Αύριο κρίνεται η τύχη του κατώτατου μισθού, καθώς κατά τη συνεδρίαση του υπουργικού συμβουλίου ο υπουργός Εργασίας και Κοινωνικών Υποθέσεων, Κωστής Χατζηδάκης θα εισηγηθεί εάν αυτός θα παραμείνει καθηλωμένος για άλλον έναν χρόνο στα 650 ευρώ μεικτά ή εάν ο πρωθυπουργός ως… Μωυσής, κόντρα στις προτάσεις των ειδικών και ίσως με το βλέμμα στραμμένο στις κάλπες, θα αποφασίσει μία, έστω και οριακή αύξηση.
Αξίζει να υπενθυμίσουμε ότι η διαδικασία της διαβούλευσης, που ολοκληρώθηκε στις 30 Ιουνίου, αναβλήθηκε τρεις φορές με πρόσχημα την πανδημία. Το ύψος του κατώτατου μισθού διαδραματίζει πλέον καθοριστικό ρόλο για την πορεία της οικονομίας συνολικά, καθώς επηρεάζει τις αποδοχές περίπου 1.000.000 πολιτών. Δηλαδή όσους εργαζομένους του ιδιωτικού τομέα αμείβονται με τον κατώτατο μισθό, είτε με πλήρη είτε με μερική απασχόληση, αλλά και τους επιδοτούμενους ανέργους, τους σπουδαστές των σχολών
μαθητείας του ΟΑΕΔ και τις νέες μητέρες, αφού αφορά συνολικά 24 επιδόματα.
Oπλο στη φαρέτρα των επιχειρημάτων της κυβέρνησης, είτε αποφασίσει πάγωμα του μισθού είτε μικρή αύξηση, είναι η μείωση που έχει ήδη κάνει στις ασφαλιστικές εισφορές και η αναστολή της εισφοράς αλληλεγγύης, που, όπως φαίνεται, ήρθε για να μείνει.
Αυτές οι παρεμβάσεις είχαν ως αποτέλεσμα την έμμεση αύξηση, καθώς οι καθαρές αποδοχές του κατώτατου μισθού αυξήθηκαν από 546 σε 558 ευρώ, ενώ με βάση τον νόμο Κατρούγκαλου ακολουθεί νέα μείωση των εισφορών της επικουρικής ασφάλισης, από 6,5% σε 6% από τον Ιούνιο του 2022, που θα αυξήσουν ελάχιστα παραπάνω τις καθαρές αποδοχές στα 559 ευρώ (καθαρά). Τέλος, παραμένει διακηρυγμένος στόχος της κυβέρνησης η συνολική μείωση των ασφαλιστικών εισφορών κατά πέντε ποσοστιαίες μονάδες έως το 2023. Εξάλλου, στη διαδικασία της διαβούλευσης εργοδοτικές οργανώσεις πρότειναν, ως αντάλλαγμα για να μην αυξηθεί περαιτέρω ο κατώτατος μισθός, μια νέα μείωση των μη συνταξιοδοτικών εισφορών (για να μην επηρεαστεί το ύψος των συντάξεων).
«Πάγωμα» προτείνουν εργοδοτικές οργανώσεις και επιστημονικοί φορείς
Με εξαίρεση τη ΓΣΕΕ, η οποία αποτελεί τη μοναδική συμμετέχουσα στη διαβούλευση που εκπροσωπεί τους εργαζομένους, όλοι οι υπόλοιποι κοινωνικοί εταίροι, φορείς και κρατικοί ή μη οργανισμοί τάσσονται υπέρ του «παγώματος» του κατώτατου μισθού, τουλάχιστον για όσο διαρκεί το 2021.
Να σημειώσουμε εδώ ότι ο νόμος (4172/2013) δίνει τη δυνατότητα η όποια απόφαση ληφθεί να εφαρμοστεί όποτε το επιλέξει η εκάστοτε κυβέρνηση. Πολύ απλά, είτε να αποφασίσει άμεση αύξηση, π.χ. από τον Αύγουστο, είτε από την αρχή του νέου έτους, ευελπιστώντας ότι τα περιοριστικά μέτρα λόγω της πανδημίας θα έχουν αποτελέσει παρελθόν. Η ΓΣΕΕ ζητεί την αύξηση του κατώτατου μισθού άμεσα από τα 650 στα 751 ευρώ (όσο ήταν δηλαδή πριν από τη βίαιη μείωση του 2012, οπότε και κατακρημνίστηκε στα 586 ευρώ), αλλά και μια επιπλέον αύξηση στα 809 ευρώ από το νέο έτος. Οπως επισημαίνει η ΓΣΕΕ, με αυτόν τον τρόπο το ύψος του κατώτατου μισθού θα προσαρμοστεί στο 60% του διάμεσου μισθού, βάσει των στοιχείων του ΟΟΣΑ.
