Να βάλει βαθιά το χέρι στο δημόσιο ταμείο θα χρειαστεί το φθινόπωρο η κυβέρνηση για να ικανοποιήσει σειρά δεσμεύσεων που προκύπτουν είτε από πρόσφατες δικαστικές αποφάσεις είτε από την εφαρμογή νόμων που η ίδια ψήφισε τον τελευταίο χρόνο.
Τη στιγμή που ο προϋπολογισμός του ΕΦΚΑ βρίσκεται εκτός τροχιάς, το οικονομικό επιτελείο θα πρέπει, παράλληλα, με τα έκτακτα μέτρα στήριξης εργαζομένων και επιχειρήσεων, λόγω των επιπτώσεων της πανδημίας, να… κάνει ταχυδακτυλουργικά ώστε να ανακαλύψει χρήματα για να δώσει στους συνταξιούχους, καθώς το συνολικό κόστος ξεπερνά κατά πολύ το 1,5 δισ. ευρώ.
Παράλληλα, εκτός της πρώτης κατηγορίας των αναδρομικών, λόγω της τελευταίας απόφασης του ΣτΕ, για τις άλλες τρεις κατηγορίες θα πρέπει να αρχίσει και η καταβολή των νέων αυξημένων συντάξεων.
Ποιες είναι οι τέσσερις κατηγορίες αναδρομικών
1. Τα αναδρομικά που οφείλονται από την απόφαση του ΣτΕ
Η κυβέρνηση έχει δεσμευτεί να δώσει σε περίπου 1.000.000 συνταξιούχους τα κουτσουρεμένα αναδρομικά από την επιλεκτική εφαρμογή της πρόσφατης απόφασης του Συμβουλίου της Επικρατείας. Πρόκειται για την επιστροφή των ποσών για το 11μηνο Ιούνιος 2015 – Μάιος 2016, δηλαδή το διάστημα που μεσολαβεί από την απόφαση του Συμβουλίου της Επικρατείας του 2015, η οποία έκρινε ως αντισυνταγματικούς τους νόμους που ψήφισε ο Γιάννης Βρούτσης το 2012, έως και την ψήφιση του νόμου Κατρούγκαλου.
Όπως, όμως, ανέδειξε από την πρώτη στιγμή η «δημοκρατία», η κυβέρνηση μέσω της κατάπτυστης τροπολογίας που ψήφισε τον περασμένο Ιούλιο επιχειρεί να παρακάμψει την τελευταία απόφαση του ΣτΕ, επί της πιλοτικής δίκης που είχε ζητήσει το ίδιο το υπουργείο Εργασίας.
Θυμίζουμε ότι το ανώτατο δικαστήριο όρισε ότι θα πρέπει να επιστραφούν αναδρομικά για κύριες, επικουρικές συντάξεις και δώρα, με την κυβέρνηση να κάνει το άσπρο – μαύρο και να ψεύδεται ότι η απόφαση αφορά μόνο τις κύριες.
Η συνέπεια είναι να αποκλείονται από την επιστροφή αναδρομικών 1.500.000 από τα 2.500.000 συνταξιούχων, ενώ όσοι θα τα λάβουν θα δουν στους λογαριασμούς τους σημαντικά μειωμένα ποσά. Ο λόγος είναι προφανής, να μειώσει η κυβέρνηση το απαιτούμενο ποσό από τα 3,9 δισ. σε 1,4 δισ. ευρώ.
Συγκεκριμένα, αναδρομικά συνολικού ύψους 900.000.000 ευρώ θα λάβουν όσοι συνταξιούχοι του ιδιωτικού τομέα λάμβαναν σύνταξη άνω των 1.000 ευρώ μεικτά. Ακόμη και για αυτούς τα ποσά θα είναι αισθητά μειωμένα, καθώς χάνουν κατά μέσο όρο επιπλέον 1.000 ευρώ (ποσό το οποίο θα έπρεπε να λάβουν εάν συνυπολογίζονταν από την κυβέρνηση οι παράνομες μειώσεις στις επικουρικές και τα δώρα που καταργήθηκαν). Έτσι, τα ποσά που θα λάβουν κυμαίνονται από 500 έως 5.885 ευρώ.
