Άλλους έξι μήνες έχουν στη διάθεσή τους οι πολίτες για να υποβάλουν αντιρρήσεις κατά του περιεχομένου των δασικών χαρτών. Η παράταση της προθεσμίας, η μείωση του τέλους άσκησης αντιρρήσεων κατά 50% και η λύση για τις εκτάσεις που καλύπτονται από φρύγανα και ασπαλάθους αποτελούν μέχρι στιγμής τις μοναδικές παρεμβάσεις που υλοποίησε η ηγεσία του Υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας.
- Του Βασίλη Παπακωνσταντόπουλου
Όλες οι υπόλοιπες εξαγγελίες παραμένουν ακόμη… εξαγγελίες, εντείνοντας την ανησυχία των κατοίκων πολλών περιοχών, οι οποίοι εξακολουθούν να έρχονται αντιμέτωποι με τα τεράστια προβλήματα που έχουν ανακύψει μετά την ανάρτηση των δασικών χαρτών.
Σε αρκετές περιοχές, όπως η Κρήτη, η ενσωμάτωση αυτούσιων των δασικών χαρτών στους κτηματολογικούς πίνακες ανάγκασε τους πολίτες που έχουν ιδιοκτησιακά δικαιώματα επί αυτών να προσφύγουν δικαστικά για να προστατέψουν τις ιδιοκτησίες τους. Ανάλογο πρόβλημα προκαλείται και με τα κληροτεμάχια, όπου λόγω της απαγόρευσης της λεγόμενης «κατάτμησης» δεν αναγνωρίζονται τα ιδιοκτησιακά δικαιώματα.
Στις παρενέργειες πρέπει να προστεθούν και οι επιδοτήσεις, καθώς οι δασικοί χάρτες επηρεάζουν το Ολοκληρωμένο Σύστημα Διαχείρισης και Ελέγχου (ΟΣΔΕ), με αποτέλεσμα να μην μπορεί να γίνει η ενεργοποίηση των δικαιωμάτων των παραγωγών. Τα ζητήματα και τα προβλήματα που αναδείχθηκαν μετά την ανάρτηση των δασικών χαρτών στην Κρήτη βρέθηκαν στο επίκεντρο της εκτελεστικής επιτροπής της Περιφερειακής Ένωσης Δήμων Κρήτης, που συνεδρίασε την προηγούμενη εβδομάδα, κι έστειλε σχετικό υπόμνημα στα συναρμόδια υπουργεία.
Οι χάρτες αποτελούν ένα πολύ σημαντικό εργαλείο για να αναδειχθούν και να επιλυθούν προβλήματα δεκαετιών. Δίχως αμφιβολία αποτελεί ένα σύνθετο και δύσκολο εγχείρημα, ο τρόπος όμως που το χειρίστηκαν τόσο η νυν όσο και η προηγούμενη κυβέρνηση μαρτυρά προχειρότητα, που θέτει σε κίνδυνο την αξιοπιστία του ίδιου του εγχειρήματος. Δεν είναι τυχαίο ότι σχεδόν σε όλες τις περιοχές στις οποίες αναρτήθηκαν οι χάρτες υπάρχουν σφοδρές αντιδράσεις.
Αναζητώντας τον χαρακτηρισμό των ακινήτων τους δεκάδες χιλιάδες ιδιοκτήτες διαπίστωσαν ότι στους αναμορφωμένους δασικούς χάρτες οι εκτάσεις τους απεικονίζονται ως δασικές. Οικόπεδα, καλλιέργειες, βοσκοτόπια, ελαιώνες, κατοικίες, δρόμοι, λιμάνια, ακόμα και παραλιακές εκτάσεις εμφανίζονται ως δασικές ή αναδασωτέες εκτάσεις. Σε πολλές περιπτώσεις δεν έχουν ενσωματωθεί, όπως θα έπρεπε, οι πράξεις της διοίκησης, με αποτέλεσμα να εμφανίζονται πολλά πρόδηλα σφάλματα (λάθη, δηλαδή, του Δημοσίου), για τα οποία οι πολίτες δεν φέρουν καμία ευθύνη.