Στον αντίποδα, το σύνολο των εργοδοτικών οργανώσεων ζητεί το πάγωμα του κατώτατου μισθού στα ίδια επίπεδα, τουλάχιστον για όσο διαρκεί η πανδημία, ενώ στο ίδιο μήκος κύματος κινούνται και οι επιστημονικοί φορείς. Σε μια ενδιάμεση λύση καταλήγει το Εθνικό Ινστιτούτο Εργασίας και Ανθρώπινου Δυναμικού (ΕΙΕΑΔ), το οποίο εισηγείται είτε διατήρηση του μισθού στα 650 ευρώ με παράλληλα μέτρα αύξησης της αγοραστικής δύναμης είτε αύξησή του κατά 1,53%.
Εν κατακλείδι, το σχέδιο του πορίσματος διαβούλευσης που συνέταξε το Κέντρο Προγραμματισμού και Οικονομικών Ερευνών (ΚΕΠΕ), σε συνεργασία με πενταμελή επιτροπή εμπειρογνωμόνων, καταλήγει ότι «ίσως να ήταν σκόπιμο η χώρα μας να απέχει από επιλογές που θα μπορούσαν να επιβαρύνουν αρκετές, ήδη οριακές, επιχειρήσεις και να έχουν δυσμενή αποτελέσματα στην απασχόληση και στους ρυθμούς οικονομικής ανάπτυξης. Οποιαδήποτε αλλαγή στο ύψος του κατώτατου μισθού προφανώς θα ενσωματώσει τις πρόσφατες φορολογικές και ασφαλιστικές αλλαγές μισθωτών και επιχειρήσεων. Εφόσον αποκατασταθεί η ομαλότητα στην οικονομία και αυτή καταγράψει συστηματικά θετικούς ρυθμούς ανάπτυξης, υπάρχουν περιθώρια βελτίωσης του κατώτατου μισθού».
Τα μέρη της διαβούλευσης
Στη διαβούλευση που ολοκληρώθηκε στις 30 Ιουνίου συμμετείχαν:
– Εκ μέρους των εργαζομένων, η Γενική Συνομοσπονδία Εργατών Ελλάδος
(ΓΣΕΕ).
– Εκ μέρους των εργοδοτών, η Γενική Συνομοσπονδία Επαγγελματιών,
Βιοτεχνών, Εμπόρων Ελλάδος (ΓΣΕΒΕΕ), η Εθνική Συνομοσπονδία Ελληνικού
Εμπορίου (ΕΣΕΕ), ο Σύνδεσμος Βιομηχανιών Ελλάδος (ΣΒΕ) ο Σύνδεσμος
Επιχειρήσεων και Βιομηχανιών (ΣΕΒ) και ο Σύνδεσμος Ελληνικών
Τουριστικών Επιχειρήσεων (ΣΕΤΕ).
– Τα εξής επιστημονικά ινστιτούτα και φορείς:
1. Τράπεζα της Ελλάδος
2. Ελληνική Στατιστική Αρχή (ΕΛ.ΣΤΑΤ.)
3. Οργανισμός Απασχόλησης Εργατικού Δυναμικού (ΟΑΕΔ)
4. Κέντρο Προγραμματισμού και Οικονομικών Ερευνών ΚΕΠΕ
5. Ο Οργανισμός Μεσολάβησης και Διαιτησίας (ΟΜΕΔ)
6. Εθνικό Ινστιτούτο Εργασίας και Ανθρώπινου Δυναμικού (ΕΙΕΑΔ)
7. Ινστιτούτο Εργασίας της ΓΣΕΕ (ΙΝΕ-ΓΣΕΕ)
8. Ινστιτούτο Μικρών Επιχειρήσεων της ΓΣΕΒΕΕ (ΙΜΕ – ΓΣΕΒΕΕ)
9. Ινστιτούτο Εμπορίου και Υπηρεσιών της ΕΣΕΕ (ΙΝΕΜΥ – ΕΣΕΕ)
10. Ινστιτούτο του ΣΕΤΕ (INSETE)
11. Ιδρυμα Οικονομικών και Βιομηχανικών Ερευνών (ΙΟΒΕ)
Τα 24 επιδόματα που συναρτώνται από τον κατώτατο
Από το ύψος του κατώτατου μισθού συναρτάται μια σειρά από επιδόματα και κρατικές παροχές, με βασικότερο το τακτικό επίδομα ανεργίας και την παροχή μητρότητας που χορηγεί ο ΟΑΕΔ. Αναλυτικά:
* Το επίδομα ανεργίας, το ύψος του οποίου από το 2018 ανέρχεται στα 400 ευρώ, καθώς υπολογίζεται με βάση το 55% του κατώτερου ημερομισθίου.
