Η meta έκδοση του προξενιού είναι η νέα ένοχη τηλεοπτική μου απόλαυση που δεν παύει να με προβληματίζει βαθιά.
Aπό την Έλενα Φάκου
Ήμασταν ακόμη στα 90s και ήμουν παιδί, όταν προβαλλόταν το “πρωτοποριακό” για εκείνη την εποχή τηλεπαιχνίδι “Ραντεβού στα Τυφλά”. Θυμάμαι τη σεζόν που το παρουσίαζε η Βάσια Τριφύλλη και το concept ήταν κάπως έτσι: Ένας άντρας βρισκόταν μπροστά από έναν τοίχο και πίσω από αυτόν, υπήρχαν τρεις γυναίκες, μία από τις οποίες έπρεπε να επιλέξει μέσω των απαντήσεων που έδιναν σε τρεις ερωτήσεις που τους έκανε, με σκοπό στο τέλος ο τοίχος να φύγει από τη μέση και το ζευγάρι να πάει μαζί ένα ταξίδι για να γνωριστεί καλύτερα. Η αντίστοιχη διαδικασία, γινόταν στη συνέχεια και με μια γυναίκα η οποία θα επέλεγε με τον ίδιο τρόπο έναν ανάμεσα σε τρεις άνδρες.
Η αλήθεια είναι πως στα 90s η κοινωνία ήταν διαφορετική και ορισμένα πράγματα δεν τα αντιλαμβανόταν με τον τρόπο που τα αντιλαμβάνεται σήμερα. Ίσως, να υπήρχε και μια πιο αθώα ή ανάλαφρη προσέγγιση των πραγμάτων ακόμη, ή έστω έτσι να μας φαίνεται σήμερα. Θυμάμαι ότι ο πατέρας μου, κάθε φορά που πετύχαινε αυτή την εκπομπή στο ζάπινγκ, έλεγε πως πρόκειται για ένα τηλεοπτικό προϊόν υποκουλτούρας και ότι προσβάλλει την ανθρώπινη αξιοπρέπεια τόσο εκείνων που συμμετέχουν όσο και εκείνων που το βλέπουν.
Η αλήθεια είναι πως τότε δεν μπορούσα να καταλάβω ακριβώς το λόγο που το έλεγε, σήμερα όμως, που έχω δει στην τηλεόραση περισσότερα reality από ότι μπορώ να αντέξω, τον καταλαβαίνω απόλυτα και λέω πόσο δίκιο είχε. Θα μπορούσε να πει κανείς πως το “Ραντεβού στα τυφλά” δεν ήταν reality, αλλά εγώ θα πω πως ήταν ο προπομπός αυτών που σήμερα αποκαλούνται reality σχέσεων και μεταξύ τους συμπεριλαμβάνονται το Power Of Love, το Love Island, το Game of Love, το Bachelor και τώρα το First Dates. Έχω δει κάποια επεισόδια από μερικά από αυτά για να έχω μια συνολική γνώμη και τα θεωρώ το χειρότερο είδος reality που μπορεί να υπάρξει εκεί έξω. Ναι, σε ένα επίπεδο, σε κάνουν επιφανειακά να γελάς, όμως πέρα από αυτό, στη βάση και στην ουσία τους είναι ψυχοπαθολογικά προγράμματα.
Εδώ να προσθέσω, ότι υπήρχαν κι άλλες εκπομπές τηλεπροξενιών, όπως πχ. το “Χρυσό Κουφέτο” με την Αννίτα Πάνια, κάτι που σημαίνει πως τα τελευταία περίπου τριάντα χρόνια, οι άνθρωποι έχουν μπει στη διαδικασία ανεύρεσης συντρόφου δημόσια μέσα από την τηλεόραση. Εκτός βέβαια από το να αναζητούν σύντροφο στους δέκτες μας, λύνουν και τις διαφορές τους αφού τον βρουν και πάλι μέσα από τις οθόνες μας, με τη Σία Λιαροπούλου και πάλι την Αννίτα Πάνια να έχουν φιλοξενήσει εκατοντάδες άτομα που βγήκαν στις εκπομπές τους για να τσακωθούν για τα προσωπικά τους in public προσφέροντας θέαμα στο κοινό το οποίο παρακολουθούσε από τη μεγαλύτερη σύγχρονη κλειδαρότρυπα τις ζωές που οι ίδιοι οικειοθελώς ξεδίπλωναν στα κανάλια. Και κάπως έτσι τα προσωπικά έγιναν δημόσια και η ιδιωτικότητα πήγε κάπου να μείνει μόνη να σκεφτεί τι ακριβώς συνέβη και έχασε τη δύναμή της.
