Παραμύθι… Τουρκίας με τα κλεμμένα του Έλγιν

Το Βρετανικό Μουσείο εκτίθεται διαρκώς επειδή όλος ο κόσμος γνωρίζει πώς απέκτησε τα Γλυπτά του Παρθενώνα. Ξαφνικά, όμως, τα ελληνικά επιχειρήματα βρήκαν έναν αναπάντεχο υποστηρικτή, την Τουρκία.

• Από τον Βασίλη Γαλούπη

Στη σύνοδο της Διακυβερνητικής Επιτροπής της UNESCO για την επιστροφή των πολιτιστικών αγαθών στις χώρες προέλευσης, η Τουρκάλα επικεφαλής του Yπουργείου Πολιτισμού για την καταπολέμηση της αρχαιοκαπηλίας Ζεϊνέπ Μποζ δήλωσε ότι δεν υπάρχει κανένα φιρμάνι με το οποίο δόθηκαν στον Ελγιν τα Γλυπτά του Παρθενώνα. Επιχειρώντας να ακυρώσει το βασικό πρόσχημα νομιμότητας που επικαλείται το Βρετανικό Μουσείο για τους κλεμμένους ελληνικούς θησαυρούς, είπε: «Ως επικεφαλής της μονάδας καταπολέμησης παράνομης διακίνησης πολιτιστικής κληρονομιάς στην Τουρκία, δηλώνω ότι δεν έχουμε υπόψη μας κανένα έγγραφο που να νομιμοποιεί την αγορά των Γλυπτών που έγινε από το αποικιοκρατικό Ηνωμένο Βασίλειο εκείνη την εποχή».

Για την Ελλάδα θεωρήθηκε μια απρόσμενη έκπληξη, πλήρως αξιοποιήσιμη από την κυβέρνηση παραμονές ευρωεκλογών. Αλλά δεν ήταν η πρώτη φορά. Επί Αντώνη Σαμαρά, η Ελλάδα όδευε και τότε σε εκλογές, στις 25 Ιανουαρίου 2015. Στις 6 Δεκεμβρίου 2014 η Αθήνα λάμβανε, όπως και τώρα, ένα ανάλογο δώρο, την «επίσημη στήριξη από Νταβούτογλου στο αίτημα της Ελλάδας για την επιστροφή των Γλυπτών του Παρθενώνα από το Βρετανικό Μουσείο», όπως έγραφαν οι τίτλοι σε ελληνικά, τουρκικά κι ευρωπαϊκά ΜΜΕ.

Στο πλαίσιο του 3ου Ανώτατου Συμβουλίου Συνεργασίας Ελλάδας – Τουρκίας, ο Τούρκος πρωθυπουργός, παρουσία του Αντώνη Σαμαρά, έκανε δήλωση ειδικά για το άγαλμα του θεού Ιλισσού που βρίσκεται στο Βρετανικό Μουσείο, εκφράζοντας τη στήριξη για την επιστροφή του ιστορικού θησαυρού στο Μουσείο της Ακρόπολης. Η είδηση είχε προβληθεί ιδιαίτερα από την τουρκική εφημερίδα «Hürriyet».

Προεκλογικό «μοτίβο»

Φαίνεται να υπάρχει ένα συγκεκριμένο προεκλογικό «μοτίβο» τουρκικών δηλώσεων που υποστηρίζει τον αγώνα της Ελλάδας για μόνιμη επιστροφή των Γλυπτών στο σπίτι τους, που εκ των πραγμάτων τείνει να προσφέρει κατ’ αρχήν «service» στον εκάστοτε Ελληνα πρωθυπουργό, σαν ένα δωράκι προεκλογικής στήριξης, που στους Ελληνες ψηφοφόρους ακούγεται πάντα καλό κι αποτελεί διακαή πόθο κάθε κυβέρνησης.

Η μόδα δεν είναι καινούργια. Στην ιστορία έχει μείνει ο ραγιαδίστικος παρασκηνιακός διάλογος του Σημίτη με τον Βρετανό πρωθυπουργό Μπλερ το 2003, σ’ ένα πηγαδάκι πριν από την έναρξη μιας Συνόδου Κορυφής.

Τώρα ήρθε η ευκαιρία στον Ερντογάν να προσφέρει ένα ανώδυνο προεκλογικό… service στον Μητσοτάκη, άγνωστο με τι ανταλλάγματα. Ο Ελληνας πρωθυπουργός, άλλωστε, φτάνει στις ευρωεκλογές με άδεια φαρέτρα. Δεν έχει τίποτα να παρουσιάσει.

Η δεύτερη σημαντική παράμετρος έχει να κάνει με το προωθούμενο κλίμα «κατευνασμού». Υστερα από εκείνη την επίσημη συνάντηση τον Δεκέμβριο 2014 μεταξύ Νταβούτογλου και Σαμαρά, ο Τούρκος πρωθυπουργός δήλωνε: «Τώρα πλέον δεν υπάρχουν ψυχολογικά εμπόδια και, όταν γίνονται σχέδια, θα ασκηθεί μια συμπεριφορά σαν να είναι οι δύο χώρες μια γεωγραφική ενότητα». Κι ανακοίνωνε προς τους επιχειρηματίες των δύο χωρών: «Μπορείτε να κάνετε κάθε είδους επενδύσεις, βραχυπρόθεσμα, μεσοπρόθεσμα και μακροπρόθεσμα, στις δύο χώρες. Κανένας δεν θα πρέπει να περιμένει ένταση μεταξύ Τουρκίας και Ελλάδας».