Η ηγεσία του υπουργείου Περιβάλλοντος, που έχει αναγνωρίσει τα προβλήματα, πραγματοποίησε το τελευταίο δίμηνο περιοδείες σε πολλές περιοχές της χώρας για να κατευνάσει τις αντιδράσεις, υποσχόμενη σειρά διοικητικών και νομοθετικών πρωτοβουλιών προκειμένου να δοθούν άμεσες και μόνιμες λύσεις σε όλα τα προβλήματα που έχουν ανακύψει από την ανάρτηση των δασικών χαρτών. Προς το παρόν, πάντως, οι πολίτες λύσεις ακούν και λύσεις δεν βλέπουν, με αποτέλεσμα να αγωνιούν για την τύχη των ιδιοκτησιών τους.
Αμυράς: Έχει δίκιο ο κόσμος
Την ανησυχία του κόσμου ενστερνίζεται ο υφυπουργός Περιβάλλοντος και Ενέργειας Γιώργος Αμυράς, εξηγώντας ότι στο ΥΠΕΝ δεν πρόκειται να νομοθετήσουν προτού εκδοθεί η απόφαση του Συμβουλίου της Επικρατείας. «Έχει δίκιο ο κόσμος. Εμείς πήγαμε έξι μήνες παρακάτω τις προθεσμίες για τον κόσμο, για να κάνει αντιρρήσεις και να γίνουν διορθώσεις στα λεγόμενα πρόδηλα σφάλματα των δασικών χαρτών. Άρα έως τις 31 Δεκεμβρίου 2021 ο κόσμος έχει το περιθώριο της υποβολής αντίρρησης», τόνισε σε ραδιοφωνική του συνέντευξη ο κ. Αμυράς.
Και, κατόπιν, προσέθεσε: «Περιμένουμε την απόφαση του ΣτΕ σε μία προσφυγή κάποιων περιβαλλοντικών οργανώσεων και των δασολόγων του δημόσιου τομέα σε βάρος υπουργικής απόφασης του Κωστή Χατζηδάκη, για την εφαρμογή του νόμου, που πραγματεύεται τα θέματα των δασικών χαρτών. Περιμένουμε, λοιπόν, αυτή την απόφαση, διότι σε εμάς θα έχει σημασία το τι θα πει το Συμβούλιο της Επικρατείας, προκειμένου να νομοθετήσουμε για την επίλυση οριζοντίως και οριστικώς, επιτέλους, των άλυτων τεράστιων ζητημάτων που ποτέ κανείς δεν μπόρεσε και δεν τόλμησε να ακουμπήσει. Δηλαδή, τι θα γίνει με τα εκχερσωμένα, τι θα γίνει με τους δασωμένους αγρούς, τι θα γίνει με το ιδιοκτησιακό καθεστώς της γης εκεί όπου υπάρχει ασάφεια».
Μόνο ηλεκτρονικά οι ενστάσεις
Εν αναμονή των νομοθετικών παρεμβάσεων του ΥΠΕΝ συνεχίζεται η διαδικασία υποβολής αιτήσεων πρόδηλου σφάλματος και αντιρρήσεων επί του περιεχομένου των δασικών χαρτών. Σε εφαρμογή της παρ. 1 του άρθρου 39 του ν. 4801/2021 (ΦΕΚ 83/Α/2021), «Παράταση προθεσμίας της παρ. 1 του άρθρου 15 του ν. 3889/2010 για δασικούς χάρτες που η ανάρτησή τους υλοποιείται εντός του 2021», τροποποιήθηκαν οι σχετικές αποφάσεις ανάρτησης δασικών χαρτών των αρμόδιων διευθύνσεων δασών ως προς την καταληκτική ημερομηνία για την υποβολή αντιρρήσεων, η οποία παρατείνεται κατά έξι μήνες.
Οι νέες προθεσμίες εκπνέουν τον Νοέμβριο σε όσες περιοχές αναρτήθηκαν οι χάρτες τον Ιανουάριο, τον Δεκέμβριο σε όσες περιοχές αναρτήθηκαν οι χάρτες τον Φεβρουάριο και τον Ιανουάριο του 2022 σε όσες περιοχές αναρτήθηκαν οι χάρτες τον Μάρτιο.