Γιατί όμως αρχικά ένας άνθρωπος να πάει σε ένα reality; Αν πρόκειται για ένα reality το οποίο “αναζητά” ανθρώπους που έχουν ταλέντο σε κάτι συγκεκριμένο, όπως πχ. το τραγούδι ή η μαγειρική τότε μπορώ να έχω την απάντηση, ασχέτως αν δε συμφωνώ με αυτό τον τρόπο επαγγελματικής ανέλιξης. Αν πάλι πρόκειται για ένα reality επιβίωσης ή εγκλεισμού τότε και πάλι σκέφτομαι θα ταλαιπωρηθούν, θα εκτεθούν αλλά θα πάρουν κάποια χρήματα τα οποία πιθανόν και να είναι το βασικό τους κίνητρο καθώς οι μεν διαθέτουν φυσική κατάσταση και οι δε ανοσία στο να μην κάνουν απολύτως τίποτα, μέσα σε ένα χώρο μαζί με αγνώστους και να μαγνητοσκοπούνται σαν πειραματόζωα.
Τι συμβαίνει όμως στο μυαλό των ανθρώπων που πηγαίνουν σε ένα reality για να βρουν σύντροφο; Γιατί κάτι τόσο προσωπικό και εσωτερικό το αναζητούν σε πανελλήνια εμβέλεια; Και τελοσπάντων, γιατί θεωρούν πως θα βρει κάποιος άλλος για εκείνους αυτό που αναζητούν;
Το ερώτημα λοιπόν, δεν είναι γιατί υπάρχουν αυτά τα reality σχέσεων, αυτό είναι εύκολο να απαντηθεί: επειδή υπάρχουν άτομα που πάνε. Το ερώτημα είναι γιατί τα άτομα αυτά δηλώνουν συμμετοχή, ενώ κάποιος μπορεί να κάνει γνωριμίες με δεκάδες άλλους τρόπους χωρίς να κινδυνεύσει να τον προσβάλλει κάποιος δημόσια, να τον κοροϊδέψουν μετά στα social media για κάτι που είπε ή έκανε, να εκτεθεί σε ολόκληρη την Ελλάδα για να βρει έναν άνθρωπο να συναναστραφεί και να ριψοκινδυνεύσει την εικόνα του για κάτι που -κακά τα ψέματα- το πιθανότερο είναι να μην λειτουργήσει. Ειλικρινά, δεν έχω την απάντηση. Κι εγώ την ίδια απορία έχω. Δεν μπορώ να διανοηθώ πως όλοι αυτοί οι άνθρωποι που βλέπω και είναι όλων των ηλικιών και των κοινωνικών στρωμάτων δεν έχουν κοινωνική ζωή μέσα από την οποία να αναζητήσουν τον έρωτα. Αλλά ακόμη κι αν δεν έχουν, υπάρχουν τόσοι πιο ιδιωτικοί τρόποι να βρουν ένα ταίρι, όπως τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, οι εφαρμογές γνωριμιών ακόμη και τα γραφεία συνοικεσίων, που δε βλέπω το λόγο να το κάνουν δημόσια στην τηλεόραση.
Κάποιος εύκολα θα μπορούσε να πει πως είναι ψώνια, θέλουν να βγουν στο γυαλί, πιστεύουν πως αν τους δει κάποιος στην τηλεόραση θα τους ανοιχτούν κάποιοι δρόμοι, πιθανόν να υπάρχει και κάποιο οικονομικό όφελος από τη συμμετοχή τους σε κάτι τέτοιο, αλλά δεν με καλύπτουν αυτές οι απαντήσεις. Δε μπορεί όλοι αυτοί οι άνθρωποι να είναι απλά attention whores που δεν συνυπολογίζουν το κόστος. Ή τουλάχιστον έτσι θέλω να πιστεύω. ‘Ισως η εποχή έχει φτάσει σε ένα σημείο που τις προσωπικές μας στιγμές παύουμε πλέον να επιθυμούμε να τις διαφυλάξουμε για τους εαυτούς μας.
Και αυτό το συμπέρασμα, το βγάζω όχι μόνο από τη συμμετοχή ανθρώπων σε reality σχέσεων, αλλά και στην τεράστια δημοσιοποίηση σεξουαλικών βίντεο και φωτογραφιών στο διαδίκτυο όπου δημοσιεύεται πορνογραφικό υλικό και μάλιστα αρκετές φορές δυστυχώς χωρίς τη συγκατάθεση και των δυο πλευρών, κάτι το οποίο σε αυτή την περίπτωση αποτελεί και ποινικό αδίκημα, το λεγόμενο revenge porn. Ναι, μπορεί αυτά τα δυο πράγματα, η συμμετοχή σε ένα τέτοιο reality και η δημοσιοποίηση προσωπικών ερωτικών στιγμών να απέχουν πολύ, όμως έχουν κοινά στοιχεία: Ο κόσμος αναζητά και αντίστοιχα διοχετεύει την ιδιωτική ζωή στη δημόσια πρόσβαση, κάτι που παλαιότερα δεν έκανε. Επομένως ζούμε ίσως στην εποχή της δημοσιοποίησης της ιδιωτικότητας με ότι αυτό συνεπάγεται. Άρα είναι σημείο των καιρών.