* Το επίδομα μακροχρόνια ανέργων για όσους έχουν εξαντλήσει 12μηνη επιδότηση ακόμη και αν την έλαβαν τμηματικά.
* Το ειδικό βοήθημα λήξης ανεργίας, το οποίο ανέρχεται σε 13 ημερήσια επιδόματα ανεργίας.
* Ειδικό βοήθημα έπειτα από τρίμηνη παραμονή στα μητρώα ανέργων: Είναι ίσο με 15 ημερήσια επιδόματα ανεργίας.
* Την παροχή μητρότητας, της οποίας το καταβαλλόμενο μεικτό μηναίο επίδομα ποσό είναι ίσο με τον κατώτατο μισθό.
* Την αποζημίωση ασκούμενων σπουδαστών, που αντιστοιχεί σε ποσοστό 80,5% επί του ημερομισθίου του ανειδίκευτου εργάτη.
* Το επίδομα διαθεσιμότητας, το ύψος του οποίου ανέρχεται στο 10% του μέσου όρου των τακτικών αποδοχών των τελευταίων δύο ετών μηνών υπό καθεστώς πλήρους απασχόλησης.
* Το εποχικό βοήθημα που λαμβάνουν ορισμένες κατηγορίες εργαζομένων (όπως οι οικοδόμοι, οι καπνεργάτες, οι ηθοποιοί, οι κεραμοποιοί, οι αγρεργάτες και οι μουσικοί). Το ποσό του είναι ίσο με το 70% του 35πλάσιου έως 50πλάσιου του εκάστοτε ισχύοντος ημερομισθίου ανειδίκευτου εργάτη.
* Το επίδομα επίσχεσης εργασίας ή διακοπής της επιχείρησης (το ύψος του είναι ίσο προς το 20πλάσιο του βασικού επιδόματος ανεργίας, που ισχύει κατά την ημερομηνία υποβολής της αίτησης για τη χορήγηση του βοηθήματος, προσαυξανόμενο κατά 10% για κάθε προστατευόμενο μέλος).
* Ειδικό βοήθημα λόγω επίσχεσης εργασίας ή επίδομα σε όσους δεν έχουν καταγγελία της σύμβασής τους λόγω διακοπής λειτουργίας της επιχείρησης.
* Το ειδικό εποχικό βοήθημα σε όσους ασκούν οικοδομικά επαγγέλματα, σε μουσικούς, ηθοποιούς κινηματογραφιστές κ.λπ.
* Το ειδικό βοήθημα σε όσους εξέτισαν ποινή στερητική της ελευθερίας: Αντιστοιχεί σε 15 ημερήσια επιδόματα ανεργίας.
* Το μισθολογικό κόστος για τα προγράμματα απασχόλησης ΟΑΕΔ.
* Τα προγράμματα δημιουργίας νέων θέσεων εργασίας
* Την αποζημίωση μαθητών ΕΠΑΣ
* Προγράμματα επιχορήγησης ιδιωτικών επιχειρήσεων για απασχόληση σπουδαστών.
* Βοηθήματα Ανεργίας αυτοτελώς και ανεξαρτήτως απασχολουμένων -ασφαλισμένων του ΕΦΚΑ – τ. ΟΑΕΕ, τ. ΕΤΑΠ – ΜΜΕ και τέως ΕΤΑΑ.
* Την τακτική επιδότηση ανεργίας εκδοροσφαγέων. Χορηγείται στους εκδοροσφαγείς, εκδοροτεμαχιστές, ακροκαθαριστές, εργατοτεχνίτες εντέρων κ.λπ.
* Την τακτική επιδότηση ανεργίας που χορηγείται στους ξεναγούς που παρέχουν εξαρτημένη εργασία σε μη σταθερό εργοδότη.
* Ειδική παροχή ανεργίας για φορτοεκφορτωτές.
* Την τακτική επιδότηση ανεργίας που χορηγείται στους αποκλειστικούς νοσοκόμους και αποκλειστικές νοσοκόμες που παρέχουν εξαρτημένη εργασία σε μη σταθερό εργοδότη.