Το αποκορύφωμα της κυβερνητικής χυδαιότητας είναι η πρόβλεψη ότι όσοι τα λάβουν και δεν είχαν ασκήσει αγωγές χάνουν το δικαίωμα διεκδίκησης και των υπόλοιπων ποσών που επιδίκασε το Συμβούλιο της Επικρατείας.
Πρόθεση του κυβερνητικού επιτελείου είναι τα ποσά αυτά να καταβληθούν στα τέλη του φθινοπώρου. Παρότι παραμένει σε εκκρεμότητα η απόφαση του Ελεγκτικού Συνεδρίου που αφορά τα αναδρομικά για τους συνταξιούχους του Δημοσίου, συνολικού ύψους 500.000.000 ευρώ, τα κυβερνητικά στελέχη αφήνουν ανοιχτό το ενδεχόμενο να μην περιμένουν την έκδοση της απόφασης αυτής αλλά να προχωρήσουν νωρίτερα στην αποπληρωμή τους.
Χορός αγωγών
Μιλώντας στη «δημοκρατία» ο νομικός Λουκάς Αποστολίδης, ο οποίος εκπροσώπησε συνταξιούχους στην πιλοτική δίκη, τόνισε ότι «η τροπολογία που ψηφίστηκε τον Ιούλιο είναι αντισυνταγματική στο σκέλος που αφορά την πρόθεση της κυβέρνησης για την απόσβεση περαιτέρω διεκδικήσεων, καθώς δεν μπορείς με νόμο να αποκλείεις το δικαίωμα νέων αξιώσεων» και πρόσθεσε μάλιστα ότι «έχουν ήδη κατατεθεί αγωγές επ’ αυτής της τροπολογίας».
Όσοι έχουν δικαίωμα προσφυγής χωρίζονται στις εξής κατηγορίες:
α) οι 250.000 συνταξιούχοι που είχαν καταθέσει τις αρχικές προσφυγές και οι οποίοι θα λάβουν αναδρομικά μόνο για τις κύριες συντάξεις μπορούν να συνεχίσουν τον δικαστικό αγώνα για τις επικουρικές και τα δώρα,
β) όσοι συνταξιούχοι δεν είχαν καταθέσει αγωγές και έχουν δικαίωμα να το πράξουν έως τις 31 Δεκεμβρίου 2020, οπότε και συμπληρώνεται η 5ετία της παραγραφής.
Είναι βέβαιο ότι η χυδαία επιδίωξη της κυβέρνησης να αποτρέψει τους συνταξιούχους από επιπλέον διεκδικήσεις θα επιφέρει το χάος όταν καταβληθούν τα κουτσουρεμένα αναδρομικά. Ο κ. Αποστολίδης εκτιμά ότι «το Δημόσιο δεν μπορεί να καταβάλει αυτόματα τα χρήματα στους δικαιούχους» και θα απαιτείται δήλωση εκ μέρους των συνταξιούχων περί αποδοχής των αναδρομικών (που θα επιφέρει απόσβεση περαιτέρω αξιώσεων). Επομένως, όσοι επιθυμούν να συνεχίσουν τις δικαστικές μάχες θα πρέπει να προχωρούν σε δηλώσεις μη αποδοχής.
2. Προσωρινές συντάξεις
Το φθινόπωρο θα πρέπει να ενεργοποιηθεί η διάταξη που ψηφίστηκε τον περασμένο μήνα και προβλέπει αύξηση στις προσωρινές συντάξεις. Η ρύθμιση προβλέπει την αύξηση της προσωρινής σύνταξης από το 50% στο 70% για τους αυτοτελώς απασχολουμένους, ελεύθερους επαγγελματίες και ασφαλισμένους στον τέως ΟΓΑ και αύξηση στο 80% για τους μισθωτούς.
