Η κυβέρνηση επιχειρεί να «ξεκλειδώσει» την οικονομία χωρίς συγκεκριμένο σχέδιο, βλέποντας τα ταμειακά διαθέσιμα να βρίσκονται στο κόκκινο εδώ και καιρό, καθώς οι λανθασμένοι χειρισμοί για την αντιμετώπιση της πανδημίας έχουν φέρει τη χώρα σε δυσχερή θέση.
Την ίδια ώρα, το υπουργείο Οικονομικών μιλά ανοιχτά για εκτόξευση του χρέους και των ελλειμμάτων, ενώ όλος ο Προϋπολογισμός έχει στηθεί με βάση την αύξηση του φετινού τουρισμού. Ωστόσο, και σε αυτό το μέτωπο η κατάσταση δείχνει πως είναι «πολεμική», αφού οι χώρες που θεωρούνται «δεξαμενές» τουριστών αναβάλλουν η μία μετά την άλλη τον χρόνο ανοίγματος των συνόρων τους, απειλώντας τη φετινή τουριστική σεζόν!
Σε κατάσταση σοκ βρίσκεται ο κλάδος του τουρισμού μετά τις αλλεπάλληλες δυσμενείς αποφάσεις χωρών που στηρίζουν την ελληνική «βαριά βιομηχανία», όπως είναι η Αγγλία και η Γερμανία. Η πρώτη βόμβα «έσκασε» από τη Βρετανία, σβήνοντας τις ελπίδες που είχε δημιουργήσει στην ελληνική τουριστική βιομηχανία για άνοιγμα της αγοράς από τις 14 Μαΐου, όπως είχε διαμηνύσει πρόσφατα και ο Έλληνας υπουργός Τουρισμού, Χάρης Θεοχάρης.
Η κατάσταση περιπλέκεται μετά τον νέο νόμο που αναμένεται να τεθεί σε ισχύ στη Βρετανία και βάσει του οποίου όσοι πολίτες της χώρας θελήσουν να ταξιδέψουν άνευ «σοβαρών λόγων» στο εξωτερικό έως τα τέλη Ιουνίου, θα τους επιβάλλεται πρόστιμο ύψους 5.000 λιρών. Την ίδια ώρα το ταξιδιωτικό πρακτορείο TUI βάζει λουκέτο σε πολλά παραρτήματά του, κλείνοντας 48 καταστήματα στη βρετανική επικράτεια.
«Σφαλιάρα» και από Μέρκελ
Η δεύτερη «βόμβα» ήρθε από τη Γερμανία, με την Άνγκελα Μέρκελ να αποκλείει το ενδεχόμενο ανοίγματος του τουρισμού προς το εξωτερικό για το καθολικό Πάσχα, όπως ζητούσαν κάποιοι tour operators, ενώ η επέκταση του lockdown μέχρι τουλάχιστον τα μέσα Απριλίου καθιστά απίθανο να υπάρξει εγκαίρως προγραμματισμός για τις καλοκαιρινές διακοπές των Γερμανών πριν από τον Μάιο ή τον Ιούνιο.
Σημειώνεται πως η κυβέρνηση έχει υπολογίσει ότι ο τουρισμός θα φέρει στα κρατικά ταμεία διπλάσια έσοδα από το 2020, δηλαδή θα εισπραχθούν περίπου 8-9 δισ. ευρώ, όταν το 2019 είχαν εισρεύσει 18 δισ. ευρώ. Αν δεν αλλάξουν τα δεδομένα στην τουριστική αγορά, ακόμα μία πρόβλεψη της κυβέρνησης θα βρεθεί εκτός στόχων, θα δημιουργηθεί μια νέα «τρύπα» στα κρατικά ταμεία, ενώ χιλιάδες επιχειρήσεις και εργαζόμενοι θα βρεθούν σε αδιέξοδο, καθώς θα έχουν μηδενικά έσοδα για δεύτερη συνεχή χρονιά.
