Με τις επιθέσεις να συνεχίζονται σε διάφορες πόλεις και από τις δύο πλευρές και τον ουκρανικό στρατό να αντιμετωπίζει δυσκολίες στον θύλακα του Κουρσκ, οι Αμερικανοί και οι Ουκρανοί συμφώνησαν την Τρίτη, στη Σαουδική Αραβία, να προτείνουν κατάπαυση του πυρός στη Ρωσία.
- Από τη Μαρία Δεναξά – εφημερίδα «δημοκρατία»
Οι απευθείας επαφές μεταξύ Μόσχας και Ουάσινγκτον συνεχίζονται: ο διευθυντής της ρωσικής υπηρεσίας πληροφοριών (SVR) Σεργκέι Ναρίτσκιν μίλησε τηλεφωνικά με τον επικεφαλής της CIA Τζον Ράτκλιφ. Σύμφωνα με την SVR, οι δύο αξιωματούχοι «συμφώνησαν σε τακτικές επαφές για να συμβάλουν στην εγγύηση της διεθνούς σταθερότητας και ασφάλειας, και στη μείωση της έντασης στις σχέσεις μεταξύ Μόσχας και Ουάσινγκτον».
Στριμωγμένη στη γωνία, η Ουκρανία αναγκάστηκε να υποχωρήσει στις απαιτήσεις των Ηνωμένων Πολιτειών, αλλά, όπως φαίνεται, ανταμείφθηκε χωρίς εγγυήσεις για το μέλλον. Αυτό προκύπτει από την κοινή δήλωση που υιοθετήθηκε το βράδυ της Τρίτης στην Τζέντα (Σαουδική Αραβία) από τις αντιπροσωπίες των δύο χωρών.
Η ουκρανική αντιπροσωπία επανέλαβε «τη βαθιά ευγνωμοσύνη του ουκρανικού λαού προς τον πρόεδρο Τραμπ, το αμερικανικό Κογκρέσο και τον λαό των Ηνωμένων Πολιτειών, που επέτρεψαν σημαντική πρόοδο προς την ειρήνη», γεγονός που σημαίνει πως το επεισόδιο της διαμάχης στο Οβάλ Γραφείο τελείωσε: το Κίεβο «έπεσε». Συνεπώς, η Ουκρανία επιστρέφει στο διπλωματικό παιχνίδι και η Ουάσινγκτον πρόκειται να επαναλάβει τη στρατιωτική συνεργασία μαζί της, καταβάλλοντας την ήδη ψηφισμένη βοήθεια (3,85 δισεκατομμύρια δολάρια) και επιτρέποντας εκ νέου τις υπηρεσίες πληροφοριών.
Στον Πούτιν η «μπάλα»
Οπως το έθεσε ο υπουργός Εξωτερικών των ΗΠΑ Μάρκο Ρούμπιο, «η μπάλα είναι τώρα στο γήπεδο του Βλαντιμίρ Πούτιν» για να συμφωνήσει -ή όχι- να θέσει σε εφαρμογή μια άμεση και προσωρινή κατάπαυση πυρός 30 ημερών, η οποία θα μπορούσε να παραταθεί με αμοιβαία συμφωνία μεταξύ των δύο μερών. Ο ειδικός απεσταλμένος του Ντόναλντ Τραμπ, Στιβ Γουίτκοφ, πρόκειται να μεταβεί στη Μόσχα, σήμερα Πέμπτη. «Αν πουν “όχι”, θα μάθουμε δυστυχώς ποιος είναι το εμπόδιο για την ειρήνη» πρόσθεσε ο Ρούμπιο.
Ωστόσο, το βασικό ζήτημα των «εγγυήσεων ασφαλείας» για την Ουκρανία παραμένει ορθάνοιχτο, παρά τις ευρωπαϊκές -και κυρίως τις γαλλικές- προσπάθειες. Αν και συζητήθηκαν στην Τζέντα, η κοινή δήλωση τις αναφέρει μόνο ως «μια διαρκή ειρήνη που εγγυάται τη μακροπρόθεσμη ασφάλεια της Ουκρανίας» και «μια συνολική συμφωνία για την ανάπτυξη των στρατηγικών κρίσιμων πόρων της, προκειμένου να αναπτυχθεί η οικονομία της, να αντισταθμιστεί το κόστος της αμερικανικής βοήθειας και να εξασφαλιστεί η μακροπρόθεσμη ευημερία και ασφάλειά της». Για την Ουάσινγκτον η ασφάλεια της Ουκρανίας συνδέεται επομένως άμεσα με τη συμφωνία για την προμήθεια σπάνιων μετάλλων -«στρατηγικών κρίσιμων πόρων»-, η οποία θα πρέπει να συναφθεί γρήγορα.