Παράλληλα, το νέο πλαίσιο θεσπίζει κατώτατο και ανώτατο όριο στις προσωρινές συντάξεις, με την κατώτατη να είναι 384 ευρώ και την ανώτατη 768 ευρώ, για τους μισθωτούς και τους αγρότες. Η ίδια κατώτατη σύνταξη, στα 384 ευρώ, ισχύει και για τους επαγγελματίες, ενώ η ανώτατη ορίζεται στα 960 ευρώ.
Όσον αφορά τις συντάξεις χηρείας, καταργείται επί της ουσίας η προσωρινή, καθώς θα καταβάλλεται εξ αρχής η οριστική, που ανέρχεται σε 70% της σύνταξης του θανόντος.
Τέλος, σημαντικές αλλαγές επέρχονται και στις αναπηρικές συντάξεις. Συγκεκριμένα, θα καταβάλλονται ανάλογα με το ποσοστό αναπηρίας ως εξής:
α) προσωρινή 75% με ποσοστό αναπηρίας από 67% έως και 79,99%,
β) προσωρινή 50% με αναπηρία έως 66,99%.
Το πλέον σημαντικό είναι ότι η διάταξη προβλέπει επίσης την καταβολή αναδρομικών σε όλες τις προσωρινές συντάξεις που έχουν βγει από τις 13/5/2016 και μετά, με τα ποσά να εκτιμάται ότι κυμαίνονται από 1.150 έως 6.910 ευρώ.
Μπάλωμα
Αξίζει να σημειώσουμε ότι η ρύθμιση αυτή, η οποία ψηφίστηκε τον Ιούλιο από τη Βουλή, έρχεται να θεραπεύσει με έμμεσο τρόπο το μεγαλύτερο, ίσως, πρόβλημα του συστήματος κοινωνικής ασφάλισης τα τελευταία χρόνια, που δεν είναι άλλο από τις εκκρεμείς συντάξεις. Παρά τις επικοινωνιακές κραυγές από τον νυν υπουργό Εργασίας όταν ήταν στην αντιπολίτευση, το πρόβλημα επί της δικής του δεύτερης θητείας, από τον Ιούλιο του 2019 και έπειτα, όχι μόνο δεν επιλύθηκε, αλλά αντιθέτως διογκώθηκε, χωρίς μάλιστα να αποτελούν ελαφρυντικό τα περιοριστικά μέτρα λόγω της υγειονομικής κρίσης.
Είναι χαρακτηριστικό ότι, σύμφωνα με την έκθεση του Γραφείου Προϋπολογισμού της Βουλής, μόνο μέχρι τον Μάρτιο, δηλαδή πριν από το lockdown, το σύνολο των εκκρεμών κύριων και επικουρικών συντάξεων ανήλθε στο τέλος του Μαρτίου σε 314.172, παρουσιάζοντας αύξηση κατά 80.622 ή κατά 34,5% σε σχέση με τον Ιούνιο του 2019.
Δεν πρέπει, τέλος, να παραβλέπεται το γεγονός ότι προσωρινή σύνταξη λαμβάνουν σήμερα περίπου 50.000 συνταξιούχοι, όταν μόνο οι εκκρεμείς κύριες συντάξεις είναι λίγο πάνω από τις 160.000.
3. Εργαζόμενοι συνταξιούχοι
Αυξήσεις στις συντάξεις και μάλιστα αναδρομικά από τον περασμένο Φεβρουάριο θα δουν μέσα στο φθινόπωρο περίπου 20.000 συνταξιούχοι, οι οποίοι συνεχίζουν να εργάζονται.