Είναι χαρακτηριστικό ότι η Ελλάδα έχει βγει δύο φορές στις αγορές μέσα σε διάστημα 70 ημερών, προκειμένου να αντλήσει τα απαιτούμενα κεφάλαια για τη στήριξη των νοικοκυριών και των επιχειρήσεων.
Την ερχόμενη εβδομάδα η κυβέρνηση αναμένεται να ανακοινώσει ένα νέο πακέτο μέτρων στήριξης για επιχειρήσεις και νοικοκυριά, με φόντο την παράταση του lockdown, η οποία οδηγεί σε νέα αναβολή του σχεδιασμού για άνοιγμα της οικονομίας. Από το οικονομικό επιτελείο τονίζουν διαρκώς πως δεν υπάρχουν περιθώρια να χαθεί ακόμα μία εορταστική περίοδος, καθώς τα ταμειακά διαθέσιμα δεν θα μπορούσαν να υποστηρίξουν μια τέτοια μεγάλη απώλεια τζίρου για τα ταμεία των επιχειρήσεων, αλλά και εκείνα του κράτους.
Στο υπουργείο Οικονομικών επικρατεί έντονος προβληματισμός για το γεγονός ότι χάθηκε η εορταστική περίοδος των Χριστουγέννων, αλλά και οι εκπτώσεις του Φεβρουαρίου, ακόμα και με τη μέθοδο του click away, για αυτόν τον λόγο αναδεικνύουν την περίοδο του Πάσχα ως το… μεγάλο στοίχημα για την οικονομία.
Νέο πακέτο μέτρων στήριξης με παράταση των υφιστάμενων
Με δεδομένο ότι κάθε εβδομάδα που περνάει επιβαρύνει τα δημόσια οικονομικά με το ποσό των 750.000.000 ευρώ, το οικονομικό επιτελείο «χτίζει» ένα πακέτο στήριξης, το οποίο κατά 80 – 90% θα αποτελείται από παράταση των υφιστάμενων μέτρων, όπως είναι:
- Οι αποζημιώσεις ενοικίων για τα μειωμένα μισθώματα και του μηνός Απριλίου. Εκτιμάται πως οι κλειστές επιχειρήσεις θα τύχουν νέας απαλλαγής από την καταβολή ενοικίου, ενώ οι πληττόμενες επιχειρήσεις και οι εργαζόμενοι που έχουν τεθεί σε αναστολή θα καταβάλουν το 40% του μισθώματος. Το συνολικό ύψος των κονδυλίων που θα χρειαστεί να καταβληθεί σε ιδιοκτήτες ακινήτων εκτιμάται ότι θα ξεπεράσει από την αρχή της πανδημίας τα 250.000.000 ευρώ.
- Τα έκτακτα επιδόματα των 534 ευρώ για τους εργαζομένους που θα παραμείνουν και τον Απρίλιο σε αναστολή εργασίας. Το «στοίχημα» είναι ο αριθμός των εργαζομένων που θα παραμείνουν σε αναστολή, καθώς αυτό θα εξαρτηθεί από τον χρόνο επανεκκίνησης των κλάδων της οικονομίας, όπως είναι το λιανεμπόριο και η εστίαση. Σύμφωνα με εκτιμήσεις της αγοράς, το επίδομα των 534 ευρώ θα λάβουν πάνω από 300.000 εργαζόμενοι και αυτόν τον μήνα, καθώς αρκετοί κλάδοι θα παραμείνουν κλειστοί με κρατική εντολή ή δεν θα μπορέσουν να λειτουργήσουν με το σύνολο του προσωπικού τους.
- Παράταση του προγράμματος «ΣΥΝ-ΕΡΓΑΣΙΑ».
- Νέο «πάγωμα» στην εξόφληση των επιταγών κατά επιπλέον 75 ημέρες.
- Δίμηνη παράταση για τα επιδόματα ανεργίας που λήγουν μέσα στον Μάρτιο.