Από την πλευρά του, ο Εμανουέλ Μακρόν, ενώ «χαιρετίζει την πρόοδο» όσον αφορά «την ιδέα μιας πιθανής κατάπαυσης πυρός», ωστόσο φρόντισε να επαναλάβει το βράδυ της Τρίτης ότι «η Γαλλία και οι εταίροι της παραμένουν προσηλωμένοι σε μια σταθερή και διαρκή ειρήνη, υποστηριζόμενη από ισχυρές εγγυήσεις ασφαλείας για την Ουκρανία». Τι μπορούν, όμως, να κάνουν «η Γαλλία και οι εταίροι της» όταν δεν συμμετέχουν στις τρέχουσες συζητήσεις; Εν προκειμένω, η δήλωση της Τζέντα υπενθυμίζει ότι «η ουκρανική αντιπροσωπία επαναβεβαίωσε ότι οι Ευρωπαίοι εταίροι πρέπει να συμμετάσχουν στην ειρηνευτική διαδικασία». Μετάφραση: Δεν είναι αυτό που θα επιθυμούσε η αμερικανική αντιπροσωπία…
Προσπαθούν οι Γάλλοι, αλλά…
Η Γαλλία, ωστόσο, δεν φείδεται προσπαθειών. Την Τρίτη, στη γαλλική πρωτεύουσα έλαβε χώρα «συμπτωματικά» η δεύτερη έκδοση του Φόρουμ Αμυνας και Στρατηγικής του Παρισιού (PDSF), που διοργανώθηκε από τη Στρατιωτική Ακαδημία (Ecole Militaire). Η σύνοδος ήταν μια ευκαιρία για τον Μακρόν να συναντηθεί στο Παρίσι με τουλάχιστον 37 αρχηγούς επιτελείων ενόπλων δυνάμεων της Ε.Ε., αλλά και συμμαχικών χωρών. Οι Ηνωμένες Πολιτείες «δεν προσκλήθηκαν, προκειμένου να καταδείξουν σε αυτόν τον σύμμαχο ότι οι Ευρωπαίοι παίρνουν τη μοίρα τους στα χέρια τους» δήλωσε ο αρχηγός του Γενικού Επιτελείου Αμυνας της Γαλλίας (Cema), στρατηγός Τιερί Μπουρκάρντ. «Το κάλεσμα του προέδρου της δημοκρατίας έδωσε ευρύτερη ώθηση στο φόρουμ μας» ανέφερε το επιτελείο των ενόπλων δυνάμεων της Γαλλίας.
Σε ομιλία του πίσω από κλειστές πόρτες, ο πρόεδρος Μακρόν, σύμφωνα με το μέγαρο των Ηλυσίων, «κατέστησε σαφές στους προσκεκλημένους του ότι πρέπει τώρα να περάσουμε από την ιδέα στο σχέδιο για να καθορίσουμε αξιόπιστες εγγυήσεις ασφαλείας, έτσι ώστε να είναι δυνατή μια σταθερή και διαρκής ειρήνη στην Ουκρανία».
Στη στρατιωτική ορολογία, η μετάβαση από την έννοια στο σχέδιο σημαίνει τη μετάβαση από μια γενική ιδέα σε συγκεκριμένο σχεδιασμό για την ανάπτυξη δυνάμεων. Ενώ οι αρχηγοί των επιτελείων των Ενόπλων Δυνάμεων είναι υπεύθυνοι για τον σχεδιασμό, δεν είναι εκείνοι που λαμβάνουν τις αποφάσεις – εναπόκειται στις κυβερνήσεις τους να δώσουν το «πράσινο φως» και να θέσουν το πολιτικό πλαίσιο. Επομένως, υπάρχει ακόμα πολύς δρόμος μέχρι την ανάληψη οποιασδήποτε δέσμευσης στο ουκρανικό μέτωπο. Σύμφωνα με τον στρατηγό Μπουρκάρντ, «η προσπάθεια θα παραταθεί και την επόμενη εβδομάδα, με τους αρχηγούς των επιτελείων που επιθυμούν να δώσουν συνέχεια στις συνομιλίες της Τρίτης».