Η υποβολή των αντιρρήσεων είναι δυνατή μόνο ηλεκτρονικά, στον ειδικό διαδικτυακό τόπο ανάρτησης δασικών χαρτών και υποβολής αντιρρήσεων της ιστοσελίδας Ελληνικό Κτηματολόγιο. Ο πολίτης έχει τη δυνατότητα να επισκεφθεί την πλατφόρμα των δασικών χαρτών και να πραγματοποιήσει τη διαδικασία μόνος του ψηφιακά, χρησιμοποιώντας τους προσωπικούς κωδικούς TAXISnet. Αντιρρήσεις μπορούν να υποβληθούν μόνο κατά του αναμορφωμένου τμήματος ενός χάρτη.
Για τους ΟΤΑ η διαδικασία υλοποιείται ατελώς. Για τους πολίτες το κόστος είναι κλιμακούμενο με βάση το μέγεθος της έκτασης για την οποία υποβάλλεται. Μετά την απόφαση για μείωση του κόστους κατά 50%, τα παράβολα για την υποβολή αντιρρήσεων διαμορφώνονται ως εξής: 5 ευρώ για έκταση έως 100 τ.μ., 20 ευρώ για έκταση έως 1 στρέμμα, 45 ευρώ για έκταση από 1 έως 5 στρέμματα, 90 ευρώ για έκταση από 5 έως 10 στρέμματα, 175 ευρώ για έκταση από 10 έως 20 στρέμματα, 350 ευρώ για έκταση από 20 έως 100 στρέμματα, 700 ευρώ για έκταση από 100 έως 300 στρέμματα και 1.650 ευρώ για έκταση πάνω από 300 στρέμματα.
Πώς μπορούν να διορθωθούν αστοχίες και λάθη
Με τη διαδικασία των αντιρρήσεων να βρίσκεται σε πλήρη εξέλιξη, μελέτη του ΤΕΕ Αιτωλοακαρνανίας αποτυπώνει τις αστοχίες και τα λάθη στον δασικό χάρτη της Π.Ε. Αιτωλοακαρνανίας, ζητήματα που απαντώνται και σε πολλές άλλες περιοχές. Με πρωτοβουλία της διοικούσας επιτροπής του ΤΕΕ νομού Αιτωλοακαρνανίας συστήθηκε ομάδα εργασίας, που στελεχώθηκε από εξειδικευμένους μηχανικούς μέλη του επιμελητηρίου.
Η ομάδα εργασίας ανέλυσε διεξοδικά όλα τα προβλήματα του χάρτη στην περιοχή, καταθέτοντας συγκεκριμένες προτάσεις για την οριστική επίλυσή τους. Στη μελέτη διαπιστώνεται ότι υπάρχει μια αρκετά μέτρια ποιότητα φωτοληψίας έτους 1945 και για τον λόγο αυτό προτείνεται η χρήση φωτοληψίας και του έτους 1960 ή ακόμα και μόνο του 1960, μια διαδικασία η οποία εκτιμάται ότι, με ορθή διαχείριση και σωστό επιστημονικό προσωπικό, δύναται μέσα σε λίγους μήνες να είναι έτοιμη.
Επίσης, υπάρχει πληθώρα γεωχωρικών δεδομένων τα οποία δεν είναι εξαρτημένα στο ΕΓΣΑ ’87, και μάλιστα ενίοτε δίχως καν τοπογραφικά διαγράμματα. Πολλά από τα γεωχωρικά δεδομένα αρχίζουν από το έτος 1870, όπως, λόγου χάρη, παραχωρητήρια υπ. Οικονομικών.
Κατά τη διαδικασία ανάρτησης του δασικού χάρτη (με σκοπό την τελική κύρωσή του) παρατηρείταιαπουσία του Εθνικού Κτηματολογίου, σε αντιδιαστολή με την υποχρέωσή του από τη νομοθεσία. Το Εθνικό Κτηματολόγιο θα μπορούσε -και θα έπρεπε- να είναι κύριος αρωγός και συντελεστής προς την έναρξη και την ολοκλήρωση των δασικών χαρτών κι όχι απλός ταγός της διαδικασίας. Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελούν τα πολύγωνα κάτω των 100 τ.μ.