- Νέα αναστολή των φορολογικών και ασφαλιστικών υποχρεώσεων (κυρίως των δόσεων ρυθμίσεων) και για τον μήνα Απρίλιο, με τις απλήρωτες δόσεις να μεταφέρονται στο τέλος της ρύθμισης.
- Ο 7ος κύκλος της επιστρεπτέας προκαταβολής, ύψους 1 δισ. ευρώ, που αναμένεται να «τρέξει» το αμέσως επόμενο χρονικό διάστημα και θα καλύψει τις απώλειες στον τζίρο των επιχειρήσεων για το διάστημα Ιανουαρίου – Μαρτίου 2021. Επισημαίνεται πως δικαιούχοι της κρατικής ενίσχυσης θα είναι οι επιχειρήσεις και οι ελεύθεροι επαγγελματίες που παρουσιάζουν πτώση τζίρου της τάξεως του 20% την περίοδο Ιανουαρίου – Μαρτίου 2021, σε σχέση με την περίοδο αναφοράς. Η περίοδος αναφοράς θα είναι το πρώτο τρίμηνο του 2020 με την κατάλληλη προσαρμογή, ώστε να ληφθεί υπόψη ότι μέρος του μηνός Μαρτίου 2020 υπήρχαν περιοριστικά μέτρα. Ο ελάχιστος τζίρος αναφοράς για το σύνολο του τριμήνου θα είναι τα 600 ευρώ και το 50% της ενίσχυσης δεν θα επιστραφεί στο κράτος.
Επιδότηση για την εστίαση μέσω ΕΣΠΑ
Την επόμενη εβδομάδα θα ανακοινωθεί ένα νέο χρηματοδοτικό εργαλείο που θα αφορά τον κλάδο της εστίασης, το οποίο θα δοθεί μέσω του ΕΣΠΑ, για μια σειρά επιλέξιμων δαπανών, με σκοπό να βοηθήσει τον κλάδο ώστε να υπάρξει η αναγκαία ρευστότητα για να επανεκκινήσει όταν αρθούν οι περιορισμοί, με τη μορφή του κεφαλαίου κίνησης. Σημειώνεται ότι αντίστοιχο πρόγραμμα σχεδιάζεται και για τον τουρισμό.
Υπό εξέταση επίσης είναι ακόμη ένα πρόγραμμα μέσω ΕΣΠΑ, το οποίο αφορά την επιδότηση των επιχειρήσεων εστίασης για την προμήθεια αποστειρωτών αέρα, έτσι ώστε να μπορέσουν με ασφάλεια, ειδικά από το φθινόπωρο και μετά, να λειτουργήσουν και τους εσωτερικούς χώρους των καταστημάτων τους.
Την ίδια ώρα, η κυβέρνηση ετοιμάζει νομοθετική ρύθμιση για την παράταση των επαγγελματικών μισθώσεων που λήγουν, η οποία θα προβλέπει παράταση ισόχρονη με την αναστολή λειτουργίας της πληττόμενης επιχείρησης. Εάν, για παράδειγμα, μια επιχείρηση έχει μείνει κλειστή με κυβερνητική εντολή για έξι μήνες, η επαγγελματική μίσθωση θα παρατείνεται για ακόμη έξι μήνες μετά τη λήξη της.
Kίνδυνος για δημοσιονομικό εκτροχιασμό
Τα επιπλέον μέτρα που θα ανακοινωθούν δεν έχουν προβλεφθεί στον Προϋπολογισμό, ούτε στην πρόσφατη αναθεώρηση των παρεμβάσεων με την… ανοχή της Κομισιόν. Υπενθυμίζεται πως για φέτος είχε υπολογιστεί αρχικά ένα κονδύλι ύψους 7,5 δισ. ευρώ, το οποίο προ ολίγων εβδομάδων ενισχύθηκε στα 11,6 δισ. ευρώ.
