Εν αναμονή των νομοθετικών παρεμβάσεων του υπουργείου Περιβάλλοντος για την αντιμετώπιση των πολλών προβλημάτων που έφερε στο προσκήνιο η ανάρτηση των δασικών χαρτών βρίσκονται εκατοντάδες χιλιάδες πολίτες σε ολόκληρη τη χώρα.
- Από τον Βασίλη Παπακωνσταντόπουλο
Το ΥΠΕΝ ετοιμάζει ρυθμίσεις για τους δασωμένους αγρούς, τις εκχερσωμένες εκτάσεις και το ιδιοκτησιακό καθεστώς. Προς το παρόν θεσμοθέτησε την προαναγγελθείσα εξάμηνη παράταση για την υποβολή αντιρρήσεων κατά των δασικών χαρτών. Με τροπολογία που κατέθεσε στη Βουλή παρατείνει για έξι μήνες την προθεσμία για όλους τους δασικούς χάρτες, η ανάρτηση των οποίων υλοποιείται εντός του 2021.
Παράλληλα, υπεγράφη η υπουργική απόφαση για τη μείωση του ειδικού τέλους αντιρρήσεων κατά 50%. Αυτό σημαίνει ότι οι θιγόμενοι ιδιοκτήτες έχουν περιθώριο μέχρι το τέλος του έτους για να προβούν σε όλες τις απαραίτητες ενέργειες. Θα πρέπει να γνωρίζουν ότι δεν μπορούν να υποβάλλουν αντιρρήσεις κατά του κυρωμένου τμήματος ενός χάρτη, παρά μόνο κατά του αναμορφωμένου τμήματος. Όσοι το αμέλησαν ή υπέβαλαν αντίρρηση και απορρίφθηκε έχουν στη διάθεσή τους κάποιες εναλλακτικές.
Τα ερωτήματα για τη διαδικασία πολλά. Πότε υποβάλλονται αντιρρήσεις; Πότε πρόδηλα σφάλματα; Ποιο είναι το κόστος; Ποιες είναι οι διοικητικές πράξεις που μπορούν να αναμορφώσουν τους δασικούς χάρτες; Το ΥΠΕΝ «κωδικοποίησε» τα ερωτήματα και δίνει απαντήσεις.
Ας δούμε, λοιπόν, τα SOS για τους δασικούς χάρτες.
1. Τι είναι ο δασικός χάρτης;
Προσδιορίζει και οριοθετεί τις εκτάσεις δασικού ή χορτολιβαδικού χαρακτήρα, που προστατεύονται από τις διατάξεις της δασικής νομοθεσίας και τις διαχωρίζει από όλες τις διαφορετικού χαρακτήρα εκτάσεις. Οι δασικοί χάρτες ρυθμίζουν τον χαρακτήρα των εκτάσεων, δεν επεμβαίνουν στο ιδιοκτησιακό καθεστώς και δεν θίγουν ιδιοκτησιακά δικαιώματα.
2. Με ποιον τρόπο διορθώνονται οι λανθασμένοι χαρακτηρισμοί εκτάσεων;
- Με ηλεκτρονική υποβολή αιτήματος διόρθωσης πρόδηλου σφάλματος.
- Με υποβολή αντίρρησης ατελώς στα Σημεία Υποστήριξης Ανάρτησης Δασικού Χάρτη ΣΥΑΔΧ.
- Με ηλεκτρονική υποβολή αντίρρησης που συνοδεύεται από καταβολή τέλους. Αναλυτικά η διαδικασία στο https://www.ktimatologio.gr/categories/dasikoi-hartes.
3. Τι χαρακτηρίζεται πρόδηλο σφάλμα;
Ως πρόδηλο σφάλμα στη διαδικασία κατάρτισης του δασικού χάρτη ορίζεται οποιαδήποτε προφανής:
α) Τεχνικού χαρακτήρα απόκλιση ή εσφαλμένη τεχνική απόδοση των οριογραμμών που παρατηρείται επί των φωτογραμμετρικών υποβάθρων και προκύπτει είτε από μετρήσεις εδάφους είτε από φωτοερμηνευτική απόδοση του θεματικού περιεχομένου του χάρτη, που έρχεται σε αντίθεση με την εικόνα που παρουσιάζεται σε αυτά.
β) Παράλειψη, εκ παραδρομής, της αποτύπωσης σαφώς δασικής έκτασης εντός ευρύτερης άλλης μορφής (αγροτικής, κλπ.) και το αντίστροφο.
γ) Λανθασμένη απεικόνιση αγροτικής έκτασης ως δασικής και το αντίστροφο.