Πίσω στο σήμερα, μετά την υποστηρικτική δήλωση της Ζεϊνέπ Μποζ για τα Γλυπτά, τα κρατικά ΜΜΕ της Τουρκίας εμφάνισαν χθες προκλητικές αναφορές για «τουρκική» και «μακεδονική» μειονότητα στην Ελλάδα και «Τουρκάλες της Δυτικής Θράκης».

Ομως, υπάρχει και επιπλέον κάτι που ξεδιαλύνει ακόμα περισσότερο το σκηνικό. Η Τουρκία τάσσεται υπέρ της Ελλάδας για τα Γλυπτά χρησιμοποιώντας την κόντρα με τη Βρετανία για δικό της όφελος. Ακριβώς επειδή και η Τουρκία έχει τις δικές της ανοιχτές υποθέσεις με το Βρετανικό Μουσείο.

1.000 αρχαιότητες κλεμμένες από την Ανατολία

Η Ζεϊνέπ Μποζ έχει αρχίσει εκστρατεία για να πάρει η χώρα της πίσω 1.000 αρχαιότητες που έχουν κλαπεί από την Ανατολία. Τον Σεπτέμβριο του 2023, μάλιστα, η κορυφαία αξιωματούχος ανακοίνωσε ότι ο Τούρκος υπουργός Πολιτισμού Μεχμέτ Ερσόι έστειλε αυστηρή επιστολή στο Βρετανικό Μουσείο, με την οποία ζητούσε «να μας επιστραφούν άμεσα».

Για τους Τούρκους η Ζεϊνέπ Μποζ θεωρείται «Ιντιάνα Τζόουνς» της πατρίδας τους. Βέβαια, τα περισσότερα απ’ όσα ζητούν να επιστρέψει το Βρετανικό Μουσείο στην Τουρκία είναι ελληνικά αριστουργήματα από αρχαίες ελληνικές πόλεις της Μικράς Ασίας, όπως, π.χ., το Λιοντάρι της Κνίδου. Ομως, η Ζεϊνέπ είναι αποφασισμένη να καταφέρει «την επιστροφή των κλεμμένων μας, όπως καταφέραμε να εξασφαλίσουμε το 2012 την επιστροφή από τις ΗΠΑ αντικειμένων που προέρχονται από την Τροία».

Και, ασφαλώς, αντίθετα με τον Μητσοτάκη, που αποκαλύφθηκε ότι συζητάει δανεισμό κι όχι επαναπατρισμό των Γλυπτών, η Μποζ απορρίπτει τον «πονηρό» νόμο του Βρετανικού Μουσείου που ορίζει αυθαίρετα ότι τα εκθέματά του δεν γίνεται να επιστραφούν, μόνο να δοθούν για συγκεκριμένο διάστημα ως δανεικά: «Τι είδους νόμος είναι αυτός; Φαίνεται ότι τα εμπορεύματα είναι κλεμμένα. Αλλά ο πραγματικός ιδιοκτήτης έρχεται» δήλωνε τον Σεπτέμβριο του 2023, εστω κι αν η Τουρκία δεν θα μπορούσε να είναι ποτέ ο πραγματικός ιδιοκτήτης των ελληνικών αρχαιοτήτων.

Η Ζεϊνέπ Μποζ, στο πλαίσιο της διεθνούς πίεσης που ασκεί η Τουρκία για να πάρει τα «δικά της» πίσω, στέλνει το μήνυμα στο Βρετανικό Μουσείο ότι, από τη στιγμή που δεν ανταποκρίνεται, η Αγκυρα μπορεί να του προκαλέσει ακόμα μεγαλύτερο πρόβλημα. Να το απειλήσει με τον βασιλιά των λεηλατημένων του εκθεμάτων, τα Γλυπτά του Παρθενώνα, στηρίζοντας την Ελλάδα.

Ζεϊνέπ Μποζ – Βιογραφικό

Αρχαιολόγος, επικεφαλής Υπηρεσίας Καταπολέμησης Αρχαιοκαπηλίας υπουργείου Πολιτισμού Τουρκίας

Αποφοίτησε από το Τμήμα Προϊστορικής Αρχαιολογίας του πανεπιστημίου της Αγκυρας και το 2007 άρχισε την επαγγελματική της σταδιοδρομία ως βοηθός εμπειρογνώμονας στο υπουργείο Πολιτισμού. Το 2010 έλαβε με τη διατριβή της τον τίτλο της εμπειρογνώμονα και το 2014 προσκλήθηκε να εργαστεί στην UNESCO. Το 2015 διορίστηκε εκπρόσωπος της UNESCO στο Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ για την εφαρμογή του Διεθνούς Δικαίου για τις Αρχαιότητες. Το 2017 επέστρεψε στο τουρκικό υπουργείο Πολιτισμού και Τουρισμού. Στις αρμοδιότητές της περιλαμβάνονται η εφαρμογή της σύμβασης της UNESCO του 1970, η οργάνωση προγραμμάτων εκπαίδευσης και η καταπολέμηση του λαθρεμπορίου πολιτιστικών αγαθών σε εθνικό και διεθνές επίπεδο. Εχει λάβει τρία πιστοποιητικά αναγνώρισης του έργου της.

Δείτε επίσης:

• Τι λέει το Βρετανικό Μουσείο μετά τις δηλώσεις Τουρκάλας αρχαιολόγου περί επιστροφής των Γλυπτών του Παρθενώνα
• Το «χαμένο φιρμάνι» και τα Γλυπτά του Παρθενώνα – Τουρκική «παρέμβαση» στην ελληνοβρετανική διαμάχη!