Επίσης, πλέον διαφαίνεται η μη ορθότητα της σειράς των διαδικασιών, καθότι έχει καταστεί πλέον σαφές ότι έπρεπε αρχικώς να τελεστεί η διαδικασία κύρωσης των δασικών χαρτών κι ακολούθως να κληθεί ο πολίτης να δηλώσει την ιδιωτική του έκταση, ούτως ώστε να αποφεύγεται εν τη γενέσει το τεράστιο πρόβλημα επικάλυψης θεσμικών και μη γραμμών.
Επίσης, διαπιστώνεται πληθώρα διοικητικών πράξεων, όπως, για παράδειγμα, παραχωρητήρια του Υπουργείου Οικονομικών, παραχωρητήρια με τις διατάξεις της δασικής νομοθεσίας, αναδασωτέες, εποικιστικές εκτάσεις και ταυτόχρονα ελλείψεις στις εποικιστικές εκτάσεις. Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί η διανομή Λεπενούς έτους 1958 ή και η διανομή παραλίμνιων εκτάσεων στη λίμνη Λυσιμαχία.
Θα πρέπει οι ανωτέρω ελλείψεις να ενσωματωθούν στον δασικό χάρτη με πρωτοβουλία της Πολιτείας, χωρίς να επιβαρύνονται αναίτια οι ιδιοκτήτες των γεωτεμαχίων στις ανωτέρω εκτάσεις σε χρόνο και χρήμα.
Σε ορισμένες περιπτώσεις υφίστανται δυσνόητες ή ανύπαρκτες κατευθύνσεις, ενώ ο δασικός χάρτης έχει πολλές εξαιρέσιμες περιοχές (στάσιμοι οικισμοί, οικισμοί προ του έτους 1923 κ.λπ.), γεγονός που προκαλεί προβλήματα και σύγχυση. Δεν υπάρχει σχεδιασμός αυτή τη στιγμή για τις εξαιρέσιμες περιοχές. Προτείνεται, λοιπόν, να πραγματοποιηθεί νέος σχεδιασμός επ’ αυτού ορθή, με κυριότερη κατεύθυνση τη σύγχρονη και τεκμηριωμένη οριοθέτηση όλων των οικισμών με ΦΕΚ.
Διαφορετική αντιμετώπιση σε κάθε νομό
Σύμφωνα με τους μελετητές, παρατηρείται διαφορετική αντιμετώπιση από νομό σε νομό όμοιων περιπτώσεων. Τέτοια ζητήματα αποτελούν οι κοίτες των ποταμών (περίπτωση ποταμού Μόρνου). Το πρόβλημα λύνεται μόνο με σαφείς οδηγίες – προδιαγραφές. Από την άλλη, είναι κοινώς αποδεκτό ότι οι αλλαγές στη δασική νομοθεσία είναι τόσο πολλές που με δυσκολία κάποιος δύναται όλες να τις παρακολουθήσει, πόσο μάλλον να τις εφαρμόσει ορθά.
Το ίδιο συμβαίνει και με τις προδιαγραφές του δασικού χάρτη, καθότι μέχρι στιγμής έχουν πραγματοποιηθεί τρεις, κάτι που δυσχεραίνει τις διαδικασίες για ένα τέτοιο έργο πανελλαδικής εμβέλειας και διαχρονικής σημαντικότητας. Εξαιτίας, λοιπόν, της πληθώρας εγκυκλίων και οδηγιών προτείνεται να πραγματοποιηθεί έκδοση ενός νέου κι ενιαίου εγχειριδίου με σαφέστερες οδηγίες για όλες τις περιπτώσεις ανεξαιρέτως.