δ) Παράλειψη εγγραφών στοιχείων των πολυγώνων του χάρτη στη βάση δεδομένων.
ε) Λανθασμένη αποτύπωση θεματικής επιφάνειας που οφείλεται σε διαμορφωμένα στοιχεία εικόνας λόγω διαβαθμισμένων περιοχών.
στ) Απόδοση ως χορτολιβαδικής έκτασης που αφορά πεδινή και ομαλής κλίσης περιοχή ή σε αναγνωρισμένη, κατά τις κείμενες διατάξεις ιδιωτική έκταση, η οποία εξαιρείται της υπαγωγής στις διατάξεις της δασικής νομοθεσίας.
ζ) Απόδοση ως δασικής έκτασης που αφορά τεχνητή δασική φυτεία, η οποία εξαιρείται της υπαγωγής στις διατάξεις της δασικής νομοθεσίας.
η) Παράλειψη απεικόνισης πράξεων της διοίκησης (παραχωρητήρια, κ.λπ.) πριν από την κύρωση του δασικού χάρτη.
4. Τι συμβαίνει αν απορριφθεί η αίτηση πρόδηλου σφάλματος;
Σε περίπτωση απόρριψης της αίτησης προδήλου από την οικεία Διεύθυνση Δασών της Αποκεντρωμένης Διοίκησης, η αίτηση αυτή μετατρέπεται σε αντίρρηση και εξετάζεται από την αρμόδια ΕΠΕΑ. Εάν κριθεί ότι πρόκειται περί προδήλου σφάλματος, το καταβληθέν τέλος επιστρέφεται.
5. Τι σχεδιάζεται για τη διαδικασία των προδήλων σφαλμάτων;
Διαχρονικώς αγροτικές εκτάσεις χαρακτηρίζονται λανθασμένα δασικές. Το ΥΠΕΝ σχεδιάζει ρύθμιση, σύμφωνα με την οποία το Δημόσιο θα διορθώνει τα σφάλματα αυτά χωρίς να απαιτείται πλέον καμία ενέργεια από τον πολίτη, καθώς έχουν προκληθεί από λάθη της Διοίκησης.
6. Ποια είναι η διαδικασία υποβολής αντιρρήσεων;
Η υποβολή των αντιρρήσεων είναι δυνατή μόνο ηλεκτρονικά, στον ειδικό διαδικτυακό τόπο ανάρτησης δασικών χαρτών και υποβολής αντιρρήσεων της ιστοσελίδας «Ελληνικό Κτηματολόγιο». Ο πολίτης έχει τη δυνατότητα να επισκεφθεί την πλατφόρμα των δασικών χαρτών και να πραγματοποιήσει τη διαδικασία μόνος του ψηφιακά, χρησιμοποιώντας τους προσωπικούς κωδικούς TAXISnet. Η διαδικασία είναι απλή και δεν είναι υποχρεωτική η βοήθεια ειδικού.
7. Για ποιον λόγο δεν δίνεται δικαίωμα υποβολής εκ νέου αντιρρήσεων σε περιπτώσεις όπου είχε υποβληθεί αντίρρηση, η οποία απορρίφθηκε;
Με πρόσφατες αποφάσεις του Συμβουλίου της Επικρατείας έχει κριθεί ότι κατά την προηγούμενη περίοδο οι χρόνοι αναρτήσεων αλλά και ο τρόπος δημοσιοποίησης της διαδικασίας των αναρτήσεων και κύρωσης των δασικών χαρτών ήταν επαρκείς, έτσι ώστε οι ιδιώτες να προβούν σε όλες τις νόμιμες ενέργειες. Επιπλέον, υπήρχε κατόπιν συνεχών παρατάσεων ικανό χρονικό διάστημα για την υποβολή ατελούς αίτησης αναμόρφωσης του δασικού χάρτη. Έτσι, δεν ήταν δυνατόν να δοθεί η δυνατότητα υποβολής αντίρρησης στο σύνολο των κυρωμένων χαρτών, δηλαδή ακόμα και στις περιοχές που ποτέ μέχρι σήμερα δεν υπήρξε κανένα ενδιαφέρον.
8. Ποια εναλλακτική δυνατότητα έχουν οι ιδιοκτήτες αν δεν είχαν υποβάλει ή αν είχε απορριφθεί η αντίρρησή τους;
Ακόμα και σήμερα σε αυτές τις περιοχές θα δοθεί η δυνατότητα κατάθεσης αίτησης προδήλου σφάλματος ή επίκλησης νόμιμης διοικητικής πράξης. Ο πολίτης μπορεί να ασκήσει τα δικαιώματά του ενώπιον των διοικητικών δικαστηρίων, ως ύστατη λύση.
