Καμπανάκι επιστημόνων: Το 2024 η πιο ζεστή χρονιά που έχει καταγραφεί ποτέ – Η Ευρώπη αντιμετώπισε ιστορικές πλημμύρες

Το 2024 καταγράφηκε ως μια από τις πιο δραματικές χρονιές για την Ευρώπη σε ό,τι αφορά στα ακραία καιρικά φαινόμενα, με την ήπειρο να έρχεται αντιμέτωπη με τις εκτενέστερες πλημμύρες από το 2013 και, ταυτόχρονα, με θερμοκρασίες ρεκόρ. Σύμφωνα με την ετήσια έκθεση του Ευρωπαϊκού Παρατηρητηρίου Κοπέρνικος σε συνεργασία με τον Παγκόσμιο Μετεωρολογικό Οργανισμό, το 30% των ποταμών της Ευρώπης ξεχείλισε, ενώ 335 άνθρωποι έχασαν τη ζωή τους και περισσότεροι από 410.000 επηρεάστηκαν από τις καταστροφές.

Η δυτική Ευρώπη βίωσε τη 10η πιο υγρή χρονιά από το 1950, με συνεχείς καταιγίδες και πλημμύρες να προκαλούν ζημιές δισεκατομμυρίων δολαρίων, με τους επιστήμονες να κρούουν τον κώδωνα του κινδύνου, κάνοντας σαφές πως δεν πρόκειται για μεμονωμένα περιστατικά, αλλά ξεκάθαρη αντανάκλαση των συνεπειών της κλιματικής αλλαγής.

Πλημμύρες

Οι πλημμύρες που σημειώθηκαν στην Ευρώπη το 2024 είναι οι πιο εκτεταμένες που έχουν καταγραφεί από το 2013, σύμφωνα με τη Σαμάνθα Μπέρτζες από το Ευρωπαϊκό Κέντρο Μεσοπρόθεσμων Μετεωρολογικών Προβλέψεων. Το ανησυχητικό είναι ότι όλα αυτά συνέβησαν μέσα στη θερμότερη χρονιά που έχει καταγραφεί ποτέ παγκοσμίως — και την πιο ζεστή στην Ευρώπη.

Αυτό δείχνει ξεκάθαρα πως όσο ο πλανήτης ζεσταίνεται, απορροφά και συγκρατεί περισσότερη υγρασία στην ατμόσφαιρα, γεγονός που οδηγεί σε πιο έντονες βροχοπτώσεις και καταστροφικές πλημμύρες. Η Σελέστ Σάουλο από τον Παγκόσμιο Μετεωρολογικό Οργανισμό επεσήμανε ότι ακόμη και μια μικρή αύξηση της θερμοκρασίας, έστω και κατά ένα δέκατο του βαθμού, έχει μεγάλο αντίκτυπο, καθώς αυξάνει τους κινδύνους για τις ανθρώπινες ζωές, τις οικονομίες και το περιβάλλον.

Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι η καταιγίδα Μπόρις, που τον Σεπτέμβριο έριξε σε πέντε μόνο ημέρες βροχή που υπό κανονικές συνθήκες πέφτει σε τρεις μήνες, προκαλώντας σοβαρές πλημμύρες και ζημιές σε οκτώ χώρες της κεντρικής και ανατολικής Ευρώπης. Τον Οκτώβριο, νέες ισχυρές καταιγίδες, που ενισχύθηκαν από ζεστά και υγρά μεσογειακά ρεύματα, προκάλεσαν καταρρακτώδεις βροχές στην Ισπανία. Οι καταστροφές στη Βαλένθια ήταν μεγάλες και 232 άνθρωποι έχασαν τη ζωή τους.

Καθ’ όλη τη διάρκεια του 2024, σχεδόν κάθε μήνα σημειώνονταν σοβαρές πλημμύρες σε διάφορες περιοχές της Ευρώπης. Τον Ιανουάριο επλήγη η Βρετανία, τον Φεβρουάριο η βόρεια Ισπανία, τον Μάρτιο και τον Μάιο η βόρεια Γαλλία, ενώ τον Ιούνιο η Γερμανία και η Ελβετία αντιμετώπισαν έντονα πλημμυρικά φαινόμενα.

Κύμα καύσωνα

Την ίδια στιγμή, στη νοτιοανατολική Ευρώπη καταγράφηκε το μεγαλύτερο σε διάρκεια κύμα καύσωνα που έχει σημειωθεί ποτέ στην περιοχή, με συνολική διάρκεια 13 ημερών. Παράλληλα, οι παγετώνες της Σουηδίας μειώθηκαν με τον ταχύτερο ρυθμό που έχει καταγραφεί ως τώρα, ενώ οι κάτοικοι της Ευρώπης βίωσαν αυξημένο θερμικό στρες.

Η Σαμάνθα Μπέρτζες εξήγησε πως αυτή η αντίθεση μεταξύ πλημμυρών και καύσωνα δεν σχετίζεται άμεσα με την κλιματική αλλαγή, αλλά οφείλεται κυρίως σε αντικρουόμενα συστήματα πίεσης, τα οποία επηρεάζουν τον σχηματισμό σύννεφων και τη μεταφορά υγρασίας. Ωστόσο, σημείωσε ότι οι καταιγίδες του 2024 ήταν πιθανόν πιο βίαιες λόγω της θερμότερης και πιο υγρής ατμόσφαιρας. Όπως πρόσθεσε, η κλιματική αλλαγή προκαλεί πιο συχνά και πιο ακραία καιρικά φαινόμενα.

Οι εξελίξεις αυτές επιβεβαιώνουν τις προβλέψεις της IPCC (Διακυβερνητική Επιτροπή του ΟΗΕ για την Κλιματική Αλλαγή), σύμφωνα με τις οποίες η Ευρώπη είναι από τις περιοχές του πλανήτη όπου ο κίνδυνος πλημμυρών αναμένεται να αυξηθεί περισσότερο λόγω της υπερθέρμανσης της Γης.

Από τη δεκαετία του 1980, η θερμοκρασία στην Ευρώπη αυξάνεται με ρυθμό διπλάσιο σε σχέση με τον παγκόσμιο μέσο όρο. Όπως ανέφερε η Φλοράνς Ραμπιέ, διευθύντρια του ECMWF, η Ευρώπη είναι πλέον η ήπειρος που θερμαίνεται περισσότερο και αποτελεί ένα από τα βασικά “καυτά σημεία” της κλιματικής κρίσης.

Ο Άντριου Φερόν, επιστημονικός συντονιστής της Ε.Ε. στη Σύμβαση-πλαίσιο του ΟΗΕ για την Κλιματική Αλλαγή, προειδοποίησε ότι η σοβαρότητα των κινδύνων ενδέχεται να φτάσει σε κρίσιμα ή ακόμη και καταστροφικά επίπεδα μέχρι τα μέσα ή το τέλος του αιώνα, τονίζοντας την ανάγκη για άμεση δράση.

Παρόλο που υπάρχει πρόοδος, μόνο οι μισές ευρωπαϊκές πόλεις έχουν έως τώρα καταρτίσει σχέδια προσαρμογής για να αντιμετωπίσουν ακραία φαινόμενα όπως οι πλημμύρες και οι καύσωνες. Παρ’ όλα αυτά, αυτό αποτελεί σημαντική βελτίωση σε σχέση με το 2018, όταν μόνο το 18% των πόλεων ήταν κατάλληλα προετοιμασμένο, όπως αναφέρεται στην έκθεση.