθερότητας και να αποφεύγουμε να επιδιώκουμε να εκμεταλλευθούμε με εγωιστικό τρόπο” την κατάσταση, τόνισε ο Κινέζος πρόεδρος. “Πρέπει να υπάρχουν όλες οι απαραίτητες προϋποθέσεις για την αποκατάσταση της ειρήνης” και “να περιοριστούν οι επιπτώσεις στην παγκόσμια οικονομία”, υπογράμμισε ο Σι. Επίσης ζήτησε “να μην ρίχνουμε λάδι στη φωτιά”, κάτι που μπορεί να ερμηνευθεί ως έμμεση αναφορά στην παροχή όπλων από τους Δυτικούς στο Κίεβο.
Μία ορισμένη δικαίωση των παρατηρήσεων του ισχυρού άνδρα του Πεκίνου ήρθε, κατά τον πλέον παράδοξο τρόπο, από ευρωπαϊκού εδάφους. H Ουκρανία σήμερα δεν είναι τίποτα περισσότερο από ένα “προτεκτοράτο της Ευρώπης” ανέφερε ο Ούγγρος πρωθυπουργός, Βίκτορ Όρμπαν σε εκδήλωση τις Βρυξέλλες. “Χωρίς βοήθεια από τη Δύση, η χώρα δεν θα υπήρχε πλέον, αλλά δεν είναι πια κυρίαρχο κράτος” συμπλήρωσε ο Όρμπαν. Παράλληλα, σημείωσε ότι η Ε.Ε. κάνει στρατηγικό λάθος υποστηρίζοντας την Ουκρανία και θα έπραττε καλύτερα να εργαστεί για την ανάπτυξη μιας ειρηνευτικής διαδικασίας μεταξύ Ρωσίας και Ουκρανίας.
Τέλος, ο Ούγγρος πρωθυπουργός επισήμανε ότι “η Ευρωπαϊκή Ένωση δεν πηγαίνει προς τη σωστή κατεύθυνση γιατί δεν σκέφτεται την κατάπαυση του πυρός. Είμαστε πίσω από μια χώρα που δεν μπορεί να κερδίσει τον πόλεμο. Δεν είναι θέμα συμμαχίας με τον Πούτιν, αλλά επίτευξης κατάπαυσης του πυρός και συμμόρφωσης με τη γεωπολιτική πραγματικότητα”. Σημειωτέον ότι η ομιλία Όρμπαν εξεφωνήθη σε διοργάνωση του συντηρητικού Ινστιτούτου Burke, όπου συμμετείχαν και πολιτικοί όπως ο Βρετανός Νάιτζελ Φαράζ και ο Γάλλος Ερίκ Ζεμούρ, η οποία πραγματοποιήθηκε κατόπιν παρεμβάσεως του Βέλγου πρωθυπουργού, αφότου η δημοτική αρχή των Σοσιαλιστών επεχείρησε να… την απαγορεύσει.