9. Ποιο είναι το κόστος υποβολής αντίρρησης;
Για τους ΟΤΑ, η διαδικασία υλοποιείται ατελώς. Για τους πολίτες, το κόστος είναι κλιμακούμενο με βάση το μέγεθος της έκτασης για την οποία υποβάλλεται. Μετά την απόφαση για μείωση του κόστους κατά 50%, τα παράβολα για την υποβολή αντιρρήσεων διαμορφώνονται ως εξής:
- 5 ευρώ για έκταση έως 100 τ.μ.,
- 20 ευρώ για έκταση έως 1 στρέμμα,
- 45 ευρώ για έκταση από 1 έως 5 στρέμματα,
- 90 ευρώ για έκταση από 5 έως 10 στρέμματα,
- 175 ευρώ για έκταση από 10 έως 20 στρέμματα,
- 350 ευρώ για έκταση από 20 έως 100 στρέμματα,
- 700 ευρώ για έκταση από 100 έως 300 στρέμματα και
- 1.650 ευρώ για έκταση πάνω από 300 στρέμματα.
10. Τι ισχύει για τους ασπάλαθους και τη φρυγανική βλάστηση;
Βάσει της ομόφωνης γνωμοδότησης που εκδόθηκε από το Τεχνικό Συμβούλιο Δασών, εκτάσεις κατά το παρελθόν αγροτικού χαρακτήρα, στις οποίες λόγω της εγκατάλειψης αναπτύχθηκαν ασπάλαθοι και φρυγανώδης βλάστηση, δεν χάνουν τον αγροτικό χαρακτήρα τους. Η γνωμοδότηση καλύπτει και τις χορτολιβαδικές εκτάσεις που χρησιμοποιούνται για βοσκή και καλύπτονται διαχρονικά μόνο από φρυγανική βλάστηση και ασπάλαθους. Κατά συνέπεια, αυτές δεν χαρακτηρίζονται πλέον δασικές αλλά χορτολιβαδικές.
11. Τι ισχύει για τους δασωμένους αγρούς;
Για τους δασωμένους αγρούς (Α.Δ.) έχει ήδη υπάρξει λύση με την απόφαση περί φρυγανικής βλάστησης και ασπαλάθων. Στους δασωμένους αγρούς ακόμα και σήμερα εφαρμόζεται η διαδικασία του άρθρου 67 του Ν.998/1979 και η δασικού χαρακτήρα έκταση μπορεί να αποδοθεί σε άλλες χρήσεις. Σκοπός του ΥΠΕΝ είναι να επιταχύνει την παραπάνω διαδικασία προτείνοντας νομοθετική ρύθμιση.
12. Τι ισχύει για τις εκχερσωμένες εκτάσεις;
Προσπάθεια εξεύρεσης στέρεης λύσης και επιτάχυνσης της διαδικασίας γίνεται και για το θέμα των αυθαίρετα εκχερσωμένων δασικών εκτάσεων που χρησιμοποιούνται για αγροτική χρήση, χωρίς να έχουν εκδοθεί νόμιμες διοικητικές πράξεις. Για τις εκχερσώσεις υπάρχουν συγκεκριμένες διαδικασίες για τη στοιχειοθέτηση του δημόσιου συμφέροντος μέσω συγκέντρωσης ποσοτικών στοιχείων και σύνταξης οικονομοτεχνικών μελετών.
Ο δασικός χάρτης θα συμβάλει στην επίλυση του θέματος βοηθώντας στην καταμέτρησή τους και στον προσδιορισμό των παραγόμενων αγαθών από αυτές. Ακολούθως, το Δημόσιο, βασιζόμενο σε επιστημονικά ποσοτικά δεδομένα, θα μπορεί να προσδιορίσει τις απαιτούμενες ενέργειες για την επίλυση του θέματος. Σε κάθε περίπτωση, η προωθούμενη ρύθμιση θα επιλύει οριστικά όλα τα ζητήματα που έχουν ανακύψει προστατεύοντας το Δημόσιο από τους καταπατητές, αλλά και τους νόμιμους ιδιοκτήτες αυτών των εκτάσεων.