Όπως τόνισε χαρακτηριστικά ανώτατο στέλεχος του υπουργείου Οικονομικών, το σενάριο πάνω στο οποίο «πατούσαν» οι εκτιμήσεις έκανε λόγο για κλειστή την εστίαση μέχρι και τον Μάρτιο, ενώ προέβλεπε άνοιγμα του λιανεμπορίου τις πρώτες εβδομάδες του έτους, έστω και με τη μέθοδο του click away. Σημειώνεται πως κάθε εβδομάδα που παραμένει κλειστό το λιανεμπόριο κοστίζει στα κρατικά ταμεία 250.000.000 ευρώ.
Ο προϋπολογισμός των μέτρων στήριξης του 2021 θα ξεπεράσει τα 13 ή και τα 14 δισ. ευρώ, καθώς δεν έχει προβλεφθεί ούτε… ευρώ για περαιτέρω παράταση του μέτρου της αναστολής των συμβάσεων εργασίας, για νέες αποζημιώσεις των ιδιοκτητών ενοικίων και για αναστολές πληρωμής φορολογικών υποχρεώσεων.
Πηγές της αγοράς εκτιμούν πως είναι πιθανή η ανακοίνωση και ενός 8ου κύκλου επιστρεπτέας προκαταβολής, που θα ανοίξει περισσότερο την «δημοσιονομική» ψαλίδα», προκειμένου να καλύψει τις απώλειες τζίρου για τον μήνα Απρίλιο ή το δίμηνο Απριλίου – Μαΐου. Σύμφωνα με τις εξαγγελίες της κυβέρνησης, από τον Μάιο θα ενεργοποιηθεί η επιδότηση των πάγιων δαπανών που έχουν πραγματοποιήσει οι επιχειρήσεις εντός του 2020 και στην πράξη θα αντικαταστήσει τις κρατικές ενισχύσεις των επιστρεπτέων προκαταβολών.
Επισημαίνεται πως σε πρόσφατη έκθεσή του το Γραφείο Προϋπολογισμού της Βουλής χτύπησε νέα καμπανάκια για την πορεία της ελληνικής οικονομίας, το οποίο τοποθετεί την ανάπτυξη του 2021 στο 2,7%, μακριά από τις προβλέψεις του Προϋπολογισμού που κάνει λόγο για ρυθμό 4,8%, αλλά και την πρόσφατη εκτίμηση της Κομισιόν για ανάπτυξη 3,5%. Στο πρώτο τρίμηνο του 2021 εκτιμάται πως η ελληνική οικονομία θα παραμείνει σε ύφεση της τάξεως του 7%, ενώ θα «γυρίσει» σε ανάπτυξη από το δεύτερο τρίμηνο.
Οι επικαιροποιημένες προβλέψεις θα πρέπει να αποτυπωθούν και στο Μεσοπρόθεσμο Σχέδιο Δημοσιονομικής Στρατηγικής, αλλά και στο επικαιροποιημένο πρόγραμμα σταθερότητας, τα οποία αναμένεται να δοθούν στη δημοσιότητα μέσα στο δίμηνο Απριλίου – Μαΐου.
Καταβολή δώρου Πάσχα
Η κυβέρνηση θα πρέπει να αναλάβει την υποχρέωση καταβολής του δώρου Πάσχα από το Δημόσιο. Ωστόσο, το δημοσιονομικό κόστος εκτιμάται πως θα είναι αυξημένο, καθώς χιλιάδες εργαζόμενοι παραμένουν σε αναστολή εργασίας από τον Ιανουάριο του 2021 και δεν θα επιστρέψουν στην εργασία τους πριν από τον Απρίλιο.
Αυτό σημαίνει, πρακτικά, πως παραμένουν σε αναστολή για ολόκληρη την περίοδο που λαμβάνεται υπόψη για να υπολογιστεί το δώρο Πάσχα, με αποτέλεσμα να πρέπει να καταβληθεί σχεδόν εξ ολοκλήρου από τον κρατικό κορβανά. Εκτιμάται ότι ως βάση υπολογισμού θα ληφθούν τα 534 ευρώ τον μήνα.