Κίνδυνος να χαθούν οι τριετίες
Για περισσότερο από δύο χρόνια εκκρεμεί η απόφαση επί της προσφυγής που κατέθεσε στο Συμβούλιο της Επικρατείας ο ΣΕΒ για τις τριετίες το καλοκαίρι του 2019 και εκδικάστηκε τον Δεκέμβριο του ίδιου έτους!
Με προεξάρχοντα τον σημερινό υφυπουργό Παρά τω Πρωθυπουργώ Άκη Σκέρτσο, ο οποίος τότε ήταν γενικός διευθυντής του Συνδέσμου Επιχειρήσεων και Βιομηχανιών, η προσφυγή στράφηκε κατά της εγκυκλίου που εξέδωσε η υπουργός Εργασίας της κυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ Έφη Αχτσιόγλου, με την οποία επανέφερε τις προσαυξήσεις λόγω προϋπηρεσίας.
Ο ΣΕΒ βρήκε πάτημα για να καταθέσει την προσφυγή στη διάταξη του νόμου 4172 του 2013 (τον οποίο ακολουθούν οι κυβερνήσεις για τον καθορισμό του κατώτατου μισθού) περί «μοναδιαίου μισθού αναφοράς», δηλαδή ενός ποσού «γυμνού» από προσαυξήσεις. Σε περίπτωση που η προσφυγή γίνει δεκτή, τότε χάνεται ένα πολύ σημαντικό κομμάτι των αποδοχών των εργαζομένων, αφού η επαναφορά των προσαυξήσεων είχε ως αποτέλεσμα ο κατώτατος μισθός των 650 ευρώ να φτάνει έως τα 845 ευρώ για όσους είχαν συμπληρωμένη άνω των 9 ετών προϋπηρεσίας έως το 2012 (βλ. πίνακα 1).
Η Ελλάδα στις έσχατες θέσεις της Ευρώπης
Την ώρα που τα κυβερνητικά στελέχη πανηγυρίζουν για τις υποτιθέμενα καλές επιδόσεις της οικονομίας, που θέλουν να την εμφανίζουν ως ελεγχόμενα πληγωμένη από την πανδημία, κρατούν καθηλωμένους τους μισθούς στην Ελλάδα, σε αντίθεση με όσα πράττουν οι υπόλοιπες ευρωπαϊκές χώρες (βλ. πίνακα 2).
Σύμφωνα με πρόσφατη μελέτη του ΙΝΕ/ΓΣΕΕ, 17 κράτη-μέλη της Ε.Ε. έχουν αυξήσει τον κατώτατο μισθό από την 1/1/2021, τρία κράτη μέλη τον διατήρησαν σταθερό στο ύψος του 2020, ενώ μόνο στην Ελλάδα η κυβέρνηση αναβάλλει τη διαδικασία για τρεις φορές και ο κατώτατος μισθός παραμένει ίδιος από το 2019.
Επίσης, από τις 17 χώρες που αύξησαν τον κατώτατο μισθό το 2021, οι 14 τον είχαν αυξήσει και το 2020 σε σχέση με το 2019. Παράλληλα, ανάμεσα στις χώρες που διατήρησαν την 1η Ιανουαρίου του 2021 τον κατώτατο μισθό σταθερό σε σχέση με την 1η Ιανουαρίου του 2020, η Εσθονία και η Ισπανία είχαν ήδη αυξήσει τον ωριαίο κατώτατο μισθό σε σχέση με το 2019 κατά 8,15% και 5,55%. Για το 2021 υψηλότερη ήταν η αύξηση του ωριαίου κατώτατου μισθού στη Λετονία (16,3%) και χαμηλότερη στη Γαλλία και στη Μάλτα (1%).
Παράλληλα, η αγοραστική δύναμη του κατώτατου μισθού στην Ελλάδα είναι η 5η χαμηλότερη σε όλη την Ε.Ε., πάνω μόνο από την Ουγγαρία, τη Λετονία, την Εσθονία και την Βουλγαρία. Επιπλέον, η Ελλάδα είναι το μόνο κράτος-μέλος το οποίο υπέστη απώλεια
αγοραστικής δύναμης του κατώτατου μισθού σε σχέση με το επίπεδο του 2010 (-9,45%), όταν στα υπόλοιπα κράτη-μέλη υπήρξε πολύ μεγάλη αύξηση. Ο λόγος είναι προφανής, η βίαιη και τραυματική μείωση που επιβλήθηκε το 2012 από την τρόικα, όταν ο κατώτατος μισθός καταβαραθρώθηκε από τα 751 στα 586 ευρώ, ενώ θεσπίστηκε και ο ντροπιαστικός υποκατώτατος για τους νέους κάτω των 25 ετών στα 510 ευρώ, που καταργήθηκε το 2019.