Αυτό θα έχει ως αποτέλεσμα να εξοικονομηθεί πολύς χρόνος από ερωτήματα για όμοιες περιπτώσεις. Το εγχειρίδιο θα είναι προσβάσιμο και χρήσιμο σε όλους. Θα αποτελεί το «Ευαγγέλιο» του δασικού χάρτη για πολίτες, μηχανικούς, δασολόγους, ΕΠΕΑ και προσωπικό ΣΥΑΔΧ. Με τη συντονισμένη και διαρκή προσπάθεια και τη διεπιστημονικότητα όλων των γνωστικών αντικειμένων, σε ένα διάστημα κάποιων ημερών, υπάρχει η δυνατότητα το εγχειρίδιο αυτό να είναι άμεσα έτοιμο.
ΤΕΕ Αιτωλοακαρνανίας: «Απαιτείται άμεση και διαχρονική ρύθμιση»
Όπως επισημαίνει το ΤΕΕ Αιτωλοακαρνανίας, παρατηρείται μία εν γένει σύγχυση μεταξύ των πρόδηλων σφαλμάτων και των αντιρρήσεων. Θα πρέπει να καταστεί σαφές ότι απαιτείται μόνο μία διαδικασία. Αυτό σαφώς προϋποθέτει μια ευρύτερη εκστρατεία ορθής ενημέρωσης των πολιτών.
Με την υπάρχουσα διαδικασία είναι δυνατό να γίνονται αντιρρήσεις από πολίτες για πολύγωνα τα οποία η διοίκηση έχει εντοπίσει ως πρόδηλα σφάλματα. Θα πρέπει να τελεσφορήσουν τα πρόδηλα και μετά να γίνουν αντιρρήσεις. Βέβαια, αυτό προϋποθέτει περισσότερο χρόνο για την όλη διαδικασία.
Απαιτείται άμεσα ικανοποιητική αλλά και σύννομη διαχρονική ρύθμιση για τα ΔΑ (δάση και δασικές εκτάσεις στις αεροφωτογραφίες παλαιότερης λήψης ή προϋφιστάμενα στοιχεία / άλλης μορφής κάλυψης στις αεροφωτογραφίες και στις αυτοψίες ή στους κτηματικούς χάρτες του Ν. 248/1976) και ΑΔ (άλλης μορφής κάλυψης στις αεροφωτογραφίες παλαιότερης λήψης / δάση και δασικές εκτάσεις στις αεροφωτογραφίες πρόσφατης λήψης και στις αυτοψίες ή στους κτηματικούς χάρτες του Ν. 248/1976), καθώς τα περισσότερα προβλήματα εντοπίζονται σε αυτές τις δύο κατηγορίες.
Μια ενδεχόμενη επίλυση του θέματος θα μπορούσε να πραγματωθεί, είτε με αποζημίωση των ιδιοκτητών, είτε με τη δυνατότητα της εκ νέου άδειας εκχέρσωσης της παρούσας έκτασης υπό συγκεκριμένες προϋποθέσεις ή ακόμα και με ανταλλαγή των εκτάσεων αυτών με αδιάθετα κληροτεμάχια.
Η ομάδα εργασία του ΤΕΕ νομού Αιτωλοακαρνανίας προτείνει επίσης την προσκόμιση στοιχείων από αυτοψίες (όπως, π.χ., αυτοψίες του ΕΛΓΑ, αλλά και στοιχείων από τις δηλώσεις ΟΣΔΕ) που εμπεριέχουν πληροφορίες όσον αφορά τη φυτοκάλυψη εκτάσεων, αλλά και να επανεξεταστεί το τεκμήριο κυριότητας του Δημοσίου και οι περιπτώσεις που υπάγονται στη διαχείριση της δασικής υπηρεσίας, ώστε να μην απαιτείται ο πολίτης να αποδείξει κυριότητα ιδιοκτησίας με τίτλους προ του 1885, αξίωση που κρίνεται παντελώς ανεδαφική.
Χαρακτηρίζουν αναγκαία μια γενναία μείωση ή και τον μηδενισμό παραβόλων υποβολής αντιρρήσεων επί του αναρτημένου δασικού χάρτη εκ των πολιτών και προτείνουν εφάπαξ παράταση προθεσμίας υποβολής αντιρρήσεων ενός έτους δίχως περαιτέρω παρατάσεις.