13. Αληθεύει ότι κάποιοι θα χάσουν τις ιδιοκτησίες τους;
Το υπουργείο λέει «όχι». Το ιδιοκτησιακό καθεστώς δεν αφορά άμεσα τους δασικούς χάρτες, αλλά είναι παρεμπίπτον ζήτημα. Η άτυπη νομοπαρασκευαστική επιτροπή του ΥΠΕΝ επεξεργάζεται συγκεκριμένες νομοθετικές ρυθμίσεις, έτσι ώστε να μην πληγεί κανένα νόμιμο ιδιοκτησιακό δικαίωμα και να επιλυθούν ιδιοκτησιακά ζητήματα που αφορούν κυρίως τα Δωδεκάνησα, το Ιόνιο, τη Μάνη και άλλες περιοχές και τα οποία ανάγονται ακόμα και στον 19ο αιώνα.
14. Τι θα προβλέπεται για την κυριότητα του Δημοσίου;
Έχει διαπιστωθεί ότι εκτάσεις που χαρακτηρίζονται εν μέρει δασικές εμφανίζονται αυτομάτως στο Κτηματολόγιο ως διεκδικούμενες από το Δημόσιο. Η προωθούμενη ρύθμιση θα προβλέπει άμεση επίλυση, χωρίς μακροχρόνιες δικαστικές εμπλοκές. Πλέον, δεν θα ταλαιπωρείται ο πολίτης και το Δημόσιο θα είναι υποχρεωμένο να αποδεικνύει την ιδιοκτησία του επί αμφισβητούμενων εκτάσεων, όπου δεν ισχύει το τεκμήριο κυριότητας του Δημοσίου.
15. Τι συμβαίνει στις περιπτώσεις που νόμιμες πράξεις της Διοίκησης δεν έχουν ληφθεί υπόψη στην κατάρτιση των δασικών χαρτών;
Η ενσωμάτωση στους δασικούς χάρτες των εκτάσεων για τις οποίες έχουν εκδοθεί νόμιμες διοικητικές πράξεις είναι υποχρέωση των αποκεντρωμένων Διευθύνσεων Δασών. Σε περίπτωση παράλειψης αυτής της συμπερίληψης, υποχρεωτικά ακόμα και τώρα, οι διοικητικές πράξεις, είτε αυτεπάγγελτα είτε κατόπιν αίτησης (πρόδηλο σφάλμα, αντίρρησης ατελώς) των πολιτών, μπορούν και πρέπει να εντάσσονται στους δασικούς χάρτες.
16. Ποιες είναι οι διοικητικές πράξεις που μπορούν να αναμορφώσουν τους δασικούς χάρτες;
- Ισχύουσες άδειες εγκατάστασης και λειτουργίας, οικοδομικές άδειες ή άλλες άδειες ή διοικητικές πράξεις που καλύπτονται από το τεκμήριο νομιμότητας για βιομηχανικές ή βιοτεχνικές εγκαταστάσεις που περιλαμβάνονται σε ζώνες οικιστικού ελέγχου.
- Αποφάσεις επιτροπών αλλοτριώσεων, διάθεσης εξαγορασμένων από το Δημόσιο κτημάτων δυνάμει ειδικών νόμων, κύρωσης διανομών και αναδασμών στις οποίες έχει αποδοθεί γεωργική, κτηνοτροφική ή μεικτή χρήση
- Παραχωρητήρια αγροτικών κλήρων, αποφάσεις του υπουργού Αγροτικής Ανάπτυξης ή νομάρχη, άδειες του υπουργού Γεωργίας και διοικητικές πράξεις που αναφέρονται σε απαλλοτριώσεις και μεταβιβάσεις. Επίσης, τα ειδικά αγροτικά Μητρώα (αμπελουργικό και ελαιουργικό) δύνανται να καθορίσουν συγκεκριμένη χρήση σε μία έκταση.
17. Ποια είναι η διαδικασία ένταξης διοικητικών πράξεων κατά τη μεταβατική περίοδο, όπου ο χάρτης είναι αναρτημένος χωρίς να έχει κυρωθεί ακόμα, με σκοπό μεταβιβάσεις – αγοραπωλησίες;
Αν δεν έχει υποβληθεί αντίρρηση και παράλληλα δεν έχουν συσταθεί ακόμα οι Επιτροπές Εξέτασης Αντιρρήσεων, είναι δυνατόν κατόπιν αίτησης στην οικεία Διεύθυνση Δασών να εκδοθεί πράξη τροποποίησης του δασικού χάρτη. Η αίτηση θα πρέπει να αναδεικνύει την παράλειψη της Διοίκησης. Εφόσον εγκριθεί από τον γενικό διευθυντή Δασών και Αγροτικών Υποθέσεων ή από τον συντονιστή της οικείας Αποκεντρωμένης Διεύθυνσης η πράξη τροποποίησης, ισχύει για κάθε νόμιμη χρήση κατά τη μεταβατική περίοδο.