Προσωπικά, όταν βλέπω αυτή την εκπομπή, προβληματίζομαι, γελάω και λυπάμαι, τα συναισθήματά μου είναι πολύ μπερδεμένα και ανάμεικτα. Υπάρχουν άνθρωποι που ειλικρινά φαινομενικά τουλάχιστον δεν βλέπω κανένα λόγο να καταφύγουν εκεί για να βρουν έναν ή μια σύντροφο, παρατηρώ πως η εξωτερική εμφάνιση είναι κάτι εντελώς υποκειμενικό, ότι το πως θα διαχειριστούν το χρήμα παίζει μεγάλη σημασία όταν στο τέλος έρχεται ο λογαριασμός, πως οι άνθρωποι δεν είναι ευγενικοί, πως η νέα γενιά κουβαλάει πάρα πολλά κατάλοιπα του παρελθόντος και μάλιστα κακοφορμισμένα, όχι όπως τα κληρονόμησε, ενώ οι παλαιότερες γενιές δείχνουν να έχουν απενοχοποιηθεί και να αναζητούν αυτό που ψάχνουν με λιγότερες απαιτήσεις και πιο χαλαρή διάθεση από ότι οι νέες ασχέτως αν τελικά τα βρουν ή όχι μεταξύ τους.
Το μόνο που μου έκανε θετική εντύπωση γιατί συνέβη πρώτη φορά στην ελληνική τηλεόραση, είναι ότι στο First Dates βγήκαν ραντεβού δυο gay αγόρια, κι αυτό, ναι, το βρήκα ριζοσπαστικό, γιατί η ελληνική κοινωνία ακόμη είναι πολύ μουδιασμένη απέναντι στα ΛΟΑΤΚΙ άτομα, επομένως για αυτά τα παιδιά, το ότι δεν ντράπηκαν να βγουν δημόσια και να δείξουν πως υπάρχουν και αυτά δίπλα μας είχε κάποιο νόημα.
Για αυτούς, το να φανούν είναι επανάσταση, είναι μια διαφορετική συνθήκη από ότι για τους straight, άρα διαχωρίζω τη συμμετοχή τους. Εδώ πρόκειται για θέμα ορατότητας.
Aνάμεσα σε όσους πήγαν, υπήρχαν και κάποιοι οι οποίοι φέρθηκαν σεξιστικά, προσβλητικά, αγενέστατα, ακόμα και κάποιοι που έφυγαν πριν ολοκληρωθεί το ραντεβού τους, ενώ και ορισμένοι οι οποίοι τα βρήκαν μεταξύ τους και ανανέωσαν το ραντεβού τους για επόμενη φορά. Δεν λείπουν βέβαια και αυτοί οι οποίοι αν και δεν βρήκαν αυτό που έψαχναν, το χειρίστηκαν διακριτικά και όσο το δυνατόν αξιοπρεπώς. Eίναι πάντως κατά την άποψή μου πάντοτε, πολύ ανησυχητικό που οι διαπροσωπικές σχέσεις περνούν από τόσο μεγάλη κρίση στις μέρες μας και οι άνθρωποι δεν μπορούν να βρουν πρώτα την εκτίμηση, μετά τον έρωτα και στη συνέχεια την αγάπη και να καταφεύγουν σε ακραία μέσα για να τα αναζητήσουν όπως αυτό ενός τηλεοπτικού πρώτου ραντεβού με έναν άγνωστο που κάποιος άλλος επέλεξε για αυτούς.
Αν το καλοσκεφτείς, το First Dates, δεν είναι τίποτα άλλο από μια meta έκδοση του παραδοσιακού προξενιού στην new age εκδοχή του.
Δεν έχουν περάσει και πολλές δεκαετίες από τότε που κάποιοι άλλοι πρότειναν και αποφάσιζαν ποιος θα παντρευτεί με ποιον και τους έφερναν σε επαφή, μόνο που στη νέα του version το συνοικέσιο αφήνει τα δυο μέρη να αποφασίσουν ελεύθερα αν θα προχωρήσουν σε σχέση. Επομένως ουσιαστικά το μόνο που έχει γίνει είναι ένας κύκλος γύρω από την ουρά μας καθώς δεν τα καταφέρνουμε από μόνοι μας να βρούμε έναν ερωτικό σύντροφο και βάζουμε κάποιον τρίτο να μεσολαβήσει για λογαριασμό μας, ο οποίος μας δίνει μεν την ευκαιρία στο τέλος να αποφασίσουμε αν τον ή την θέλουμε, αλλά το τίμημα είναι η τηλεοπτική μας εκμετάλλευση για το οικονομικό του συμφέρον. Αν υπήρχε η δυνατότητα να πληρώσουν και το λογαριασμό με bitcoins ή τα ραντεβού τους ήταν ρομπότ, δηλαδή προϊόντα τεχνητής νοημοσύνης, τότε ναι, θα μιλούσαμε κυριολεκτικά για τα προξενιά του μέλλοντος. Τα προτείνω για την επόμενη σεζόν, αν αυτή υπάρξει.