Η θετική αυτή εξέλιξη προκύπτει από την ενεργοποίηση της σχετικής διάταξης του άρθρου 27 του νόμου 4670/2020, μέσω εγκυκλίου του Ενιαίου Φορέα Κοινωνικής Ασφάλισης, και προβλέπει τη μείωση στο «πέναλτι» από το 60% σε 30% στο άθροισμα κύριας και επικουρικής σύνταξης. Το αποτέλεσμα είναι οι συντάξεις να αυξάνονται κατά 75%, ενώ οι συνταξιούχοι αυτοί δικαιούνται και αναδρομικά τουλάχιστον οκτώ μηνών, αρχής γενομένης από την περασμένο Μάρτιο.
Ποιοι εξαιρούνται
Από τη ρύθμιση εξαιρούνται και θα συνεχίσουν να λαμβάνουν το 100% της σύνταξής τους οι εξής κατηγορίες:
• Οι συνταξιούχοι που λαμβάνουν αυτοτελή ή αναλογική σύνταξη από τον e-ΕΦΚΑ, με βάση τις διατάξεις περί συνυπολογισμού περιόδων ασφάλισης, οι οποίοι αναλαμβάνουν εργασία σε άλλο κράτος-μέλος της Ε.Ε.
• Οι συνταξιούχοι του ΟΓΑ που ασκούν απασχόληση η οποία υπάγεται στην ασφάλιση του τ. ΟΓΑ.
• Οι ψυχικά ασθενείς, για τους οποίους η απασχόληση ενδείκνυται για λόγους ψυχοκοινωνικής αποκατάστασης, υπό τους όρους και τις προϋποθέσεις που αναφέρονται αναλυτικά στις ως άνω αναφερόμενες διατάξεις.
• Συνταξιούχοι του Δημοσίου που λαμβάνουν σύνταξη ως πάσχοντες από παρα-τετραπληγία.
• Όσοι λαμβάνουν το εξωιδρυματικό επίδομα (ν.1140/1981) ή το επίδομα του αρ. 54 του Π.Δ. 169/07.
• Οι πολύτεκνοι των οποίων το ένα τουλάχιστον των τέκνων είναι ανήλικο ή σπουδάζον έως το 24ο έτος της ηλικίας του ή είναι ανίκανο για κάθε βιοποριστική εργασία.
4. Αυξήσεις λόγω νέων ποσοστών αναπλήρωσης
Ο νόμος 4670/2020 που ψηφίστηκε τον περασμένο Φεβρουάριο ήρθε να ευθυγραμμιστεί με την απόφαση του Συμβουλίου της Επικρατείας που εκδόθηκε τον Οκτώβριο του 2019 επί του νόμου Κατρούγκαλου και έκρινε ότι το πλαφόν στα ποσοστά αναπλήρωσης είναι αντισυνταγματικό.
Μπορεί μεν το ΣτΕ να έκρινε ότι η απόφασή του δεν έχει αναδρομική ισχύ, δηλαδή πριν από τον Οκτώβριο του 2019, ωστόσο η κυβέρνηση είναι υποχρεωμένη:
α) να αυξήσει τα ποσοστά αναπλήρωσης,
β) να δώσει αναδρομικά με ημερομηνία έναρξης τον Οκτώβριο του 2019.
Επομένως, όσοι συνταξιούχοι είχαν από 31 έως 40 έτη ασφάλισης θα δουν τη σύνταξή τους να αυξάνεται έως και 252 ευρώ τον μήνα, καθώς θα επανυπολογιστεί με τα νέα ποσοστά αναπλήρωσης.
Σε αυτή την περίπτωση οι κερδισμένοι χωρίζονται σε δύο κατηγορίες:
α) όσοι συνταξιοδοτήθηκαν μετά τις 13 Μαΐου 2016 (ψήφιση νόμου Κατρούγκαλου, 4387/16) θα λάβουν την αύξηση στις συντάξεις τους σε μία δόση,
β) όσοι συνταξιοδοτήθηκαν πριν από τον Μάιο του 2016 θα λάβουν τις αυξήσεις σε πέντε ετήσιες ισόποσες δόσεις.
Όσον αφορά τα αναδρομικά, θα δοθούν σε μία δόση και τα ποσά θα φτάνουν έως και 2.640 ευρώ.