Το ΝΑΤΟ «κόκκινο πανί»
Οπως ανέφερε το Ελιζέ, «οι συμμετέχοντες συμφώνησαν ότι οι εγγυήσεις ασφαλείας θα πρέπει να είναι αξιόπιστες και μακροπρόθεσμες, να συνοδεύονται από αδιάλειπτη υποστήριξη προς τον ουκρανικό στρατό και να μη διαχωρίζονται από το ΝΑΤΟ και τις δυνατότητές του».
Αυτό το τελευταίο σημείο είναι ουσιώδες: Οι αρχηγοί των ενόπλων δυνάμεων της Ευρώπης δεν θα μπορούν να δράσουν συλλογικά εκτός του ΝΑΤΟ. Αυτό έχει δύο πολιτικές συνέπειες: πρώτον, την ανάγκη να λάβουν το «πράσινο φως» από τις Ηνωμένες Πολιτείες, ο ρόλος των οποίων είναι πρωταρχικός στο πλαίσιο της Ατλαντικής Συμμαχίας, και την επόμενη φορά θα πρέπει να κληθούν στις συνομιλίες οι επικεφαλής των αμερικανικών στρατευμάτων. Δεύτερον, υπάρχει το ρωσικό εμπόδιο. Για τη Μόσχα, το ΝΑΤΟ είναι «κόκκινο πανί». Σε συνέντευξη στο περιοδικό «Valeurs Actuelles», ο Πιοτρ Τολστόι, αντιπρόεδρος της Δούμας και στενός συνεργάτης του Κρεμλίνου, υπενθύμισε πως «για να διατηρήσεις την ειρήνη χρειάζεται η συμφωνία και των δύο πλευρών, και η Ρωσία δεν έχει δώσει τη συγκατάθεσή της για την άφιξη Βρετανών ή Γάλλων στρατιωτών στο ουκρανικό έδαφος. Σας υπενθυμίζω ότι ο λόγος της ειδικής στρατιωτικής επιχείρησης [της εισβολής στην Ουκρανία το 2022] ήταν ακριβώς για να αποφευχθεί η άφιξη στρατιωτών του ΝΑΤΟ, απόδειξη ότι η παρεξήγηση είναι βαθιά». Επομένως, είναι απίθανο η Μόσχα να συμφωνήσει να υπογράψει μια ειρηνευτική συμφωνία, που επιθυμεί διακαώς ο Ντόναλντ Τραμπ, η οποία θα περιλαμβάνει την ανάπτυξη στην Ουκρανία στρατευμάτων από χώρες-μέλη του ΝΑΤΟ. Ιδιαίτερα αν πρόκειται για τις δύο πυρηνικές δυνάμεις, τη Γαλλία και το Ηνωμένο Βασίλειο. Μεταξύ των επιλογών, σύμφωνα με τον αρχηγό των ενόπλων δυνάμεων της Γαλλίας, είναι η ιδέα της δημιουργίας ενός είδους δύναμης ταχείας αντίδρασης υπό γαλλοβρετανική ηγεσία, η οποία θα σταθμεύει σε μια χώρα του ΝΑΤΟ κοντά στην Ουκρανία, με τα μέσα να αναπτυχθεί εκεί γρήγορα σε περίπτωση νέας ρωσικής επίθεσης. Οπως αναφέρει το AP, «Γάλλος στρατιωτικός αξιωματούχος» έκανε λόγο για μια «διεθνή δύναμη ασφαλείας για την Ουκρανία».
Ωστόσο, στόχος της Ρωσίας παραμένει να διατηρήσει τα εδάφη που έχει κατακτήσει στην Ουκρανία (18% της επιφάνειάς της, εκ των οποίων το 11% από το 2022), αλλά και να επιτύχει την «αποστρατιωτικοποίησή» της και την αλλαγή του καθεστώτος («αποναζιστικοποίηση»). Ο Γάλλος υπουργός Ενόπλων Δυνάμεων Σεμπαστιάν Λεκορνί, ο οποίος συναντήθηκε χθες στο Παρίσι με τους τέσσερις κύριους Ευρωπαίους ομολόγους του (Γερμανία, Ηνωμένο Βασίλειο, Πολωνία και Ιταλία), επανέλαβε την αντίθεση της Γαλλίας σε κάθε μορφή «αποστρατιωτικοποίησης» της Ουκρανίας, επιμένοντας ότι «η κύρια εγγύηση ασφάλειας της Ουκρανίας είναι ο στρατός της».