18. Με ποιον τρόπο αποδεικνύεται ο χαρακτήρας έκτασης για οποιαδήποτε νόμιμη χρήση/συναλλαγή με το Δημόσιο ή συμβολαιογραφική πράξη;
Σε όποιο στάδιο ανάρτησης και αν βρίσκεται ο δασικός χάρτης, η βεβαίωση του χαρακτήρα ενώπιον του Δημοσίου, των ΟΤΑ, κ.λπ., πραγματοποιείται με υπεύθυνη δήλωση επί του τοπογραφικού διαγράμματος που αφορά το ακίνητο από τον συντάκτη του. Συνεπώς, μπορεί ο συντάκτης μηχανικός για τις εν λόγω περιπτώσεις να δηλώνει υπεύθυνα από τα στοιχεία τού δασικού χάρτη, που είναι δημοσιοποιημένα διά της ανάρτησης και διαθέσιμα, τον μη δασικό χαρακτήρα που αφορά το ακίνητο, σε οποιαδήποτε δημόσια υπηρεσία και να προχωρούν πλέον οι διαδικασίες στο πλαίσιο της ισχύουσας νομοθεσίας. Μετά τη μερική ή ολική κύρωση του δασικού χάρτη και για τις περιοχές που αυτή αφορά, εκδίδεται πιστοποιητικό δασικού χάρτη από το Τμήμα Δασικών Χαρτογραφήσεων της οικείας Διεύθυνσης Δασών.
19. Τι ισχύει για μεταβιβάσεις – αγοραπωλησίες σε χαρακτηρισμένες εκτάσεις ως δασικές;
Κατά τη μεταβατική περίοδο της ανάρτησης των δασικών χαρτών είναι δυνατές οι μεταβιβάσεις των ιδιοκτησιών, αν αυτές δεν είναι δασικού χαρακτήρα. Εφόσον η έκταση χαρακτηρίζεται λανθασμένα δασική, για να γίνει η μεταβίβαση πρέπει πρώτα να περατωθεί η διαδικασία των αντιρρήσεων.
20. Τι συμβαίνει με τις επιδοτούμενες από τον ΟΠΕΚΕΠΕ εκτάσεις;
Με την ανάρτηση των δασικών χαρτών δεν αλλάζει το καθεστώς των αγροτικών επιδοτήσεων από τον ΟΠΕΚΕΠΕ, οι οποίες θα συνεχίσουν να καταβάλλονται στους νόμιμους δικαιούχους τους.
+1 Πότε υποβάλλονται αντιρρήσεις ατελώς;
Δεν απαιτείται καταβολή τέλους, κατ’ εξαίρεση, για αντιρρήσεις που είτε υποβάλλονται από Οργανισμούς Τοπικής Αυτοδιοίκησης Α’ και Β’ βαθμού ή από την Κεντρική Διοίκηση είτε αφορούν περιοχές, οι οποίες:
- Έχουν συμπεριληφθεί στον δασικό χάρτη λόγω μη αποτύπωσης του περιγράμματος της παρ. 2 περίπτωση Α’ του άρθρου 23 του Ν. 3889/2010, καθώς και εκτάσεις που εμπίπτουν στις περιπτώσεις της παρ. 3β του άρθρου 31 του Ν. 4280/2014.
- Εμφανίζονται ως δασικές στη φωτοερµηνεία της παλαιότερης αεροφωτογράφισης, αλλά περιλαμβάνονται σε διανομές (κληροτεµάχια) του εποικισμού και του αναδασμού, οι οποίες δεν απεικονίζονται στους αναρτημένους δασικούς χάρτες.
- Εμφανίζονται ως χορτολιβαδικές ή βραχώδεις ή πετρώδεις είτε κατά την παλαιότερη είτε κατά την πρόσφατη αεροφωτογράφιση, αλλά περιλαμβάνονται σε περιοχές του εποικισμού και του αναδασμού, οι οποίες δεν απεικονίζονται στους αναρτημένους δασικούς χάρτες.
- Έχουν κριθεί με τελεσίδικες πράξεις χαρακτηρισμού κατά τη διαδικασία του άρθρου 14 του Ν. 998/1979, που δεν απεικονίζονται στους αναρτημένους δασικούς χάρτες.
- Περιλαμβάνουν τμήμα που εμπίπτει σε εκκρεμείς αιτήσεις και υποθέσεις στη διαδικασία του άρθρου 14 του Ν.998/1979 (άρθρο 28 παρ. 18.α ν. 2664/1998, όπως ισχύει).
